مطالعات راهبردی در صنعت نفت و انرژی (مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت سابق)

1 بازبینی، بهبود و بازمهندسی فرآیندهای کسب وکار، به عنوان پارادایمی نوین در علوم سازمان و مدیریت که ریشه در تفکر سیستمی دارد، طی دهه های اخیر در طیف وسیعی از صنایع، مورد توجه قرار گرفته است. مقاله حاضر با هدف ارائه تجارب موفق در حوزه ی بهبود روش ها و فرآیندهای مدیریت منابع انسانی نگاشته شده است. در این مقاله مدل مفهومی متناسب به منظور پیاده سازی پیشنهادهای بهبود روش ها و فرآیندها معرفی شده و متدولوژی اقدام پژوهی با رویکرد هیوریستیک، با بهره مندی از ادبیات علمی و تجارب موفق بین المللی، به عنوان متدولوژی پژوهش مورد کاربست قرار گرفته است. نتایج اصلی پژوهش در قالب 21 پیشنهاد کاربردی پیاده سازی شده در سیستم منابع انسانی یکی از شرکت های هاب پتروشیمی ماهشهر ارائه شده و در هر مورد، یک نمونه از تجربه ی عملیِ موفق حاصله را، تشریح کرده ایم. نتایج نشان می دهد که بهره مندی از بهبود روش ها و فرآیندها با رویکردی درون زاد (توانمندسازی کارکنان)، و با بهره مندی از کار تیمی، تاثیری چشم گیر در بهبود عملکرد سازمان، تعاملات داخلی و ارتقای کیفی خروجی های سیستم خواهد داشت

هدف این پژوهش، تدوین نظریه شایستگی مدیریتی با استفاده از نظریه داده بنیاد بود. برای دستیابی به این هدف، با 15 نفر از مدیران سطوح مختلف شرکت گاز استان اصفهان که به روش هدفمند (با حداکثر اختلاف) انتخاب شده بودند، مصاحبه ای نیمه ساختاریافته انجام گرفت. علاوه بر این، ماهنامه ندای گاز، سایت ملی گاز و سایت های گاز 30 استان و شرح شغل مدیران ارشد شرکت گاز اصفهان به صورت هدفمند (نمونه گیری نظری) انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت. سپس بر اساس روش نظریه داده بنیاد، در مرحله رمزگذاری باز، مفاهیم شناسایی و به 8 مقوله اصلی و 78 مقوله فرعی تقسیم بندی شدند. سپس در مرحله رمزگذاری محوری، با استفاده از شرایط علّی، مقوله اصلی، راهبردهای کنش و کنش متقابل، زمینه، شرایط مداخله گر، موانع و پیامدهای شایستگی های مدیریتی، این مقوله ها در قالب پارادایم، تعیین شد. در رمزگذاری انتخابی نیز سیر داستان ترسیم و قضیه ها تدوین گردید. در پایان نیز برازش نظریه مورد تأیید قرار گرفت.

مقاله حاضر در پی تبیین الگویی برای ارزیابی بهره وری نظام مدیریت منابع انسانی است. این تحقیق از نوع کاربردی- توسعه ای بوده و با روش ترکیبی انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق، صنعت نفت است. تجزیه و تحلیل اطلاعات با کمک آزمون های مربوط به مدل سازی معادلات ساختاری انجام شده است. براساس نتایج بدست آمده، رابطه میان ابعاد چهارگانه الگو، رابطه ای خطی است که در آن بعد اثربخشی در سطح استراتژیک (با ایفای نقش شریک استراتژیک) متغیر مستقل، ابعاد کارایی در سطح استراتژیک و عملیاتی (به ترتیب با ایفای نقش های توسعه دهنده منابع انسانی و کارشناس عملیاتی) متغیرهای میانجی و بعد اثربخشی در سطح عملیاتی (با ایفای نقش ارائه دهنده خدمت به ذینفعان) متغیر وابسته شناخته شد. الگوی بدست آمده می تواند به عنوان ابزاری برای ارزیابی میزان بهره وری نظام مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت و عارضه یابی و ریشه یابی مسائل و مشکلات مربوط به آن بکارگرفته شود

در محیط پر تلاطم و رقابتی عصر حاضر سازمانی قادر به حفظ بقای خویش است که علاوه بر شناسایی خود و عوامل محیط موثر، قابلیت سازگار شدن با تحولات محیط بیرونی را کسب کرده و تلاش کند با بهینه سازی نقاط قوت و استفاده از فرصتهای موجود و همچنین، با غلبه برضعف ها و تهدیدهای محیطی، شرایط را به بهترین نحو ممکن مدیریت نماید. اما نکته مهم آن است که شناسایی مستمر چالش های موجود، مهمترین گام در این فرآیند می باشد. چرا که برنامه ریزی گامهای بعدی بدون این شناخت کامل نخواهد شد. در همین راستا، پژوهشکده مدیریت و منابع انسانی موسسه مطالعات بین المللی انرژی بعنوان اتاق فکر و هاب پژوهشی صنعت نفت در حوزه مدیریت و منابع انسانی، وظیفه خود می داند که با پایش مستمر چالش ها و تحولات حوزه منابع انسانی بتواند گام مفید و موثری در این راه برداشته و اقدامات آتی خود را نیز بر اساس نیازهای روز صنعت نفت در این حوزه برنامه ریزی نماید. برای این منظور، در این مطالعه ابتدا برای شناسایی چالش های پیش رو و نیازهای پژوهشی حوزه منابع انسانی در سطح صنعت نفت ایران از روش مطالعه اسناد کتابخانه ای، بررسی کیفی اسناد و مدارک و تحلیل محتوای اسناد استفاده شده و پس از استخراج عناوین مورد تاکید در این منابع و نتایج مصاحبه با مدیران صنعت نفت، محورهای کلی توسط خبرگان حوزه منابع انسانی در صنعت نفت احصاء و در شش طبقه دسته بندی گردیده است

تحقیق حاضر با هدف بررسی میزان اخلاقی بودن سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی انجام شده است. نوع تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی – پیمایشی مقطعی است. جامعه آماری تحقیق 261 تن از کارکنان (مدیران و پرسنل) منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی ماهشهر هستند، که تعداد 200 تن با روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است. آلفای کرونباخ پرسشنامه 0/97 است. تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل عاملی تاییدی سلسله مراتبی، آزمون T تک نمونه ای، فریدمن و نرم افزارهای اس.پی.اس.اس و لیزرل 8/5 انجام شده است. نتایج نشان داد که سازمان اخلاقی دارای سه بعد افراد اخلاقی، رهبری اخلاقی، ساختارها و نظام های اخلاقی است. همچنین افراد اخلاقی دارای مؤلفه های ( اعتماد، درست رفتار کردن، در سطح عالی پرورش اخلاقی بودن) و رهبری اخلاقی دارای مؤلفه های ( الگوی نقش بودن، حفظ ارزش های اخلاقی در سازمان، پاداش دادن به رفتار اخلاقی و به انضباط در آوردن سریع رفتار غیراخلاقی) و ساختارها و نظام های اخلاقی دارای مولفه های(فرهنگ سازمان، اصول اخلاقی، کمیته آموزش، سازو کارهای افشاگری) است

هدف این تحقیق «بررسی تاثیر سبک های رفتاری مدیران و مدیریت استعداد بر جانشین پروری» می باشد. روش تحقیق، توصیفی و از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری شامل کلیه مدیران و کارکنان شرکت پتروشیمی ایلام می باشد که تعداد آنها 400 نفر هستند. با استفاده از جدول مورگان تعداد 196 نفر برای نمونه انتخاب شدند. روش نمونه گیری، تصادفی ساده است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده که روایی آن به تائید اساتید متخصص رسیده و برای پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ0.901 بدست آمده است که نشانگر تائید پایایی پرسشنامه مورد نظر می باشد. نتایج پژوهش نشان دادند که سبک های رفتاری مدیران و مدیریت استعدادها بر توانمندسازی کارکنان و جانشین پروری تاثیر مثبت، مستقیم و معناداری دارند. توانمندسازی کارکنان نیز بر جانشین پروری تاثیر معناداری دارد. همچنین ابعاد سبک رفتاری (ابراز وجود، دلپذیر، تحلیلی و پیش برنده) بر جانشین پروری تاثیر معناداری دارند.

پایه و اساس رفتار یک سازمان در اجتماع، مسئولیت و پاسخگویی در مورد فعالیت ها و تصمیماتی است که در قبال ذینفعان خود انجام میدهد. تداوم این رفتار مسئولانه می تواند باعث شکل گیری هویتی مشروع و قابل پذیرش از یک سازمان در بین ذینفعان خود و حتی جامعه شود. بنابراین اگر سازمان ها، موفقیت و تداوم حیات خود را در گرو مسئولیت و پاسخگویی در برابر محیط اجتماعی، رسمی و ذینفعان خود ببینند، در این صورت با رویکردی آینده نگرانه، توجه به مسئولیت های اجتماعی، نه تنها سیاستی هزینه بر تلقی نخواهد شد، بلکه نوعی سرمایه گذاری اجتماعی بلندمدت برای سازمان خواهد بود تا از یک طرف سود اقتصادی خود را افزایش داده و از طرف دیگر با رعایت ارزش ها و هنجارهای جامعه، هویتی مشروع در بین ذینفعان خود و جامعه کسب کرده و نیازها و انتظارات آنان را به نحو مطلوبی برآورده کنند. این مقاله به شناسایی و ارزیابی مسئولیت های اجتماعی مؤسسه مطالعات بین المللی انرژی، به عنوان یک سازمان دانش بنیان که وظیفه انجام پژوهش های کاربردی و راهبردی برای صنعت نفت ایران را دارد، در قبال ذینفعان خود می پردازد. ذینفعان مؤسسه به دو گروه عمده شامل ذینفعان داخلی(کارمندان مؤسسه) و ذینفعان بیرونی که طیف متنوعی را در بر می گیرند، شامل می شوند. این پژوهش با ترکیب روش های کمی و کیفی انجام شده است. از میان روش های کمّی پیمایش و از میان روش های کیفی تکنیک مصاحبه گروهی استفاده شده است. جامعه آماری مطالعه حاضر را 60 نفر از ذینفعان داخلی و 60 نفر از ذینفعان بیرونی تشکیل داده اند که با روش نمونه گیری غیراحتمالی و نمونه های در دسترس انتخاب گردیده اند. یافته ها نشان می دهد ارزیابی کلی همه ذینفعان متوسط می باشد. همچنین بر اساس نتایج تحقیق، ایجاد هسته های مشورتی در حوزه های مختلف مؤسسه با عضویت نمایندگان ذینفعان و همچنین تشکیل شوراهای برنامه ریزی و تصمیم گیری با مشارکت ذینفعان می تواند به افزایش همسویی وتحقق مطلوب تر مسئولیت اجتماعی در قبال آنها شود و در یک فرایند به بهبود وضعیت شاخص های مسئولیت اجتماعی مؤسسه منجر شود

ارگونومی علم متناسب نمودن محیط کار با توانایی های انسان است و ارگونومی محیطی به عنوان بخشی از این علم به کنترل عوامل محیطی می پردازد. هدف از این تحقیق بررسی و شناسایی رابطه بین ارگونومی محیطی ( عوامل فیزیکی موجود در محیط کار) و عملکرد کارکنان و همچنین بررسی وضعیت موجود عوامل فیزیکی محیط کار کارکنان شرکت گاز استان تهران می باشد. جامعه آماری کلیه کارکنان شاغل در شرکت فوق و زمان تحقیق تابستان سال 1392 می باشد. حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان تعیین و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نامتناسب با حجم، نمونه های مورد نظر انتخاب گردید. داده های تحقیق از روش میدانی و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته جهت پاسخ به سوالات تحقیق در بخش ارگونومی محیطی و پرسشنامه اچیو در بخش عملکرد گردآوری شده است. برای دستیابی به اهداف تحقیق از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن) و در محیط نرم افزاری SPSS استفاده گردید. نتایج پژوهش موید این مطلب است که بین ارگونومی محیطی (عوامل فیزیکی: نور، ارتعاشات، دما، ساختمان و تجهیزات) و عملکرد کارکنان رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد، ولی بین سروصدای محیط کار و عملکرد کارکنان رابطه معنی داری یافت نشد. نتیجه سنجش ارگونومی محیطی از دیدگاه کارکنان شرکت گاز استان تهران نیز حاکی از این است که میانگین امتیاز به عوامل فیزیکی در محیط کاری کارکنان فوق در حد متوسط به بالا می باشد.