مدیریت سلامت

اهمیت تجهیزات پزشکى وهمچنین پیشرفت این تکنولوژى در پیشگیرى، تشخیص، درمان و آموزش واضح مى باشد. شواهد بیانگر آن است که عدم توجه به اصول صحیح مدیریت نگهداشت تجهیزات، عملکرد ضعیف و نگهدارى غیر موثر آنها را موجب گردیده است. کنترل و مدیریَت تجهیزات پزشکی هزینه هاى گزاف تعویض و تعمیر تجهیزات را در مراکز درمانى و خصوصاً بیمارستانها راکاهش می دهد. هدف از این مطالعه بررسی مدیریت نگهداشت تجهیزات پزشکی بیمارستان های منتخب دانشگاه های علوم پزشکی واقع در شهر تهران و آگاه نمودن مسئولین و دست اندرکاران ذی ربط از آخرین وضعیت آن می باشد. روش بررسی: این پژوهش از نوع توصیفی- مقطعى است. محیط پژوهش شش بیمارستان دانشگاهى و سه معاونت درمان دانشگاههای علوم پزشکی: بیمارستانهای ولی عصروطبَی کودکان از دانشگاه علوم پزشکی تهران،بیمارستانهای حضرت رسول وشهدای یافت آباد از دانشگاه علوم پزشکی ایران؛بیمارستان های لقمان ومدرَس ازدانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی مستقر در شهر تهران است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ی خودساخته، مصاحبه و مشاهده و مطالعه اسناد و مدارک بوده،وبرای تایید اعتباروقابلیت اطمینان ابزار مطالعه آزمونهای اعتبارمحتواوبازآزمایی انجام شد. تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و توسط نرم افزارهای Excel و SPSS انجام گرفت. یافته ها: یافته هاى پژوهش در زمینه ی برنامه ریزى تجهیزات پزشکى در بیمارستانها نشان می دهندکه در 9/38 درصد موارد برنامه ریزى دائمى قابل قبول وجودداشته است ودر61.6 درصدمواردچنین برنامه ریزی یافت نشد. . فقط 7/26 درصد از پاسخگویان ارزیابى و کنترل تجهیزات پزشکى را دائمى و همیشگى ارزیابى کرده اند. پنجاه درصد از پاسخگویان هماهنگى و ارتباطات را در مدیریت تجهیزات پزشکى ضعیف ارزیابى نموده اند. نیمى از پاسخگویان (50درصد) میزان هماهنگى، آموزش و رعایت استانداردها را در هنگام خرید تجهیزات پزشکى جدید مناسب ارزیابى نموده اند . نتیجه گیری: یافته هاى پژوهش در زمینه ی برنامه ریزى، کنترل، ارزیابى، هماهنگى و ارتباطات نشان می دهند که اصول صحیح نظام مدیریت نگهداشت پزشکى در بیمارستانهاى مورد مطالعه صورت نگرفته است و این امر موجبات بروز مشکلات و بى نظمى هایى در نظام مدیریت تجهیزات پزشکى گردیده است

رضایت شغلى، یک واکنش احساسى به کار، شرایط فیزیکى و اجتماعى محل کار است. به عبارت دیگر رضایت شغلى یک احساس مثبت و لذت بخش است که از نتیجه کار فرد یا تجربه شغلى او بدست مى آید. چون رضایت شغلى بر ارتقای کارمند، بازدهى و کیفیت انجام کار وى تاثیر مى گذارد بسیار مورد توجه واقع گردیده است. این مطالعه به منظور سنجش میزان رضایت کارکنان، همچنین تعیین رضایت از هر یک از حیطه هاى رضایت شغلی کارکنان مرکز طبى کودکان دانشگاه علوم پزشکی تهران و در سال 1382 انجام گردیده است. روش بررسی:این یک مطالعه ی مقطعی- توصیفى است. محیط پژوهش یک بیمارستان دولتی و فوق تخصصی کودکان می باشد .جامعه پژوهش شامل کارکنان این بیمارستان می باشد. انتخاب افراد نمونه از بین جامعه پژوهش که 50 نفر طبق برآوردهای آماری می باشد به روش تصادفی واز روی لیست کارکنان این بیمارستان انجام گرفته است. ابزار جمع آورى اطلاعات پرسشنامه استاندارد شده رضایت شغلی مى باشد. پس از جمع آورى پرسشنامه ها، داده ها واردنرم افزار spss شد. یافته ها: یافته ها مبین آن است که از 4 دسته عوامل اثر گذار بر روی رضایت شغلی شامل عوامل محیطی و رفاهی، اجتماعی، ماهیت شغل وعوامل ساختاری ومدیریتی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است بیشترین میزان رضایت مربوط به عوامل اجتماعی شغل و کمترین میزان رضایت از عوامل محیطی و رفاهی مربوط به شغل می باشد. میزان رضایت در درجه دوم و سوم پس از عوامل اجتماعی به ترتیب به ماهیت شغل و عوامل ساختاری و مدیریتی مربوط می شوند. بطور میانگین رضایت از کلیه ی حیطه های شغلی در بیمارستانهای مورد مطالعه در حد متوسط ارزیابی شده است که این میزان در هر یک از عوامل فوق متغیر است . نتیجه گیری : با توجه به ناراضى بودن کارکنان از عوامل رفاهى و محیطى لازم است این بخش از نیازهای کارکنان مورد توجه بیشتر ی قرار گیرد. بیشترین عامل موجد رضایت در بیمارستان عامل اجتماعی شغل است و بهتر است براى ارتقای این نقطه ی قوت پیشنهاد می کنیم روابط بین کارکنان و همچنین روابط بین کارکنان و مسئولین بیمارستان بیشتر از پیش تقویت گردد. با توجه به رضایت کم کارکنان از حیطه ساختار مدیریتى و سازمانى و قوانین حاکم بر آن لازم است مسئولین، اصلاح ساختار سازمانی و مدیریتی بیمارستانها را در اولویت برنامه های خود قرار دهند.

محاسبه هزینه واحد خدمات ارائه شده در بخش سلامت پایه و اساس استقرار نظام بودجه ریزى عملیاتى ، تعیین تعرفه هاى واقعى وهمچنین واگذرارى ارائه این خدمات به بخش خصوصى در راستاى اصل 44 قانون اساسى است.با این وجود هنوز در کشور رویکرد خاصى براى رسیدن به این هدف وجود ندارد. هدف از این پژوهش بکار گیرى سیستم هزینه یابى بر مبناى فعالیت (ABC) براى محاسبه هزینه واحد خدمات ارائه شده در مرکز بهداشتى درمانى منتخب است. روش بررسی: این پژوهش از نوع تحلیلی– کاربردى بوده، که به روش مقطعى و بر اساس داده هاى سال 1385 انجام شده است.داده هاى مورد نیاز پس از جمع آورى بوسیله فرم ها وجداول مخصوص طراحى شده،وارد نرم افزار EXCEL شده و بر اساس سیستم هزینه یابى بر مبناى فعالیت ودر قالب هشت گام مورد تحلیل قرار گرفته اند. یافته ها: نتایج حاصل از این پژوهش بصورت "هزینه واحد" بیش از 120 نوع خدمت ارائه شده در واحد هاى فعالیت نهایى مرکز بهداشتى درمانى مورد مطالعه ارائه گردیده است.یدسنجی توسط واحد بهداشت محیط با هزینه واحد3506ریال ودرمان بیمار سل توسط واحد بیماری ها با هزینه واحد1092325ریال به ترتیب؛ خدمات دارای کمترین و بالاترین هزینه واحد در بین خدمات ارائه شده در مرکز بهداشتی درمانی مورد مطالعه بوده است. نتیجه گیری: باتوجه به سهم بالای هزینه پرسنلی از مجموع مخارج کل(67 درصد)،افزایش بهروری نیروی کار نقش مهمی در کاهش مخارج خواهد داشت.ادغام واحدهای باخدمات مشابه با توجه به ظرفیت پذیرش آنها و همچنین سازماندهی اجرای فعالیت های مشابه درفرایندارائه خدمات مختلف جهت جلوگیری ازتکرار آنها نیز در کاهش هزینه ها موثر خواهد بود. با توجه به اینکه سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت یک سیستم فرایند مدار است، نتایج حاصل نسبت به سایر روش های هزینه یابی سنتی دقیقتر می باشد،اما سیستم حسابداری و سیستم فعلی ثبت اطلاعات در مراکز بهداشت ودرمان برای بکارگیری سیستم مذکور مناسب نبوده ونیازمند بازنگری می باشد.

کارآفرینی فرآیند بلند مدَت آموزشی و پرورشی ست که مستلزم برنامه ریزی در نظام آموزشی کشور به ویژه دردانشگاه ها و مراکز آموزش عالی می باشد. بر همین اساس و از سال 1380 وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اقدام به اجرای طرح کاراد (توسعه کارآفرینی در دانشگاه ها) و راه اندازی مراکز کارآفرینی در دانشگاه های تابعه نمود. اما در سطح دانشگاه های علوم پزشکی، مراکزمشابهی که دارای تشکیلات و ساختار سازمانی مشخصی باشد وجود نداشته و علی رغم نیاز مبرم به توسعه ی اقدامات کارآفرینی در این دانشگاه ها،توجَه چندانی به مقوله ی کارآفرینی به عمل نیامده است. روش پژوهش: در این بررسی توصیفی- تطبیقی که با هدف طراحی ساختار سازمانی مراکز کارآفرینی در دانشگاه های علوم پزشکی ایران انجام شد، ده مرکز کارآفرینی دانشگاهی در کشورهای هلند، مالزی و آمریکا، و 12 مرکز در دانشگاه های تابعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در ایران با ابزارهای گردآوری داده ها شامل بررسی پایگاه های اینترنتی مراکز کارآفرینی، پرسشنامه و مصاحبه مطالعه شدند. یافته ها: یافته های پژوهش شامل شناسایی اهداف، برنامه ها، ساختار، منابع، ارتباطات، نحوه ی ارزیابی، نقاط قوَت، و نقاط ضعف مراکز کارآفرینی مورد بررسی بود که ضمن لحاظ نمودن متغیَرهای مزبور و در نظر گرفتن ساختار و تشکیلات دانشگاه های علوم پزشکی،و شرایط اجتماعی و فرهنگی و سایر مقتضیَات خاصَ کشور، ساختار سازمانی مراکز کارآفرینی در دانشگاه های علوم پزشکی طراحی، و با کمک روش دلفی آزمون؛ و نهایی شد. نتیجه گیری: این بررسی حاکی از ضرورت راه اندازی مراکز کارآفرینی در دانشگاه های علوم پزشکی با ساختار سازمانی منعطف، پویا و علمی ست که متناسب با ماموریت این مراکز طراحی شده باشد. با استفاده از الگوی ارائه شده در این مطالعه، مقدَمات لازم برای راه اندازی مراکز کارآفرینی در دانشگاه های علوم پزشکی فراهم و شرایط مناسب جهت توسعه کارآفرینی در حوزه ی خدمات سلامتی فراهم خواهد شد.

نظام سلامت ایران در محیط بسرعت در حال تغییر؛ و با چالش هاى متعددى در زمینه عدالت، مناسبت و اثربخشى مواجه است. در پاسخ به این فشارهاى فزاینده، برای کاهش هزینه ها و افزایش کارآیى، کوچک سازى واحدهای ستادی بهداشت در تبریز طراحى و اجرا گردید.این پژوهش با هدف یافتن شواهد و پاسخهایی مستند به چالشهای موجود در کلان شهرهای کشور در خصوص تعدد و وحدت مدیریتی بهداشت مراکز استانهای مربوطه طراحی و اجرا شده است. و طی آن مدیریتهای ستادی جداگانه بهداشت تبدیل به مرکز واحد شدند. روش بررسی :این مطالعه از نوع کاربردى است. جامعه و نمونه پژوهش ستادهای بهداشت دوگانه قبل و مرکز واحد بعد از کوچک سازى به همراه واحدهاى تابعه ( از نظر تعداد پرسنل ستادى، هزینه ها، کمیت و کیفیَت خدمات ارائه شده و رضایت شغلى کارکنان) بود. نتیجه گیری: گرچه تعداد پرسنل ستادی با کوچک سازى از 248 نفر به 148 نفر کاهش یافت و هزینه هاى جارى نیز از 47/67 درصد سال 82 به 93/69 درصد در سال 83 رسید. با اینحال کمیت و کیفیَت خدمات بهداشتى ارائه شده ( مهمترین وظیفه مرکز) نه تنها دچار نقصان نشد، بلکه در مواردى بهبود هم یافت. و رضایت از کارپرسنل شاغل قبل و بعد از کوچک سازى تغییر معنى دارى پیدا نکرد. بنابراین کوچک سازى را مى توان به عنوان استراتژى اصلاحات مدیریَتى در سایر کلان شهرهای کشور و بخش هاى دانشگاه نیز اجرا نمود.

نظام پیشنهادها یک نظام مدون براى به کارگیرى ایده ها ی کارکنان و بهبود فعالیت هاى سازمانى است. نظام ارایه ی پیشنهادها به دلیل برخى خصوصیات و مزیت هاى ذاتى آن ، در حال حاضر یکى ازمناسب ترین ،مطمئن ترین و قابل دسترس ترین برنامه هاى مشارکت جو در کشورمان به شمار مى آید. با اجراى نظام مدیریَت مشارکتى انگیزه ی بهبود وتحول در همه افراد سازمان فراگیر مى شود و عملکرد کارکنان و ادارات دولتى بهبود مى یابد. این پژوهش با هدف ارزیابی مقبولیت نظام پیشنهادها و تاثیر اجرای یک ساله ی آن در دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام گرفت. روش برررسی: این پژوهش یک مطالعه ی مقطعى -توصیفى ، مداخله اى و کاربردى بود که در دانشگاه علوم پزشکى تبریز انجام گرفت .در این مطالعه ابتدا نظام پیشنهادها و اساسنامه اجرایى آن بر اساس مطالعه متون علمى و استفاده از تجربیات سازمانهاى مختلف طراحى شد سپس این نظام به صورت پایلوت به مدت یکسال اجرا شد ، در خاتمه نتایج مداخله بر اساس جمع آورى و تحلیل تعداد پیشنهادهای رسیده و پذیرفته شده استخراج گردید سپس با با استفاده از ابزار پرسشنامه خود ساخته که روایى و پایایى آن مورد تایید قرار گرفته بود نظر کلیه مدیران و کارشناسان درگیر دراین مداخله در مورد تاثیر اجراى نظام پیشنهادها ، جمع آوری و اطلاعات به دست آمد؛و با استفاده از نرم افزار SPSSو Access جمع بندی و تجزیه و تحلیل شد . یافته ها : نتایج حاصل از یک سال فعالیت این شورا ، نشان مى دهد که سرانه ی پیشنهاد در دانشگاه علوم پزشکى تبریز 45/0 و درصد پیشنهادهای پذیرفته شده 7/15درصد کل پیشنهادهای ارسالى و درصد پیشنهادهای اجرا شده 21 درصد پیشنهادهاى مصوب است که نسبت به سازمان هاى مشابه استقبال ضعیفى را نشان مى دهد . اطلاعات به دست آمده از پرسشنامه هاى نظر سنجى از مدیران و کارشناسان نشان مى دهد که پیشنهادهاى واصله به شوراى پذیرش و بررسى پیشنهادهاى دانشگاه می تواند باعث صرفه جویى در زمان انجام امور و همچنین صرفه جویى در منابع شود(p value 0/99).. همچنین اطلاعات به دست آمده از پرسشنامه هاى نظر سنجى از مدیران و کارشناسان نشان می دهد که پیشنهادهاى واصله در بهبود روش هاى انجام کار و همچنین بهبود روابط و مناسبات سازمانى و انسانى تاثیر گذارنبوده است(p value 0/99). نتیجه گیرى : با توجه به نتایج به دست آمده از این |پژوهش و مقایسه با نتایج به دست آمده در سایر سازمان ها مى توان نتیجه گیرى کردکه گرچه اجراى نظام پیشنهادها در سازمان ها ضرورى ست لیکن تغییر فرهنگ سازمانى و ایجاد محیط مناسب در سازمان قبل از اجراى آن نباید نادیده گرفته شود بهترین راه براى اجراى موفق این شیوه ی توسعه سازمانى و افزایش آگاهى مدیران و کارکنان در مورد مزایاى این شیوه ی مدیریَتى است.

بخش مدارک پزشکى با استفاده از نظامهاى نوین و استاندارد، مدارک پزشکى بیماران را به منظور خدمات بعدى و تهیَه آمار و تحقیقات به نحو قابل دسترسى ، بایگانى مى کند .از این آمار در پیشبرد اهداف آموزش پزشکى نیز استفاده خواهد شد. هدف از این مطالعه ، تعیین وضعیَت بخش مدارک پزشکى در کلیَه بیمارستان هاى تابعه دانشگاه علوم پزشکى ایران بود. روش بررسی: پژوهش حاضر یک مطالعه ی توصیفى ست. براى گردآورى داده ها از روش سرشمارى استفاده شده، و کلیَه بخش هاى مدارک پزشکى در مراکز درمانى تابعه دانشگاه درسال 1379 با مراجعه مستقیم و استفاده از روشهاى مشاهده ، مصاحبه و تکمیل پرسشنامه اى که از 334 سوال باز و بسته تشکیل شده بود مورد بررسى قرارگرفت. یافته ها: این پژوهش نشان داد که 3/4 درصد از روساى ادارات مدارک پزشکى کارشناس ارشد ، 1/52 درصد کارشناس ، 6/8 درصد کاردان و 4/30 درصد دیپلم و 3/4 درصد زیر دیپلم هستند که از این تعداد 6/82 درصدرازنان و 4/17 درصدرامردان تشکیل می دهند. ارزیابى وضعیت نوبت دهى به بیماران در مراکز مورد مطالعه نشان مى دهد 1/52 درصد از مراکز از طریق پذیرش ، 6/8 درصد از طریق منشى بخش ، 3/4 درصدبراساس دفترتعیین وقت ، 13 درصد براساس تعیین وقت پزشک و 7/21 درصد روزانه به مراجعین نوبت مى دهند ، همچنین 44 درصد از مراکز در مورد نظام ارجاع و اخذ رضایت از بیمار از دستورالعمل داخلى پیروى مى کنند و 5 درصد از مراکز درموردحقوق بیمار در پذیرش ، ضرب و جرح و فوریَت هاى پزشکى و، نظام ارجاع از دستورالعمل شفاهى پیروى مى کنند، وخط مشى ودستورالعمل مکتوب در مورد امورجارى بخش مدارک پزشکى وجودندارد.

در اغلب کشورها بویژه در کشورهاى در حال توسعه، مراقبت هاى اولیه بهداشتى توسط دولت ارائه مى شود. محدودیت منابع، بالا بودن هزینه ها، و پایین بودن کیفیت خدمات دولتمردان و سیاستگزاران عرصه سلامت را ناچار به تحول و شروع اصلاحات ساخته است که از جمله آنها مى توان به آغاز مشارکت فعالانه بخش خصوصى در ارائه خدمات بهداشتى درمانى اولیه اشاره نمود. این مطالعه با هدف مقایسه وضعیت بیماریابى و مراقبت غیر واگیر و رضایت بیمار در تعاونى هاى بهداشتى درمانى و مراکز بهداشتى درمانى دولتى انجام شد. روش بررسی: این پژوهش یک مطالعه ی تحلیلى ست که در آن دوگروه از مراکز بهداشتى درمانى با مدیریت دولتى (18 مرکز) و تعاونى ( 9 مرکز) از نظر بیماریابى و مراقبت بیمارى هاى غیر واگیر مورد مقایسه قرار گرفتند. داده ها با استفاده از چک لیست و بررسى و مشاهده پرونده ها و دفاتر پیگیرى بیماران جمع آورى شد و با استفاده از آزمون هاى t-test و X2و نرم افزارهاى EPI INFO و SPSS تحلیل شد. یافته ها: این مطالعه نشان داد که نسبت جمعیت معاینه شده در زمان مطالعه در تعاونى هاى بهداشتى درمانى و مراکز بهداشتى درمانى دولتى به ترتیب 8/53 و 2/23 درصد و نسبت بیماریابى در جمعیت معاینه شده به ترتیب 3/10 و 9/15 درصد بود. میانگین مراقبت از بیماران دیابت در تعاونى هاى بهداشتى 5/6 و در مراکز بهداشتى درمانى دولتى 8/6 بار در سال بود. نتیجه گیرى : نتایج پژوهش نشاندهنده ی این واقعیت است که با مشارکت بخش خصوصى در ارائه مراقبت هاى اولیه بهداشتى و نظارت مستمر بخش دولتى بر این فعالیت ها مى توان یک نظام ارائه خدمات اثربخش ایجاد نمود.