تحلیلى جامعه شناختى از نظارت اجتماعى در عصر نبوى
حوزه‌های تخصصی:
جامعه مدینه و به تبع آن تمام سرزمین حجاز، در فرایند اجتماعىشدن و فرهنگپذیرى اسلامى آموختند که چه رفتارهایى شرعى و کدام رفتار، معارض یا مخالف با مبانى اسلامى است. در این شرایط، معیار رفتارهاى مناسب و رفتارهاى نامناسب در جامعه اسلامى شکل گرفت. بهترین الگو و روش براى پذیرش مفاهیم نو و هنجارهاى منطبق بر شرع مقدس اسلام، آموزهاى قرآنى و سیره پیامبر اکرم صلىاللهعلیهوآله بود. مهمترین اقدام اولیه پیامبراعظم صلىاللهعلیهوآله براى نهادینه کردن دین و شرعیات یا گرامى داشت هنجارها و ارزشهاى منطبق با آموزهاى قرآنى، اجراى دقیق نظارت اجتماعى بود. در این میان، دو سؤال اساسى مطرح خواهد شد:1 ـ عامل مؤثر بر نظارت اجتماعى در دولت نبوى چه بود؟ 2 ـ شیوه پیامبراکرم صلىاللهعلیهوآله در اجراى نظارت اجتماعى چگونه بود؟
تبیین مسئله تحقیق بر این دو فرضیه مبتنى است که اولاً: ساخت هنجارمند جامعه مدینه و توسعه نظم و انضباط اجتماعى و حتى نظارت نهادى واسطهاى در اجراى نظارت اجتماعى مؤثر بود، ثانیا: پیامبر اکرم صلىاللهعلیهوآله با دو شیوه رسمى و غیر رسمى ـ علاوه بر نظارت اجتماعى ـ به برقرارى نظام عمومى و همنوایى رفتار نومسلمانان با هنجارهاى تازه شکل گرفته در جامعه اسلامى، مبادرت ورزید.