تدریس پژوهی

پژوهش حاضر با هدف شناسایی شاخص های روش های یاددهی و یادگیری مطلوب برای دروس رشتههای علوم انسانی دانشگاه ها و میزان توجه به آنها انجام شد. در پژوهش حاضر، از طرح ترکیبی و از نوع اکتشافی متوالی استفاده شد. در بخش کیفی، از روش مطالعه موردی و در بخش کمی، از روش توصیفی – پیمایشی بهره گرفته شده است. در بخش کیفی با 20 نفر از متخصصان و اعضای هیئت علمی دانشگاه های کشور که در حوزه روش های یاددهی و یادگیری اهل نظر هستند، مصاحبه نیمه-ساختاریافته به عمل آمد. جامعه آماری بخش کمی دانشجویان کارشناسی دانشگاهها بودند که به روش خوشه ای چندمرحله ای، تعداد 360 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده های پژوهش در بخش کمی از طریق پرسشنامه محقق ساخته مستخرج از بخش کیفی جمع آوری شد. برای تعیین روایی سؤال های مصاحبه و پرسشنامه از روایی صوری و محتوایی و برای برآورد پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. برای تحلیل دادههای پژوهش در بخش کیفی از روش روش های ساختاری و تفسیری و در بخش کمی از آمار توصیفی و استنباطی بهره گرفته شد. نتایج پژوهش نشان داد چهارده شاخص از منظر مصاحبه شوندگان مهم ترین شاخص های روش های یاددهی و یادگیری بودند و می توان از شاخص های شناسایی شده برای ارزشیابی و بازنگری روش های یاددهی و یادگیری دروس رشته های علوم انسانی دانشگاه ها استفاده نمود. یافته های کمی نشان داد میانگین توجه به شاخص های روش های یاددهی و یادگیری در دروس رشته های علوم انسانی دانشگاهها نامطلوب بوده و نیاز به توجه بیشتری دارد.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی تأثیر آموزش هوش اخلاقی به شیوه قصه گویی بر سازگاری تحصیلی، اجتماعی و هیجانی دانش آموزان به انجام رسیده است. روش: این پژوهش یک مطالعه شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون– پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر پایه ششم ابتدایی ناحیه 4 شهر اهواز در سال تحصیلی 97- 1396 بود که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای یک مدرسه ابتدایی از بین تمام مدارس ابتدایی ناحیه 4 شهر اهواز به صورت تصادفی انتخاب شد و در مرحله بعد، 40 نفر به صورت تصادفی انتخاب گردید و به صورت تصادفی در دو گروه (20 نفر گروه آزمایش و 20 نفر گروه گواه) جایگزین شدند. مداخله آموزش هوش اخلاقی به شیوه قصه گویی برای گروه آزمایش اجرا شد، درحالی که گروه گواه هیچ مداخله ای دریافت ننمود. پس از اتمام جلسات، پس آزمون روی دو گروه آزمایش و گواه انجام شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه های سازگاری تحصیلی بیکر و سریاک، سازگاری اجتماعی بل و سازگاری هیجانی رابیو و همکاران بود. برای دست یابی به نتایج، از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیره و نرم افزار Spss نسخه 22 استفاده شد. یافته ها: پیش از مداخله، میان میانگین نمرات سازگاری تحصیلی، اجتماعی و هیجانی، دو گروه تفاوت معناداری دیده نشد؛ پس از مداخله میان میانگین دو گروه در سازگاری تحصیلی، اجتماعی و هیجانی تفاوت معناداری دیده شد به گونه ای که میانگین نمرات گروه آزمایش از نمرات گروه گواه بیش تر بود. نتایج نشان داد که آموزش هوش اخلاقی به شیوه قصه گویی می تواند موجب بهبود سازگاری تحصیلی، اجتماعی و هیجانی دانش آموزان شود.

هدف: هدف پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مرتبط با مدرس بر اثربخشی یادگیری الکترونیکی است. روش: متناسب با هدف، رویکرد پژوهش کیفی و استراتژی پدیدارشناسی اتخاذ شد. اعضای هیأت علمی و مدرسان دوره های یادگیری الکترونیکی رشته علوم تربیتی و روانشناسی تربیتی در دانشگاه های دولتی شهر تهران، جامعه این پژوهش را تشکیل دادند. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند ملاک محور، تعداد 12 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب و از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند نسبت به جمع آوری داده ها اقدام شد. با استفاده از روش کدگذاری تحلیل محتوای کیفی، در سه مرحله کد، خرده مقوله و مقوله، داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. قابلیت اعتبار و اعتماد به یافته های بدست آمده نیز با روش های بررسی همکار، محاسبه درصد پایایی بین دو کدگذار، انتخاب هدفمند نمونه های پژوهش و فرایند رفت و برگشتی همراه با تأمل فرایند کدگذاری، مورد بررسی و سپس تأیید قرار گرفت. در مجموع، تعداد 145 کد، 8 خرده مقوله و 4 مقوله شناسایی شدند. بر اساس یافته های پژوهش، «تسهیل گری فرایند یادگیری»، «ایجاد انگیزه و علاقه در یادگیرنده»، «دانش مدرس» و «ویژگی های روانشناختی مدرس» از عوامل مؤثر در تعیین اثربخشی یادگیری الکترونیکی از سوی مدرس یادگیری الکترونیکی می باشند.

هدف: هدف از این مطالعه شناسایی و جمع بندی شیوه های تدریس در فرایند تعلیم و تربیت از دیدگاه قرآن کریم می باشد. روش: این پژوهش از نوع توصیفی استنتاجی بوده و با مراجعه به کتب و منابع در دسترس و معتبری که حاوی مطالب مورد نظر در ارتباط با موضوع می باشد، اطلاعات لازم استخراج گردیده است. در این پژوهش، کلیه ی منابع و مراجع مرتبط با قرآن ک ریم و روش-های تدریس به عنوان جامعه ی پژوهش محسوب شده به علاوه در انجام پژوهش، نمون ه گی ری ب ه عم ل نیامده و تمامی منابع و مراجع موجود و در دسترس، اعم از کتب، مقالات و گزارش های پژوهشی مورد بررسی قرار گرفته است. جمع آوری اطلاعات، به صورت فیش برداری از آیات قرآن کریم و ترجمه آیات، کتب تفسیر، کتب تعلیم و تربی ت اس لامی و کت ب روش های تدریس و مقالات تربیتی تهیه شده در این زمینه، انجام یافته و سپس بر اساس سؤالات مطرح شده در پژوهش، مورد شناسایی و طبقه بندی قرار گرفت است. نتایج: نتایج پژوهش حاکی از آن بود که روش های تفکر، پرسش و پاسخ، مباحثه، ایفای نقش، یادسپاری، گردش علمی و تفحص گروهی، نمایشی، آزمایشگاهی ، و همچنین استفاده از مثل و تشبیه، قصه گویی، تذکر و موعظه، و تبشیر و انذار از جمله روش ها و تکنیک های به کار رفته در قرآن کریم می باشد؛ که از ب ین آن ها، روش های پرسش و پاسخ، مباحثه، استفاده از مثل و تشبیه، و داستان-گویی بیشتر از سایر روش ها مورد استفاده قرار گرفته اند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی توانایی طراحی تکلیف معلمان دوره ابتدایی بر اساس موقعیت های طرح مسئله در خصوص دو عمل جمع و تفریق و با استفاده از روش توصیفی -پیمایشی انجام شد. جامعه آماری این تحقیق، معلمان دوره ابتدایی کشور بود. برای نمونه گیری از روش نمونه گیری در دسترس و برای جمع آوری داده ها، از آزمونی محقق ساخته استفاده شد که توانایی طراحی تکلیف ارزشیابی معلمان را از طریق طرح مسئله آزاد بر اساس مدل استویانووا و الرتون (1996) در مورد دو عمل جمع و تفریق موردبررسی قرار می داد. مسائل طرح شده توسط معلمان بر اساس دو محور 1) عمل جمع و تفریق و 2) طراحی تکلیف مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج تحلیل بر اساس محور اول مشخص کرد که مسائل نمادی طرح شده بیشتر محدود به دو قالب "نتیجه مجهول (جمع)" و " نتیجه مجهول (تفریق)" و مسائل کلامی طرح شده در اکثر موارد محدود به دو قالب "تغییر" و "ترکیب" بودند و تکالیف طرح شده از تنوع مناسب برخوردار نبودند. تحلیل مسائل بر اساس محور دوم نیز نشان داد که تعداد بسیار کمی از مسائل نمادی و کلامی طرح شده باز پاسخ بودند. با اینکه اکثر مسائل طرح شده (% 89)، مرتبط با زندگی واقعی بودند، اما مسئله ای از نوع حل مسائل عملی (واقعی) در بین آنها وجود نداشت و مسائلی که به طور کامل "موثق" و "غنی" باشند، نیز مشاهده نشد. تهیه محتواهای آموزشی مناسب در خصوص طراحی تکلیف ریاضی و برگزاری دوره ها و کارگاه های توانمندسازی دانشجو معلمان و معلمان دوره ابتدایی بر اساس آن، مهم ترین پیشنهاد حاصل از این مطالعه است.

این پژوهش به منظور مقایسه اثربخشی روشهای تدریس بارش مغزی و حل مساله بر تعامل معلم و دانش آموزان صورت گرفته است. این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی و از روش تحقیق شبه آزمایشی استفاده شده است، طرح تحقیق شامل پیش آزمون و پس آزمون با گروههای آزمایش 1 و 2 است. جامعه این پژوهش از کلیه دانش آموزان پسر پایه نهم شهرستان قدس که در سال تحصیلی 98-1397 مشغول به تحصیل بودند. با استفاده از روش تصادفی خوشه ای دو مرحله ای دو کلاس به عنوان نمونه آماری انتخاب و به طور تصادفی یکی از کلاس ها در معرض متغیر مستقل روش تدریس بارش مغزی و کلاس دیگر در معرض متغیر مستقل روش تدریس حل مساله قرار داده شدند، ابتدا پیش آزمون تعامل معلم و دانش آموز از دو گروه گرفته شد و بعد از اجرای دوره در نیمسال دوم از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد. داده های حاصل ، با استفاده آزمون تحلیل واریانس چند متغیری (MANOVA) برای نمرات اختلافی مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ای پژوهش نشان داد که علی رغم آنکه هر دو روش بر متغیر وابسته تاثیر مثبت داشته اند، روش تدریس بارش مغزی در مقایسه با روش حل مساله اثربخشی بیشتری داشته است. اما تفاوت این دو روش برای نامطمئن بودن، ناراضی بودن، تنبیه کردن معنادار نمی باشد. پیشنهاد می شود با توجه به اهمیت ارتباط بین معلم و دانش آموز از روش های فعالی که منجر به افزایش بهبود روابط بین معلم و دانش آموز می شود استفاده شود.

هدف: این پژوهش با هدف تعیین تأثیر تدریس الگومدار بر عملکرد انتظاری و عملکرد عینی دانشجویان و ارزیابی آنان از استاد درس انجام شد. روش: این پژوهش به شیوه نیمه آزمایشی و با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی در نیمسال اول سال تحصیلی 98-1397 به تعداد 995 نفر بود. ابتدا از بین جامعه آماری، تعداد 4 چهار کلاس به صورت تصادفی انتخاب و سپس تعداد 40 نفر داوطلب واجد شرایط که کمترین نمره را در عملکرد عینی کسب کرده بودند به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی به 2 گروه (گروه آزمایش 20 نفر و گروه کنترل 20 نفر) تقسیم شدند. گروه آزمایش به مدت 12 جلسه تحت مداخله تدریس الگومدار لومن قرار گرفتند درحالی که در طول این مدت گروه کنترل هیچ گونه مداخله ای را دریافت نکردند. داده ها با استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس و به وسیله نرم افزارSPSS تجزیه و تحلیل شد. سطح معنی داری برای همه آزمون ها 05/0 لحاظ گردید. یافته ها: نتایج نشان داد روش تدریس الگومدار لومن موجب افزایش نمره عملکرد عینی (005/0P˂ ،03/11 F=) و چک لیست ارزیابی از استاد در دانشجویان گروه آزمایش شد (010/0P˂ ،73/8 F=)؛ ولی، در افزایش نمره عملکرد انتظاری دانشجویان تأثیر نداشت (605/0P> ،61/2 F=). نتیجه گیری: تدریس الگومدار می تواند عملکرد درسی دانشجویان را بهبود ببخشد و بر کیفیت ارزیابی آنان از استاد تأثیر مثبت داشته باشد.

اشتیاق تحصیلی متغیری است که به عنوان مهمترین عامل یادگیری تلقی می شود. هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی روش آموزش کلاس معکوس وروش سخنرانی براشتیاق تحصیلی دانشجومعلمان دختر دانشگاه فرهنگیان است. روش بررسی: روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی است.جامعه مورد مطالعه کلیه دانشجویان دختردانشگاه فرهنگیان استان آذربایجان شرقی درسال تحصیلی 1397-98است که تعدادآن ها549 نفرمی باشد. از جامعه مورد مطالعه تعداد 60نفر دانشجودر 2 گروه 30 نفره به روش نمونه گیری خوشه ای یک مرحله ای انتخاب شدند . طرح تحقیق از نوع طرحهای آزمایشی است که قسمتی ازآن به صورت بین گروهی وقسمتی دیگردرون گروهی با پیش آزمون و پس آزمون می باشد که در آن متغیر مستقل بادوسطح روش آموزش کلاس معکوس وروش سخنرانی وجود دارد که مبنای گروه بندی دوگانه آزمایشی بوده است.یکی ازگروه هابا روش کلاس معکوس وگروه دیگربه روش سخنرانی آموزش دیدند. برای جمع آوری داده هااز پرسشنامه اشتیاق تحصیلی Fredricks وهمکاران استفاده شد. تحلیل داده های این پژوهش بااستفاده از روش آمار توصیفی به ویژه شاخص های مرکزی و پراکندگی، چگونگی توزیع و پراکندگی داده ها در گروه های مورد مطالعه انجام شد. همچنین به دلیل نبودن گروه کنترل برای آزمون فرضیه هااز آزمون t وابسته وبرای انجام سئوالات پژوهشی ازتحلیل کوواریانس چندمتغیره استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان دادکه روش کلاس معکوس نسبت به روش سخنرانی دربهبوداشتیاق تحصیلی دانشجویان اثربخش تراست زیراFمحاسبه شده درسطح(05/0>P)معناداراست. نتیجه گیری: باتوجه به یافته های پژوهش حاضر،روش کلاس معکوس درمقایسه باروش سخنرانی درافزایش اشتیاق تحصیلی دانشجویان اثربخش تر بوده است. کلمات کلیدی:اشتیاق تحصیلی، ،کلاس معکوس،روش سخنرانی

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش کیفیت عملکرد اعضای هیئت علمی در یادگیری خودراهبر با میانجیگری خودکارآمدی پژوهشی در دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه بوعلی سینا انجام شده است. روش این پژوهش کمی، توصیفی و از نوع مطالعات همبستگی است. جامعه آماری شامل دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه بوعلی سینا همدان به تعداد 4000 نفر بود. نمونه آماری پژوهش366 نفر بودند که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان و با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده های پژوهش شامل سه پرسشنامه استاندارد کیفیت عملکرد اعضای هیئت علمی تاگومری و بیشاپ (2011)، خودکارآمدی پژوهشی هولدن و همکاران (1998) و یادگیری خودراهبر فیشر و کینگ (2001) بود. برای تعیین روایی صوری و محتوایی پرسشنامه ها از دیدگاه متخصصان و برای روایی سازه از تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. برای تعیین پایایی ابزار از آزمون آلفای کرانباخ استفاده شد که میزان ضریب آلفای کرانباخ پرسشنامه ها به ترتیب:89/0، 90/0 و 77/0 به دست آمد. داده های پژوهش پس از جمع آوری با روش ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل مسیر تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد متغیر کیفیت عملکرد اعضای هیئت علمی اثر مستقیم مثبت (51/0)، اثرغیر مستقیم مثبت (30/0) و اثر کل مثبت و معنادار (81/0) بر متغیر یادگیری خودراهبری دانشجویان دارد. خودکارآمدی پژوهشی اثر مستقیم مثبت (55/0) بر متغیر یادگیری خودراهبر در سطح 01/0 دارد. همچنین متغیرهای کیفیت عملکرد اعضای هیئت علمی و خودکارآمدی پژوهشی دانشجویان، 62% واریانس متغیر یادگیری خودراهبری را تبیین می کند.

هدف: اضطراب امتحان پاسخی به شرایط مربوط به ارزیابی عملکرد دانشجویان است و تجارب دانشجویان در این زمینه از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف پژوهش حاضر، واکاوی تجارب زیسته دانشجویان از پدیده اضطراب امتحان بود. روش ها: روش پژوهش انجام شده بر اساس رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی بود. جامعه آماری پژوهش شامل دانشجویان کارشناسی رشته های علوم تربیتی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان در سال تحصیلی 98-1397 بود. 9 نفر از دانشجویان از طریق نمونه گیری هدفمند جهت مصاحبه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از مصاحبه نیمه سازمان یافته استفاده شد و تا زمان اشباع داده ها ادامه یافت و پس از ضبط مصاحبه متن آن ها تهیه شد و مضامین اصلی و فرعی استخراج گردید. جهت اعتباریابی داده ها از اعتبار گوبا و لینکلن و جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش کلایزی استفاده گردید. یافته ها: پس از استخراج موضوعی و طبقه بندی آن ها، یافته ها در سه مقوله اصلی؛ عوامل ایجاد کننده، پیامدها و راه های تقلیل و شانزده مقوله فرعی طبقه بندی شدند. مضامین فرعی عوامل ایجاد کننده شامل: استاد، والدین، مدیریت زمان، ترس از ارزیابی منفی دیگران، کمال گرایی، نظام ارزشیابی سنتی، اهمیت تکلیف؛ مضامین فرعی پیامدها شامل: افت تحصیلی، اهمال کاری، ناکارآمدی، افزایش اشتها، مشکلات فیزیولوژیکی و مضامین فرعی راه های تقلیل شامل ارتباط باخدا، لمس درمانی، تعیین اهداف تسلطی، افکار مثبت داشتن از توصیفات دانشجویان بودند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج کمک به یادگیری در دانشجویان برای مدیریت مؤثر اضطراب امتحان یک چالش اساسی بوده و نیاز به تلاش گروهی در تمام مراحل آموزشی دارد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف ارائه چارچویی مفهومی برای برنامه سنجش شده بر اساس ادراکات و تجربیات ذینفعان برنامه درسی دوره کارشناسی انجام شد. روش: با رویکرد کیفی پژوهش و روش نمونه گیری هدفمند، تجارب و ادراکات 31 نفر (17 عضو هیئت علمی، 12 دانشجوی دوره کارشناسی، 2 کارشناس دفتر برنامه ریزی آموزش عالی) از دانشگاه های علامه طباطبایی، تهران و خوارزمی، دانشگاه علوم پزشکی ارتش و دفتر برنامه-ریزی آموزش از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند مورد کاوش قرار گرفت. جمع آوری و تحلیل داده به صورت مداوم تا رسیدن به اشباع نظری از طریق فرایند مقایسه مداوم تداوم یافت. یافته ها: تحلیل داده ها با استفاده از کدگذاری باز، محوری و انتخابی منجر به شناسایی دو مقوله اصلی « فرایندهای طراحی سنجش» و «فرایندهای قضاوتی سنجش» و شش مقوله فرعی « تعیین نقشه سنجش»، « انتخاب روش سنجش»، «تعیین افراد شرکت کننده در سنجش»، «زمینه سازی فرهنگی»، «سنجش یادگیری» و «نظارت بر سنجش» گردید. در مجموع، برنامه درسی سنجش شده ماهیتی سیال دارد و به دنبال آنست که از طریق نگاهی تعاملی (برگشت به عقب و نگاه به بافت اجرایی سنجش) زمینه تغییرات مناسب در دانشجویان و بهبود کیفیت یادگیری را بررسی کند.

پژوهش حاضر به منظور سنجش روایی و پایایی ابزار عجین شدگی تحصیلی دانشجویان انجام شده است. جامعه آماری پژوهش تمامی دانشجویان دانشگاه علامه طباطبائی در سال تحصیلی 95- 96 (17406 دانشجو)می باشند. حجم نمونه با استفاده از روش تعیین حجم نمونه در مدل یابی معادلات ساختاری 550 نفر تعیین شد (550=n).روش پژوهش از نوع همبستگی می باشد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه گونوک و کوزو (2015) بود که در بین نمونه های پژوهش بصورت تصادفی طبقه ای توزیع گردید. داده ها با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی، تأییدی و تحلیل مؤلفه های اصلی بررسی شدند. نتایج نشان داد مقیاس یاد شده پس از حذف 6 گویه از طریق تحلیل اکتشافی از شش مؤلفه و 48 گویه تشکیل شده که 931/61 درصد واریانس عجین شدگی تحصیلی دانشجویان را تبیین می کند. همچنین بررسی پارامترهای تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که مدل عجین شدگی تحصیلی دانشجویان با شش عامل و شاخص های قابل قبول از برازش لازم برخوردار است و برای سنجش میزان عجین شدگی تحصیلی دانشجویان می توان از آن بهره برد.