درخت حوزه‌های تخصصی

یکی از وظایف مهم دانشگاه ها، انجام پژوهش و تولید دانش است. مخازن سازمانی، سیستم های مناسبی برای سازماندهی این دانش و دروازه اصلی برای نمایاندن سرمایه فکری دانشگاه و دسترس پذیر ساختن آن هستند. از سال 1385، دانشگاه فردوسی مشهد اقدام به طراحی مخزن سازمانی خود، یعنی «سیستم مدیریت منابع علمی دانشگاه فردوسی مشهد» (سیماد) برای گردآوری و سازماندهی اطلاعات علمی اعضای هیات علمی کرده است. هدف عمده این پژوهش، شناسایی ویژگی های یک مخزن سازمانی و بررسی میزان همخوانی وضعیت کنونی مخزن سازمانی موجود (سیماد) با آن ویژگی هاست. این پژوهش، از نوع کاربردی بود و با روش پیمایشی و مطالعه موردی انجام گرفت. برای اینکه بتوان از همه جنبه ها، اطلاعاتی در رابطه با موضوع مورد پژوهش به دست آورد، در گردآوری اطلاعات از چند دیدگاه، یعنی سازمان و سیستم و کاربران، وضعیت بررسی شد و در هر مورد شیوه و ابزار گردآوری مناسب به کار رفت. مشخصات یک مخزن سازمانی مطلوب به شش گروه و یا معیار دسته بندی شدند. این دسته بندی زیرساخت ابزارهای گردآوری اطلاعات و نیز ساختار تحلیل اطلاعات به دست آمده را تشکیل داد. یافته ها نشان داد که در مورد خط مشی ها و مستندات و استفاده از سیستم، ضروریست در مخزن سازمانی دانشگاه به بازنگری و تغییر پرداخته شود. از نظر مدیریت/ اداره، «سیماد» در وضعیت متوسط و در رابطه با چشم اندازها و سیاست ها و ویژگی های فنی، وضعیت مناسبی دارد. نتیجه آزمون فرضیه پژوهش نشان داد که در مقایسه با معیارهای یک مخزن سازمانی مطلوب، به طور تقریبی، ویژگی های مخزن سازمانی دانشگاه فردوسی مشهد در حد متوسط قرار دارد.

این پژوهش به ارزیابی اوپکهای مبتنی بر وب کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران پرداخته است. بدین منظور از روش کتابخانه ای جهت یافتن ویژگیهای اوپکها استفاده گردیده است. ویژگیهای به دست آمده جهت بیان معیارهای ارزیابی به صورت سیاهه وارسی دسته بندی و طراحی شد و به وسیلهی آن اوپکهای مورد نظر از طریق مشاهده مورد ارزیابی قرار گرفت. ارزیابی 9 اوپک نشان میدهد که نیاز به بازنگری در طراحی این اوپکها وجود دارد. به طور کلی از نظر دسترس پذیری و قابلیت استفاده از نظام جستجو اوپکها وضعیت نسبتاً خوبی داشتند. در زمینه های مراحل دستیابی به اطلاعات، کاربرپسندی، ارائه انواع مختلف منابع اطلاعاتی و تعامل مستقیم میان کاربر و نظام، اوپکها وضعیت مناسبی نداشتند. همچنین نتایج این پژوهش نشان میدهد در طراحی این اوپکها کمتر به کاربران نهایی و نیازهای آن ها توجه شده است.

هدف این پژوهش، دستیابی به الگوی احتمالی در فهرست نویسی نسخه های خطی ایران با تأکید بر مجموعه پنج کتابخانه بزرگ بوه است. داده های پژوهش با استفاده از سیاهه وارسی گردآوری و تحلیلهای لازم بر اساس آزمون کروسکال والیس جهت مقایسة نحوة حضور عناصر سیاهه وارسی در فهرستهای کتابخانه های مورد بررسی، انجام شد. نتایج به دست آمده بیانگر نبود الگوی واحد در فهرست نگاری نسخه های خطی در ایران و به تبع آن تأیید فرضیه پژوهش بود. برای رفع مشکل و تدوین استاندارد ملی نسخه های خطی در آینده، الگویی بر اساس قواعد موجود در ایران و جهان همراه با ملزومات و مقدمات لازم آن جهت یکسان سازی روال فهرست نگاری نسخه های خطی در کشور، پیشنهاد گردید

نوشتار حاضر به منظور ارائه تصویری روشن، علمی و واقعی از وضعیت رفتار اطلاع یابی در ایران، با رویکردی تحلیلی و کیفی در دو بخش، متون منتشر شده در باب مباحث و بنیان های نظری و پژوهش های انجام شده در حوزه رفتار اطلاع یابی را در ایران بررسی کرده است. بر این اساس کلیه متون چاپی اعم از کتاب ها، مقالات، پایان نامه ها و طرح های پژوهشی که در حوزه رفتار اطلاع یابی در ایران چاپ و انتشار یافته و در پیشبرد این حوزه مؤثر واقع شده اند، مورد مطالعه قرار گرفته است. بررسی ها مبین آن است که در طی 17 سالی که از طرح بحث رفتار اطلاع یابی در ایران می گذرد، روند رو به رشدی هم از لحاظ کیفی و هم از لحاظ کمی در انتشار منابع به چشم می خورد. کمتر از 4 درصد از متون منتشر شده در حوزه رفتار اطلاع یابی، ترجمه شده اند. عمده منابع این حوزه در قالب پژوهش به بررسی رفتار اطلاع یابی افراد پرداخته اند. در بیشترین پژوهش های انجام یافته (در حدود 34 درصد کل پژوهش ها) رفتار اطلاع یابی اعضاء هیأت علمی مورد مطالعه قرار گرفته است. پس از آن رفتار اطلاع یابی دانشجویان (در حدود 17 درصد) و سپس پژوهشگران (در حدود 14 درصد) بررسی شده است. کمترین میزان توجه به سنجش رفتار اطلاع یابی عامه مردم از جمله مراجعان و اعضاء کتابخانه های عمومی صورت گرفته است. بررسی ها بیانگر آن است که بیشترین پژوهش های رفتار اطلاع یابی در دانشگاه های آزاد اسلامی به ویژه واحد علوم و تحقیقات تهران و واحد علوم و تحقیقات اهواز انجام شده است. بر اساس تحلیل صورت گرفته، بیشترین مقالات به ترتیب در فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و اطلاع رسانی (فصلنامه کتاب سابق)، فصلنامه پردازش و مدیریت اطلاعات و فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی منتشر شده است. این حوزه مورد توجه کتابداران و تا حدودی متخصصان رشته های کشاورزی، علوم ارتباطات اجتماعی، برنامه ریزی درسی و مدیریت دولتی قرار گرفته است.

با توجه به اینکه تعداد دانشجویان روز به روز در حال افزایش است، ارتباط شبکه ای در کتابخانه-های با هدف استفادة مشترک میتواند در رفع نیازهای اطلاعاتی دانشجویان نقش بسیار ارزنده ای را ایفا کند. در واقع، ایجاد این امکان در کتابخانه ها منافعی را نه تنها برای مراجعان بلکه برای کارکنان این نوع کتابخانه ها به همراه خواهد داشت. بنابراین، ارتباط شبکه ای کتابخانه ها در قالب طرح کنسرسیوم سبب کاهش هزینه ها، امکان خرید نرم افزار مدیریت کتابخانه به شکل مشترک، ایجاد فهرست های مشترک، بالارفتن میزان کارآیی کارکنان کتابخانه و از همه مهمت تر آموزش مادام العمر برای کلیه مراجعان میشود. لذا در مقاله حاضر سعی شده است که علاوه بر اشاره به منافع همکاری از طریق شبکه بین کتابخانه ها به نمونه های بسیار موفقی از پروژه هایی نظیر اونتاریو و کنیتیکا که در واقع نقطة اتصال کتابخانه عمومی و دانشگاهی به یکدیگرند. اشاره شود.

با رواج روزافزون تأثیر رایانه در مسائل روزمره، جهان با سرعت فزاینده ای به دنیای الکترونیک و دیجیتال تبدیل میشود. کتاب و چاپ و نشر نیز از این راه باز نمانده اند و ظهور نشر الکترونیک این صنعت را دستخوش تحولی عظیم کرده است. کتاب الکترونیکی، پدیده ای کاملاً تازه در این بین است و میرود تا نظام آموزش و اطلاع رسانی را با دگرگونیهایی اساسی مواجه سازد. در همین راستا، سؤالهایی از قبیل «کتابهای الکترونیک چه نوع کتابهایی هستند؟ چه محاسنی دارند؟ انواع آنها از چه قرار است؟ آیا جای کتابهای کاغذی را خواهندگرفت؟ و سرانجام چگونه و با چه نرم افزارهایی میتوان اقدام به تهیه کتابهای الکترونیکی نمود؟» مطرح میباشند. هدف این مقاله، پاسخ به سؤالهای فوق میباشد. برای رسیدن به هدف مذکور، از روش مطالعات کتابخانه ای و جستجوهای اینترنتی استفاده شده است. نتایج نشان میدهد درباره مفهوم کتابهای الکترونیکی توافق کلی وجود ندارد و سه دیدگاه در این زمینه مطرح است. از جمله مزایای کتابهای الکترونیکی میتوان به دسترسی از راه دور، سهولت انتقال در عین یکپارچگی مطالب، انسجام مطالب و تنوع کاربرد، تبادل بنیادین مطالب با یکدیگر، پشتیبانی از امکانات مالتی مدیا و سهولت کار و اجرا اشاره نمود. در زمینه روشهای رایج برای ساخت کتاب الکترونیکی، عرضه مطالب در قالب PDF و کتابهای الکترونیکی قالب EXE یا خوداجرا از روشهای معمول و پرمخاطب به شمار میرود.

هدف: ارزیابی مؤلفه های رابط کاربر موتورهای جستجوی فارسی. روش/ رویکرد پژوهش: این پیمایش با استفاده از پرسشنامه، دیدگاه 297 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا (س) را در سال 1391 بررسی کرده است. یافته ها: بیش از نیمی از دانشجویان اهمیت 56 معیار رابط کاربر را زیاد و بسیار زیاد دانستند. از میان معیارها، ""امکان محدود کردن جستجو به فیلد موضوع"" با درصد فراوانی تجمعی زیاد و بسیار زیاد (1/87) بیش از همه مهم تلقی می شود. ""راهبری""، با میانگین رتبه 12/5 اولویت بالاتری دارد. در دیدگاه دانشجویان دانشکده های مختلف نسبت به این رابط اختلاف معنادار وجود ندارد. نتیجه گیری: طراحان و مدیران موتورهای جستجوی فارسی به منظور صرفه جویی در وقت و هزینه کاربران، می توانند ترتیب مؤلفه ها و معیارهای پذیرفته شده این پژوهش را در طراحی رابط کاربر موتورهای جستجو مد نظر قرار دهند.

در این پژوهش، ابتدا یک سیاهه وارسی جامع در دو دسته معیار کلی محتوا و کارایی شامل 42 شاخص در زیرگروههای صحت، اعتبار، جدید بودن، کیفیت نوشته، کاربرپسندی، قابلیت جستجو و قابلیت مرور، براساس سیاهه های وارسی در دسترس، تدوین گردیده و سپس کیفیت محتوا و کارایی سایتهای وب بازیابی شده در حوزه علوم کتابداری و اطلاع رسانی در چهار مقوله بازیابی اطلاعات، مدیریت دانش، راهنماها و مراکز تحقیقاتی در دو راهنمای YAHOO و ODP براساس این سیاهه وارسی مورد مقایسه قرار گرفته است.نمونه مورد پژوهش شامل 14 سایت از راهنمای YAHOO و 28 سایت از راهنمای ODP میباشد که به روش تصادفی نظام یافته انتخاب گردیده است. روش مورد استفاده برای انجام این پژوهش که توصیفی و از نوع کاربردی است، تحلیل محتوا بوده است.این تحقیق نشان داد که به جز در مورد شاخصهای «زمان ایجاد سایت»، «روزآمدبودن پیوندها»، «وجود HELP»، «امکان ایجاد تغییر در اندازه حروف متن»، «مشخص بودن جعبه جستجو» و «امکان جستجو در سایت»، در مورد سایر شاخصها در دو راهنمای مورد بررسی تفاوتی معنا دار وجود ندارد و در تمامی شش شاخص فوق ، راهنمای YAHOO دارای وضعیت بهتری نسبت به راهنمای ODPمیباشد. در خاتمه نیز سیاهه وارسی تدوین شده در این پژوهش که به عنوان ابزار گردآوری داده ها مورد استفاده قرار گرفته، برای طراحی و نیز ارزیابی محتوا و کارایی سایتها توصیه گردیده است.

هدف پژوهش حاضر، ارزیابی وب سایتهای دانشگاه های علوم پزشکی ایران با استفاده از روش تحلیل تناظر و بر اساس شاخصهای ارائه شده در موتور الکسا میباشد.جامعة پژوهش را       41 وب سایت دانشگاه های علوم پزشکی وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور تشکیل میدهد. در این بررسی، عملکرد وب سایتهای دانشگاه ها، در محیط وب ارزیابی شد و نتایج نشان داد که دانشگاه های مورد بررسی در سطح وب چندان موفق عمل نکرده اند. اکثر وب سایتها به لحاظ شاخص رتبة ترافیک بسیار ضعیف عمل کرده و رتبه ای بالاتر از صدهزار دارند. به طور کلی، دانشگاه های تهران و شیراز در اکثر شاخصها موفق عمل کرده اند، در حالیکه دانشگاه قم عملکرد بسیار ضعیفی داشته است.نتایج حاصل از تحلیل تناظر، 41 وب سایت مورد بررسی را به سه دسته تقسیم کرد که هر دسته از لحاظ برخی ویژگیها، به هم مرتبط بودند

هدف این پژوهش بررسی میزان رضایت مندی دانشجویان دانشکده ی تربیت بدنی دانشگاه های تهران، تربیت معلم وشهید بهشتی از خدمات کتابخانه و مرکز اطلاع رسانی دانشگاه های شان می باشد که به صورت نظرخواهی از دانشجویان و با روش پیمایشی انجام گرفت. جامعه ی مورد مطالعه در این پژوهش 800 نفر از دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد عضو کتابخانه ی دانشکده های تربیت بدنی بوده اند که تعداد 205 پرسشنامه معادل 25 درصد بین آنان توزیع شد. در پژوهش حاضر جنبه های مختلف کتابخانه از دیدگاه دانشجویان از جمله مجموعه سازی، خدمات مرجع، تجهیزات و امکانات رفاهی، قوانین و مقررات کتابخانه و خدمات رایانه ای و اطلاع رسانی بررسی شد. با توجه به پرسش های اساسی، نتایج پژوهش نشان می دهد که دانشجویان عضو کتابخانه ی دانشکده های تربیت بدنی از تجهیزات و امکانات موجود، قوانین و مقررات کتابخانه و نحوه ی برخورد کتابداران رضایت دارند، اما از خدمات مرجع، خدمات رایانه ای و اطلاع رسانی و خدمات عمومی راضی نیستند.