مدیریت سلامت

وقوع حوادث می تواند باعث ایجاد بحران در یک کشور شود. جنگ، سیل، زلزله، حملات تروریستی و حتی بیماری های واگیردار نمونه هایی از این بحران ها هستند.[1] شروع کرونا ویروس (کوید-19) در اواخر سال 2019 در چین و شیوع گسترده آن در سایر کشورها مصداق یک بحران به معنای واقعی است که کمتر تاریخ چنین پدیده ای در این ابعاد ثبت کرده است. [2] تاکنون هیچ واکسن یا داروی ضدویروسی موفقیت آمیزی برای عفونت های کرونا ویروس ازنظر بالینی تأیید نشده است. بنابراین پیشگیری و کنترل عفونت و رعایت اصول بهداشتی توسط عموم مردم در اولویت است. [3] در ضمن باید توجه داشت که رعایت اصول بهداشتی توسط عموم مردم، یکی از راه های عمده کنترل این ویروس است. وجه دیگر این ویروس، اثرات مخرب آن بر حوزه اطلاعات یعنی تولید و اشاعه شبه اطلاعات (Misinformation)، ضداطلاعات (Disinformation) و اطلاعات متناقض (Contradictory Information) به طور گسترده در کشورهای مختلف جهان است. ازآنجایی که تولید و اشاعه اطلاعات صحیح از ضروریات کنترل این بیماری است، کنترل اطلاعات ذکرشده به ویژه «ضداطلاعات» نیز دارای اهمیت زیادی است چون ضداطلاعات، اطلاعات غیر معتبری است که باهدف کسب منفعت، تولید و انتشار می یابند. [4] علی محمدی و اسپندی نیز بر اهمیت اطلاعات دقیق و صحیح در جهت برنامه ریزی های کنترل این ویروس در جامعه تأکید می کنند. [5] در این مقاله نویسندگان به دلایل انتشار ضداطلاعات در بحران کرونا پرداخته و راه حل های پیشنهادی را ارائه می دهند. درواقع، ویژگی های خاص این ویروس، خود عامل تولید و اشاعه گسترده ضداطلاعات و به تبع آن منفعت طلبی گروهی از افراد یا گروه ها در جوامع مختلف شده است. درعین حال جدای از ایجاد بی نظمی در ساختار اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور، باعث سردرگمی عموم مردم در شناسایی اطلاعات معتبر از غیر معتبر شده و با افزایش ضداطلاعات در جامعه زمینه برای ظهور بی اعتمادی مردم نسبت به مسئولین کشور و نیز افزایش قانون گریزی عموم مردم را ایجاد می کند. ضداطلاعات و دلایل انتشار آن از ویژگی های یک جامعه سالم، ترجیح منافع جامعه بر منافع فردی است. برخی از افراد یا گروه ها در شرایط بحران کرونا ویروس به جای منافع جامعه، منافع خود یا گروه خود را برگزیدند و اقدام به تولید ضداطلاعات کردند. این منافع که منجر به تولید ضداطلاعات شدند عبارت اند از: 1. تأمین حداکثر منافع اقتصادی: در بحران کرونا ویروس برخی افراد و بنگاه های اقتصادی اقدام به تولید و اشاعه ضداطلاعات می کنند تا بتوانند حداکثر منافع اقتصادی را داشته باشند. این منافع درزمینه افزایش فروش، حذف یا کاهش قدرت رقیب، فروش محصولات کم کیفیت و بی کیفیت، تبلیغ و برجسته سازی برند، کم فروشی و... بود. راه رسیدن به این منافع تبلیغات گسترده کالاهای بی کیفیت در فضای رسانه های اجتماعی، اعلام تخفیف های کاذب، رساندن کالا به مشتری در سریع ترین زمان ممکن و... بود. درواقع ضداطلاعات، گاهی در همان تبلیغات نهفته است؛ چراکه کالای کم کیفیت به جای کالای باکیفیت عرضه شده است. ازآنجایی که این افراد و بنگاه باهدف منفعت اقتصادی در شرایط بحران عمداً تبلیغ کاذب و غیرواقعی انجام داده اند، نوع تبلیغات آن ها، ضداطلاعات محسوب می شود. 2. تأمین منافع سیاسی: در بحران کرونا ویروس، گاهی جناح های سیاسی البته تقریباً در همه کشورها، فرصت را غنیمت شمرده و اقدام به تسویه حساب شخصی و گروهی کردند. درواقع، کوچک ترین خطاهای افراد و گروه ها، برجسته سازی شد و گاهی نیز دروغ هایی به همدیگر نسبت داده شد. آن ها با استفاده از همه امکانات رسانه ای، اقتصادی، حزبی و نیز فضای ملتهب ناشی از بحران اقدام به تضعیف جناح رقیب، ناکارآمدی دولت فعلی، برجسته سازی خود و یا حزب مقابل کردند. درعین حال، فضای بی اعتمادی بین دولت و مردم و نیز سواد اطلاعاتی و سواد رسانه ای پایین مردم نیز زمینه ساز و حتی تشدیدکننده این بحران و اثرگذاری بیشتر ضداطلاعات می شود. 3. تأمین منافع اجتماعی: گاهی نیز افراد در بحران ها به دنبال کسب شهرت یا احترام اجتماعی هستند، لذا به مناسبت های مختلف اقدام به اظهارنظر و اقناع مخاطبان می کنند. حذف رقیب علمی، دیده شدن بیشتر، کسب شهرت و احترام و نیز افزایش تعداد آثار علمی بی کیفیت ازجمله منافع اجتماعی گروه های تحصیل کرده در زمان بحران کرونا ویروس بود. هم اظهارنظرها و هم تولیدات علمی آن ها، ضداطلاعات محسوب می شود؛ چراکه تولید

مقدمه: فرهنگ ایمنی بیمار یک عامل مهم در تلاش برای کاهش حوادث ناخواسته در بیمارستان و ارتقای ایمنی بیمار است. هدف مطالعه حاضر بررسی رابطه بین فرهنگ ایمنی بیمار و حوادث ناخواسته در بیمارستان های شهر همدان بود. روش ها: مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی تحلیلی بود که در سال 1397 در بیمارستان های همدان انجام شد. جامعه پژوهش پرستاران شاغل در بیمارستان ها بودند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه فرهنگ ایمنی بیمار و چک لیست بروز حوادث ناخواسته استفاده شد. پرسش نامه ها توسط 650 پرستار تکمیل شد. برای بررسی رابطه بین متغیرها از رگرسیون لجستیک چندگانه استفاده شد. یافته ها: بالاترین میانگین فرهنگ ایمنی بیمار مربوط به بعد یادگیری سازمانی (74/0±45/3) و پایین ترین میانگین مربوط به بعد تبادل و انتقال اطلاعات (86/0±45/2) بود. 4/35 درصد پرستاران در طول یک سال گذشته حداقل یک مورد سقوط بیمار مشاهده کرده اند (کمترین حادثه ناخواسته). همچنین، 9/51 درصد پرستاران در طول یک سال گذشته با حداقل یک مورد زخم بستر و یا شکایت بیمار و خانواده آن ها (بیشترین حادثه ناخواسته) در محل کار خود مواجه بودند. علاوه برآن، میانگین امتیاز فرهنگ ایمنی بیمار با بروز حوادث ناخواسته رابطه معنی دار آماری داشت (001/0>P). نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر فرهنگ ایمنی بیمار را به عنوان پیش بینی کننده حوادث ناخواسته تائید می کند. ازاین رو متولیان سلامت و مدیران بیمارستان ها باید از طریق روش هایی مانند آموزش کارکنان بیمارستان و همچنین، تشویق گزارش حوادث ناخواسته، زمینه را برای ارتقای فرهنگ ایمنی بیمار و کاهش حوادث ناخواسته فراهم کنند.

مقدمه: امروزه مدیران در حوزه بهداشت و درمان به ویژه بیمارستان ها برای بهبود عملکرد مالی و افزایش بهره وری نه تنها باید به مسائل درونی توجه کنند بلکه مسائل اجتماعی و زیست محیطی را نیز باید سرلوحه همه تصمیمات و اقدامات خود قرار دهند. هدف پژوهش حاضر ارتقاء عملکرد مالی بیمارستان ها از طریق آینده پژوهی مسئولیت اجتماعی است. روش ها: پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی بوده و برحسب روش پژوهش، آمیخته کیفی و کمی است که در سه مرحله اجرا شد. در مرحله اول با برای استخراج شاخص های عملکرد مالی بیمارستان از روش پدیدارشناسی و مصاحبه با خبرگان استفاده گردید. در مرحله دوم با روش تحلیل محتوا و مرور نظام مند بر روی مقالات منتخب، ابعاد و شاخص های مسئولیت اجتماعی استخراج شد و در مرحله آخر که به آینده پژوهی اختصاص دارد از شیوه دلفی فازی، متغیرهای مرتبط با مسئولیت اجتماعی استخراج و با بهره گیری از مدل ساختاری - تفسیری این متغیرها تحلیل شد. یافته ها: در مرحله اول تعداد ۱۶ شاخص عملکرد مالی استخراج شد. حاصل مرحله دوم، تعداد ۳۵ متغیر و چهار بعد اقتصادی، اجتماعی، کارکنان و محیط زیست برای مسئولیت اجتماعی بود و در مرحله آخر تعداد ۲۰ متغیر مرتبط با مسئولیت اجتماعی استخراج و با بهره گیری از مدل ساختاری – تفسیری، قدرت نفوذ و میزان وابستگی متغیرها تعیین گردید. نتیجه گیری: تمام متغیرهای مرتبط با مسئولیت اجتماعی دارای قدرت نفوذ و وابستگی زیادی (بی ثباتی) هستند. بدین معنا که تغییر هرکدام، بر آن ها و سایر متغیرها نیز اثر می گذارد. ازآنجاکه هدف اصلی بیمارستان های دولتی ارائه خدمات باکیفیت به تمام اقشار جامعه و جلب رضایت آن ها است؛ بنابراین در نظر گرفتن تمام ابعاد و متغیرهای مسئولیت اجتماعی موجب افزایش بهره وری و به تبع آن بهبود عملکرد مالی بیمارستان ها می شود.

مقدمه: امروزه گردشگری سلامت از رو به رشدترین بخش های صنعت گردشگری در جهان است. گردشگری سلامت به عنوان یکی از منابع ایجاد درآمد و اشتغال می تواند رهیافتی برای توسعه اقتصادی ملی باشد. لذا، هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل مرتبط بر خلق مزیت رقابتی در کسب وکار گردشگری در حوزه سلامت است. روش ها: مطالعه حاضر توصیفی تحلیلی بود و به صورت مقطعی در سال 1398 انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل فعالان و صاحبان کسب وکارهای صنعت گردشگری استان مازندران بود. برای جمع آوری داده ها تعداد 200 پرسش نامه توزیع گردید که از این تعداد 165 پرسش نامه برگشت داده شد. برای سنجش روایی پرسش نامه ازنظر خبرگان استفاده گردید. پایایی ابزار گردآوری داده ها از طریق آلفای کرونباخ و پایایی مرکب تائید شد. برای تحلیل داده ها از روش معادلات ساختاری و نرم افزار اسمارت پی ال اس استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد وضعیت اجتماعی- فرهنگی با ضریب مسیر 96/0 اثر بسیار مهمی بر خلق مزیت رقابتی در گردشگری سلامت در استان مازندران دارد. همچنین بعد دسترسی به امکانات و نیروی انسانی متخصص و ماهر با ضریب مسیر 95/0 و 85/0 در رتبه های بعدی قرار دارند. نتیجه گیری: متولیان سازمان های ضمن مشخص نمودن فهرست دقیق قابلیت های اجتماعی - فرهنگی و تاریخی استان و معرفی مجتمع های رفاهی و مراکز خدماتی- درمانی، مقدمات لازم در جذب گردشگر سلامت را فراهم نمایند. در ادامه باید راه های شناسایی امکانات برای گردشگران نیز تسهیل شود. همچنین، باتربیت و به کارگیری نیروی متخصص، کسب وکار گردشگری سلامت تقویت خواهد شد.

مقدمه: بررسی تأثیر تحریم های اعمال شده بر روی سلامت افراد عادی کشور تحریم شده مباحث چالش برانگیزی را برافروخته است. مطابق مبانی نظری، سلامت تحت تأثیر متغیرهای اقتصادی، اجتماعی، محیطی و درمانی است که گروسمن آن را تبیین کرده است. هدف مطالعه حاضر، بررسی اثر تحریم ها بر سلامت کلیه استان های کشور است. روش ها: مطالعه حاضر به صورت توصیفی، تحلیلی و طولی برای سال های 95-1388 انجام شد. جامعه مطالعه شامل کلیه استان های کشور و متغیرهای استفاده شده شامل متغیرهای کنترلی اقتصادی، اجتماعی، درمانی و محیطی از قبیل تولید ناخالص استانی، وضعیت تحصیلات، شهرنشینی، نهاده های درمانی و متغیر دامی تحریم بود. تحلیل داده ها با استفاده از مدل پانل فضایی و نرم افزار Stata انجام شد. یافته ها: مقایسه وقفه های اعمال شده در مدل نشان می دهد که اثر منفی تحریم ها در سال دوم اتفاق افتاده است. بررسی ها نشان داد کشش (درصد تغییرات) مرگ ومیر نسبت به متغیر درمانی تعداد پزشکان چهار درصد است. بودجه عمرانی دولت بعد از دو سال تأثیر منفی بر سلامت می گذارد. ضریب متغیر بیکاری مثبت 0235/0 است. برآورد انجام شده برای نرخ شهرنشینی معنی دار نبود. نتیجه گیری: تأثیر تحریم ها در سال اعمال شده و نیز سال بعدازآن بر سلامت عمومی جامعه معنی دار نبوده و اثر آن در سال دوم منفی و در سال سوم مثبت می گردد. لذا، بر اساس نتایج پژوهش ضرورت دارد برای کاهش هزینه های تحریم ها، برنامه ریزی لازم برای بهبود شرایط اقتصادی-اجتماعی از قبیل نرخ بیکاری اندیشیده شود. ضمناً طرح های عمرانی و سیاست های سلامت با دوراندیشی اجرا گردد، چراکه اجرای نامناسب آن اثر منفی بر سلامت می گذارد.

مقدمه: یکی از ضرورت های مهم نظام های مراقبت سلامت در ارائه خدمات باکیفیت و ایمن، تدوین استراتژی های مناسب، اجرای مؤثر این استراتژی ها و کنترل نتایج حاصل از اجرا است. طراحی و برقراری سیستم کنترل استراتژیک، این اطمینان را می دهد که عملکرد سازمان در ارتباط با گام های مدیریت استراتژیک صحیح است. هدف از مطالعه، حاضر شناسایی و تحلیل اکتشافی عوامل مرتبط با کنترل استراتژیک در بیمارستان بود. روش ها: پژوهش حاضر از نوع تحلیلی است که در سال 1395 انجام گرفت و طی آن 425 نفر از کارشناسان کمیته برنامه ریزی استراتژیک بیمارستان های آموزشی وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی تهران و ایران و افراد آگاه در حوزه برنامه ریزی استراتژیک وارد مطالعه شدند. داده ها با استفاده از یک پرسش نامه محقق ساخته جمع آوری شد. تحلیل داده ها بر اساس رویکرد تحلیل عاملی اکتشافی و به کمک نرم افزار SPSS نسخه 21 صورت پذیرفت. یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد پرسش نامه عوامل مرتبط با کنترل استراتژیک در مراکز بیمارستانی از پنج عامل مستقل شامل زیرساخت ها و حمایت بیرونی (درصد واریانس 3/13)، شفاف سازی چشم انداز و استراتژی و تبدیل آن ها به عمل (درصد واریانس 2/12)، به اشتراک گذاری و برقراری جریان داده ها و دانش (درصد واریانس 3/10)، برنامه ریزی و تنظیم مقاصد (درصد واریانس 2/9) و بازخورد و یادگیری استراتژیک (درصد واریانس 5/7) تشکیل شده است. نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که پرسش نامه کنترل استراتژیک استفاده شده در این مطالعه می تواند به عنوان ابزاری مناسب برای بررسی صحت تدوین، اجرا، پایش و ارزشیابی استراتژی ها در مراکز بیمارستانی استفاده شود.

مقدمه: امروزه ارائه خدمات درمانی به بیماران بین المللی در دنیا به صورت گسترده از توجه برخوردار است و از این فرصت، جهت افزایش تولید ناخالص ملی وبالابردن استانداردهای کیفی ارائه خدمات درمانی استفاده می نمایند. در ایران نیز یکی از برنامه های دولت، گسترش توریسم درمانی است. هدف پژوهش حاضر، طراحی الگوی توریسم درمانی مبتنی بر کارآفرینی فن آورانه در ایران است. روش ها: مطالعه حاضر ازلحاظ هدف، کاربردی-توسعه ای از حیث روش اجرا کمی و از نوع همبستگی است. در مرحله اول برای شناسایی شاخص های توریسم درمانی مبتنی بر کارآفرینی فن آورانه از روش کمی- دلفی فازی و در مرحله دوم برای برازش از روش کمی-توصیفی (تحلیل عاملی و برای رتبه بندی از روش سلسله مراتبی) استفاده شده است. یافته ها: شاخص های (عوامل ساختاری با امتیاز 382/0، مهارتی با امتیاز 250/0، مدیریتی با امتیاز 160/0، حمایت های ستادی با امتیاز 101/0، عوامل خارجی با امتیاز 064/0 و تعاملات بین سازمانی با امتیاز 043/0) به ترتیب دارای بیشترین اولویت می باشند. نتیجه گیری: یافته های پژوهش حاضر نشان داد شش شاخص اصلی و 26 شاخص فرعی، به عنوان مهم ترین شاخص های توریسم درمانی مبتنی بر کارآفرینی فن آورانه می باشند که استفاده از این شاخص ها در رشد و توسعه صنعت توریسم درمانی مؤثراست ومی تواند سیاست گذاران و مدیران این صنعت را یاری نماید.

مقدمه: مسئولیت اجتماعی به معنای توجه ویژه سازمان ها در فرآیندهای کسب وکار به مسائل زیست محیطی و اجتماعی است. هدف مطالعه حاضر، تعیین ابعاد مسئولیت اجتماعی بیمارستان های دانشگاهی دولتی شهر مشهد در سال 1397 است. روش ها: مطالعه حاضر از نوع تحلیلی و مقطعی بود. داده های مرتبط با مسئولیت اجتماعی و ابعاد آن ازنظر 273 نفر از کارکنان و مراجعین در بیمارستان های دولتی دانشگاهی شهر مشهد با استفاده از پرسش نامه استاندارد بررسی شده و با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و آزمون آماری تی به کمک نرم افزار SPSS نسخه 11 در سطح معنی داری 05/0 تحلیل شد. یافته ها: بیشترین میانگین امتیاز (40/2) مربوط به بعد رهبری و فرآیندهای درونی و کمترین میانگین امتیاز (83/1) مربوط به بعد محیط کار بود. سایر میانگین امتیازها به ترتیب شامل بعد محیط زیست (08/2)، بعد بازار (01/2)، بعد جامعه و کشور (92/1) بوده است. درمجموع، مسئولیت اجتماعی بیمارستان ها تفاوت معنی داری با سطح متوسط یعنی دو دارد (05/2) و با توجه به مثبت بودن آماره تی برای مقایسه یک نمونه می توان نتیجه گرفت که مسئولیت اجتماعی به طور معناداری کمی بیشتر از سطح متوسط است. (05/0Pvalue≤) نتیجه گیری: ارتقاء وضعیت کاری کارکنان به عنوان مهم ترین سرمایه اجتماعی اهمیت زیادی دارد که در پژوهش حاضر کمترین امتیاز را به خود اختصاص داده است. با توجه به نتایج پژوهش، وجود تبعیض و نیز نوبت های کاری سبب کاهش رضایت در این بعد شده است. عدم آگاهی کارکنان مهم ترین دلیل کاهش بوده است که می توان با افزایش آگاهی کارکنان مسئولیت اجتماعی در این بعد را ارتقاء بخشید.

مقدمه: امروزه مدیریت منابع انسانی سبز از رویکردهای جدیدی است که در تمام حوزه های سازمانی و مدیریتی به آن توجه شده است. بخش سلامت نیز برای افزایش کیفیت خدمات، بیش از سایر حوزه ها نیازمند مدیریت منابع انسانی سبز است. بنابراین، هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی مدیریت منابع انسانی سبز در بخش سلامت بود. روش ها: روش پژوهش کیفی– نظریه مبنایی بود و مشارکت کنندگان در پژوهش 28 نفر مرتبط با سلامت در شهر اصفهان در سال 1398 بودند که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته انجام شد. برای تحلیل داده ها از کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد. یافته ها: تحلیل داده ها به شناسایی 51 مفهوم اولیه، 16 مضمون محوری شامل زمینه ساختاری(نرم افزاری، سخت افزاری)، نگرش به سلامت، سیاست سلامت محور، مسئولیت اجتماعی، فرهنگ همیاری، کنشگران سود، نگاه مدیریتی به سلامت، الزامات مادی- فرامادی، آموزش مادام العمر، گشایش رقابت، سرمایه گذاری، تشکّلات سلامت محور، توانمندسازی کارکنان، مدیریت بحران ها و شکل گیری حکمرانی سلامت محور) منجر شد که مضمون مرکزی پژوهش یعنی «توسعه منابع انسانی سبز به مثابه توسعه سلامت پایدار» را شکل داد. برای اعتبار یافته ها نیز از بازبینی مجدد فرآیند تحلیل و همچنین، نظرات پنج خبره خارج از پژوهش استفاده شد. سرانجام، تمام مضامین اصلی در قالب مدل پارادایمی اشتراوس و کوربین قرار داده شدند. نتیجه گیری: با توجه به دیدگاه های خبرگان، می توان نتیجه گرفت که به کار گیری مدیریت منابع انسانی سبز در بخش سلامت قابل پیاده سازی است و باید به جنبه های مختلف آن نظیر توانمندسازی کارکنان، فراهم کردن بسترهای سخت افزاری و نرم افزاری، سرمایه گذاری مختلف و نیروهای متخصص توجه جدی کرد.