درخت حوزه‌های تخصصی

ارزیابی منصفانة دانش و کاربرد زبان همراه یکی از چالش های پیش روی متخصصان سنجش زبان است. در ایران حتی باوجود قانون حذف کنکور سراسری، تاکنون میزان منصفانه بودن آزمون های مختلف زبان که دانش آموزان در دورة دبیرستان و پیش دانشگاهی آن ها را تجربه می کنند، بررسی نشده است. در تحقیق حاضر هشتاد نفر از دانش آموزانی که طی یک تا دو سال قبل از شروع این تحقیق از دبیرستان فارغ التحصیل شده بودند، به پرسش نامة سنجش منصفانه پاسخ دادند؛ این پرسش نامه ازلحاظ روایی و پایایی مورد مطالعه قرار گرفت. 36 نفر از شرکت کنندگان در تحقیق به سؤال های پرسش نامة تشریحی نیز پاسخ دادند. داده های مربوط به تلقی زبان آموزان از میزان منصفانه بودن آزمون زبان کنکور سراسری، آزمون های هماهنگ و معلم ساخت از طریق آزمون مقایسة واریانس(ANOVA) تحلیل شد. همچنین، پاسخ های تشریحی شرکت کنندگان درمورد رفتار های غیرمنصفانه ای که از دوران دبیرستان خود می توانستند به خاطر بیاورند مورد تحلیل محتوایی قرار گرفت و به تفکیک نوع آزمون دسته بندی شد. نتایج تحلیل کمّی و کیفی داده ها نشان می دهد آزمون زبان کنکور سراسری و آزمون زبان هماهنگ به نسبت آزمون های معلم ساخت که در مقیاس کلاسی و مدرسه ساخته و اجرا می شود، منصفانه ترند. بیشترین رفتارهای غیر منصفانه نیز در آزمون زبان دورة پیش دانشگاهی گزارش شد. از نتایج این پژوهش می توان جهت پر کردن خلأ یک آزمون منصفانه پس از حذف آزمون کنکور استفاده کرد.

بررسی تأثیر مهارت های تفکر نقادانه بر مهارت درک مطلب متون ادبی دانشجویان رشتة زبان و ادبیات عربی در ایران مهارت درک مطلب یکی از مهارت های اساسی و مهم برای فهم معنا و افکار موجود در متن است. توجه به این مهارت در دروس متون ادبی یکی از مهم ترین موضوعات حوزة آموزش زبان به شمار می رود. استفاده از روش های صحیح تدریس متون ادبی می تواند در تقویت مهارت خواندن و درک مطلب دانشجویان نقش ایفا کند. تدریس این متون بر مبنای مهارت های تفکر نقادانه، علاوه بر تحقق تمامی اهداف متون ادبی، درک مطلب دانشجویان را نیز بهبود می بخشد. هدف جستار حاضر، بررسی تأثیر مهارت های تفکر نقادانه بر مهارت درک مطلب متون ادبی نزد دانشجویانِ مقطع کارشناسی رشتة زبان و ادبیات عربی است. روش مورد استفاده، روش نیمه تجربی بود. نمونة آماری پژوهش 64 نفر از دانشجویان ترم سوم رشتة زبان و ادبیات عربی بود که به دو گروه کنترل و آزمایش تقسیم شدند. گروه کنترل با روش سنتی و گروه آزمایش با روش مبتنی بر مهارت های تفکر نقادانه آموزش داده شدند. یافته ها نشان داد بین علمکرد دو گروه تفاوت معنادار وجود دارد و استفاده از مهارت های تفکر نقادانه در تدریس متون ادبی عربی بر مهارت درک مطلب دانشجویان تأثیر دارد.

کتاب درسی یکی از مهم ترین مراجع و منابع یادگیری دانش آموزان در هر نظام آموزشی است و در ایران نیز یکی از مهم ترین نقش ها را در برنامه درسی ایفا می کند. در این مطالعه می کوشیم به صورت کیفی، نقش کتاب انگلیسی پایه هفتم در کیفیت یادگیری دانش آموزان را بررسی کنیم. ارزیابی صوری، ارزیابی محتوایی، بررسی ایجاد حس هیجانی با واژگان(emotionalize language) و میزان رضایت مندی دانش آموزان و معلمان پایه هفتم از کتاب مذکور از جمله اهداف این تحقیق هستند. از این رو، از 60 دانش آموز کلاس هفتم و 10 معلم زبان انگلیسی پایه هفتم مدرسه دخترانه دولتی بعثت در شرق تهران خواسته شد تا در مصاحبه ای در این خصوص شرکت نمایند. نتایج مصاحبه ها حاکی از عملکرد ضعیف کتاب در ایجاد حس هیجانی با واژگان و تصاویر است. در پایان، راه کارهایی برای ارتقای سطح کیفی و حس هیجانی واژگان و تصاویر کتاب جدید التألیف پایه هفتم ارائه کرده ایم.

در ارتباط کلامی، پاسخهای پسند نشده می توانند برای فراگیران غیربومی که دارای ارزشها و هنجارهای فرهنگی متفاوت با زبان مقصد هستند یک چالش باشند. این تحقیق بر آن است تا استفاده از تدابیر امتناع توسط دانشجویان ایرانی رشته ی زبان انگلیسی و میزان همانندی این الگوهای امتناع را با الگوهای زبان مقصد بررسی کند و دریابد تا چه میزان انتقال کاربردی می تواند رخ دهد. هدف دیگر تحقیق، ارزیابی رابطه ی میان سازماندهی جوابهای پسند نشده و ساختار نوبت گرفتن در ارتباط کلامی بوده است. در این راستا، ٤٠ شرکت کننده که بطور تصادفی برای این مطالعه انتخاب شدند در مکالمه های شفاهی شرکت کردند، که بر اساس آنها تدابیر بکاررفته در ارائه ی جوابهای پسند نشده و پیچیدگی نوبت در صحبت استخراج شد. دیگر هدف مهم این تحقیق مقایسه ی دو روش ارزیابی زبان دوم بود. علاوه بر زبان آموزانی که در مکالمه های شفاهی شرکت کردند، ٢٠ زبان آموز دیگر هم به پرسشنامه ی تکمیل گفتمان پاسخ دادند. همه ی داده ها پس از کد گذاری براساس مدل لوینسون (1983) تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که دو روش جمع آوری داده ها از نظر فراوانی، نوع تدابیر امتناع اتخاذ شده و ساختار نوبت، نمونه های متفاوتی را ارائه دادند. این تفاوت ها دال بر این نکته بود که پرسشنامه های تکمیل گفتمان فقط برای بررسی یک ویژگی خاص وارد شده در جوابهای پسند نشده عملی هستند. بطور کلی، یافته ها نشان داد که شمار قابل توجهی از یادگیرنده ها، با استفاده از عذر و نقش نماهای گفتمان که بیشترین فراوانی را در بین تدابیر بکار گرفته شده توسط شرکت کنندگان داشت، تحت تاثیر انتقال کاربردی مسئولیت جواب پسند نشده را به منبع دیگری واگذار کردند. در ارتباط با سازماندهی رجحانی نتایج نشان داد که اتفاق نظر، جنبه ی غالب در بین ایرانیان به عنوان فراگیران زبان انگلیسی به عنوان یک زبان خارجی است. همچنین، یافته ها نشان داد که پرسشنامه های تکمیل گفتمان نمی توانند پیچیدگی مکالمات طبیعی را که در آنها فراگیران اختیار کنترل مکالمه ی خود را دارند به تصویر بکشند.

در این پژوهش با نگاهی نوین به «همدلی» و با تکیه بر نظریة روان شناسانی مانند راجرز و بنه، به ارائة الگویی نائل آمده ایم تا مدرسان زبان با به کارگیری آن، موفق به برقراری همدلی با زبان آموزان شوند. همدلی، قابلیت ارزشمندی است که با ایجاد اعتمادی دوجانبه، فرآیند یادگیری یاددهی را برای هر دو طرف لذت بخش می کند. در روان شناسی تربیتی، همدلی را این گونه تعریف می کنند: «توانایی برقرار کردن ارتباط به گونه ای که مخاطب احساس کند، درک شده است». به طور کلی همدلی، تعاملات انسانی را انعطاف پذیر کرده و در حوزة آموزش نیز با ایجاد فضایی مطلوب در کلاس، روند یادگیری را بهبود می بخشد. با وجود حضور نگرة همدلی از دهة هفتاد میلادی در نظریه های آموزش زبان در کشورهای غربی، همچنان در رویکردهای آموزشی ایران غایب بوده است. این تحقیق امکان شناخت مهارت هایی را فراهم می سازد که منجر به همدلی در کلاس زبان می شود. بر اساس مدل همدلیِ پیشنهادی، مدرس می باید، خود را به جای زبان آموز بگذارد، نیازهای زبانی او را مقدم بدارد، از پیش داوری بپرهیزد و احساس او را درک کند. تحقق همدلی در کلاس زبان، نیازمند تمهیدات و بسترسازی هایی است که اجرای کامل تمامی آن ها در کلاس درس، به عنوان تکنیک های رسیدن به این مهم، راهی برای برقراری همدلی می گشاید. تهیة طرح درسی روشن و دقیق، استفاده از دفتر ارتباطی، گوش دادن پویا و بازگویی، ابراز احساس خود و دیگری و شناخت زبان بدن از جملة این تکنیک های ارتباطی است که در این مقاله شرحی بر آن ها رفته و در ادامه، با انجام پژوهشی میدانی میزان تحقق همدلی بین مدرس زبان و زبان آموزان مورد سنجش قرار گرفته است.