بازتاب اندیشه

بازتاب اندیشه

بازتاب اندیشه 1383 شماره 53

مقالات

۱.

جامعه دینی و جامعه اخلاقی

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۵۱
بحث ما در باب جامعه دینی و جامعه اخلاقی و همچنین تبیین نسبت این دو جامعه با یکدیگر است. در باب این تقسیم‏بندی می‏توان پرسید که آیا جامعه دینی، جامعه‏ای اخلاقی است. شاید این معادله برای برخی بدیهی باشد؛ اما به واقع پاسخ‏های متفاوتی به این سؤال می‏توان داد. اساسا اگر دین داران گردهم آیند و تکالیف دینی خود را به جای آورند، اما فاقد فضایل و تکالیف اخلاقی باشند، آن جامعه دینی، فضیلتی ندارد و نمی‏توان برای آن ارزشی قائل بود. بنابراین امروزه لازم است که فقه، ادیان و قدرت را نقد اخلاقی کنیم و تاکنون از نقد اخلاقی این امور غفلت کرده‏ایم.
۲.

نقش نخبگان در گذار به دموکراسی

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۱۱
آقای بشیریه قرن بیست‏ویکم را قرن گذار قطعی جهان به دموکراسی و ظهور دموکراسی جهانی می‏داند. در باب گذار به دموکراسی دو نظریه ساختاری و کلان و درازمدت از یک سو و نظریه غیرساختاری کوتاه‏مدت و جزئی از سوی دیگر بیان شده‏اند و در ذیلِ هر یک نیز اجزا و فروعی ذکر شده است. آقای بشیریه در دسته دوم نظریه‏ها، بر محور نخبگان حاکم تأکید دارد. وی سپس به بررسی انسجام یا عدم انسجام ساختاری و ارزشی نخبگان، به ویژه در ایران پس از انقلاب می‏پردازد.
۳.

باید توبه فرهنگی کنیم

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷۶
به نظر آقای سروش جامعه ما نیاز به نقد اخلاقی دارد و باید از میراث گذشته خود توبه فرهنگی کند. اخلاق با تئوری درست نمی‏شود و نیاز به اصلاح ساختارها و شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جدیدی است.
۴.

گره گشایی های علم

مصاحبه شونده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۲۵
دکتر موحد در این گفت‏وگو درباره تولید علم و تفاوت‏های آن با نظریه‏پردازای سخن گفته است. جایگاه مسئله‏یابی در تولید علم نیز مورد توجه قرار گرفته است. به نظر ایشان مسئله‏یابی می‏تواند مقدمه‏ای برای تولید علم باشد؛ اما خودش تولید علم نیست.
۵.

دموکراسی از کجا می آید

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۳۵
نویسنده در بخشی از این مقاله بعد از ذکر برخی تعاریف که برای دموکراسی شده است در تعریف مورد قبول خود، شرط دموکراسی را مشارکت همگانی مؤثر و قابل قبول در عرصه جامعه در کنار رقابت نخبگان می‏داند به گونه‏ای که یک دموکراسی زمانی تمام عیار و کامل است که در کنار مشارکت عمومی از رقابت هم برخوردار باشد.
۶.

پیش زمینه های اقتصادی برای دموکراسی

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۹۶
نظام «بازار رقابتی» به طور خلاصه عبارت است از نظامی که در آن تخصیص منابع بر اساس مکانیسم قیمت‏ها صورت می‏گیرد. یعنی دولت در آن نقشی ندارد یا نقش بسیار اندکی دارد و سیستم قیمت‏هاست که تعیین می‏کند منابع اقتصادی به چه صورت در جامعه مورد استفاده قرار گیرد یا چگونه تخصیص پیدا کند. اما نظام «اقتصاد دولتی» برعکس، یک نظام تخصیص متمرکز منابع است. بر اساس تصمیمات دولتی در این نظام، مالکیت دولتی بر منابع تولیدی حاکم است. مالکیت عمدتا در اختیار دولت است. اقتصاد ایران عمدتا از این نوع است؛ یعنی اقتصاد و حاکمیت دولتی است. تخصیص منابع در «اقتصاد سنتی» هم بر اساس سنت‏های گذشتگان است که هم‏اکنون کاربرد چنین نظامی در دنیا منسوخ شده است.
۷.

جهانگردی معاصر یکی از حلقه های پروژه جهانی سازی است

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۸۴
آقای دکتر همایون در این گفت‏وگو به نقد رویکرد موجود در حوزه جهانگردی جمهوری اسلامی ایران می‏پردازد و معتقد است پیمودن مسیری که در جهانگردی غربی ترسیم شده است، نه تنها سود اقتصادی برای ما ندارد، که فرهنگ و سنت و میراث اجتماعی و محیط‏زیست و خیلی چیزهای دیگر را تخریب می‏کند. به نظر وی، آماری که از سودآوری صنعت جهانگردی ارائه می‏شود، ناقص و یک سویه است و هزینه‏های چنین درآمدهایی، مورد ملاحظه قرار نگرفته است.
۸.

برابر با مردان یا جنس دوم؟

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۹۷
خانواده نقشی اساسی در سلامتی جامعه دارد. ازاین‏رو، در تحکم آن باید کوشید. خانواده ایرانی دارای ویژگی‏های متعددی است که باید در شرایط امروز و متناسب با تحولات دنیای مدرن، ویژگی‏های جدیدی را برای آن تعریف کرده و در جامعه محقق ساخت. امروزه باید در مسائل مختلف خانواده از جمله سرپرستی، حق طلاق، نگهداری فرزندان، انجام امور خانه و خانواده و دیگر موارد، میان زن و مرد برابری و تساوی ایجاد نمود.
۹.

حجاب و سیاست

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۴۳
برخورد با بدحجابی صرفا مسئله‏ای سیاسی است و جناح حاکم در مجلس و دیگر مراکز قدرت، به دلیل انگیزه‏های سیاسی، مقابله با بدحجابی را سرلوحه کار خود قرار داده است. با این وجود در لزوم مجازات مرتکبین گناه در جامعه اسلامی، میان فقها اختلاف نظر وجود دارد و جمهوری اسلامی نظریه لزوم مجازات را در قانون خویش آورده است و ازاین‏رو، بی‏حجابی را مستوجب مجازات دانسته و با آن برخورد می‏کند، ولی با بسیاری از گناهانِ بدتر از بدحجابی برخورد جدی نمی‏کند که خود گویای سیاسی کاری در تعیین اولویت‏های نظام اسلامی است.
۱۰.

پایان روشن فکری

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷۰
جریان روشن‏فکری در ایران با ایدئولوژی و ایده‏های انقلابی شروع شد: ایدئولوژی سوسیالیستی، ایدئولوژی ناسیونالیستی و ایدئولوژی دینی. از یک طرف با روشن‏فکران سوسیالیست روبه‏رو بودیم و دغدغه آنها تغییر در ساخت اقتصادی و اجتماعی بود. به زعم این روشن‏فکران، هرگونه تغییر در روابط تولید، از راه تغییر در ساخت سیاسی امکان‏پذیر می‏شد. از مرحوم دکتر تقی ارانی تا مرحوم بیژن جزنی، همه در زمره این دسته از روشن‏فکران قرار می‏گرفتند. از طرف دیگر، روشن‏فکران ناسیونالیستی، با شدت و دل‏مشغولی کمتر، کوشش داشتند تا با ایجاد جنبش ملی، فرهنگ و مناسبات زندگی اجتماعی ایرانیان را با اصول و آرمان آزادی و برابری و استقلال پیوند دهند. از بعضی مبارزان ملی و حقوق مدنی تا مرحوم مصدق و تا شادروان داریوش فروهر، همه در زمره این دسته از روشن‏فکران محسوب می‏شدند. روشن‏فکران دینی کوشش داشتند تا با ساخت‏شکنی در شیوه نگرش سنتی به دین و طرح سیستمیک و هندسی تفکر دینی، جریان ساخت شکنی را متوجه بنیادهای ذهنی جامعه کنند. از مرحوم آیت‏اللّه‏ نایینی تا مرحوم بازرگان و تا دکتر شریعتی و پس از او، در زمره این دسته از روشن‏فکران محسوب می‏شوند.
۲۴.

شماره هفت و هفت پیکر نظامی ؛ 1-اهمیت عدد هفت ؛ 11-هفتگانه های مشهور

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۰۲