درخت حوزه‌های تخصصی

یکی از موضوعاتی که در مدیریت سازمان ها بسیار حائز اهمیت است مدیریت تعارض درون سازمانی است و تعارض پدیده ای است که آثار مثبت و منفی فراوانی روی افراد و سازمان بر جای میگذارد، استفاده صحیح و مؤثر از تعارض موجب شکوفایی و در نتیجه افزایش رضایت شغلی کارکنان است. در کتابخانه نیز به عنوان سازمانی پویا همیشه امکان تقابل و تعارض بین کتابداران وجود دارد. در این پژوهش سعی شده است بررسی گردد که با توجه به جو فرهنگی، اجتماعی، سیاسی اقتصادی حاکم بر کتابخانه ها چه عواملی سبب ایجاد تعارض شده است و این تعارضات چه تأثیری بر رضایت شغلی افراد به جای گذاشته است؟ این پژوهش از نوع پیمایشی است که برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده گردیده است. جامعه پژوهش را کلیه کتابداران کتابخانه های مؤسسات آموزش عالی مستقر در استان های خراسان شمالی، جنوبی و رضوی تشکیل میدهند که تعداد آنها 80 نفر (64% زنان) است. نتایج حاکی از آن بود بین ساختار کتابخانه و رضایت شغلی آنان رابطه معناداری وجود دارد بین تعارض در محیط کتابخانه و رضایت شغلی رابطه معناداری وجود دارد. بین وجود ساختار کتابخانه و رضایت شغلی مدیران رابطه معناداری وجود دارد. بین وجود تعارض در محیط کار کتابخانه و رضایت شغلی مدیران رابطه معناداری وجود دارد.

هدف: سنجش رابطه بین معنویت سازمانی و بهره وری کارکنان و کتابداران کتابخانه های دانشگاه شیراز و همچنین تعیین تاثیرگذارترین و پیش بینی کننده ترین شاخص ها در ارتقاء بهره وری کارکنان. روش : به منظور گردآوری اطلاعات از دو پرسش نامه استفاده شد؛ پرسش نامه اول شامل 102 سوال، معنویت افراد را مورد سنجش قرارداد و پرسش نامه دوم، در قالب 30 سوال بهره وری افراد را به سنجش در آورد. کل جامعه آماری به عنوان نمونه در نظر گرفته شد، پس از سنجش روایی و پایایی پرسش نامه ها، تعداد 82 پرسش نامه توزیع و با استفاده از نرم افزار علوم اجتماعی به تجزیه و تحلیل داده های حاصل از آنها پرداخته شد. روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و ضریب رگرسیون چندگانه در تجزیه و تحلیل داده ها مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: پژهش نشان داد که بین معنویت و بهره وری افراد جامعه پژوهش همبستگی مثبت وجود دارد. از بین شاخص های معنویت، شاخص الزام و عمل به وظایف دینی بیش از شاخص های دیگر در ارتقاء بهره وری افراد تاثیرگذار است و از بالاترین قدرت پیش بینی کنندگی متغیر بهره وری نیز برخوردار می باشد. همچنین تاثیر شاخص های معنویت بر بهره وری، متغیری از ویژگی های جمعیت شناختی است. در پایان بر اساس اطلاعات گردآوری شده، مدل مفهومی پژوهش مورد تائید قرار گرفت

هدف: هدف پژوهش حاضر ارزیابی کتابخانه های عمومی از دیدگاه کاربران و برآورد میزان رضایت آنها نسبت به چهار معیار منابع، ساختمان و تجهیزات، کتابداران و نیز خدمات کتابخانه های عمومی است. روش: این پژوهش به روش پیمایشی با استفاده از ابزار پرسشنامه محقق ساخته انجام شده است. جامعه آماری پژوهش کاربران فعال کتابخانه های عمومی شهر یزد بود که شامل 1000 نفر گردید. تعداد نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران 226 نفر محاسبه شد و به همان تعداد پرسشنامه توزیع گردید. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، از مجموع کلیه مولفه ها، میزان رضایت کاربران از «دانش کتابداران و رفتار آنها» از معیار ارزیابی «کتابداران»، و میزان رضایت از «ساعات کاری کتابخانه» از معیار «خدمات کتابخانه» بالاترین رضایت را به خود اختصاص دادند. همچنین یافته های پژوهش نشان داد که کاربران در مقایسه با چهار معیار منابع، ساختمان و تجهیزات، کتابداران، و خدمات کتابخانه، بیشترین میزان رضایت خود را از کتابداران اعلام داشته اند. اصالت/ارزش: ارزیابی میزان رضایت کاربران فعال کتابخانه های عمومی استان ها برای ارزیابی ارزش منابع داخلی نهاد بسیار مهم است. سنجش میزان رضایت و عملکرد عموماً از طریق ابزار لیب کوال انجام شده است که مقایسه نتایج آن ارزیابی ها با ارزیابی حاضر می تواند به سیاستگذاری در حوزه منابع کمک کند.

هدف: هدف از انجام این پژوهش، ترسیم شبکه هم تألیفی نویسندگان فصلنامه های علمی و پژوهشی (781 مقاله) حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی، شناسایی مهم ترین نویسندگان، و بررسی انسجام شبکه ای است. روش: پژوهش حاضر از نوع علم سنجی است و با رویکرد تحلیل شبکه اجتماعی انجام شده است. در این پژوهش از شاخص های تحلیل شبکه اجتماعی نظیر درجه همکاری، شاخص همکاری، اندازه گره، مرکزیت درجه ای، مرکزیت بینابینی، مرکزیت بردار ویژه، و نظایر آن استفاده شده و به منظور تحلیل داده های گرد آمده، نرم افزار NodXL به کار رفته است. مقالات بررسی شده مربوط به سال 1387 تا تابستان 1392 است. یافته ها: در میان چهار مجله مورد بررسی بالاترین شاخص همکاری به فصلنامه پردازش و مدیریت اطلاعات و بالاترین درجه همکاری نیز به طور مشترک به فصلنامه پردازش و مدیریت اطلاعات و فصلنامه تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی اختصاص دارد. غلامرضا فدائی، محمد حسن زاده، و فریبرز درودی به ترتیب دارای بیشترین تألیفات در این مدت زمانی بوده اند. الگوی هم تألیفی نویسندگان، دو نویسنده بوده است. در مجموع با بررسی چگالی به دست آمده از شبکه و پایین بودن آن می توان گفت که روابط هم تألیفی زیاد و انسجام قابل توجهی بین نویسندگان حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی وجود ندارد. اصالت/ارزش: بیشتر پژوهش هایی که در حوزه علم سنجی و هم تألیفی انجام شده اند، به بررسی مقالات منتشر شده ایرانیان در بانک اطلاعاتی وب آوساینس پرداخته است. بررسی شبکه هم تألیفی نویسندگان حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی می تواند الگوی پیشرفت علمی آینده را ترسیم، و برجسته ترین و کلیدی ترین نویسندگان این حوزه را به منظور انجام پژوهش های مرتبط شناسایی کند.

هدف: پژوهش حاضربا هدف مطالعه وجود رابطه بین متغیرهای شغلی و غیرشغلی و کیفیت زندگی کاری کتابداران در کتابخانه های عمومی در استان یزد صورت گرفت. روش: این پژوهش یک مطالعه کمی و نیز توصیفی بارویکرد همبستگی از نوع کاربردی می باشد. پاسخ دهندگان کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی در استان یزد می باشند. از پرسشنامه برای جمع آوری داده ها برای هر یک از کتابخانه های شرکت کننده مورد استفاده قرار گرفت. پرسشنامه به دو قسمت تقسیم شده است: بخش (الف) اطلاعات فردی و بخش (ب) سوالات مربوط به هریک از متغیرها. داده ها با استفاده از تجزیه و تحلیل همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . یافته ها: یافته های حاصل از این مطالعه نشان داد که هر دو متغیرهای شغلی و غیرشغلی متغیرهای با اهمیتی در تعیین کیفیت زندگی کاری هستند و همبستگی معناداری بین متغیرهای شغلی و غیرشغلی و کیفیت زندگی کاری وجود دارد.

این مقاله ابتدا به مرور بحران کنونی تهیة نشریه های علمی و پژوهشی در کتابخانه های دانشگاهی و تخصصی که با مشکل افزایش هزینة اشتراک نشریه های ادواری مواجه هستند، میپردازد. سپس پیش زمینة ظهور نشریه های علمی رایگان موسوم به «مجله های دسترسی آزاد» را مورد بررسی قرار داده و به بحث در مورد الگوهای رایج برای تأمین مالی این شیوة نشر میپردازد. هدف نشریه های دسترسی آزاد که عموماً به صورت الکترونیکی منتشر میشوند این است که مقاله های علمی را به صورت رایگان در دسترس همگان قرار دهند. در الگوی سنتی، هزینه نشر یک نشریه از طریق حقّ اشتراک تأمین میشود. در عوض، مجله های دسترسی آزاد تلاش میکنند تا هزینة نشر خود را از مجرایی غیر از گرفتن حق اشتراک، از خوانندگان تأمین کنند. از شیوه های رایج مورد استفادة این مجله ها برای تأمین هزینه، میتوان به گرفتن پول از مؤلفان برای نشر مقاله های آنان، درج آگهی تبلیغاتی، و یا جلب حمایت سازمانها و مؤسسات حامی پژوهش و نشر اشاره کرد. اگر چه تردیدهای بسیاری در مورد موفقیت این الگوی نشر مجله های علمی در دراز مدت وجود دارد، اما تعداد این مجله ها در حال حاضر رو به افزایش است و این میتواند دلیلی بر امکان همزیستی مجله های دسترسی آزاد در کنار مجله های سنتی باشد.

هدف این پژوهش ارزیابی معیارهای گزینش مجله در پایگاه گزارش های استنادی نشریات فارسی (جی.جی.سی.آر.) مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری است، که این ارزیابی با معیارهای موجود در موسسه علمی تامسون موسوم به (آی.اس.آی) سنجیده خواهد شد. در این پژوهش، از روش پیماشی و ارزیابانه استفاده شده است که ابزار گردآوری اطلاعات در آن، یک سیاهه وارسی مشتمل بر یک معیار کلی با 4 مؤلفه است، همچنین به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار اکسل استفاده شده است. یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد که در بخش ارزیابی مجله ها، پایگاه پی.جی.سی.آر، 75/117 امتیاز کسب کرده است. بدین معنی که این پایگاه، 20/89 درصد از این شاخص ها را رعایت می کند.

هدف: هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی نحوه توزیع کتابخانههای عمومی شهر شیراز و تعیین بهترین مکان برای احداث کتابخانه های عمومی این شهر می باشد. روش: به منظور ارزیابی نحوه توزیع کتابخانههای عمومی، دادههای توصیفی با استفاده از مطالعه، مشاهده، مصاحبه جمع آوری شد و دادههای مکانی با استفاده از نقشهها گردآوری گردید. سپس دادههای گردآوری شده در محیط نرمافزار سامانه اطلاعات جغرافیایی وارد و پایگاه داده مکانی تشکیل شد. با استفاده از تلفیق لایه ها، نخست توزیع فضایی کتابخانه های موجود ارزیابی و سپس الگوهایی جهت استقرار کتابخانه های عمومی در شهر شیراز طراحی شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که کتابخانههای عمومی شهر شیراز به لحاظ نحوه توزیع در وضعیت مطلوبی قرار ندارند و توزیع کتابخانه ها در شهر شیراز به صورت اتفاقی صورت گرفته است. همچنین الگوهایی جهت استقرار کتابخانههای عمومی شهر شیراز در سطح محله، ناحیه، منطقه و مرکزی ارائه شد. اصالت/ارزش: از معیارهای رشد و توسعه فرهنگی در هر جامعه میزان استفاده از کتابخانهها به خصوص کتابخانههای عمومی است و استفاده از کتابخانههای عمومی نیز در گرو سهولت دسترسی به آنهاست. با توجه به رشد و توسعه جمعیت، مسئله دسترسی چالش برانگیزتر شده و لزوم اهمیت مکانیابی برای کتابخانههای عمومی را آشکارتر میکند.

در این پژوهش نظرهای دانشجویان با پیشینة تحصیلی در مقطع متوسط در رشته های ریاضی/ تجربی و انسانی/ اجتماعی کارشناسی کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی همراه با پاسخهای آنها به رضایت از محتوای درسها و استادان و نیز نمرات کسب شده در دوره کارشناسی کتابداری و اطلاع رسانی مورد بررسی قرار گرفته است. نظرهای اعلام شده درباره رشته، خواهان تغییرات زیاد در محتوای درسها و شیوه تدریس استادان است. دانشجویان در مجموع از محتوای درسها بیشتر از شیوه های تدریس استادان راضی هستند. عملکرد تحصیل دانشجویان شبانه بهتر از عملکرد تحصیلی دانشجویان روزانه است، اما رضایت دانشجویان روزانه بیشتر از رضایت دانشجویان شبانه است. عملکرد تحصیلی دختران بهتر از عملکرد تحصیلی پسران است. در مجموع با پذیرش دانشجویان از رشته هایی غیر از علوم انسانی/ اجتماعی مدرسان گروه را دچار چالش کرده است، ام ّّا گروه آموزشی کتابداری عملاً از همان محتوا، روشها و شیوه های آموزشی قبلی استفاده میکند. پاسخدهی به شرایط جدید تغییرات زیادی را در محتوای درسها و شیوه های آموزشی طلب میکند.

در پژوهش حاضر، عبارتهای کلیدی از متون مقاله های فارسی به صورت خودکار جداسازی گردیده است. استخراج عبارتها مبتنی بر روشهای آماری، نحوة توزیع واژگان، مجاورت و ... صورت پذیرفته است. سیستمی که بر پایه پژوهش حاضر طراحی گردیده، با توجه به بازخوردهای کاربر از قابلیت یادگیری برخوردار است، با توجه به بازخوردهای کاربر از قابلیت یادگیری برخوردار است، به گونه ای که در طول زمان مرتباً به کارایی آن افزوده میشود. استخراج عبارتهای کلیدی میتواند در پهنه گسترده ای از مسائل از جمله در طراحی سیستمهای بازیابی اطلاعات، کاربر داشته باشد.

به منظور ارزیابی دقیق وضعیت مقاله های فصلنامه «کتابداری و اطلاع رسانی» و تبیین الگوی رفتاری محققان این حوزه، تحقیقی با استفاده از روش تحلیل استنادی صورت گرفت. پس از تجزیه و تحلیل داده ها مشخص شد که 219 مقاله (165 مقالة تألیفی و 54 مقالة ترجمه ای) با میانگین 3/7 برای هر شماره در قالب 104مقالة نظری و 61 مقالة پیمایشی منتشر شده اند که 165مورد آنها را یک نفر، 29 مورد را دو نفر و 2 مورد را 3 نفر نوشته بودند. 198 نفر محقق در نوشتن این مقالات همکاری داشتند. مقطع تحصیلی نویسندگان 74 مقاله، کارشناسی ارشد و 63 مقاله، دکتری بود. 1748 استناد در این مقاله ها به کار رفته بود که میانگین 9/11 برای هر مقاله تعیین شد. در بین محملهای اطلاعاتی، مقاله ها قبل از کتابها و پایان نامه ها قرار گرفت و نشان داد که محققان این حوزه بیشتر مقاله محور هستند. منابع زبان انگلیسی در استنادها با اندکی اختلاف، بالاتر از زبان فارسی قرار گرفت. تعیین نیم عمر داده ها نشان داد که کتابهای لاتین با 14 سال و 2 ماه و منابع اینترنتی با 4 سال و 5 ماه بیشترین و کمترین نیم عمر را به خود اختصاص داده بودند. به «دانشنامه کتابداری» در بین کتابها و «عباس حری» و «محمدحسین دیانی» در بین پدیدآورندگان کتابها، «دیانی» و «فتاحی» در بخش مقاله ها و پایان نامة «عصاره» در بخش پایان نامه ها بیش از همه استناد شده بود. فصلنامه های کتابداری و اطلاع رسانی با «فصلنامه کتاب» در کنار 3 مجلة دیگر به عنوان مجلات هستة این رشته در فارسی انتخاب شدند.