نوآوریهای آموزشی

دو هدف عمده از پژوهشِ حاضر واکاوی راهبردهای آموزش اصیل و اولویت بندی این راهبردها در بافت مدارس ابتدایی است. برای شناسایی راهبردهای آموزش اصیل از روش گروه های کانونی مجازی استفاده شد. به این منظور با استفاده از رویکرد هدفمند و ازطریق روش نمونه گیری گلوله برفی سه گروه کانونی پنج نفره از متخصصان تعلیم وتربیت (به جز گرداننده جلسه) انتخاب و بررسی شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات در این بخش مصاحبه غیرساختاریافته بود و تحلیل مصاحبه ها در دو سطح مفاهیم فرعی و مفاهیم اصلی صورت گرفت. درنهایت اعتبار تحلیل ها ازطریق شناخت بازخورد گروه کانونی و مثلث سازی تحلیل گر تأیید شد. همچنین برای اولویت بندی راهبردهای آموزش اصیل از روش تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد. به این منظور، بیست نفر از معلمان خبره به صورت هدفمند و با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب و بررسی شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه مقایسه های زوجی مشتمل بر پنج ماتریس مقایسه دوبه دو بود که از دل تحلیل مصاحبه ها در بخش قبلی بیرون آمدند. نرخ ناسازگاری هریک از ماتریس های پنج گانه کمتر از 0/1 بود و لذا از اعتبار مقایسه ها اطمینان حاصل شد. درنهایت برای تجزیه وتحلیل داده ها به شاخص هایی همچون میانگین هندسی و بردار ویژه استناد شد. نتایج این پژوهش شناسایی و اولویت بندی 35 راهبرد آموزش اصیل بود که این راهبردها در چهار مؤلفه دسته بندی شدند. براین اساس مهم ترین راهبردهای کلی آموزش اصیل به ترتیب عبارت از «فرصت های کسب تجارب آموزشی اصیل»، «سنجش یادگیری»، «شخصی سازی یادگیری»، و «اصالت معلم» بودند. 

هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد در همجوشی شناختی و شایستگی اجتماعی نوجوانان قلدر در مدارس شبانه روزی است. پژوهش حاضر از نوع پژوهش کاربردی و ازنظر روش تحقیق به سبب جایگزینی تصادفی در گروه آزمایش و گروه کنترلْ آزمایشی است. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دانش آموزان دو مدرسه شبانه روزی سال تحصیلی 98-99 در شهرستان نیشابور است که ویژگی قلدری دارند. نمونه این پژوهش عبارت است از 30 دانش آموز دو مدرسه شبانه روزی متوسطه اول شهرستان نیشابور که با روش تصادفی بدون جایگزینی انتخاب شدند. این دانش آموزان در گروه 1۵ نفری آزمایش و کنترل قرار گرفتند. ارزیابی با پرسش نامه های همجوشی شناختی گیلاندرز (2010)، شایستگی اجتماعی پرندین (138۵) و مقیاس قلدری ایلینویز (2001) انجام شد. طبق یافته های این پژوهش، سطح معناداری متناظر با هر سه متغیر در شاخص گروه کمتر از 0/017 است. بنابراین با اطلاعات جمع آوری شده و با توجه به رد فرض صفر فرضیه اصلی پژوهش مبنی بر اینکه «آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد در شایستگی اجتماعی و همجوشی شناختی نوجوانان قلدر تأثیر مثبت دارد» با اطمینان 0/95 تأیید می شود . آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد در کاهش همجوشی شناختی و بهبود شایستگی اجتماعی نوجوانان قلدر مؤثر بوده است. پیشنهاد می شود این پژوهش روی سایر اختلالات و همچنین در سایر شهرستان ها صورت گیرد تا هم دارای قدرت تعمیم پذیری بالاتری شود و هم تفاوت های فرهنگی در این گونه پژوهش ها شناسایی شود.

این پژوهش با هدف الگو سازی تأثیر رهبری تحول آفرین با میانجی گری فرهنگ مدرسه بر خودکارآمدی معلمان دوره ابتدایی شهرستان تالش انجام شده است. روشِ پژوهش توصیفی – همبستگی با تأکید بر معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش را مدیران و معلمان ابتدایی شهر تالش، به تعداد 78۵ نفر، تشکیل دادند که بر مبنای جدولِ مورگان نمونه ای به حجم ۲۵۷ نفر به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از سه پرسش نامه استاندارد، رهبری تحول آفرین باس و آولیو (2000)، فرهنگ مدرسه گرونرت (2005) و خودکارآمدی معلمان اسچانن موران و وولفولک (2001) به ترتیب با ضریب آلفای کرونباخ 0/83، 0/88 و 0/87 استفاده شد. تجزیه وتحلیل داده های پژوهش با استفاده از روشِ الگوسازی معادلات ساختاری و نرم افزار اِس پی اِس اِس (SPSS) و لیزرل (LISREL) انجام شد. بر اساس یافته ها، الگوی علّی مفروض برازشِ مناسبی دارد و تعمیم پذیر به جامعه پژوهش است. اثر مستقیم رهبری تحول آفرین بر فرهنگ مدرسه (0/93) و بر خودکارآمدی معلمان (0/63) مثبت و معنادار است. همچنین اثر مستقیم فرهنگ مدرسه بر خودکارآمدی معلمان (0/43) مثبت و معنادار است. اثر غیرمستقیم رهبری تحول آفرین با میانجی گری فرهنگ مدرسه بر خودکارآمدی معلمان (0/40) مثبت و معنادار است. با توجه به یافته های آماری، فرهنگ مدرسه رابطه میان رهبری تحول آفرین با خودکارآمدی معلمان را به صورت معناداری میانجی گری می کند. لذا رهبران تحول آفرین باید با ایجاد فرهنگ سازنده و قوی در مدرسه زمینه را برای ارتقای سطح خودکارآمدی معلمان، برای عملکرد بهینه، فراهم کنند.

برای انتقال پیام به رسانه نیاز است و پویانمایی یکی از بهترین رسانه ها برای انتقال پیام، به ویژه به کودکان، است. در ایران از ظرفیت پویانمایی درزمینه آموزش و ترویج فرهنگ محیط زیست کمتر استفاده شده است. این پژوهش به منظور بررسی تأثیر پویانمایی در آموزش دانش آموزان درزمینه انواع پسماند، مدت زمان تجزیه و آثار آن در محیط زیست انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش 70 نفر از دانش آموزان پسر پایه دوم مقطع ابتدایی شهر اصفهان در سال تحصیلی 97-98 است. دانش آموزان به دو گروه مداخله و شاهد تقسیم شدند. گروه مداخله ازطریق نمایش فیلم پویانمایی آموزش دیدند و گروه شاهد فقط آموزش های معمول مدرسه را دریافت کردند. با تکمیل چرخه آموزش پرسش نامه ای تهیه شد و در اختیار هر دو گروه قرار گرفت. پایایی این پرسش نامه با استفاده از آلفای کرونباخ 0/89 محاسبه شد. میانگین اختلاف معنی داری (0/001= p) میان گروه مداخله 11/73 و گروه شاهد 5/61 بود. طبق نتایج، پس از دوره آموزشی با استفاده از پویانماییْ دانش، نگرش و رفتارهای محیط زیستی مناسب در دانش آموزان افزایش چشمگیری یافت. درنتیجه، آموزش مفاهیم محیط زیستی درزمینه پسماند در محیط زیست ازطریق پویانمایی مثبت، معنی دار و اثر بخش بود.

در این پژوهش برای شناسایی، طراحی و اعتباریابی الگوی یادگیری معکوسِ مبتنی بر رویکرد تدریسِ مسئله محور چارچوبی داده شده است. تلاش بر آن بوده طرحی کلی برای طراحی الگوی آموزشی نوین به منزله راهبرد بهبود در تدریس و یادگیری زبان انگلیسی ارائه شود. همچنین در این پژوهش در جایگاه تسهیلگر و راهنما به رفع مشکل یادگیری و عملکرد بهتر در یادگیری پرداخته شده است. پژوهش حاضر جزء پژوهش های کاربردی است. اطلاعاتِ بخش کیفی برای شناسایی مؤلفه هایِ الگو ازطریق مرور نظام مندِ 93 اثر و ازطریق مصاحبه عمیق با 32 نفر از متخصصانِ در دسترس و هدفمند گردآوری شده است. سپس تحلیل محتوای کیفی استقرائی مؤلفه ها انجام گرفت و شاخص های نهایی الگو مشخص شدند. برای اعتباریابی مؤلفه ها در بخشِ کمی از 25 نفر از متخصصان خواسته شد درزمینه شاخص ها و الگو اظهارنظر کنند. بر اساس نتایج به دست آمده از 0/9 = CVR و پایایی پرسش نامه 0/83 =r نیز هر 94 مؤلفه در قالب 18 شاخص اصلی و 76 شاخص فرعی دسته بندی شدند که جداگانه فعالیت های قبل، حین و بعد از کلاس به همراه فعالیت های مستقل مدرس و فراگیر تأیید و به صورت الگوی مفهومی و روندی بررسی شدند. طبق نتایج، شاخص های شناسایی شده الگوی طراحی شده قابل قبول اند. همچنین طبق نظرِ متخصصان، وجود مؤلفه های ارائه شده در الگو می تواند به عنوان انتخاب روش تدریس مناسب با طراحی آگاهانه تأثیر فراوانی در فعال بودن فراگیران در یادگیری خود داشته باشد. لذا نحوه برنامه ریزی و اجرای این الگو نه تنها به مدرسان زبان انگلیسی، بلکه به مدرسان گرایش ها و دروس گوناگون نیز پیشنهاد می شود.

هدفِ اصلی از این پژوهش تحلیل محتوای کتاب زیست شناسی پایه دهم دوره متوسطه بر اساس ساحت های شش گانه سند تحول بنیادین آموزش وپرورش است. پژوهش حاضر ازجمله پژوهش های کاربردی است و ازنظرِ نحوه گردآوریِ داده ها پژوهش کیفی از نوع روش تحلیل محتوای جهت دار است. جامعه موردمطالعه تحقیق متن و تصاویر کتابِ درسی زیست شناسی پایه دهم، چاپ نخست  (1399) وزارت آموزش وپرورش، است. روش گردآوریِ داده ها کتابخانه ای و ابزار مورد استفاده فیش برداری و تهیه فهرست است. فیش های جمع آوری شده مربوط به هریک از مقولات تلخیص و در قالب جداول ارائه شدند. سپس تعداد و فراوانی صفحات مربوط به ساحت ها تعیین و تفسیر شدند. مهم ترین یافته های تحقیق به شرح زیرند: میزان 1/5 درصد از محتوای کتاب زیست شناسی پایه دهم درزمینه ساحت اعتقادی و اخلاقی، 4/5 درصد درزمینه ساحت تربیت اجتماعی و سیاسی، 19/7 درصد درزمینه ساحت تربیت زیستی بدنی؛ 6/8 درصد درزمینه ساحت زیباشناسی و هنری؛ 9/8 درصد درزمینه ساحت تربیت اقتصادی و حرفه ای و 2۵ درصد درزمینه ساحت تربیت علمی و فناوری است. بر اساس نتایج به دست آمده، در این کتاب به هر شش ساحتِ تربیتی سند تحول بنیادین آموزش وپرورش توجه شده است. بیشترین میزان توجه محتوای کتاب زیست شناسی پایه دهم دوره متوسطه به ساحت علمی و فناوری و کمترین توجه به ساحت اعتقادی، عبادی و اخلاقی است. 

مفهوم سواد خواندن یکی از اهداف مهم پژوهش های تربیتی است که به واسطه آن دانش آموزان، طی دوران آموزش، متون درسی را یاد می گیرند. لیکاف و جانسون رویکردی زبان شناسانه در علوم شناختی معرفی کردند که، برخلاف رویکرد چامسکی که به شناخت زبان نحوی می پردازد، در آن به عنصر معنی در زبان از منظر استعاره مفهومی تأکید ویژه داشتند. لیکاف و جانسون استعاره های مفهومی را مهم ترین عامل شناخت انسان از جهان برمی شمارند. استعاره مفهومی به معنای فهم فکر یا مفهومی انتزاعی بر اساس فکر یا موضوع دیگری است که مفهومی عینی دارد. با توجه به اهمیت استعاره های مفهومی در شناخت و درک مفهوم دانش آموزان، این مقاله به بررسی استعاره های مفهومی جهت دار زمان در مکان درس فارسی پایه چهارم ابتدایی پرداخته است. روشِ این پژوهش تحلیل مفهومی با رویکرد زبان شناسی لیکاف است که با تحلیلی زبان شناسانه و فلسفی به مفهوم استعاره در درس فارسی می پردازد. بر اساس نتیجه بررسی و پژوهش ها، متون کتاب فارسی استعارات متعدد مفهومی برای آموزش دارد؛ اما در بخش فعالیت ها و پرسش های این کتاب آموزش ویژه ای دراین باره صورت نگرفته است. بنابراین لازم است برای درک بهتر مفاهیم و شناخت جهان اطرافِ دانش آموز برنامه و رویکرد متناسبی از آموزش معنی در بستر استعاره های مفهومی در نظر گرفته شود.

 هدف از انجام دادن پژوهش حاضر الگویابی تأثیر «واقع نمایی محتوای آموزشی دروس کارگاهی رشته معماری داخلی مبتنی بر استانداردهای پداگوژی» ازطریق متغیرهای میانجی «نظارت و راهبری هنرآموز»، «قابلیت تمرین و تکرار»، « ارزشیابی» و «تناسب با توانمندی های هنرجو» در «ایجاد فرصت ها و تجارب یادگیری» است. روش اجرای آن توصیفی همبستگی از نوع الگویابی روابط علّی است. جامعه آماری آن هنرآموزان رشته معماری داخلی سراسر کشورند که در سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ در یکی از پایه های دهم، یازدهم یا دوازدهم دروس کارگاهی این رشته را تدریس می کنند. به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی 326 نفر نمونه انتخاب شدند. ابزار استفاده شده در این پژوهش پرسش نامه محقق ساخته است. ارزیابی الگو با روش تحلیل مسیر انجام گرفت. بر اساس یافته ها، الگوی پیشنهادی برازش خوبی دارد (RMSEA= 0/058, GFI= 0/998, IFI= 0/999, χ2= 2/09, P<0/05) و درکل تمام مسیرهای مستقیم معنادارند (0/05>P). همچنین تمامی مسیرهای غیر مستقیم واقع نمایی محتوای آموزشی مبتنی بر استانداردهای پداگوژی ازطریق متغیرهای میانجی تناسب با توانمندی های هنرجو، ارزشیابی، قابلیت تمرین و تکرار و نظارت و راهبری هنرآموز بر فرصت ها و تجارب یادگیری معنادار بود. نتایج دلالت بر آن دارد که الگوی ارائه شده می تواند الگویی مناسب برای طراحی محیط شبیه سازی رایانه ای در دروس کارگاهی رشته معماری داخلی باشد.