مائده زارعی ساروکلایی

هدف: از آنجایی که همچنان نحوه ارزیابی در یادگیری الکترونیکی به عنوان یک علامت سؤال باقی مانده است، هدف پژوهش حاضر، شناسایی فنون ارزیابی یادگیری در آموزش های الکترونیکی دانشگاهی است.روش پژوهش: پژوهش با دو روش، مرور نظام مند ترکیبی در مجلات معتبر علمی حوزه یادگیری الکترونیکی و رویکرد کیفی با استراتژی پدیدارشناسی انجام شد. در روش مرور نظام مند ترکیبی، ده مجله کیو وان در حوزه یادگیری الکترونیکی که از نظام رتبه بندی مجلات سایمگو انتخاب شدند، مورد جستجو قرار گرفتند. در رویکرد کیفی نیز اعضای هیأت علمی و مدرسان آموزش های الکترونیکی دانشگاهی در رشته علوم تربیتی و روانشناسی تربیتی، میدان این پژوهش بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند ملاک محور، انتخاب و از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند نسبت به جمع آوری داده ها تا دستیابی محقق به اشباع نظری اقدام و در مصاحبه دوازدهم، اشباع نظری حاصل گردید. داده ها با استفاده از روش کدگذاری کلایزی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: براساس نتایج مرور نظام مند ترکیبی، فنون ارزیابی مختلفی در دوره های آموزش الکترونیکی دانشگاهی در سطح بین المللی شناسایی شدند. همچنین، بر اساس یافته های حاصل از مصاحبه ها، دو مضمون «در طول ترم» و «در پایان ترم» و تعداد دوازده زیرمضمون حاصل شد.نتیجه گیری: ارزیابی یادگیری در محیط های الکترونیکی، یادگیرنده محور است که بر نقش فعال یادگیرنده در فرایند یادگیری تأکید دارد.

یادگیرنده به عنوان یکی از عوامل اصلی تعیین کننده موفقیت و اثرگذار در یادگیری الکترونیکی معرفی شده است زیرا ماهیت یادگیری الکترونیکی، یادگیرنده محور است و او مسئول یادگیری خود است. از این رو، هدف پژوهش حاضر، شناسایی ویژگی های مؤثر یادگیرنده بر اثربخشی یادگیری الکترونیکی بود. متناسب با این هدف، رویکرد پژوهش کیفی و راهبرد پدیدارشناسی اتخاذ شده است. اعضای هیأت علمی و مدرسان دوره های یادگیری الکترونیکی در دانشگاه ها، جامعه این پژوهش بوده اند. مشارکت کنندگان با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند ملاک محور، انتخاب شدند و از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند نسبت به جمع آوری داده ها تا دستیابی محقق به اشباع نظری، اقدام شده است و در مصاحبه دوازدهم، اشباع نظری حاصل شده است. یافته ها با استفاده از روش کدگذاری تحلیل محتوای کیفی، در سه مرحله کد، خرده مقوله و مقوله مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. بر اساس یافته های حاصل از دوازه مورد مصاحبه، تعداد 102 کد، 13 خرده مقوله و 6 مقوله شامل «محور بودن یادگیرنده در فرایند یادگیری»، «تعامل یادگیرنده در فرایند یادگیری»، «ارزیاب بودن یادگیرنده در فرایند یادگیری»، «سواد یادگیرنده»، «خودراهبر بودن یادگیرنده» و «ویژگی های روان شناختی یادگیرنده» حاصل شد. با توجه به یافته های پژوهش، مدیران و برنامه ریزان دوره های یادگیری الکترونیکی در دانشگاه ها باید به نقش یادگیرنده در موفقیت و اثربخشی یادگیری الکترونیکی دانشگاهی توجه ویژه ای داشته باشند.

هدف: هدف پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مرتبط با مدرس بر اثربخشی یادگیری الکترونیکی است. روش: متناسب با هدف، رویکرد پژوهش کیفی و استراتژی پدیدارشناسی اتخاذ شد. اعضای هیأت علمی و مدرسان دوره های یادگیری الکترونیکی رشته علوم تربیتی و روانشناسی تربیتی در دانشگاه های دولتی شهر تهران، جامعه این پژوهش را تشکیل دادند. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند ملاک محور، تعداد 12 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب و از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند نسبت به جمع آوری داده ها اقدام شد. با استفاده از روش کدگذاری تحلیل محتوای کیفی، در سه مرحله کد، خرده مقوله و مقوله، داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. قابلیت اعتبار و اعتماد به یافته های بدست آمده نیز با روش های بررسی همکار، محاسبه درصد پایایی بین دو کدگذار، انتخاب هدفمند نمونه های پژوهش و فرایند رفت و برگشتی همراه با تأمل فرایند کدگذاری، مورد بررسی و سپس تأیید قرار گرفت. در مجموع، تعداد 145 کد، 8 خرده مقوله و 4 مقوله شناسایی شدند. بر اساس یافته های پژوهش، «تسهیل گری فرایند یادگیری»، «ایجاد انگیزه و علاقه در یادگیرنده»، «دانش مدرس» و «ویژگی های روانشناختی مدرس» از عوامل مؤثر در تعیین اثربخشی یادگیری الکترونیکی از سوی مدرس یادگیری الکترونیکی می باشند.