درخت حوزه‌های تخصصی

هنر و معماری

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
تاریخ هنر جنبش ها/سبک ها/مکاتب گروه های ویژه منابع و کلیات نقد و بررسی کتاب هنرهای زیبا هنرهای کاربردی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۷٬۵۶۱ تا ۷٬۵۸۰ مورد از کل ۲۹٬۴۰۸ مورد.
۷۵۶۱.

شهر اسلامی: تخیل یا واقعیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش شهرسازی دوره ۳ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 33 - 47

کلیدواژه‌ها: شهر اسلام شرق شناسی نظریه های جدید شهرسازی آرمان شهر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۸ تعداد دانلود : ۳۰۹
شهر اسلامی واژه ای است که شرق شناسان ، عمدتا فرانسوی، با مطالعه کالبدی شهرهای شمال افریقا، جعل کرده اند و پاره ای از ویژگی ها را درباره ی شهرهایی که با آن برخورد داشتند بیان نمودند و به شهر اسلامی نسبت دادند در صورتی که این ویژگی ها برخی به اقلیم و برخی به در هم آمیختگی فرهنگ و آداب و رسوم سرزمینی با فرهنگ اسلامی باز می گردد که هیچ کدام ربطی مستقیم با آموزه های تکوینی و تشریعی جهان بینی اسلامی ندارد. برای بررسی مفهوم شهر در دین اسلام باید به مهمترین کتاب آن یعنی قرآن کریم و همچنین سنت پرداخته شود تا شاید بتوان ویژگی های تکوینی و تشریعی شهر اسلامی را دریافت. در این مقاله برای کاوش در مفهوم شهر از روش پدیدارشناسی و تأویل متن استفاده شد و چهار مفهوم(بلد، قریه، مدینه و مصر) ازکتاب مبین برای شهر استخراج گردید که ویژگی های این مفهوم توسط تفاسیر علمای مطرح دین و بررسی روایات مربوطه توسط آنها روشن و تکمیل شد و این ویژگی ها با نظریات شرق شناسان درباره ی شهر اسلامی و با نظریات جدید شهرسازی در جهان و همچنین با ویژگی های شهر معاصر(اسلامی) مقایسه و تطبیق گردید. بررسی های انجام شده نشان می دهد که در شریعت اسلامی برای نحوه ی زیست انسانها و سبک زندگی آنها دستورالعمل های مشخص وجود دارد که تعیین کننده ی شرایط زیست آنها در شهر می شوند و در نهایت شهر تحت تاثیر این شیو ه ی زیست و سبک زندگی شکل می گیرد و کالبد آن را در کنار عوامل دیگر(فرهنگی، جغرافیایی و ...) می سازد.آنچه امروزه شهر اسلامی نامیده می شود، بسیار دور از آموزه های یاد شده است و نمی تواند شهر اسلامی باشد. شهری اسلامی است که هم ظاهر آن و هم باطن آن اسلامی باشد.
۷۵۶۲.

تحلیل تیپ شناسانه بافت های شهری باتاکید بر شناسایی محلات غیررسمی – مورد مطالعه: شهر ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش شهرسازی دوره ۳ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ 131 - 152

کلیدواژه‌ها: بافت غیر رسمی ارومیه تیپ شناسی مدل ANP و ArcGIS

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۸ تعداد دانلود : ۳۱۲
بیان مسأله: امروزه محلات غیر رسمی از مسائل اساسی شهرهای بزرگ می باشند. دلایل فراوانی در شکل گیری این نوع بافتها در شهرها دخالت دارند. شهر ارومیه که یکی از شهرهای نسبتا بزرگ ایران و دومین کانون سکونتگاهی مهم در منطقه شمال غرب ایران به شمار می رود در کالبد خود با معضل محلات حاشیه نشین مواجه است.هدف: این پژوهش که شناسایی و تبیین شکل گیری و تیپ بافت های غیر رسمی شهر ارومیه را بعهده دارد از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش،  تحلیلی– توصیفی می باشد.روش:بدین منظور ابتدا 5 معیار اساسی با 7 زیرمعیار که در شناسایی و تیپ شناسی بافت های غیر رسمی شهر نقش دارند، انتخاب گردیده و سپس مدل مفهومی و رابطه درونی بین معیارها توسط مدل تحلیل شبکه ای ANP سازماندهی شدند. بعد با استفاده از نرم افزار تخصصی Super Decisions وزن نهایی شاخص ها بدست آمد و سپس با استفاده از ArcGIS تمامی لایه های اطلاعاتی مربوط شکل گرفتند. پس از تولید نقشه از لایه های فوق، با اِعمال وزنِ معیارها، تلفیق و هم پوشانی لایه ها، وضعیت کلی شهر ارومیه از لحاظ مقادیر شاخص ها و تیپ شناسی بافت شهری بدست آمد.یافته ها: در نهایت با انجام کلاس بندی مناسب در محیط ArcGIS محلات غیررسمی و حاشیه نشین شهر بطور کامل مشخص و تعیین گردید.
۷۵۶۳.

ارزیابی شاخصه های خیرگی در ساختمان های آموزشی اقلیم گرم و خشک ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معماری و شهرسازی سال یازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۳ 29 - 50

کلیدواژه‌ها: خیرگی ناراحت کننده آسایش بصری نور روز شاخصه های خیرگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۸ تعداد دانلود : ۱۹۸
خیرگی ناراحت کننده یک مسئله بسیار مهم در ساختمان های استفاده کننده از نور روز است؛ با این حال، توافق بر روی شاخصه های خیرگی و معیارهای آنها دشوار است، از آن جایی که هر مقدار اندازه گیری شده باید همبستگی مشخصی را با درک ساکنین فضا داشته باشد. قابلیت اجرای معیارها برای هر شاخص خیرگی باید با توجه به ویژگی های جمعیت شناختی و تفاوت های فرهنگی و ترجیحات تعیین شود. هدف این پژوهش تعیین شاخصه های مناسب برای ارزیابی خیرگی ناراحت کننده در اقلیم گرم و خشک ایران با استفاده از تکنیک تصاویر با محدوده دینامیکی بالا  HDR و ارزیابی پس از سکونت است. ارزیابی در کلاس های آموزشی دانشگاه پیام نور مهریز با 50 شرکت کننده انجام شد. نتایج نشان داد،  DGp قابل اعتمادترین شاخص برای صحنه های خیرگی غیرقابل درک، آزاردهنده و غیرقابل تحمل بود.  UGR در بین شاخصه های دیگر، بالاترین ضریب همبستگی را برای صحنه های خیرگی قابل درک (0.34) داشت.  DGI در صحنه های خیرگی غیرقابل درک و غیرقابل تحمل دارای ضریب همبستگی قابل قبول بود و  CGI بیشترین ضریب همبستگی را در صحنه های خیرگی آزاردهنده (0.31) داشت.  VCp به دلیل ضریب واریاسیون بالا از محاسبات حذف شد. آنچه از نتایج به دست می آید، این است که  DGp قابل اعتمادترین نتایج را در سطوح متفاوت خیرگی بر اساس ارزیابی ذهنی افراد در بین 5 شاخصه دیگر به دست می دهد.
۷۵۶۴.

نقد کهن الگویی «نمایشنامه 6» از هفت نمایش کوتاه اسماعیل خلج(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای نمایشی و موسیقی سال ۲۴ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 77 - 86

کلیدواژه‌ها: نقد کهن الگویی یونگ اسماعیل خلج «هفت نمایش کوتاه»

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۳ تعداد دانلود : ۱۶۱
بررسی متون ادبی از چشم انداز نظریات کارل گوستاویونگ، از جمله رویکردهای نقد روان شناسی است. یونگ شخصیت را یک واحد می داند که از سیستم های مختلف روانی فراهم آمده است. این سیستم های به ظاهر جدا، در اصل به هم وابسته اند و بر هم تاثیر متقابل دارند. تجلیات ناخودآگاه، کهن الگو نامیده می شود؛ تصاویری جهان شمول، با ریشه های عمیق تاریخی که به حوزه ی ناخودآگاه جمعی تعلق دارند و مظاهر آنها به صورت های گوناگون، در رویا انعکاس می یابد. براساس این رویکرد، توجه به اسطوره ها و نمادهای موجود در متن، از جمله ابزارهای شناخت دنیای متن و نشان دهنده ی پیوند میان ادبیات و روان کاوی است که چشم اندازی درخشان در برابر تحقیقات و پژوهش های میان رشته ای گشوده است. اسماعیل خلج، از دید کمیت و کیفیت آثار، نمایش نامه نویس نامدار ایران در حوزه ی «درام قهوه خانه ای» است. «نمایش نامه شماره6» از هفت نمایش کوتاه او، از جمله آثار مستعد خوانش با رویکرد نقد کهن الگویی است. پژوهش از نوع تحلیل محتواست که با بهره گیری از اسناد و منابع کتابخانه ای از طریق گردآوری منابع و یادداشت برداری، انجام شده است. هدف پژوهش، بررسی متن یادشده از دید کهن الگوهایی است که در سیر روایت، به کارگرفته شده است. نتیجه ی پژوهش، نشانگر حضور اغلب کهن الگوها در نمایشنامه است. این کهن الگوها بسیار محکم و نظام مند به کارگرفته شده اند؛ به گونه ای که می توان گفت دانش نویسنده از دیدگاه های یونگ، در پیش فرض هایی که روایت بر اساس آن پدید آمده، تاثیرگذار بوده است.
۷۵۶۵.

تحلیل و واکاوی مشکلات سرای محلات در منطقه 3 شهر تهران: یک مطالعه کیفی (تکنیک گروه اسمی)

نویسنده:
منبع: مطالعات طراحی شهری و پژوهش های شهری سال دوم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۴ ) جلد ۱

کلیدواژه‌ها: محله محوری سرای محله مشکلات ساختاری مشکلات عملکردی منطقه 3

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶۹ تعداد دانلود : ۱۶۸۱
در دهههای اخیر بسیاری از سازمان ها و نهادهای مدیریتی به ترویج نوعی نگرش مشارکتی از طریق تأکید بر اجتماعات محلی و در راستای افزایش تعاملات اجتماعی در سطح محله برآمده اند. در این راستا شهرداری تهران نیز به منظور تحقق رویکرد محله محوری اقدام به تأسیس سرای محله در سطح محلات نمود تا بتواند نقش مهمی در شکل گیری روابط میان مردم و پیوند اجتماعی ایفا کند که بعد از گذشت یک دهه با مشکلاتی در این زمینه همراه می باشد. هدف از این پژوهش تحلیل و واکاوی مشکلات سرای محلات در منطقه 3 شهر تهران می باشد. روش پژوهش، کیفی و اطلاعات از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته از 3 گروه مدیران، جامعه مدنی و بخش خصوصی گردآوری شده است. شرکت کنندگان در مصاحبه30 نفر که از طریق نمونه گیری هدفمند از نوع گوله برفی انتخاب شده اند. پس از انجام مصاحبهها و خواندن دقیق آن در مورد واکاوی مشکلات سرای محلات 9 زیر مضمون شامل بومی نبودن مدیران، ناهماهنگی سرای محله با سایر نهادهای مؤثر، موازی کاری، کم توجهی به وضعیت حقوق کارکنان سرا، کم رنگ بودن نقش مردم در سیاست گذاری برنامهها، فقدان نیازسنجی در برنامههای اجرایی سرا، پایین بودن سطح کیفیت برنامهها، ایجاد نگاه درآمدزا به سرا و شعارزدگی در برنامههای سرا استخراج شد. بدین ترتیب از این زیر مضمونها، دو مضمون اصلی مشکلات ساختاری و نهادی و مشکلات مربوط به حوزه عملکردی به دست آمد.
۷۵۶۶.

تطبیق و تحلیل آرای سید حسین نصر در باب هنر با آثار محمود فرشچیان: نظریه «هنر متعالی»

نویسنده:
منبع: رهپویه هنر/ هنرهای تجسمی دوره دوم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۵) 37 - 48

کلیدواژه‌ها: سنت گرایی نگارگری سید حسین نصر محمود فرشچیان نظریه «هنر متعالی»

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۹ تعداد دانلود : ۵۵۴
نظرگاه سنت گرایی و به ویژه آرای نصر در باب هنر، یکی از برجسته ترین رویکردها برای خوانش آثار هنری به ویژه نگارگری سنتی در دوره معاصر به شمار می آید. از سوی دیگر، فرشچیان دارای سبک مشخص و آثار برجسته ای است که هیچ گاه از چشم انداز سنتی کاویده نشده اند. مسئله این پژوهش، احصای نظریه ای جامع درباره آثار فرشچیان در ضمن تطبیق و تحلیل آرای نصر در باب هنر با آثار فرشچیان و مشخص نمودن وجوه افتراق و اشتراک آنها بوده است. در این میان نگاره های«سیمرغ، قاف و سی مرغ»، «آزمون بزرگ» و «عصر عاشورا» به دلیل ظرفیت های ویژه بصری و محتوایی، به عنوان نمونه های معیار با هنر سنتی، دینی و مقدس نصر مورد تطبیق و تحلیل قرار گرفته اند. نوع این پژوهش؛ بنیادیِ نظری، روش پژوهش؛ تطبیقی و تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات، اسناد کتابخانه ای بوده است. با توجه به وجوه اشتراک و افتراق آرای نصر در باب هنر با آثار فرشچیان، نظریه «هنر متعالی» به همراه جهان شناسی و مبانی آن مطرح شده است که بتواند نارسایی های موجودِ نظریه «هنر سنت گرا» را در باب آثار فرشچیان و به طور کلی منظومه هنر ایرانی- اسلامی بر طرف نماید.
۷۵۶۷.

تحلیل تطبیقی نقش گیل گمش در آثار سنگ صابونی جیرفت و مفرغ های لرستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اثر دوره ۴۰ بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۸۴) 54-36

کلیدواژه‌ها: نقش گیل گمش بین النهرین سنگ صابون جیرفت مفرغ های لرستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۸ تعداد دانلود : ۲۷۳
گیل گمش پادشاهی نیمه آسمانی مربوط به هزاره دوم ق.م در بین النهرین است. این پادشاه افسانه ای یکی از اساطیر محبوب فلات ایران بوده که شکل او بر مفرغ های لرستان مربوط به هزاره دوم و اول ق.م در حال حمایت، کشتن یا رام کردن حیوانات نقش بسته است. کشفیات جدید جیرفت، حضور افسانه گیل گمش را به دورانی بسیار پیش تر مربوط می کند. اهمیت کشفیات این منطقه باستانی، به دلیل یافتن سفالینه ها و سنگ های صابونی است که قدمتی بیش از پنج هزار سال ق.م دارند و نشان دهنده ارتباط فرهنگی میان دو منطقه لرستان و جیرفت در فاصله زمانی چند هزاره هستند. با وجود اهمیت این موضوع، شناسایی رابطه تجسمی میان نقش گیل گمش بر آثار جیرفت و لرستان به منظور کشف میراث فکری مشترک میان دو منطقه باستانی غنی در ایران، کمتر مدنظر قرار گرفته است؛ بدین منظور مسئله تحقیق بر این اساس شکل می گیرد که چه ارتباطی میان نقش گیل گمش در آثارسنگ صابونی جیرفت و مفرغ های لرستان وجود دارد و وجوه تمایز آنها چیست؟ نتایج پژوهش نشان می دهد که شباهت های فرمی نقش گیل گمش در حالت های مبارزه و مهربانی با حیوانات در آثار دو گروه وجود دارد که می تواند گواهی بر ریشه های فرهنگی مشترک دو منطقه باشد. این پژوهش براساس روش تحلیلی تطبیقی انجام شده است.
۷۵۶۸.

تبیین رابطه معماری بومی و زمینه گرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مرمت و معماری ایران سال نهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۸ ۹۰-۷۱

کلیدواژه‌ها: زمینه زمینه گرایی معماری بومی معماری زمینه گرا ابعاد زمینه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۰ تعداد دانلود : ۲۸۲
معماری بومی در دهه های اخیر بیش از گذشته مورد توجه محافل معماری قرار گرفته است. یافتن یک ویژگی مشترک که دربرگیرنده همه گونه های تاریخی و جغرافیایی معماری بومی باشد، در شناخت بهتر این معماری راهگشا خواهد بود. از طرفی زمینه و زمینه گرایی در معماری دارای ابعاد گوناگونی است و هر معماری ، به میزانی از ویژگی زمینه گرایی بهره برده است؛ بررسی این ویژگی در معماری بومی اساس این پژوهش بوده و پرسش اصلی این است نسبت زمینه گرایی و معماری بومی در ابعاد مختلف زمینه چگونه است؟ در این مقاله با استفاده از روش تحقیق تحلیلی - توصیفی، تعاریف و ویژگی های معماری بومی از دیدگاه صاحب نظران این حوزه مورد واکاوی قرار گرفته و هریک از این موارد به طور مشخص، با رویکرد زمینه گرایی و ابعاد زمینه، بازبینی شده اند تا از این طریق نسبت معماری بومی با زمینه گرایی مشخص شود. نتایج تحلیل منابع مکتوب در این پژوهش، در خصوص معماری بومی نشان می دهد توجه به ابعاد گوناگون زمینه در این معماری را می توان به عنوان یک ویژگی آشکار در همه نظرات گردآوری شده دانست. هرچند باید گفت این ویژگی نسبی است و صرفاً در مقام مقایسه با معماری رسمی - که از آن به عنوان نقطه مقابل معماری بومی یاد می گردد - می توان میزان این ویژگی را مورد سنجش قرار داد.
۷۵۶۹.

تحلیل و گونه بندی نگرش نهادگرایانه در برنامه ریزی شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی دوره ۲۴ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 5 - 18

کلیدواژه‌ها: برنامه ریزی گونه بندی نهادگرایی تاریخی نهادگرایی انتخاب عقلانی نهادگرایی جامعه شناختی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۱ تعداد دانلود : ۲۳۹
نهادگرایی نگرشی اصالتاً اقتصادی است که به عنوان نظریه ای برون زا، جایگاه ویژه ای در بسیاری از رشته ها همچون مدیریت، علوم سیاسی، جامعه شناسی و ... یافته است. این نگرش از دهه 1990 میلادی با عنوان «گرایش نهادی» در برنامه ریزی شهری و منطقه ای مطرح شده و می توان آن را در کنار نظریه های برنامه ریزی مبتنی بر مشارکت، از رویکردهای غالب برنامه ریزی در دهه های اخیر دانست. اهمیت نهادگرایی در برنامه ریزی در این است که برنامه ریزی خود یک نهاد است که نیازمند شناخت بافتار و زمینه های نهادی برای شناسایی مشکلات و تصمیم گیری برای حل آن هاست. افزون بر آن، پیاده سازی تجویزهای برنامه ریزی، نیازمند سازوکارهای نهادی است. بنابراین، مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی آثار اندیشمندان برجسته درباره رابطه نهادگرایی و برنامه ریزی می پردازد تا به یک گونه بندی جامع و مانع از نظریات مختلف درباره این ارتباط دست یابد. گونه بندی نهایی، نگرش نهادی نسبت به برنامه ریزی را در سه دسته «برنامه ریزان نهادی غیر انتقادی» (نهاد در برنامه ریزی)، «برنامه ریزان نهادی انتقادی» (طراحی/مداخله نهادی) و «برنامه ریزان نهادی مبادله ای» (هزینه مبادله برنامه ریزی) جای می دهد. این دسته ها را به ترتیب می توان در ذیل رویکردهای نهادگرایانه «جامعه شناختی»، «تاریخی» و «انتخاب عقلانی» جای داد. همچنین از منظر الگوواره های کلان، این رویکردها به ترتیب در سه دسته «عمل گرایانه»، «پسا-اثبات گرایانه» و «اثبات گرایانه» جای می گیرند.
۷۵۷۰.

شدود سه گانه در آثار مراغی و فرزندش عبدالعزیز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای نمایشی و موسیقی سال ۲۴ بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ 49 - 58

کلیدواژه‌ها: شد اصطخاب (کوک) تأثیر مدها تیموری صفوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۴ تعداد دانلود : ۱۵۷
موضوع این مقاله بررسی نمونه شَدّهای سه گانه ی مطرح شده در آثار عبدالقادر مراغی و فرزندش عبدالعزیر است. شَدّ معانی مختلفی داشته که در آثار شخصیت های مذکور به معنای کوک سازهای زهی از جمله عود بوده است. این کوک ها برآیند نغمات اصلی تعدادی از ادوار نغمگی، یا کوکی برای اداوار ایقاعی بوده اند. هدف از شکل گیری این گونه ها اتوس یا تأثیرگذاری بر مخاطبان از جمله گریه، خواب، خندادن و غیره بوده است. در این تحقیق انگیزه ی شکل گیری شدود، ساختار و تداوم آنها مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از این تحقیق بررسی شدودی است که در شکل گیری شدود چهارگانه ی صفوی نقش داشته، تا کنون مورد بررسی جدی قرار نگرفته است. روش تحقیق این مقاله توصیفی - تحلیلی است. درک زمانه از تأثرپذیری نظام ادواری دوران بازتابی از افکار قومی دوران بوده است. در این تأثیرگذاری رفتار اجرایی مجریان و مخاطبان، شرایط زمانی و مکانی شرط ضروری بوده است. شدود مذکور منحصر به تعداد برشمرده نبوده، حکایت از سیستم بازی در این زمینه داشته، از موسیقی آوازی و سازی بهره برده شده است. از منظر تخصصی این شدود با فاصله های غیر همسان کوک ها می شده اند. گاه ساختار عملی ادوار نغمگی با ساختار نظری آنها هم خوانی نداشته است. این شدود در دوران صفوی تغییرات کمّی و کیفی داشته اند.
۷۵۷۱.

تحلیل روابط فضایی خانه های روستایی براساس نگرش فرهنگی-اجتماعی (مطالعه موردی: روستای کوهپر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسکن و محیط روستا دوره ۳۸ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۶۶ ۳۴-۱۹

کلیدواژه‌ها: خانه های روستایی نگرش اجتماعی نگرش فرهنگی روابط فضایی رفتار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۷ تعداد دانلود : ۲۷۲
عوامل متعددی در شکل گیری فضاهای خانه های روستایی تأثیر گذارند که میزان اهمیت و تأثیرگذاری همه آن ها یکسان نیست. یکی از مهم ترین این عوامل، عوامل فرهنگی- اجتماعی می باشد که رسیدن به درک فضایی و مفاهیمی که در معماری خانه های روستایی وجود دارد را امکان پذیر می سازد. بنابراین در نوشتار حاضر سعی شده است تا با تعیین جایگاه و اهمیت عوامل مذکور در شکل گیری روابط فضایی خانه های روستایی، نحوه تأثیر نگرش های اجتماعی و فرهنگی بر شکل خانه تشریح شود. مبانی و چهارچوب نظری این پژوهش از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای انجام پذیرفته و سپس جدولی برای چگونگی تأثیر نگرش مذکور در شکل گیری روابط فضایی خانه های روستایی بر اساس نظر متخصصان تدوین شده است. در ادامه، یافته های حاصل در خانه های روستایی غرب استان مازندران یعنی منطقه کوهستانی شهرستان کلاردشت به عنوان نمونه مطالعاتی از معماری روستایی شمال ایران، مورد بررسی قرار گرفته است. جهت تعمیم نتایج به سایر روستاهای کوهستانی منطقه، روستای کوهپر با قدمت بیشتر و سه خانه قدیمی تر از این روستا در سه گونه متفاوت انتخاب شد که در تمامی منطقه تکرار می شود. اطلاعات این بخش بر اساس مطالعات میدانی در روستا (عکس، نقشه و مصاحبه) استخراج و با استدلال منطقی به نتیجه رسید. در نهایت نتایج به صورت جداولی که در آن ها عناصر فضایی و سازمان فضایی در ارتباط با روابط فضایی خانه ها به صورت دسته بندی مشخص شده، در جدولی به صورت شکلی ارائه و نتایج حاصل از تحلیل فضایی در این جداول، از نمودار توجیهی بهره گرفته شد. نتایج نشان می دهد که نگرش فرهنگی- اجتماعی در پاسخ به نیازهای مادی و غیر مادی انسان شکل می گیرد و در روابط فضایی خانه های روستایی نمود پیدا می کند. این نمود در روستای مورد نظر، بیشتر در محرمیت و جداسازی حریم عمومی و خصوصی (مهمان و خانواده) قبل از ورود به داخل خانه صورت گرفته است و مشخص شده است که بررسی عمق فضا ها در خصوصی یا عمومی بودن فضا هیچ تأثیری ندارد بلکه مهم روابط فضایی خانه های روستایی است که بر اساس این دو فضا سازمان می یابد.
۷۵۷۲.

ارزیابی آسیب پذیری شبکه حمل و نقل در شرایط زلزله جهت تعیین مراکز تامین آب جایگزین (نمونه مورد مطالعه: شهر همدان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شهر ایمن سال ۲ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۸ 1 - 15

کلیدواژه‌ها: آب اضطراری آسیب پذیری شبکه حمل ونقل مراکزتامین آب جایگزین زلزله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۸ تعداد دانلود : ۱۲۲
زلزله به عنوان یک پدیده طبیعی آسیب های جدی به انسان وارد می کند. یکی از مهم ترین تدابیر قبل از وقوع زلزله، آگاهی از میزان آسیب پذیری زیرساخت های شهری است. شبکه حمل ونقل به عنوان یکی از زیرساخت های اصلی شهر می تواند در شرایط بحرانی به زیرساخت آب رسانی کمک کرده و با انتقال آب توسط تانکر به مراکز تامین آب، آب رسانی به مردم را تداوم بخشد. آنچه در اینجا ضروری به نظر می رسد، بررسی میزان آسیب پذیری شبکه حمل ونقل در برابر زلزله است تا بتوان تمهیدات لازم را ارایه داد. هدف پژوهش حاضر بررسی میزان آسیب پذیری شبکه حمل ونقل شهر همدان ازنظر شاخص های منتخب و تعیین مراکز تامین آب جایگزین است. به لحاظ روش شناسی علمی، این پژوهش رامی توان از نوع توصیفی- تحلیلی دانست که داده های توصیفی از طریق مطالعات کتابخانه ای گردآوری و با انجام عملیات میدانی، بخشی دیگر از داده های موردنیاز به دست آمده است. بدین منظور میزان آسیب پذیری مسیرها در هریک از شاخص های منتخب (تراکم جمعیتی، قدمت بنا، دسترسی به فضای باز، فاصله از گسل و...) بررسی شده و نقشه آسیب پذیری کلی حاصل از تلفیق کلیه شاخص ها در مسیرهای حمل آب با بهره گیری از روش مقایسه زوجی و نرم افزار ArcGis تهیه شده است و درنهایت بادرنظرگرفتن نیاز آبی هر ناحیه و میزان آسیب پذیری مسیرهای حمل آب، تعداد مراکز تامین آب جایگزین مشخص شده است که برای ناحیه یک 3 مرکز، ناحیه دو 5 مرکز، ناحیه سه 3 مرکز و ناحیه چهار2 مرکز پیشنهادشده است.
۷۵۷۳.

تحلیل بینامتنی متن و نگاره های نسخه خطی 996ه. ق دیوان جیبی اکبرشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگره پاییز ۱۳۹۸ شماره ۵۱ 5 - 21

کلیدواژه‌ها: اکبرشاه انوری بینامتنیت دیوان جیبی هنرگورکانیان نگارگری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۵ تعداد دانلود : ۱۰۶۰
در این پژوهش با رویکرد بینامتنیت به تحلیل نگاره ها و اشعار دیوان انوری نسخه خطی 996ه. ق (مطالعه موردی کتاب جیبی اکبرشاه) پرداخته شد. با لحاظ کردن پیکره مطالعاتی فرهنگ و هنر ایران و هند گورکانی و هم چنین دو نظام نشانه ای متفاوت متن کلامی و متن تصویر، بینامتنیت بینافرهنگی و بینانشانه ای تبیین شد و متناسب با پیکره مطالعاتی پژوهش حاضر بینامتنیت تعریف شد. برای مطالعه نمونه آماری که شامل سیزده نگاره این نسخه خطی انوری و اشعار مرتبط با نگاره ها است در مرحله نخست به تحلیل شرایط زیرمتنی و پیرامتنی حکومت گورکانیان هند به ویژه دوران اکبرشاه پرداخته شد پس از تبیین متن کلامی، متن تصویری بررسی شد و مولفه های مهم و موثر میان متن کلامی و متن تصویری آشکار شد. این پژوهش با رویکرد بینامتنی با هدف بررسی مؤلفه های مهم متن کلامی و متن تصویری و بازشناسی نگاره های این نسخه خطی صورت گرفته است. گردآوری داده ها با استفاده از کتب و مقالات و داده های اینترنتی بوده است. در نتیجه با تحلیل بینامتنی تأثیر نگارگری ایرانی در ساختار زیبایی شناسی نگاره ها و تأثیر نقاشی شمال اروپا در دورنماسازی و رنگ گذاری و همچنین تأثیر نقاشی هندی در نگاره های این نسخه خطی مزبور قابل بازشناسی بود. رابطه میان متن کلامی با متن تصویری براساس اشتقاق و برگرفتگی بود که بافتار اجتماعی در متن تصویر تأثیر بسیاری داشت.
۷۵۷۴.

بازشناسی تطبیقی فرمی و محتوایی استحاله کهن الگوی سه گانه با تأکید بر نقش مایه درخت در فرش ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال پانزدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۶ 86 - 102

کلیدواژه‌ها: فرش ایرانی کهن الگوی سه گانه نقش مایهه درخت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۲ تعداد دانلود : ۵۳۶
انگاره های ترسیمی بر زمینه آثار هنری در قالب نقش مایه های نمادین کهن از دوران پیش از تاریخ تا امروز به صورت تجریدی، انتزاعی و طبیعت گرا ترسیم شده است. این انگاره ها اهدافی همچون سحر و جادو، حرز، تزیین، تمثیل، تجربه زیسته، روایی و ... ترسیم دارند. کهن الگوی سه گانه نیز یکی از این نقش مایه های اصیل و نمادین است. این نقش مایه در هنر ایران در گذر زمان و در دوره های مختلف حکومتی، سیاسی و دینی، کالبد وجودی خویش را حفظ نموده است و از دوره ایی به دوره دیگر انتقال یافته است؛ همچنین با توسعه اقوام گسترده شده است. عناصر تشکیل دهنده سه تایی را گیاه (درخت یا گل)، انسان و حیوانات (چهارپایان و پرندگان) تشکیل می دهند که شامل یک نقش در مرکز و دو نقش به صورت قرینه در طرفین نقش مرکزی است. نکته قابل تأمل چگونگی سیر تکوین و استحاله سه گانه مقدس از فضای تقدس به فضای تزیینی است. این انتقال به شیوه های مختلف حفظ شده و هنوز در بستر هنر معاصر ایرانی جاری است. پژوهش حاضر هدفی بنیادی دارد که با رویکرد آیکونوگرافیک به توصیف و تحلیل 58 نمونه قاب منتخب از نگاره های ایرانی می پردازد. این قاب ها از دوران پروتو ایلامی تا دوران معاصر با تأکید بر کهن الگوی سه گانه بر بستر فرش ایرانی انتخاب شده اند که تعداد 39 مورد را به خود اختصاص داده اند. نتایج پ ژوهش نشان می دهد ردپای نماد و تقدس در ترسیم انگاره ها بر بستر آثار هنری مشهود است که علی رغم تزیینی قلمدادکردن آن، تعلق خاطر هنرمند و مخاطب در آن به چشم می خورد. این تعلق همان حس زیبایی شناختی نهادینه در اجسام نمادین توتم است. نکته قابل توجه در این سه گانه ها جنسیت آن هاست که برخی نقش مایه مرکزی را مؤنث و نقوش هم گام را مذکر می دانند و برخی نیز مخالف این دیدگاه هستند. اهداف پژوهش: دستیابی به چگونگی مراحل تحول فرمی و محتوایی سه گانه ها با محوریت عنصر متغیر درخت در کاربرد نقش مایه ها در هنر ایران. تطبیق فرمی و محتوایی استحاله کهن الگوی سه گانه با تأکید بر نقش مایه درخت در فرش ایرانی. سوالات پژوهش: دلیل کاربرد کهن الگوی سه گانه از گذشته تا به امروز در زندگی مردمان در چیست؟ چه تحولی از منظر محتوایی و شکلی با تأکید بر نقش درخت در آن رخ داده است؟
۷۵۷۵.

خط مشکّل (تحول و تطور فرم ومفاهیم آن)

نویسنده:
منبع: رهپویه هنر/ هنرهای تجسمی دوره دوم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۲) 37 - 46

کلیدواژه‌ها: مشکّل سازی قلم گلزار قلم غبار مشکّل سازی انسانی مشکّل سازی جانوری مشکّل سازی گیاهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹۱ تعداد دانلود : ۶۸۵
این مقاله با این فرضیه شروع شد که تحریم مذهبی و کلامی تصویر پیکره ای در صدر اسلام، خطاطان و خوشنویسان را به مشکّل سازی حروف رهنمود کرد و با انتقال مفاهیم و وجوه ارتباطی آن، ارزش های بصری والایی به خوشنویسی بخشید. خطاطان و خوشنویسان در ابداع خطوط مشکّل و با توجه به مواریث مذهبی و فرهنگی به افق های وسیعی از هنرتجسمی دست یافتند و حروف را من حیث حروف و نیز فرم های آن راه مشکّل سازی کردند. آنها انواع مشکّل ها را پدید آوردند و در این پدیداری از انواع قلم ها چون کوفی و نسخ و ثلث و رقاع و تعلیق گرفته تا نستعلیق و شکسته نستعلیق و غیره بهره گرفتند. مهمترین دستاورد آنها در مشکّل سازی بهره گیری از نمادهای انسانی و جانوری و گیاهی از برای تفسیر و توجیه بعضی از مفاهیم قرآنی و فرهنگ اسلامی بود. خط معرفت تصویرالفاظ شد؛ الفاظی که خود به تصویری جاندار و پرمفهوم بدل گشت و این شاخه از هنر اسلامی را در حد فاصل نوشتار و تصویر قرار داد. در این مقاله ارتباط نهادی خط و تصویر با بهره گیری از سه فرآیند وصف(چیستی) ارزیابی(چگونگی) و نقادی علمی در بوته بحث و فحص قرار گرفت.
۷۵۷۶.

تبیین پایداری در مدیریت پروژه (مورد پژوهی؛ پروژه های مسکن قابل استطاعت شهر اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای سال چهارم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱ 127 - 156

کلیدواژه‌ها: مدیریت پایدار پروژه فاکتورهای ضروری موفقیت مدیریت مسکن قابل استطاعت شهر اصفهان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۶ تعداد دانلود : ۱۹۹
پایداری یکی از مهم ترین چالش های زمان ماست که اخیراً به مدیریت پروژه نیز مرتبط شده است. منطق این پیوند این است که پایداری نیاز به تغییر دارد و پروژه ها تحقق بخش تغییر هستند. در این میان مدیریت پروژه های مسکن قابل استطاعت به لحاظ مفهومی و عملیاتی ظرفیت بالایی برای انضمام پایداری در ابعاد خود دارند. بااین وجود توجه ناچیزی را در ادبیات موضوع کسب نموده اند. برای پرداختن به این شکاف دانشی، پژوهش حاضر ابتدا به کمک مرور سیستماتیک ادبیات، چارچوب مفهومی، مرزها و معیارهای کلیدی برای گنجاندن پایداری در مدیریت پروژه را شناسایی نمود. سپس در راستای تبیین مدل نظری بدست آمده، ادراک مدیران شرکت های ساخت وساز شهر اصفهان، در رابطه با مدیریت پایدار پروژه های مسکن قابل استطاعت مورد سنجش قرار گرفت. نتایج ضمن تبیین مدل ارائه شده؛ نشان داد که شش عامل "مزیت اقتصادی و رقابتی، شرایط زمینه ای حاکم بر مدیریت پروژه، مدیریت ذی نفعان، تیم پروژه؛ مسئولیت اجتماعی و تکنولوژی و طراحی زیست محیطی" در مجموع 76/64 درصد از واریانس کل مدل را شامل می شوند. ماهیت پروژه های مسکن قابل استطاعت در هدف گذاری به سمت گروه های کم درآمد شهری، موجب گردیده تا مزیت اقتصادی و رقابتی به عنوان مهم ترین مؤلفه، نقش محسوسی در تحقق پایداری در مدیریت آن ها داشته باشد.
۷۵۷۷.

کاربست اخلاق زیستی در شهرسازی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: منظر دوره ۱۱ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۷ 38 - 47

کلیدواژه‌ها: اخلاق زیستی محیط زیست طبیعت اسلام شهر سنتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۵ تعداد دانلود : ۵۰۴
بی توجهی به حفاظت از طبیعت که عمدتا به علت عدم پشتوانه اخلاقی از سوی جوامع و مردم است و منجر به بحران محیط زیست شده، امروزه دچار تغییر نگرش در مواجهه با طبیعت و تدوین قوانین بین المللی شده است و مذهب به مثابه محرکی جهت این تغییر نگرش ها و تدوین کننده اخلاق، عاملی در رفع بحران های زیستی در نظر گرفته شده است. این پژوهش تلاش دارد تا در مبحث حاضر به بازشناسی مفهوم اخلاق در پرتو اندیشه و اصول اسلامی در فضای کالبدی بپردازد و راهبردهایی جهت بهره برداری مناسب از محیط زیست ارائه کند. روش پژوهش حاضر روش تحلیلی-توصیفی و روش نمونه موردی است که ابتدا روی مبانی نظری مدرن و دینی در زمینه برخورد کالبدی با شهر و معماری مورد مطالعه قرار گرفته است و در پژوهش موردی نیز با کاربست این چهارچوب، نمونه های شاهد را در شهر اسلامی به عنوان کالبد قابل اعتنا سنجیده و صحت سنجی می کند. بررسی ها حاکی از این واقعیت است که مبانی اسلامی از محیط زیست حمایت فرهنگی، دینی و اخلاقی همگانی کرده است و در زیست بوم های مختلف به روش های متنوع، کالبد ویژه ارایه داده، به گونه-ای که گاه سنت اسلامی با بکارگیری بیان نو، احترام به طبیعت را به تمامی نشان داده است. شهرهای سنتی مصداق آموزه های اسلامی است که بهترین شرایط محیط زیستی را برای انسان فراهم می کردند و در عین شرایط اقلیمی نامناسب از طبیعت در طراحی و ساخت شهر جهت ادامه حیات کمک می گرفته است.
۷۵۷۸.

Analysis of residential complexes with the approach of space syntax in terms of mass crime (Case Study: Shiraz Residential complexes)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Architecture and Urban Development, Volume ۹, Issue ۳ - Serial Number ۳۳, Summer ۲۰۱۹ 11 - 20

کلیدواژه‌ها: Mass crime residential complexes Space Syntax Depthmap Software

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۱۸۹
Various factors affect the degree of mass crime of an environment, including social, economic, and physical factors. The purpose of this research is to investigate the role of the physical components of an environment on mass crime rate. In this regard, open spaces between residential complexes were selected as the case studies and based on five outdoor patterns including linear pattern, dispersed pattern and open central courtyard pattern and closed central courtyard pattern, as well as molecular pattern in five residential complexes, was selected in Shiraz city. The analytical tool in this research is syntactic theory, and analyses were carried out using Depthmap software. In this study, four indicators of "physical accessibility", "visual accessibility", "local access" and "universal access" as a research framework were formulated and case studies were analyzed based on them. Finally, an optimal final pattern with the lowest probability of mass crime is presented and the corresponding solutions are explained. The results of the study on the effect of outdoor design on providing space security with regard to the spatial access indicators showed that among the five proposed patterns, the central yard pattern and the closed central courtyard had the largest rate of space security. Other patterns including dispersed, linear and molecular patterns are in the next positions, respectively.
۷۵۷۹.

بررسی نقش فضاهای تعاملات اجتماعی بر کیفیت زندگی در مجتمع های مسکونی (مطالعه موردی: مجتمع های مسکونی سعیدیه، کاشانی، بوعلی و امام رضا در شهر همدان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هویت شهر سال سیزدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۰ 109 - 120

کلیدواژه‌ها: مجتمع مسکونی تعاملات اجتماعی اجتماع پذیری کیفیت زندگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۵ تعداد دانلود : ۳۳۱
پژوهش حاضر باهدف پاسخ به این سؤال که چه رابطه ای میان فضاهای اجتماع پذیر و مجتمع های مسکونی وجود دارد که باعث افزایش کیفیت زندگی ساکنین می شود، صورت گرفته است. بر اساس مدل هایی که برای نیازهای انسان ارائه شده اند، تعاملات اجتماعی یکی از این موارد ضروری است. پیشینه پژوهش در طراحی محیط نشان می دهد که ویژگی های کالبدی فضاهای یک مجتمع مسکونی می تواند بر میزان مطلوبیت آن ها تأثیرگذار باشد. روش تحقیق موضوع به شیوه کمی و میدانی و برای بررسی نمونه های موردی، پرسشنامه سنجش شاخصه ها تنظیم گردید و در بین ساکنین مجتمع های مسکونی توزیع شد و اطلاعات به دست آمده با نرم افزارهای Spss و smartpls تحلیل گردیدند. نتایج پژوهش نشان می دهد که برای بهبود و ارتقای کیفیت زندگی و کمیت فضاهای شهری به خصوص مسکونی، نوع طراحی بر اساس اصول و معیارهای اجتماعی و فرهنگی ازجمله همسایگی و اجتماع پذیری است.
۷۵۸۰.

بررسی آراء اخوان الصفا در مورد علم عدد و هندسه مطالعه موردی نقش مایه ها و تزئینات هندسی گنبد کبود مراغه

نویسنده:
منبع: معماری شناسی سال دوم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۳

کلیدواژه‌ها: گنبد کبود مراغه اخوان الصفا نقش مایه های هندسی معماری سلجوقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۶ تعداد دانلود : ۱۵۸۷
معماری ایرانی سراسر نظم و هندسه است. در آثار حکیمان و فیلسوفان مسلمان جابه جا به اهمیت هندسه و شکل های هندسی برمی خوریم. چنان که گفته اند اخوان الصفا غایت قصوای علم هندسه را آماده کردن روح انسان برای تفکر و تعقل در حقایق بدون توجه و احتیاج به عالم محسوسات، می دانند و نتیجه آشنایی با هندسه را تمایل روح به ترک این عالم و پیوستن به عالم معقولات و زندگانی ازلی می پندارند. ایشان برای شکل های هندسی «فضایل»، «صفات» و «خصایص» مشخص قائل اند. اخوان الصفا در رساله دوم خویش از مجموعه رسائل، هندسه را به دو مقوله تقسیم کرده است: هندسه محسوس و هندسه معقول؛ هندسه محسوس عاملی بر صناعت و آفرینش عملی و هندسه معقول را علت فکر و آفریننده علم و هر دو را راهی برای درک حکمت و جوهر نفس می داند و درجایی دیگر هندسه را راهی به سوی تقویت فکر و خیال برای ادراک جوهر نفس و ذات اشیاء در نظر گرفته است. این پژوهش در پی بررسی آرای اخوان الصفا در مورد عدد، هندسه و مطالعه آن در نقوش هندسی گنبد کبود مراغه می باشد. گنبد کبود مراغه حلقه میانی معماری سلجوقی و ایلخانی هست و به لحاظ نقوش هندسی و به کارگیری تزئینات و رنگ در نوع خود کم نظیر می باشد. روش تحقیق به صورت تاریخی- تفسیری و تجزیه اطلاعات کیفی و گردآوری اطلاعات به روش اسنادی است. در این راستا بنای گنبد کبود مراغه به عنوان مطالعه موردی بررسی خواهد شد. متخصصان این گنبد را به لحاظ تحولاتی که در ساختار گره هندسی و تزئینات معماری ایجاد کرده، نقطه پیوند بین تاریخ هنر با تاریخ معماری و با تاریخ ریاضیات می دانند. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که انتخاب و کاربرد اشکال هندسی و حتی رنگ، تصادفی نبوده و مانند سایر اجزای هنر اسلامی از مبانی اعتقادی خاصی برخوردار است. می توان یافته های مطالعه را به طراحی گره هندسی در بعد دوم، استفاده از مفاهیم رنگ و اعداد و تناسبات خاص تقسیم نمود. انتخاب این نقش مایه ها می تواند با مفاهیمی چون هندسه محسوس و معقول که اخوان الصفا مطرح کرده اند نسبت معناداری داشته باشد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان