درخت حوزه‌های تخصصی

ظهور اثرات مواجههی ایران با تمدن غرب، علاوه بر عرصه های فکری و فرهنگی در حوزه های گوناگون هنری نیز قابل مشاهده است؛ در این میان موسیقی به دلیل پیشینهی طولانی در سنت ایرانی از جایگاه مهمی در میان شاخه های هنر برخوردار است. در گفت و گو با فرشاد توکلی، نوازندهی سه تار، پژوهشگر موسیقی و مدرس دانشگاه به بررسی تاریخ معاصر موسیقی ایران پرداخته ایم.

شهرستان رشیدی مجموعه سکونتی و دانشگاهی بزرگی بوده است که در قرن هشم هجری در حومه دارالسطنه تبریز به دست رشید الدین فضل الله همدانی وزیر فرزانه پادشاهان مغول (ایلخانیان) ساخته شد. رشیدالدین این مجموعه سکونتی و دانشگاهی را رشید آباد خوانده است. طبق مستندات وقفنامه ربع رشیدی شهر رشید آباد شامل دو بخش بود : یکی ربع رشیدی و دیگری شهرستان رشیدی . ربع رشیدی مانند قلعه ای در قلب شهرستان قرار گرفته و دارای عملکرد آموزشی. مذهبی. درمانی بود. شهرستان رشیدی از محلات مختلف تشکیل می گردید و عناصر مهم شهری مانند بازار قیصریه. کاروانسراها .حمام ها. مساجد. کارخانه های کاغذسازی و رنگ سازی گازرگاه در آن قرار داشت. تمام این مجموعه و باغ های آن در بارویی محصور بود که با چهار دروازه به اطراف راه می یافت. در مرحله اول این تحقیق نظام کالبدی ربع رشیدی مورد پژوهش قرار گرفت و در این مرحله سازمان فضایی شهرستان رشیدی بررسی می شود. در این تحقیق بر اساس داده های وقفنامه یک طرح شماتیک فرضی از شهرستان رشیدی به دست داده شده است. این طرح کاملا منطبق با مستندات وقفنامه ربع رشیدی نوشته رشیدالدین فضل الله است البته سایر منابع نیز دیده شده اما طرح مبتنی است برداده های وقفنامه. روش تحقیق تحلیل محتوا است و گزینه تصوری از طریق آزمون و خطای فرضیه های متعدد به دست آمده است. تحلیل سیستم آبرسانی شهر که در نوع خود بی نظیر است به شکل گیری زمینه های طرح فرضی شهرستان کمک اساسی نموده است. در مرحله سوم این طرح که بعدا انجام خواهد شد سعی می شود که این طرح فرضی با موقعیت زمین قلعه رشیدی در شهر تبریز انطباق داده شود.

آشنایی زدایی از بارزترین روش های خلاقیت در گرافیک است. این رویکرد عادت های بصری ما را که در طول زمان شکل گرفته، دگرگون می کند و موجب ایجاد شگفتی در مخاطب می شود. بهره گیری از آشنایی زدایی در هنرهای تجسّمی و بصری منجر به آفرینش مفاهیمی کاملاً نو می شود. آشنایی زدایی از کارآمدترین، مؤثرترین و خلاقانه ترین روش های ایجاد ارتباط در طراحی گرافیک و به ویژه طراحی پوستر است. طراح گرافیک با استفاده از شگردهای آشنایی زدایی تحت عنوان آرایه های بصری از جمله: هم جوشی، هم جواری، جانشینی، تغییر عملکرد، حذف، جان بخشی، طنز، اغراق و غیره، از ترکیب ها و دگرگونی های بصری به طور عمدی و ماهرانه برای رسیدن به یک معنی جدید استفاده می کند. این تحقیق به شیوه ی توصیفی- تحلیلی و با هدف شناخت هر چه بیشتر و بهتر آرایه های بصری در طراحی گرافیک و نمود استفاده از آن ها در پوسترهای "میشل باتوری¹^" انجام پذیرفته است و تلاش شده است تا با مطالعه و بررسی آثار موجود این هنرمند به این پرسش ها پاسخ دهیم: آیا آشنایی زدایی از جمله روش های خلاقانه در طراحی پوستر است و میشل باتوری از کدام آرایه های بصری برای خلق پوسترهایش استفاده می کند؟ نتایج حاصل از این پژوهش گویای این حقیقت است که آشنایی زدایی از مؤثرترین و خلاقانه ترین شیوه های القای پیام در طراحی گرافیک است، همچنین هم جوشی پرکاربردترین آرایه بصری در آثار میشل باتوری است. میشل باتوری از شاخص ترین افرادی است که پوسترهایش را بر مبنای آشنایی زدایی می سازد و با بهره گیری از آرایه های بصری، یکی از موفق ترین و محبوب ترین طراحان گرافیک جهان با بیانی پیچیده همراه با نوآوری و خاطره انگیزی است.