آموزش مهندسی ایران

در این مختصر با توجه به موضوع همایش که آموزش و پژوهش مهندسی شیمی در ایران است و تکیه اصلی بر موضوع بازنگری در برنامه آموزشی و پژوهشی مهندسی شیمی، سعی خواهد شد توجه همگان به نقطه شروع این بازنگری(که بر اساس مطالب فوق مسئولیت آن بر عهده استادان این رشته در دانشگاه ها خواهد بود) همانا" روش شناسی" اینکه برنامه ریزی درسی از کجا شروع شده و روش و مراحل آن چگونه است، جلب شود. در ادامه ابتدا مسئله مورد بحث در قالب چند سؤال اساسی طرح می شود و سپس به بیان مطالبی در باب هریک از سؤالات تنها به عنوان فتح باب موضوع پرداخته خواهد شد و در پایان با ارائه یک جمع بندی از مطالب بیان شده موضوعات جدیدی را که نیازمند تحقیق و بررسی هرچه بیشتر است، مورد تأکید قرار خواهیم داد.

در این مقاله، عملکرد کمیته تخصصی مهندسی عمران در شورای عالی برنامه ریزی در تعیین سرفصل های مناسب دروس تخصصی رشته مهندسی عمران بررسی شده است. بدین منظور، همکاران عضو هیئت علمی دانشگاه های دولتی کشور و نیز مدیران و متخصصان شرکت های مهندسی عمران به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شده و از ایشان در مورد عملکرد کمیته فوق نظر خواهی شده است. پرسشگری بخش به صورت حضوری و بخشی به صورت مکاتبه ای صورت گرفته است. اهداف عمده پژوهش شامل 1) بررسی میزان آشنایی پاسخگویان با کمیته تخصصی مهندسی عمران در شورای عالی برنامه ریزی، 2) نحوه اطلاع رسانی کمیته فوق به جامعه پاسخگویان، 3) نحوه و میزان بهره گیری آن از دانش و تجربه جامعه مورد نظر، درجه مقبولیت کمیته به عنوان مرجع تعیین سرفصل دروس در میان پاسخگویان و 4) نظرهای ویژه پاسخ گویان در مورد این کمیته و نقاط قوت یا ضعف س فصل های دروس در شکوفایی توانایی فارغ التحصیلان دانشگاه های دولتی کشور و نظام آموزش مهندسی عمران بوده است. بر اساس این پژوهش، می توان نتیجه گرفت که ساختار، وظایف، اهداف و عملکرد کمیته برای اکثریت قاطع پاسخگویان شناخته شده نبوده است. اما اکثریت قاطع پاسخگویان اعتقاد داشته اند که وجود چنین کمیته ای برای هماهنگی میان دانشگاه ها و نظارت بر کار آنها لازم است. بیشتر آنان شیوه نیمه متمرکز؛ یعنی هدایت مرکزی کمیته با همکاری دانشگاه ها را برای تعیین سرفصل دروس و برنامه آموزشی دانشگاه  مناسب می دانند.

در این مقاله ابتدا روش مقایسه برنامه های آموزشی بررسی شده و سپس بر اساس برنامه های تحصیلی و اطلاعات مربوط به دوره های دکترای مهندسی چند دانشگاه از کشورهای مختلف ویژگی های عمده شناسایی شده و مورد بحث قرار گرفته است.

در این مقاله سعی شده است تا ضمن معرفی روش آموزشی دانشجو محوری، معرفی ابعاد مختلف آن، اصول یادگیری و نحوه اجرای مدل آموزش بر مبنای حل مسئله(P. B. L.)، اهمیت یادگیری فعال نیز مورد تأکید قرار گیرد. روش های آموزشی متداول در دانشگاه ها اکثرا بر آموزش مطالب تئوری تأکید دارند و دانشجویان نیز اغلب گیرنده غیر فعال هستند. در نتیجه، یادگیری آنها اکثراً بدون تفکر در ایجاد مکانیزم پدیده های مختلف و ارتباط آنها با یکدیگر است. روش آموزش P. B. L. با ادغام تئوری های آموخته شده در کلاس های درس و مسائل واقعی محیط کار فارغ التحصیلان دانشگاه ها، موجب کمتر شدن فاصله بین تئوری و کسب تجربه های عملی می شود. چون اجرای روش P. B. L. به صورت بحث گروهی است، نقش استاد به عنوان مشاور دانشجویان، فعالیت گروهی همراه با نحوه اجرای 7 مرحله این روش مورد بررسی قرار گرفته است.

توسعه بین المللی در آغاز قرن بیست و یکم، فرصت ها و چالش هایی ویژه برای ایقای نقش آموزش عالی به وجود آورده است. پس از پایان جنگ سرد و اضمحلال نظام دو قطبی، انتظارها برای توسعه و حل مشکلات جهان افزایش یافته است. در شرایط فعلی، تشدید بحران های منطقه ای و مسائل سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی توجه جامعه جهانی را به خود معطوف داشته است. در این مقاله تصویری کلی از مشکلات جهانی به ویژه آنهایی که به آموزش عالی مربوط است، ارائه می شود. این مشکلات شامل فقر، گرسنگی، بیماری، محو اخلاق و ایستارهای انسانی، وابستگی سیاسی اقتصادی، نتازعات قومی و منطقه ای، تقابل شمال و جنوب و مسائل زیست محیطی است. این مشکلات در واقع در دستور کار جهان امروز قرار دارد، جهانی که به لحاظ ارتباط قوی و وابستگی درونی حاکم بر آن " دهکده جهانی" نام گرفته است. این مقاله در صدد است تا نشان دهد که آموزش عالی یکی از بهترین مکاینسم ها برای حل مشکلات و تنگناهای جهانی در هزاره سوم است؛ به عبارت دیگر، سؤال اصلی این مقاله این است که وجه ارتباط مشکلات جهانی با آموزش عالی چیست و آموزش عالی چگونه می تواند برای مشکلات جهانی راه حل ارائه کند.

در این مقاله کوشش شده است که به وضعیت و جایگاه دانش ژئو تکنیک و گرایش ها و مباحث مربوط به آن و نیز ارتباط آن با سایر بخش های علوم و مهندسی اشاره شود، سپس به طرح مسئله آموزش در مهندسی ژئو تکنیک و از جمله با نگاهی به عناوین موضوع های ارائه شده در همایش بین المللی آن پرداخته شود. هدفت دیگر از نگارش این مقاله، شناساندن مفصل تر این مبحث فن شناختی به صورت موضوعی و نشان دادن عناوین درس های آن در مقاطع مختلف است تا از این نوشتار، شاید گامی در جهت پیشرفت و هماهنگی مناسب تر در جنبه های مختلف آموزش و پژوهش آن برداشته شود. یادآوری می شود. که نگارنده در مقاله دیگری، طرحی کلی از کارنامه این موضوع و سیر پیشرفت آن در قرن بیستم را (در مجله آموزش مهندسی ایران، شماره2، سال دوم، تابستان 1379) ارائه داده است.