۱.
به نظر نویسنده، مردمسالاری دینی راه به جایی نمیبرد و چارهای جز تن دادن به اصول دموکراسی وجود ندارد. وی معتقد است تنها راه جمع میان مردمسالاری و دین این است که بگوییم صدای مردم، صدای خداست، و هر چه مردم در امر حکومت خواستند، همان خواست خداست.
۲.
نویسنده در این مقاله به ده ویژگی انسان مدرن اشاره کرده است.
۳.
به نظر آقای ثقفی سکولاریسم تعریفی سیاسی دارد و با دموکراسی پیوندی وثیق مییابد. سکولاریسم در حد یک مکتب نیست؛ بلکه روشی در حوزه سیاست است. سکولاریسم در ایران از جنبش مشروطه آغاز میشود و در حال حاضر سه گرایش سیاسی سکولار در کشور وجود دارد.
۴.
این گفتوگو با اشاره به تاریخچه شکلگیری نیروهای ملی ـ مذهبی آغاز میشود و به مرام سیاسی و خط مشی فکری آنان ختم میشود. وی جریان ملی ـ مذهبی را یکی از شاخههای نوگرایی میشمارد و پایهگذار آن را مرحوم مدرس میداند و با تفکیک میان جریان ملی ـ مذهبی از جریان روشنفکری دینی معتقد است که روشنفکران دینی به دنبال عقل آزاد و نفی هر گونه ایدئولوژی هستند؛ حال آنکه ملی ـ مذهبیها به دنبال بومی کردن مدرنیته و مؤلفههای آن در ایراناند. در این گفتوگو جریان دوم خرداد از این زاویه مورد نقادی قرار گرفته است.
۵.
این گفتوگو به مناسبت چاپ دو کتاب درباره صورت گرفته است. آقای غنینژاد نظریه هایک را درباره آزادی میپسندد و به پیروی از او، معتقد است آزادی با سنت در تعارض نیست، بلکه نیازمند آن است. آزادی مورد نظر هایک تنها دارای وجه سلبی و به معنای نفی اعمال زور از ناحیه دیگران است. به نظر هایک، و نیز آقای غنینژاد، اگر ایجاد فاصله زیاد طبقاتی در سایه آزادی، به رفاه عمومی بینجامد مانعی ندارد و مفهوم عدالت ربطی به وضعیت ندارد بلکه به رفتار مربوط است.
۶.
در ادبیات سیاسی غرب، بنیادگرایان همان سنتگرایاناند؛ اما در میان مسلمانان بنیادگرایان به دو گروه سنتگرایان و نوگرایان تقسیم میشوند. از نظر نوگرایان دینی مؤلفههای أصلی مدرنیته همچون عقلانیت، علمگرایی، مردمسالاری، سودمندی اجتماعی و... هیچکدام با اسلام ناسازگار نیست. تعارض کنونی سنتگرایان و جوامع مسلمان با مدرنیته ریشه در عملکرد ناشایست غرب در قبال مسلمانان و پیامدهای منفی فرهنگ غرب دارد.
۷.
در نظر آقای اکرمی، محیط زیست زمین بهشدت به خطر افتاده و همه انسانها با هر مبنای فلسفی و فکری باید در فکر حفاظت از آن باشند. این امر ممکن نمیشود مگر با مشارکت همگانی و احساس همبستگی انسانی فراملیتی و پدیدآمدن جهانی واحد. تنها در سایه نظام جهانی واحد است که تنازع بر سر ربودن هرچه بیشتر امکانات حیات پایان میپذیرد.
۸.
در این گفتوگو آقای سریعالقلم از منظر توسعه، روند تعمیمسازی و تصمیمگیری در جمهوری اسلامی را بررسی میکند.
