درخت حوزه‌های تخصصی

در این مقاله سعی شده است که پرسش های زیر پاسخ داده شود : 1- چرا پیش شرط اصلی در مستند سازی پژوهش است ؟ 2- چرا پژوهش در فیلم مستند اهمیت بنیادی دارد ؟ 3- به چه دلیل مستند ساز خود در جایگاه پژوهشگر قرار می گیرد ؟ 4- اصلی ترین وظیفه ی مستند ساز و مهم ترین هدف او چیست ؟ 5- ویژگی های یک پژوهشگر فیلم مستند کدام اند ؟ 6- چرا فیلم مستند نفسآ یک پژوهش است ؟ 7- در صورت فقدان پژوهش ،‌ چه زیان هایی متوجه یک فیلم مستند خواهد شد ؟‌...

به زعم بسیاری از صاحبنظران، دوره صفویه یک دوره منحصر به فرد و خاص در تاریخ فرش بافی ایران به شمار می رود. قالی های زیبا و باشکوهی که از آن روزگار باقی مانده و اکنون مایه مباهات مجموعه داران و موزه های بزرگ دنیاست؛ گواه بر این مدعاست. قطعاً شناخت این گنجینه عظیم برای هنرمندان هر دوره ای لازم و ضروری است. واکاوی طرح ها و نقوش این قالی ها هم در جهت شناخت هویت و جان مایه آثار گذشته و هم در ارتقاء سطح کیفی آثار امروز مثمر ثمر خواهد بود. در این مقاله، طرح ها و نقوش یک گروه مشخص از قالی های این دوره، مشهور به سنگشکو، بررسی شده و تلاش می شود ویژگی های مشترک در طرح و نقش این قالی ها معرفی گردد. در این راستا پاسخ به سؤالات زیر مورد نظر می باشد: ساختار طرح در قالی های سنگشکو چگونه است؟ نقوش مشترک در قالی های سنگشکو کدامند؟ بدین منظور تصاویر متعلق به نمونه های به جامانده و شناخته شده از این گروه، به روش کتابخانه ای گرد آمده و به روش توصیفی مورد بررسی قرار می گیرند. حاشیه های قابقابی، انواع نقوش حیوانات و صورتک های حیوانی (نقش واق واق)، طاووس های جفت، نقوش گرفت و گیر، سیمرغ و اژدها و ماهی از جمله نقشمایه های مشترک میان این قالی هاست

معماری موسیقی مجسم است، که آوای فرشتگان ملکوتی را در چشم مخاطبان متبلور می سازد. نظام هندسی مشترک هر دو هنر ناخودآگاه ما را به سوی پدیده ای همسان هدایت می کند، که به دنبال وجوه مشترکی در آن ها باشیم. این همگونی و هارمونی، حسی خوشایند در دیدگان مخاطب پدید می آورند و او را به بازنگری مجدد و تعمق در فضا وا می دارد. هدف از این پژوهش بازیابی رموز موسیقی و معماری و دریافت وجه تشابهات شان می باشد. پرسش اصلی فرا روی پژوهش حاضر این است که: «وجه تشابه معماری و موسیقی مؤکد بر چه اِلمان هایی است؟» در پی پاسخ به پرسش فوق، این پژوهش مروری گذرا بر شرح عالم اصوات و جایگاه آن در هنر اسلامی دارد و بر اساس مطالعات و تحقیقات صورت گرفته، به شیوه کتابخانه ای و به روش تحلیلی، از منظر اندیشمندان و شرق شناسان معاصر نوشته شده است. نتایج پژوهش نیز نشان از آن دارد که هنرهای سمعی-بصری در اسلام به بیانصفات جمالی الهی می پردازند، که این دیدگاه در دوران معاصر موثر بر هنر غرب نیز بوده است.

فضای عمومی در شهر یکی از مهم ترین عناصر شهری است به طور ی که شهر، اساساً توسط آن معرفی می شود. فضای شهری به طور عام و فضای عمومی به شکل خاص می تواند محیطی مطلوب برای بروز خلاقیت در شهر باشد. از آنجایی که یکی از ارکان شکل گیری شهر خلاق، فضاست بنابراین وجود فضای عمومی مطلوب در شهر می تواند بستر مناسبی را برای شکل گیری شهر خلاق فراهم کند. فضای عمومی مناسب به شهروندان این فرصت را می دهد تا خلاقیت خود را در آن به نمایش بگذارند؛ لذا پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و بررسی متون سعی دارد به بررسی مزایای فضاهای عمومی همچون سرزندگی، تنوع، هویت، جذابیت، ارزش اقتصادی، مشارکت و نقش آنها در شکل گیری شهر خلاق بپردازد. عمده ترین منابع مورد استفاده در این پژوهش کتاب ها و مجلات تخصصی و استفاده از اینترنت است. به طوری که ابتدا با مروری بر ادبیات تخصصی حوزه شهر خلاق، نقطه نظرات متفکران مسایل شهری در رابطه با این موضوع مطرح می شود، سپس ویژگی ها و مزایای فضاهای عمومی که می تواند نقش بسیار مهمی در ایجاد شهر خلاق داشته باشد مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد.

نقش انکارناپذیر مکتب ذن بودیسم در فرهنگ و زندگی ژاپنی، گستره تأثیرگذاری تفکر ذن در عرصه هنر و معماری معاصر، تحولات برآمده از اندیشه و هنر ذن، و گرایش فزاینده هنرمندان دیگر سرزمین ها به این رویکرد فکری، زمینه ساز این پژوهش است. ذن در هنر که ساختاری تجربی- شهودی دارد ملموس تر است. از این رو استمرار تفکر ذن را می توان در غالب مبادی زیبایی شناختی در هنرها بررسی کرد. آیین و هنر ذن هدفی مشترک را دنبال می کنند و آن دیدن سرشت وجودی خود است و راهی است به سوی آزادی و رستن از قیود، آرامش، بی ذهنی و نزدیک شدن به طبیعت. این پژوهش با رویکردی توصیفی- تحلیلی بر آن است تا از لایه های پنهانی اثرگذار این مکتب فکری بر آثار تادو آندو، معمار معاصر ژاپنی، پرده برداری کند.

نقاشی اسلامی از قرن شانزدهم/ دهم به بعد به شدت تحت تاثیر جابجایی‌های نقاشان قرار دارد. در دوران حکمرانی سلاطین عثمانی مرزهای این کشور به روی هنرمندان و دانشمندان، به ویژه ایرانیان باز بود و از آن جا که عثمانی‌ها و ایرانی‌ها در آن زمان دارای یک زبان مشترک درباری بودند، این مسئله سهولت بیشتری می‌یافت. بنابراین عثمانی‌ها در جهت جذب شاعران، نویسندگان و هنرمندان توانا کوشا بودند و در زمانی که ایران در تلاطم و ناآرامی‌های سیاسی غوطه‌ور بود، بسیاری از هنرمندان ایرانی در پی یافتن حمایت و پشتیبانی هنری کشور را به سوی کارگاه‌های هنری عثمانی ترک ‌گفتند. این هنرمندان نه تنها با خود تجربیات و توانایی‌شان را همراه ‌بردند، بلکه بسیاری از نسخ خطی را هم به آن کشورها منتقل کردند.اما در خود دربار عثمانی و در مکتب بغداد نیز نسخ خطی بسیاری مصور شده است که به ویژه نسخ خطی مذهبی را در بر می گیرد. این نسخ عموماً شرح سرگذشت و وقایع زندگی پیامبر اسلام و امامان را بازگو می‌کنند.یکی از نسخ خطی ترکی که زندگی پیامبر و ائمه را به تصویر می‌کشد، «سیر النبی» است که از نسخه‌ی اصلی «عربی» آن اقتباس یافته است. این نسخه در سال 1003/981 توسط احمد بن نور بن مصطفی برای مراد سوم از نسخه ی قدیمی تری به تاریخ 1364/766تدوین یافت.این نسخه در آغاز شامل شش مجلد می شد، اما اکنون چهار جلد از آن باقی مانده است.این مقاله با اهداف: دستیابی به نوع مضامین نگاره های نسخه خطی سیر النبی شناسایی بستر ها و زمینه های ایجاد این نسخه به بررسی موضوعی نگاره های آن با استفاده از اسناد و مدارک و با روش توصیفی و تاریخی - تحلیلی می پردازد. سوالات این مقاله شامل موارد زیر می‌باشد: نسخه خطی سیر النبی دارای چه ویژگی‌هایی است؟بستر ها و زمینه های تهیه نسخه خطی سیر النبی کدامند؟ نگاره‌های این نسخه چه موضوعاتی را در بر می‌گیرند؟

این مقاله از سویی با انگیزه توجه به طبیعت و قابلیتهای نهفته در آن و از سوی دیگر با توجه به جایگاه مهم خانه در شکلگیری کیفیت معنایی زندگی تلاش دارد : 1- جایگاه طبیعت در معنادهی و ایجاد حس تعلق به مکان را بررسی کند. 2- به بررسی عوامل و شرایط نتیجه بخشی حضور طبیعت بر تحقق تعلق مکانی در خانههای سنتی ایران بپردازد. در این راستا با توجه به ادبیات روانشناسی محیطی به بررسی مؤلفههای مؤثر در ادراک مکان پرداخته میشود. با بهرهمندی از شاخصهای مذکور نشان داده میشود که طبیعت و عناصر طبیعی با قابلیت فعالسازی تمامی حواس و پاسخگویی به فعالیتهای عملی و نیز به لحاظ وجود وجوه معنایی عاطفی در پیشینه ذهنی ادراکی انسان از متغیرهای مهم در ادراک و تعلق مکانی است. از آنجا که ادراک مکانی ماحصل تعامل انسان با عناصر درونمحیطی در بستر ساختار فضایی است، به ویژگیهای ساختاری خانههای سنتی، چگونگی حضور طبیعت و نگاه ذهنی معنایی ساکنین این خانهها پرداخته میشود. بررسی عینی تجربی نشان میدهد که در خانههای سنتی ایران به واسطه حضور مجموعهای از شرایط و زمینههای خاص به صورت 1- حضور متنوع و مستمر مجموعهای از عناصر طبیعی در تعاملات حسی و فعالیتی ساکنین 2- وجود ویژگیهای خاص در ساختار خانههای سنتی 3- وجود زمینهها و توصیههای مذهبی در نگاه به طبیعت، ادراک و تعلق ساکنین نسبت به طبیعت و نهایتاٌ نسبت به مکان خانه افزایش مییافته است.

سرزمین های اروپایی در قرون وسطی از جمله در قرن دهم میلادی قربانی بربریت، جنگ ها، غارتگری ها و رقابت های شوالیه ها و طبقه اشراف بودند و از امنیتی نسبی برخوردار نبودند. ایشان همواره سعی داشتند با تشکیل دولت هایی مستقل و جنبش های دهقانی به دنبال ایستادگی در برابر مهاجمان و شکست آنها از وضعیتی پایدارتر برخوردار شوند. مورخان از قرن دهم به آخرین دوره از «عصر فترت» یاد می کنند. در این قرون اروپا به لحاظ اقتصادی، سیاسی، دینی و اجتماعی، و وضعیت علمی و فرهنگی در شرایط نامطلوبی به سر می برد. این درحالی است که سرزمین های اسلامی در قرن چهارم هجری دوره رنسانس و شکوفایی خود را می گذراندند؛ عصری که مسلمانان در تمامی حوزه های تمدن (همچون علم، فرهنگ، صنعت و هنر) پرآوازه و صاحب نظر بودند. پژوهشگران بی غرض حوزة تاریخ تمدن به ویژه تاریخ اسلام و اروپا همگی بر تأثیر دستاوردهای مسلمانان بر اروپا در حوزه های مختلف از جمله هنر در قرن چهارم هجری تأکید می ورزند. با این پیش زمینه مقالة پیش رو به دنبال ردیابی مصنوعات هنری در آثار موزه ای و کتب منتشره در دو حوزه تاریخ تمدن و تاریخ هنر با مسئله فقدان آثار تولید شده توسط هنرمندان اروپایی قرن دهم میلادی با تأثیرپذیری از هنر اسلامی قرن چهارم هجری مواجه شد. به دنبال پاسخگویی به این مسئله فرضیه مطرح شده در طول مقاله تقویت شد که آثار اسلامی قرن چهارم هجری از طریق بازرگانی و هدایای خلفای اسلامی به پادشاهان، اشراف و شوالیه ها به اروپا در قرن دهم میلادی منتقل شده است و هنرمندان اروپایی با توجه به شرایط نابسامان آن دوران تنها دریافت کننده و سفارش دهندة آثار بودند و به تولید آثار با بهره گیری از ویژگی های اسلامی اهتمام نورزیدند.