فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۴۱ تا ۱۶۰ مورد از کل ۷۳۴ مورد.
حوزه های تخصصی:
آیه شریفه یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْدر سوره مائده،از جمله آیات مشکل تفسیری است که در باب ارتباط آن با فریضه امربه معروف و نهی از منکر دیدگاههای گوناگونی وجود دارد. برخی،ازنسخ حکم امربه معروف سخن گفته و شماری، تقیید و تخصیص آن حکم را از آیه فهمیده اند.در این میان نگارنده با نقد دیدگاهها و ترجیح دیدگاه علامه طباطبایی، امربه معروف را از شئون و مصادیق اشتغال به نفس دانسته است.علامه با عنایت به مبنای حکمت متعالیه و حرکت جوهری، معتقد است:نفس، همان مسیر سلوک انسان و نه رهرو این مسیر است. مقصد و انتهای این مسیر تکوینی خدای متعال بوده و پیمودن آن برای همگان - اعم از مؤمن و کافر-اضطراری است.این رویکرد نسبت به آیه، ثمرات مهمی در عرصه خودسازی و تربیت نفس به همراه دارد که مورد واکاوی و بررسی قرار گرفته است.
بررسی فقهی شرط احتمال تأثیر در امر به معروف و نهی از منکر از نظر زمان و محدوده تأثیرگذاری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
امر به معروف و نهی از منکر، مقید به شروطی است که یکی از آنها احتمال تأثیر است. نگارندگان در این مقاله در پی پاسخ به این سؤال هستند که آیا امر به معروف و نهی از منکر، در صورتی که آمر به معروف و ناهی از منکر بداند امر و نهیش فعلاً مؤثر نیست یا نسبت به مخاطب تارک معروف و فاعل منکر اثر ندارد، واجب خواهد بود یا خیر؟
مشهور فقها معتقدند امر به معروف و نهی از منکر، در صورتی واجب است که فرد احتمال بدهد امر و نهیش در زمان خطاب و نسبت به مخاطب تأثیرگذار است؛ لذا ایشان می گویند اگر آمر به معروف و ناهی از منکر بداند امر و نهیش فعلاً و نسبت به مخاطب اثر ندارد، امر به معروف و نهی از منکر واجب نیست.
ما با نقد ادله مشهور و بهره گیری از ادله چهارگانه، اثبات خواهیم کرد که شرط احتمال تأثیر از نظر زمان، اعم از حالی و استقبالی و از نظر محدوده تأثیرگذاری نیز، اعم از مخاطب و دیگران است. به عبارت دیگر، اثبات خواهیم کرد که شرط احتمال تأثیر، از دو بُعد مذکور، شمولیت و عمومیت دارد.
دستورالعمل های قرآنی/سیر و سلوک
منبع:
بشارت ۱۳۸۸ شماره ۷۲
حوزه های تخصصی:
بررسی تطبیقی فضایل اخلاقی و ویژگی های حضرت یوسف؛ در قرآن کریم و تورات(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن وحی ونبوت در قرآن
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی ادیان دیگر
یکی از مطالب مشترک بین قرآن و کتب آسمانی گذشته، بیان قصه های مربوط به انبیا است. بیان تفاوت های داستان سرایی در قرآن با دیگر کتب آسمانی
به صورت روشمند و با تأکید بر فضایل اخلاقی و ویژگی های یوسف از اهداف نگارش این مقاله است. بر اساس بررسی های انجام شده به روش توصیفی تحلیلی، فضایل اخلاقی و ویژگی های یوسف در قرآن و تورات به سه دسته تقسیم می شوند: 1. اختصاصیِ قرآن؛ 2. اختصاصیِ تورات؛ 3. مشترک بین قرآن و تورات. مراد از ویژگی ها، شاخصه های زندگی یوسف است که به واسطه آن ها معرفی می شود. محوریت سرگذشت یوسف در قرآن، فضایل اخلاقی و شخصیت والای اوست، ولی محوریت آن در تورات، تاریخ زندگی اوست، به طوری که به بیان جزئیات پرداخته و ترتیب تاریخی در آن رعایت شده است. نتیجه بررسی این دو کتاب آسمانی در این زمینه، این است که شخصیت ایشان در قرآن، درخشان تر از تورات است؛ چون با دلایلِ روشن آمده، هدایت شده و به هدایت مردم می پردازد، اما در تورات از هدایت کردن او خبری نیست و حتی به تهمتِ جاسوسی دادن به برادران توصیف می شود. با این حال، نقطه مشترک دو کتاب، این است که در هر دو، دامن یوسف از معاصی پاک است.
دستورالعمل قرآنی/ارکان سیر و سلوک 5 صداقت و راستگویی
منبع:
بشارت ۱۳۸۸ شماره ۷۱
حوزه های تخصصی:
نظام اخلاقی از منظر قرآن کریم
حوزه های تخصصی:
نظام های اخلاقی غالباً برای تأمین سعادت انسان و لذت بخشی به زندگی او تعریف میشوند؛ گرچه برخی با به چالش کشیدن غایت انگاری، وظیفه گرایی را شعار خود میدانند و به نتیجه نظام اخلاقی خود نمیاندیشند.
این پژوهش، نظام اخلاقی قرآن کریم را از حیث غایت مداری یا وظیفه گرایی، اتکای بر عقل و اطلاق یا وابستگی به جعلِ ناشی از اراده الاهی بررسی میکند و این نظام را بر مشخصات مؤلفه های نظام اخلاقی برتر تطبیق میدهد. نسبت گزاره های اخلاقی را با عقل، فطرت، وحی، جهان بینی و عقائد انسان ها مشخص میکند و دیدگاه اسلام را در مورد مسئله مهم نسبیت در اخلاق روشن میسازد و در پایان نمونه ای از نظام اخلاقی مورد نظر قرآن کریم را با توجه به آیات ارائه میدهد.
رسالت رسانهها از نگاه دین (بخش دوم)
منبع:
فرهنگ کوثر ۱۳۸۹ شماره ۸۲
حوزه های تخصصی:
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت نظری تعلیم و تربیت و حکومت
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی کلیات
نقش آزمایش های الهی در تربیت انسان
حوزه های تخصصی:
یکی از اساسی ترین مسائل زندگی انسان بر اساس سنت الهی در قرآن و روایات، مسئله آزمایش و ابتلاء است. هدف این مقاله، بررسی نقش آزمایش های الهی در تربیت انسان است. آگاهی از اهداف،ویژگی-ها،کارکردها و اثرات تربیتیِ آزمایش های الهی برای انسان، نقش غیر قابل انکاری در رشد، سعادت وکمال او دارد. آزمایش های الهی برمبنای قرآن، اهدافی نظیرِ تمیز مؤمنان و تمحیص اعمال آنها، شناسایی مجاهدان و صابران، تعیین بهترین سرنوشت برای انسان ها و تقویت صبر آنها دارد. همچنین آزمایش های الهی، ویژگی هایی نظیرِ تفاوت در سطح دشواری آزمایش ها، فراگیر بودن آزمایش ها در زندگی، برخوردای از مدت زمان معین و تناسب داشتن آزمایش با سطوح رشد اجتماعی و فردی انسان ها و اجتماع دارد. بخش بعدی مقاله، کارکردها و آثار تربیتی آزمایش های الهی را در مواردی همچون ایجاد آگاهی، ارتقاء انسان، استحقاق پاداش و کیفر و ایجاد انگیزه و اراده، بررسی و تحلیل می کند. این تحقیق به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده و از نوع تحقیقات بنیادی و کتابخانه ای بوده که محقق پس از مطالعه و بررسی کتابخانه ای، اقدام به توصیف، تحلیل و بررسی آنها کرده است.
دستورالعمل قرآنی:شیوه دوست یابی
منبع:
بشارت ۱۳۸۳ شماره ۴۵
حوزه های تخصصی:
بررسی و تحلیل نظری اخلاق جنگ در قرآن و حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
موضوع جنگ همواره مورد توجه دانشمندان اخلاق قرار گرفته است. در این نوشتار دیدگاه اسلام براساس آیات قرآن و روایات پیرامون این سؤال که آیا جهاد ابتدایی در اسلام توجیه اخلاقی دارد، تبیین و به برخی از شبهات و اشکالات پاسخ داده شده است. در ابتدا دیدگاه های رایج فیلسوفان اخلاق غرب را در این رابطه بررسی سپس نظر اسلام در این باره بیان شده است. توصیه اسلام به جنگ در چارچوب کلی جهان اسلام که بر محور توحید و عدالت استوار است، معنا و مفهوم پیدا می کند. ازاین رو بارزترین شرط جهاد در اسلام فی سبیل الله بودن آن است که با توجه به همین قید اشکال مهم غربیان به حکم جهاد در اسلام پاسخ داده می شود. شروع جنگ در اسلام مشروط به شرایطی چون مقابله با تجاوزگری، دفاع از مظلوم، رفع فتنه، فقدان راه حل مسالمت آمیز است که همگی از اصول مترقی اخلاقی اسلام خبر می دهد.
اصول تربیت توحیدی براساس آموزه های قرآن و ائمه اطهار(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف از این مقاله بررسی و استخراج اصول تربیت توحیدی براساس آموزه های قرآن و ائمه اطهارb است. یکی از چالش های اساسی و مسائل نظام تربیت رایج، عدم استقرار نگرش جامع توحیدی در متربی است که این نقیصه خود را در فضای پر تردید عصر حاضر بیش از گذشته نمایان کرده است؛ اگرچه به توحید به عنوان غایت نهایی تربیت اسلامی تأکید فراوان و مکرری شده است؛ اما نظام تربیتی رایج تنها در مراحل اولیه تربیت به ارائه مطالبی سطحی در باب توحید می پردازد و در سایر مراحل تربیتی به این اصل اساسی و بنیادین آنچنان که لازم و شایسته است توجه نمی شود. این مقاله با استفاده از روش توصیفی، تحلیلی و استنتاجی به واکاوی متون اسلامی در رابطه با توحید و تربیت می پردازد و مبانی و اصول تربیت توحیدی را براساس آموزه های قرآن و ائمه اطهارb استخراج می کند. با توجه به مبانی انسان شناسی توحیدی در مبنای فقر وجودی انسان، اصولی همچون اصل معرفت، ارتباط و اتصال، تمنا، پرهیز از کثرت گرایی، اخلاص و رضا و خشنودی بررسی و در ارتباط با مبنای صیرورت انسان به سوی خدا، به اصول انتخاب، همت بلند و اراده قوی، تناسب و هماهنگی، تعالی و استعلا، حرکت درونی و استمرار پرداخته شد و در پایان نیز اصول تذکر، محبت، گشودگی و زیبایی شناسی در رابطه با مبنای فطرت الهی و گرایش های درونی ویژه انسان بررسی گردید.
خودسازی و تقوا
تحلیل مفهوم ""رشد"" با تکیه بر آیات قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف اصلی این پژوهش، دستیابی به شناخت کاملتر، عمیقتر و دقیقتر از مفهوم ""رشد"" به عنوان یکی از مفاهیم اساسی در تربیت اسلامی، بررسی عناصر و اجزای آن و هم چنین عرضه الگویی مفهومی از مسیر رسیدن به رشد (از دیدگاه قرآن کریم) است.
روش این پژوهش، تحلیل مفهومی است. مفهوم ""رشد"" با استفاده از سه شیوه تحلیل مفهومی یعنی بررسی بافت یا سیاق مفهوم، تحلیل مفهوم برحسب مفهوم متضاد و تحلیل بر حسب شبکه معنایی ( از نوع ارتباط اندراجی) مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافته های پژوهش می توان گفت رشد شامل دو بعد معرفت و محبت الهی است؛ رشد در گرو دستیابی به معرفت حقیقتی است و طی کردن مراحل معرفت یابی و رشد، جز در بستر آزادی و محبت معنا و مفهوم نمی یابد.
ر هایی از رنج در آموزه های قرآنی و آیین بودا(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی ادیان دیگر
انسان در سختی آفریده شده و در طول زندگی با مشکلات مختلف روبرو است. مدیریت مشکلات می تواند او را از رنج برهاند و در دلِ بلایا مسیری آرامش زا به وی بنمایاند. از دیگر سوی عدم مدیریت مشکلات موجب اختلالات عصبی و گاه نارضایتی از زندگی می گردد.
برخی از ادیان برای مدیریت مشکلات، مبتنی بر جهانی بین خویش، برنامه هایی ارایه نموده اند تا تحمل رنج را آسان یا آن را ریشه کن نمایند.
در آموزه های قرآنی اسلام و تعالیم پیشوایان آن و نیز تعالیم بودا برای نیل به این امر راهکارهایی ارائه شده است. این نوشته به روش توصیفی تحلیلی در پی دست یافتن به راهکار های اسلام و آیین بودا جهت رهایی از رنج و مقایسه و تحلیل اجمالی آنهاست؟
قرآن در موارد متعدد با پذیرش رنج و مصیبت در زندگی انسان آن را هدفمند و عمق آن را خیر و خوبی و وسیله ای برای رسیدن به کمال می داند و در یک نگاه کلی و جامع به سه بخش تقسیم می کند: بازتاب عمل، کفاره گناهان و یا زمینه تکامل شخصیت.
از سوی دیگر در آیین بودا رنج که خصیصه تمام هستی از جمله انسان است با نگاهی بدبینانه به رویدادهای ناخوشایند در زندگی انسان، هدفی برای آن ها بیان نمی کند و لزوما باید پس از انجام دستورات هشتگانه از رنج رهایی یافت این نوشتار پس از طرح مساله و مفهوم شناسی، به راهکار رهایی از رنج از نظر اسلام و بودا و تحلیل آن پرداخته است.
ساختار نظام مند مفاهیم و گزاره های اخلاقی در سوره اسراء(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
تحلیل گزاره های اخلاقی در قرآن کریم با استفاده از روش تحلیل محتوا و با هدف ارائه یک مدل نظام اخلاقی به منظور تبیین نقش و جایگاه آنها در هدایت فرد و جامعه حائز اهمیت است.
این پژوهه با استخراج گزاره های اخلاقی سوره اسراء به عنوان الگو و تجزیه و تحلیل آنها و سپس طبقه بندی موضوعی مضامین استخراج شده در نهایت مُدل جامع هدایت را از منظر آن سوره تبیین می نماید. گزاره های اخلاقی بیان شده در سوره نساء در دو بُعد فردی و جمعی به صورت همسان بیان شده و به منظور ساخت یک مدل و ساختار در حوزه اخلاق، هر کدام چهار رکن اصلی یک نظام، یعنی اصول و مبانی نظری، الزامات، مقدمات و موانع را در این زمینه تبیین کرده اند.
مدل ارائه شده در پایان مقاله، جامعیت نظام اخلاقی حاکم بر سوره اسراء را نشان می دهد. آنچه به استخراج چنین مدلی می انجامد، استفاده از روش «تحلیل محتوا» در بررسی آیات قرآن کریم است که به نوبه خود، شیوه ای جدید در مطالعات دینی می باشد.
تبیین ماهیت تربیت معنوی و راهبردهای تحقق آن در آموزه های قرآنی(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
«تربیت معنوی» تربیتی خداگرا، خدامحور و اصلاح کنندة رابطة انسان با آفریدگار است. ویژگی بارز چنین رویکردی تقویت بنیان های اعتقادی و عرفانی (شناخت و معرفت خدا) و روحیة عبودیت و بندگی است. درواقع، تربیت معنوی برای این است که انسان روابط خود را با خدا، جهان، زندگی دنیا و آخرت شکل دهد و طبق همان صورتی که فلسفة کلی جامع اسلامی از خالق، انسان، جهان و زندگی دنیا و آخرت تعیین کرده است، گام بردارد. براین اساس، وقتی در پرتو تربیت معنوی، رابطة انسان نسبت به معبود خود، در مسیر درست قرار گرفت و زندگی او رنگ و بوی الهی یافت، تربیت واقعی صورت گرفته و انسان گام های بلندی برداشته است. در این مقاله ضمن بیان معنای لغوی و اصطلاحی «تربیت معنوی»، مجموعه ای از مهم ترین راهبردهای تحقق تربیت معنوی با بهره گیری از آیات قرآن کریم را تبیین می کند.