مطالعات راهبردی در صنعت نفت و انرژی (مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت سابق)

یکی از مباحث عمده مدیریت که به طور چشمگیری به آن پرداخته شده است؛ بهبود عملکرد می باشد. در اغلب اوقات در محیط های کاری، بهبود عملکرد کارکنان نسبت به مواردی همچون بهبود عملکرد سازمان از اهمیت کمتری برخوردار بوده است. در حالی که بهترین و مهم ترین عاملی که باید در آن بهبود صورت گیرد عامل نیروی انسانی می باشد. بدون شک، مهم ترین راه ایجاد بهبود عملکرد در نیروی انسانی ارائه آموزش های اثربخش می باشد. برای اینکه یک مدیر در یک حوزه ی خاص مدیریتی، عملکرد موفقی داشته باشد و شایسته قلمداد شود، می بایست شایستگی های موردنیاز آن حوزه را کسب نماید. نکته مهم دیگر این است که آیا وجود مدیران پروژه شایسته و توانمند نقش مهمی در مدیریت مناسب و عملکرد مطلوب پروژه ها خواهد داشت یا خیر. پژوهشگران در این مطالعه ابتدا به تعریف شایستگی، شایستگی های مدیر پروژه و همچنین بلوغ و عملکرد پروژه ها پرداخته اند. سپس در یکی از شرکت های معظم زیرمجموعه وزارت نفت با استفاده از دو مدل معرفی شده، اقدام به ارزیابی عملکرد یا شایستگی های مدیران پروژه ها و نیز بلوغ پروژه های تحت مسئولیت آنها نموده اند. در نهایت، مهمترین حوزه شایستگی در حوزه مدیریت پروژه و همچنین رابطه بین شایستگی مدیران با بلوغ و عملکرد پروژه های آن ها را مورد بررسی قرار داده اند. نتیجه نشان می دهد که برخورداری از مدیران پروژه شایسته می تواند باعث بهبود عملکرد پروژه هایی باشد که این مدیران در آن ها کار می کنند و مهمترین شایستگی در حوزه مدیریت پروژه شایستگی مدیریت ریسک است که در پروژه ها کاملا مغفول مانده است.

پژوهش حاضر با هدف تدوین مدلی برای مدیریت ریسک منابع انسانی در دوره گذار از دولتی به خصوصی برای صنعت نفت و گاز اجرا شده است. روش تحقیق به صورت کیفی و مبتنی بر نظریه پردازی داده بنیاد است. برای گردآوری اطلاعات از مصاحبه های نیمه ساختار یافته استفاده شد و تجزیه و تحلیل اطلاعات به روش استراوس و کوربین و مدل پارادایمی انجام گرفت. نمونه گیری به روش نمونه گیری نظری بود و با بهره مندی ازتکنیک های هدفمند (قضاوتی) و گلوله برفی (زنجیره ای) انجام شد که بر مبنای آن 17 مصاحبه با مدیران عالی اسبق و فعلی و همچنین خبرگان و کارگزاران منابع انسانی صنعت نفت و گاز که درگیر در فرایند خصوصی سازی بوده اند، صورت گرفت. نتایج تحلیل داده های به دست آمده از مصاحبه ها طی فرایند کدگذاری باز، محوری و انتخابی، به ایجاد مدل مدیریت ریسک منابع انسانی بر مبنای نظریه پردازی داده بنیاد شامل 6 مفهوم و 28 بعد منجر شد.

هدف این پژوهش آن است که ضمن شناسایی عوامل موثر بر انگیزش و حفظ دانشگرهای شرکت گاز استان قزوین، به بررسی و اولویت بندی وضع موجود و مطلوب این عوامل از دیدگاه آنان بپردازد. روش این پژوهش، توصیفی از نوع پیمایش است و برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش را دانشگرهایی تشکیل می دهند که در شرکت گاز استان قزوین مشغول به کارند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که از نظر دانشگرهای شرکت گاز استان قزوین، روابط میان فردی، شرایط کلی کار، توسعه فردی، توانمندسازی، ماهیت کار و جبران خدمات به ترتیب مهمترین عوامل موثر بر انگیزش و حفظ دانشگرهای این سازمان هستند. همچنین بر اساس نتایج می توان گفت که در شرکت گاز استان قزوین اختلاف معناداری میان میانگین وضع موجود عوامل موثر بر انگیزش و حفظ دانشگرها و میانگین آنها در وضع مطلوب وجود دارد. در نهایت راهکارهایی برای بهره گیری مناسب تر از روش های افزایش انگیزه و نگهداشت دانشگرها ارائه شده است.

با توجه به اهمیتی که تصمیم گیری بعنوان یکی از وظایف کلیدی مدیران در سازمان دارد و کانون اصلی مدیریت را تشکیل میدهد، عوامل مرتبط و موثر بر آن نیز همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است. لذا، در این مقاله بر آن شدیم تا رابطه بین هوش هیجانی و سبک تصمیم گیری ( بر اساس سبکهای تصمیم گیری عقلایی ، شهودی ، وابستگی ، آنی و اجتنابی ) مدیران موسسه مطالعات بین المللی انرژی را مورد بررسی قرار دهیم. بدین منظور از بین 50 نفر از کل مدیران این موسسه ، تعداد 44 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. داده های مربوط به هوش عاطفی با استفاده از پرسشنامه هوش عاطفی سیبریاشرینگ و داده های مربوط به سبک تصمیم گیری به وسیله پرسشنامه سبک تصمیم گیری اسکات و بروس جمع آوری گردید . روایی محتوایی دو پرسشنامه با نظر اساتید و صاحبان فن مورد بررسی و تایید قرار گرفت. پایایی پرسشنامه ها نیز بر اساس ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه هوش هیجانی 0.81 و برای پرسشنامه سبک تصمیم گیری0.76 به دست آمد . به منظور تبیین رابطه بین هوش هیجانی و سبکهای پنج گانه تصمیم گیری، آزمون همبستگی پیرسون مورد استفاده قرار گرفت . نتایج نشان داد که بین هوش هیجانی و سبکهای تصمیم گیری عقلایی و اجتنابی مدیران یک رابطه معنادار و منفی و بین هوش هیجانی و سبک تصمیم گیری شهودی و آنی مدیران مورد مطالعه یک رابطه معنادار و مثبت وجود دارد . بین هوش هیجانی و سبک تصمیم گیری وابستگی در این بررسی رابطه معناداری بدست نیامد .

صنعت نفت که از دیرباز در اعطای تسهیلات رفاهی- درمانی پیشگام بوده است به موضوع تامین مسکن مناسب به عنوان یکی از نیازهای اساسی کارکنان و خانواده آن ها توجه و اهتمام جدی داشته است. علیرغم قدمت و اهمیت مساله، در بررسی ادبیات موضوع پژوهش جامعی که معیارهای اعطای تسهیلات مسکن به کارکنان را جمع آوری و دسته بندی نموده و بر اساس آن روشی برای رتبه بندی ارایه داده باشد، یافت نشد. با توجه به در هم تنیدگی ابعاد و پیچیدگی تعیین، تفسیر و دسته بندی معیارهای اعطای تسهیلات مسکن ضرورت دارد روشی کیفی بمنظور استخراج، بررسی و جمع آوری معیارهای موثر بر انتخاب کارکنان جهت اعطای تسهیلات مسکن در صنعت نفت در کنار روشی کمّی بمنظور اولویت دهی و رتبه بندی معیارهای شناسایی شده بکارگرفته شود. لذا از روش تحقیق آمیخته اکتشافی در این پژوهش استفاده شده است. در حقیقت با ترکیب روش «مصاحبه پژوهش کیفی» که تاکنون به طور وسیعی در مطالعات سازمان و مدیریت مورد استفاده قرار گرفته است و نیز روش کمّی «تصمیم گیری چند شاخصه خاکستری» دستیابی به اهداف پژوهش میسر گردیده است. استفاده از روش تصمیم گیری چند شاخصه خاکستری ارائه شده، بدون نیاز به انجام مقایسات زوجی معیارها امکان ارزیابی ریاضیاتی داده های غیر قطعی (وابسته به قضاوت خبرگان) بمنظور رتبه بندی معیارها را فراهم ساخته است..

هدف اصلی این پژوهش بررسی و آزمون مدل چابکی سازمانی در صندوق بازنشستگی صنعت نفت می باشد. در واقع سوال اساسی پژوهش این است که چابکی سازمانی برای سازمان مورد مطالعه چه ابعاد و مولفه هایی را در بر می گیرد؟ به این منظور و برای پاسخ به این سوال، ابتدا با بررسی ادبیات موضوع و مطالعه پژوهش های مرتبط با چابکی چارچوبی تهیه شد. سپس رابطه بین متغیرها و مولفه های احصا شده، در سازمان مورد مطالعه با استفاده از روش تحلیل عاملی و از طریق نرم افزاراسمارت پی ال اس آزمون و مورد تائید قرار گرفت و مدل نهایی با ابعاد و مولفه های ذیل ارائه شد: چابکی رهبری )با پنج مولفه تنظیم زمینه چابکی، خلق همکاری، چابکی در خلاقیت، چابکی در خودرهبری، ایجاد هم افزایی)؛ چابکی در خدمت رسانی )با چهار مولفه سرعت، شایستگی و کیفیت، پاسخگویی، انعطاف پذیری و نوآوری؛ چابکی کارکنان (با چهار مولفه هوشمندی و آگاهی، انعطاف پذیری، تشریک مساعی، شایستگی)؛ فرهنگ چابکی (با پنج مولفه همکاری و پرورش، تنوع پذیری، شایستگی، نوآوری و خلاقیت، شفافیت)؛ چابکی در فرایندهای سازمانی (با سه مولفه ساختار مناسب و منعطف، مقررات و دستورالعمل های بروز و روان، روش ها و فرایندهای نوین)، چابکی در فناوری اطلاعات و ارتباطات (با دو مولفه زیرساخت ها و سخت افزار بروز و پرسرعت، نرم افزارها و برنامه های مناسب و بهنگام)

هدف از اجرای این پژوهش سنجش میزان رضایت شغلی شرکت های تابعه شرکت ملی نفت ایران و واحدهای ستادی آن بر اساس مدل رضایت شغلی «هی» بوده است. این پژوهش در سال 1391 انجام شده و جامعه آماری پژوهش کلیه کارکنان رسمی، پیمانی و قراردادی واحدهای ستادی شرکت ملی نفت ایران و شرکت های تابعه شرکت ملی نفت ایران بودند که از میان آن ها 5093 نفر با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شده اند. ابزار پژوهش، پرسشنامه رضایت شغلی «هی» بوده و داده های گردآوری شده از طریق محاسبه میانگین آزمون فریدمن جهت مقایسه و رتبه بندی هریک از ابعاد رضایت شغلی مورد تحلیل قرار گرفتند. از آزمون های کروسکال والیس و یومن ویتنی جهت مقایسه رضایت شغلی گروه های جمعیت شناختی استفاده شد. نتایج به دست آمده حاکی از رتبه بندی شرکت های تابعه شرکت ملی نفت و واحدهای ستادی بر اساس میزان رضایت شغلی آن ها می باشد. هم چنین میزان رضایت از ابعاد و مؤلفه های موردسنجش در داخل هر یک از شرکت ها نیز رتبه بندی شده اند

هدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه بین هوش سازمانی و یادگیری سازمانی در کارکنان شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران- منطقه جنوب شرق- می باشد. شیوه انجام پژوهش توصیفی بوده و جامعه آماری متشکل از 350 نفر از کارکنان رسمی برآورد شده که حجم نمونه بر اساس جدول گرجسی و مورگان 183 نفر تخمین زده شد. برای گردآوری داده ها، از پرسشنامه یادگیری سازمانی پیتر سنجه(2005) و هوش سازمانی آلبرخت(2002) استفاده شده است . داده های گردآوری شده، با استفاده از روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و معادلات ساختاری چندگانه با استفاده از نرم افزار AMOS تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داده است با توجه به آزمون همبستگی پیرسون، بین میل به تغییر، سرنوشت مشترک، روحیه سازمانی ، عملکرد سازمانی، کاربرد دانش، اتحاد و توافق و یادگیری سازمانی رابطه مستقیم وجود دارد. نتایج معادلات ساختاری نیز نشان داد که بین هوش سازمانی رابطه مثبت و معناداری با یادگیری سازمانی دارد همچنین رابطه بین سرنوشت مشترک،فشار سازمانی و اتحاد و توافق با یادگیری سازمانی تأیید شد. از میان مؤلفه های هوش سازمانی، تمایل به تغییر دارای همبستگی بیشتری با یادگیری سازمانی است. این امر بیانگر این مطلب است که در یک سازمان هر چه یادگیری سازمانی بیشتر باشد افراد تمایل بیشتری به تغییر خواهند داشت.