درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: هدف پژوهش حاضر، تعیین میزان همکاری گروهی میان نویسندگان شرکتکننده در همایش های داخلی تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی در فاصله سال های 1383 تا 1386 میباشد. روش: این پژوهش با استفاده از روش علم سنجی انجام گرفته است و از نوع توصیفی میباشد. جامعه این پژوهش، مقالات ارائه شده در همایش های تخصصی داخلی کتابداری و اطلاع رسانی در فاصله سال های 1383 تا 1386 هستند. اطلاعات ابتدا به صورت دستی و با استفاده از دو نوع فرم ورود اطلاعات که توسط پژوهشگران طراحی شده بود، صورت گرفت. سپس اطلاعات گردآوری شده در یک پایگاه اطلاعاتی در نرم افزار آماری Excel وارد شد و پس از آن با توجه به پرسش های مطرح شده، داده ها شمارش، رتبه بندی و جهت تحلیل های لازم مرتب گردید. یافته ها: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که از مجموع 269 مقاله ارائه شده در همایش های تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی، 469 نویسنده شرکت داشته اند که میانگین تعداد نویسندگان در هر مقاله 74/1 نفر است. از نظر جنسیت پژوهشگران، 65/55% مرد و 35/44% زن هستند. بررسی نتایج حاصل از پژوهش، در مورد پرکارترین مؤسسه ها و مراکز دانشگاهی حاکی از آن است که دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با 38 مقاله، بیشترین حضور را در همایش های تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی در ایران داشته است. همچنین این دانشگاه در مجموع با 32 مقاله گروهی، بیشترین مقالات گروهی را در بین سایر مؤسسه ها و مراکز دانشگاهی ایران به خود اختصاص داده است. در مورد همکاری گروهی بین نویسندگان، نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که 25/57% مقالات همایش های تخصصی تکنویسنده ای بوده اند. این در حالی است که به نظر می رسد در سال های اخیر گرایش به سمت تالیف مقالات گروهی افزایش یافته است. همچنین ضریب همکاری گروهی بین نویسندگان مقالات همایش های تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی داخلی، 16/0 برآورد شد. به طورکلی، میزان همکاری گروهی بین متخصصان و پژوهشگران کتابداری و اطلاع رسانی ایرانی در همایش های تخصصی داخلی در سطح پائینی قرار دارد؛ اگرچه شواهد نشان دهنده بهبود و افزایش سطح همکاری و مشارکت بین نویسندگان مقالات در سال های آینده است. اصالت/ارزش: ارزش مقاله حاضر در تعیین الگوی مشارکت علمی پژوهشگران و کتابداران شرکت کننده در همایش های داخلی حوزه کتابداری و اطلاع رسانی در ایران است.

در سال 1910، «نورمن آنجل» اد ّعا نمود که وابستگی متقابل اقتصادی، وقوع جنگ را نامعقول میکند و به روزی که جنگ منسوخ شود خوشبین بود. به عقیدة برخی نظریه پردازان، انقلاب اطلاعاتی، امروزه به دیوانسالاریهای سلسله مراتبی پایان میدهد و به ملوکالطوایفی الکترونیکی جدیدی با اجتماعات و حوزه های قضایی همپوشان که مد ّعی طبقات چندگانة هویّت و مشروعیّت شهروندان میباشند منجر میشود. نهادهای بین المللی که برمبنای اصول چندجانبه تشکیل شده اند به بازارها و اطلاعات اهمیت میدهند و از رقابت نظامی تأکیدزدایی کرده اند. دانش قدرت است و این قدرت امروز از طریق دسترسی به اطلاعات رایگان، اطلاعات قابل خرید و اطلاعات استراتژیک کسب میشود. بخش اعظم آنچه در شبکه ها در جریان است اطلاعات رایگان است. این گونه اطلاعات با هدف ایجاد باور در دیگران، به وفور توزیع میشود، زیرا دریافته شده که در شرایط کنونی گرچه گاهی زور برای تسلط لازم است، اما ادامة تسلط از طریق اطلاعات رایگان است که افراد را متقاعد به رفتاری میکند که صاحبان اطلاعات، خواهان آن هستند.

هدف: بررسی وضعیت ساختمان و تجهیزات، روش های گسترش مجموعه، ساماندهی کتاب، و انواع کتابخانه ها در عصر سامانی است. روش/رویکرد پژوهش: روش پژوهش تاریخی است و داده های آن با استفاده از مرور متون و منابع کتابخانه ای گردآوری و تحلیل شده است. یافته ها: کتابخانه ها از مهم ترین نهادهای فرهنگی در عصر سامانی به شمار می آیند و به انواع کتابخانه های سلطنتی، عمومی، مدارس، و مساجد تقسیم می شدند. مجموعه آنها بیشتر از طریق وقف، استنساخ، ترجمه، تألیف، و اهدا تأمین می شدند. در این نهادها که مکانی پژوهشی و آموزشی، از طریق تجمع علما و دانشمندان، به شمار می آمده است می توان کارکردهای اصلی حرفه کتابداری را مشاهده کرد. نتیجه گیری: با توجه به شکوفایی و عظمت کتابخانه های مختلف، گسترش مداوم مجموعه ها، استفاده فراوان از منابع آنها، داشتن مراجعان دانشمند و عالم، و اداره نظامند این کتابخانه ها توسط هیئتی متشکل از مدیر، خازن، و کتابدار، اغراق نیست که شرق شناسان با وجود همزمانی این دوران با قرون وسطی در مغرب زمین، آن را ""رنسانس فرهنگی"" ایران نامیده اند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تدوین الگوی شایستگی های کانونی دانشجویان کتابداری و علم اطلاعات در سطح عمومی و سنجش میزان برخورداری دانشجویان کارشناسی کتابداری و علم اطلاعات دانشگاه فردوسی مشهد از شایستگی های کانونی مورد نظر انجام شده است. روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر از نوع نظری- کاربردی، و روش پژوهش سندی- تحلیلی و پیمایشی است. جامعـه پژوهش شامل کلیـه دانشجویان کارشناسی کتابداری و علم اطلاعات دانشـگاه فردوسی مشهد است که در سال 89-1390 مشغول تحصیل بودند. یافته ها: الگوی شایستگی کانونی بررسی شده در این پژوهش شامل دوازده شایستگی کانونی بود. یافته های پژوهش حاکی از آن بود که در تمامی موارد دانشجویان نیم سال هشتم نسبت به دانشجویان نیم سال دوم وضعیت بهتری دارند و اختلاف بین آنها معنادار است. نتیجه گیری: آموزش بر ارتقاء سطح شایستگی های کانونی طی نیم سال های مختلف تحصیلی اثرگذار بوده است. در پایان طراحی برنامه درسی براساس مدل مارپیچ مضاعف و با درنظرگرفتن شایستگی ها در دو سطح عمومی و تخصصی، به عنوان مبنایی برای برنامه ریزی درسی در دوره کارشناسی کتابداری و علم اطلاعات پیشنهاد شد.

هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی رابط کاربر نرم افزارهای علوم اسلامی شهر قم در سه حوزه قرآن، حدیث، و فقه و احکام بر اساس معیارهای ارزیابی استخراج شده از متون مرتبط است. این پژوهش، به روش ارزیابانه و با استفاده از 12 شاخص استخراج شده از منابع گوناگون فارسی و انگلیسی انجام گرفته است. ابزار استفاده شده در پژوهش حاضر، سیاهه وارسی است و تجزیه و تحلیل اطلاعات به وسیله نرم افزارهای SPSS و Excel صورت گرفته است. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که وضعیت نرم افزارهای علوم اسلامی شهر قم از نظر رعایت شاخص های رابط کاربری در مقیاس لیکرت پایین تر از سطح متوسط (63/2) قرار دارد. برترین نرم افزارها، در دسته های قرآن، حدیث، و فقه و احکام، از نظر رابط کاربری آنها، به ترتیب «جامع التفاسیر نور» و «معجم موضوعی بحارالانوار» و «نورالفقاهه 3» بود و ضعیف ترین نرم افزارها در این دسته بندی، به ترتیب «مشکات»، «معجم احادیث الامام المهدی (عج)» و «طوبا» بود. مراکز تولید نرم افزارهای علوم اسلامی نیز در این پژوهش، از نظر تولید نرم افزارهایی با رابط کاربر مناسب، ارزیابی و بهترین تولیدکننده نرم افزارها به ترتیب «مرکز تحقیقات کامپیوتری نور» و «مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی» و «دارالحدیث» معرفی شدند. امتیاز رابط کاربری نرم افزارها در مقیاس لیکرت پایین تر از امتیاز حداکثری، یعنی امتیاز کامل ارزیابی، بود. میانگین کل امتیاز نرم افزارهای فقه و احکام، حدیث، و قرآن با یکدیگر یکسان نبودند. همچنین، بین محصولات مختلف سازمان های تولیدکننده نرم افزارهای علوم اسلامی، از نظر رابط کاربر، تفاوت معنی داری وجود داشت.

شناسایی میزان بهکارگیری استانداردهای سواد اطلاعاتی در سند ملی آموزش و پرورش میتواند بیانگر برنامه ریزیهای آتی در این زمینه باشد. در پژوهش حاضر با تکیه بر روشهای کتابخانه ای و تحلیل محتوا و با استفاده از یافته های تحقیقات مرتبط و همچنین با انجام مطالعه بر روی سند ملی چشم انداز آموزش و پرورش، میزان بهکارگیری استانداردهای سواد اطلاعاتی در دو ساحت علمی ـ فناوری و فرهنگی ـ هنری تا پایان دیماه 1386 مطالعه شده است. برای جمع آوری داده ها از سیاهه وارسی و برای تجزیه و تحلیل یافته های کمّی تحقیق، از آزمون تحلیل «تی ـ استیودنت» استفاده شده است. نتایج نشان میدهد میزان بهکارگیری استانداردهای سواد اطلاعاتی در ساحت علمی فناوری سند ملی نسبتاً زیاد و در ساحت فرهنگی ـ هنری سند پایین تر از متوسط است و تعداد مقوله های مرتبط با استانداردها در سند ملی به میزان پایین تر از متوسط است. گنجاندن سواد اطلاعاتی برای آموزش مادام العمر و در سیاستهای کلان آموزش و پرورش و سند ملی و توجه به سواد اطلاعاتی به عنوان عنصر کلیدی برای توسعه توانمندیهای عمومی مورد نیاز برای اعتبارگذاری به همه برنامه های مهارت آموزی و آموزشی، پیشنهاد شده است

هدف: پژوهش حاضر که با هدف معرفی کتابخانه های اسباب بازی و شناسایی اهداف، خدمات، فعالیت ها و ساختارهای آن ها انجام شده است، می کوشد تا با ارائه تصویری از تجارب جهانی در این زمینه، بر اهمیت روزافزون وجود چنین مراکزی در پرورش کودکان تاکید کرده و از این رهگذر لزوم آغاز اقدامات عملی در ایران را گوشزد نماید. روش: این پژوهش از روش کتابخانه ای استفاده کرده است. کتابخانه های اسباب بازی دنیا که در محیط اینترنت دارای وب سایت و پورتال بودند شناسایی گردید و در مجموع وضعیت 50 کتابخانه مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: ویژگی های مختلف این کتابخانه ها از جمله بودجه، خدمات، اندازه مجموعه، انواع مواد، روش سازماندهی، قوانین و مقررات مورد بررسی قرار گرفته است. در پایان پیشنهاد راه اندازی «کتابخانه ملی بازی و اسباب بازی ایران» ارائه شده است. ارزش/اصالت: این نخستین پژوهشی است که کوشیده است تا برپایه شناسایی و معرفی کتابخانه های اسباب بازی دنیا به طرح اندیشه ای نو برای راه اندازی «کتابخانه ملی بازی و اسباب بازی ایران» بپردازد که هدف آن نه تنها حفظ و نگهداری مظاهر فرهنگ بازی و اسباب بازی در ایران است؛ بلکه اشاعه و خدمت رسانی در این زمینه نیز از اهداف اصلی آن به شمار می آید.

تحقیق حاضر قصد دارد با استفاده از روش اتفاق نظر (اجماع) متخصصان و تحلیل رتبه بندی های نظرات، به گزینش از بین مدل های مدیریت تغییر بپردازد تا در نهایت به مدل تغییری که با ابعاد گوناگون و مسائل مطرح در کتابخانه های دانشگاهی ایران تناسب داشته باشد، دست یابد. در نتیجه، این کتابخانه ها خواهند توانست این مدل را در راستای غلبه نسبی بر چالش های ناشی از تغییر و بهبود مدیریت تغییر به کار گیرند. با استفاده از روش اتفاق نظر، پرسشنامه پژوهش شامل سه مدل تغییر انتخاب شده از ادبیات و شاخص هایی برای رتبه بندی آنها، به تعدادی از خبرگان علم کتابداری و اطلاع رسانی و علم مدیریت ارائه شد. تحلیل نظرات خبرگان و انتخاب گزینه برتر، با استفاده از دو روش مدل های تصمیم گیری چندشاخصه انجام شد. یافته های به دست آمده، گزینش مدل تغییر برای خدمات اطلاع رسانی را توسط خبرگان تایید کرد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اعتبار، وسعت و کیفیت کتاب های مرجع فارسی کودکان و نوجوانان که از سال 1385 تا 1390 برای اولین بار در ایران به چاپ رسیده اند، صورت گرفت تا بدین وسیله میزان مطابقت شان با معیارهای کتاب های مرجع کودکان و نوجوانان مشخص شود. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است. روش به کار رفته در این پژوهش، تحلیل محتوا و از نوع کمّی است. جامعه آماری پژوهش شامل 216 عنوان کتاب مرجع کودک و نوجوان است. ابزار گردآوری داده ها، سیاهه وارسی محقق ساخته مبتنی بر مرور متون و منابع است که روایی آن به تأیید صاحب نظران رسید. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، از تعداد 216 عنوان کتاب بررسی شده، 150 اثر دانش نامه، 33 اثر واژه نامه، 8 اثر سرگذشت نامه، 18 اثر منابع مرجع فوری، و 7 اثر منابع مرجع جغرافیایی بودند. بر اساس نتایج، معیارهای ارزیابی در تعداد زیادی از کتاب ها به صورت کاملاً مطلوبی رعایت نشده بود. کتاب های تألیفی ترجمه ای بیشتر از سایر کتاب ها معیارهای مورد نظر را رعایت کرده بودند و همچنین به جز سال 1390، در بقیه سال ها کیفیت منابع مورد بررسی سیر صعودی داشتند. این در حالی است که تعداد کتاب های تألیفی ترجمه ای تنها 6 درصد از کل کتاب ها را در این 6 سال تشکیل می دادند. اصالت/ارزش: پژوهش حاضر ضمن تهیه سیاهه وارسی در زمینه ارزیابی کتاب های مرجع کودکان و نوجوانان بر اساس پیشینه های موجود و نیز نظر متخصصان، این امکان را فراهم آورده است تا استفاده کنندگان کتاب های مرجع در انتخاب خود تصمیم بهتری بگیرند. همچنین به تولیدکنندگان کتاب های مرجع این امکان را می دهد تا تصمیم گیری بهتری در زمینه تألیف کتاب های مرجع داشته باشند.

این پژوهش با هدف سنجش امکانات موجود در کتابخانه منطقه ای علوم و تکنولوژی، اعم از منابع اطلاعاتی، برنامه های نرم افزاری مناسب جهت ارائه خدمات، «اشاعه اطلاعات گزینشی» از طریق پست الکترونیکی به اعضای هیئت علمی دانشگاه شیراز، با روش «پیمایشی ـ توصیفی» انجام گردید. برای گردآوری داده ها از روشهای مشاهده و پرسشنامه استفاده شد.جامعه پژوهش عبارت بودند از کلیه منابع چاپی و غیرچاپی کتابخانه منطقه ای علوم و تکنولوژی و اعضای هیئت علمی دانشگاه شیرازکه در مرتبه های علمی استادی، دانشیاری و استادیاری مشغول به کار هستند. از این تعداد 100 نفر از طریق نمونه گیری طبقه ای با تخصیص متناسب به صورت تصادفی انتخاب شدند و پرسشنامه در میان آنان توزیع گردید. یافته های تحقیق حاکی از آن است که کل منابع فارسی و لاتین موجود در کتابخانه منطقه ای علوم و هیئت تکنولوژی شیراز از طریق صفحه خانگی قابل جستجو و بازیابی میباشند.(www.srlst.com) کل اعضای هیئت علمی دانشگاه شیراز برای بازیابی اطلاعات مورد نیاز خود از اینترنت استفاده میکنند و 99% جامعه پژوهش نیز آدرس پست الکترونیکی دارند. 4/42% از جامعه پژوهش، در گذشته از خدمات SDI استفاده کرده اند و 6/55% مایلند با ساخت پروفایل پژوهشی، از این خدمات به صورت تمام خودکار استفاده کنند. در این راستا، 8/77% از اعضای هیئت علمی ترجیح میدادند که ابتدا چکیده مدارک بازیابی شده را دریافت و مطالعه کنند و سپس اصل مدارک مرتبط را درخواست نمایند. با در نظر گرفتن یافته های پژوهش و تمایلات اعضای هیئت علمی و نیز با مطالعه چندین سیستم ارسال خودکار اطلاعات گزینشی، الگوی مفهومی نرم افزاری برای ارائه این خدمات در کتابخانه منطقه ای علوم و تکنولوژی شیراز طراحی گردید.

هدف این پژوهش، بررسی وضعیت استناد در پایان نامه های کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی دأنشکده ادبیات دانشگاه تهران در سالهای 1370-1374 می باشد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها گویای آن است که از لحاظ نوع مواد استناد به منابع کتابی نسبت به سایر انواع منابع بیشتر است. در بررسی زبان منابع میزان استفاده از منابع فارسی و عربی بیشتر از منابع لاتین می باشد. در خصوص موضوع استنادها: مشخص گردید که پژوهشگران حوزه ادبیات فارسی بعد از رده ادبیات، به رده دین , رده زبان و در مرتبه آخر به رده تاریخ و جغرافیا، بیش از سایر رده ها، استناد کرد ه ا ند و پربسامدترین منابع نیز در این چهار رده به دست آمد. از لحاظ فرم ادبی به آثار نظم بیشتر از نثر استناد شده است. قابل ذکر است که کتاب ""تاریخ ادبیات در ایران "" تألیف ذبیح الله صفا، پربسامدترین منبع و ""عبدالحسین زرینکوب پربسامدترین مؤلف در این تحقیق شناخته شد.

هدف: دیدگاه ناشران شهر تهران درباره وضعیت حق مؤلف در ایران بررسی شده است. روش /رویکرد پژوهش: روش پژوهش پیمایشی ـ تحلیلی است. برای جمع آوری داده ها، از پرسشنامه پژوهشگرساخته (طیف لیکرت 5 گزینه ای) استفاده شده است. جامعه آماری ناشران فعال شهر تهران اند. برای تحلیل داده ها و آزمون فرضیه از آزمون های آماری فریدمن و خی دو استفاده شده است. یافته ها: 81 درصد ناشران تهران قوانین حق مؤلف ایران را ناقص و قدیمی و نیازمند اصلاح، و 54 درصد قوانین موجود را مانع رشد و ارتقاء کیفی صنعت نشر می دانند. 23 درصد ناشران برخورد دولت با متخلفان از قانون حق مؤلف و پیگیری محاکم قضایی، و 33 درصد پایبندی پدیدآورندگان به قوانین حق مؤلف در ایران را رضایت بخش ارزیابی کرده اند. 46 درصد پایبندی ناشران به حقوق مادی و معنوی نویسندگان و اجرای قوانین حق مؤلف داخلی را رضایت بخش، و 43 درصد قوانین حق مؤلف ایران را حافظ حقوق پدیدآورندگان ایرانی در مقابل تکثیر غیرمجاز آثار می دانند. ناپایبندی به نظام های بین المللی حق مؤلف در قوانین موجودِ ایران را 58 درصد پاسخ گویان از نظر اقتصادی به سود خریداران کتاب های ترجمه ای، 65 درصد مانع حمایت از کتاب های ایران در سطح بین المللی، 80 درصد سبب به وجود آمدن نگرش منفی محافل فرهنگی جهان به صنعت نشر ایران، 79 درصد ناشران سبب افزایش ترجمه های تکراری، و 73 درصد باعث کاهش کیفیت کتاب های ترجمه شده می دانند. نتیجه گیری: از دیدگاه ناشران شهر تهران قوانین داخلی حق مؤلف نامطلوب است و بر نظام ترجمه آثار تأثیر منفی و نامطلوب دارد.

پژوهش حاضر با هدف شناخت چگونگی فرایند جستجوی اطلاعات از اینترنت توسط اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بردسیر انجام پذیرفته است. با توزیع پرسشنامه بین 31 عضو هیئت علمی، ویژگیهای جمعیت شناختی، میزان دانش جستجو و زمینه های مورد علاقه آنها در اینترنت مشخص گردید. بر پایه یافته های پرسشنامه، چهار سناریوی جستجو در زمینه های علمی و پژوهشی، اخبار و سرگرمی طراحی و در اختیار آنها قرار گرفت. با استفاده از بسته نرم افزاری Track4Win تمامی رفتارهای جستجوی اعضای هیئت علمی در محیط Microsoft Access در قالب گزارش ثبت و ضبط شد و در پایان جستجوها، از همة جستجوگران مصاحبه ای با چهار پرسش (سه پرسش بسته و یک سؤال پرسش باز) به عمل آمد. با کاربرد روش تحلیل گزارش و بستر قرار دادن مدلی برگرفته از مدل فرایند اطلاع جویی مارکیونینی، مشخص شد دانشجویان در فرایند اعضای هیئت علمی، در فرایند جستجوی خود به ترتیب در مراحل ارزیابی نتایج با 1/35%، فرموله بندی و اجرای پرسش با 9/29%، گزینش منبع با 7/15%، استخراج اطلاعات با1/15%، دریافت مسئله با 2/2% و توقف/تأمل با 9/1% در حال تردد و توقف بوده اند. بر پایة گزارشهای به دست آمده، رفتار کاربران به لحاظ تعداد رکورد، زمان، سناریو، ضریب موفقیت، مدرک، نوع سایتهای مورد بازدید، تکرار استفاده از اینترنت، سایت و یا سایتهایی خاص، راهبرد کاوش، نوع و میزان خطا و کلیدواژه ها، مورد بررسی قرار گرفت