مطالب مرتبط با کلیدواژه

رزق


۱.

دیدگاههای ابومنصور اصفهانی در کلام و تصوف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: فقر زهد عرش رؤیت خدا قلم حدوث و قدم کلام الهی رزق علم لدنی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام فرق و مذاهب تسنن حنابله
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]
  3. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه عرفان و تصوف در ادبیات عرفا و صوفیه
تعداد بازدید : ۱۶۸۶ تعداد دانلود : ۹۲۱
در میان دانشوران مسلمان به شخصیتهای گوناگونی بر می خوریم که دارای گرایشها و مذاقهای متفاوتند، یکی صرفاً حدیثگر است که هیچ فتوایی و نظری اتخاذ نمی کند مگر آنکه مبتنی بر روایتی از پیامبر یا سلف صالح باشد. دیگری فرهیخته ای عقلگر است که هیچ اندیشه ای حتی تقلیدات را جز به تصویب عقل نمی پذیرد. سومی صوفی اهل ذوقی است که بیش از قال یا حال سر و کار دارد و پیوسته خوش دارد که در وجد و شوریدگی باشد و اگر به تقلیدات یا قلیات می پردازد به دنبال گرایشهای متضاد باور دارند و با سیرهای متفاوت سلوک می کند ، کمتر به چشم می خورند. ابو منصور اصفهانی یکی از این شخصیتهای نادر است که جمود گرایی حنبلیان را با ذوق عارفانه و سماع صوفیانه در آمیخته است.
۲.

حکمت گونه گونی روزیها از دیدگاه قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حکمت عدالت مصلحت قرآن کریم تفاوت رزق

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفهوم شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات موارد دیگر
تعداد بازدید : ۱۵۵۸ تعداد دانلود : ۷۱۲
یکی از مهم ترین نیازهای آدمی، رزق و روزی است و ادامه زندگی بدون برآورده شدنِ این نیاز امکان پذیر نیست. خداوند عهده دار روزیرسانی شده و در قرآن کریم به تضمین روزیها وعده داده است؛ ازسویدیگر، درنگ در زندگی انسان ها این حقیقت را آشکار میسازد که گونه ای نابرابری در میزان بهره مندی از روزی میان آنها وجود دارد. ناشناخته ماندنِ فلسفه وجودی این امر، شبهه هایی را ایجاد کرده و باعث لرزش پایه های ایمان به عدل الهی در این گروه شده است. ازآنجاکه پرداختن به این مسئله بدون بررسی پیوند این تفاوت ها با عدالت الهی نافرجام خواهد ماند، در این نوشتار افزون بر بیان مفهوم رزق و ارائه تفسیر صحیح از وعده تکفل روزیها، فلسفه گونه گونی روزیها و سازگاری این مقوله با عدالت الهی بررسی شده میشود.
۳.

توکل و مسئله کفایت خدا از منظر آیات قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: وکیل حساب تسبیب رزق کرامت نفس آیات توکل تفویض و تسلیم

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن توحید و اوصاف الهی در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر
تعداد بازدید : ۲۸۰۷ تعداد دانلود : ۱۱۷۵
توکل از مفاهیم ارزشمند و زیبای قرآنی است که دسترسی به حقیقت آن در کشف ماهیت ایمان موثر است و بر اساس آن معنای روزی بدون حساب و مسبب الاسباب بودن خداوند روشن می شود. از دیرزمان تا کنون در بحث توکل ذهن آدمی با مسائلی چند مواجه است. ازاین رو هرگاه سخن از آفرینش انسان و به دست گیری زمام امور انسان از سوی خداوند می شود، بی درنگ پرسش از نیازمندی یا بی نیازی خدا به انسان، ذهن کنجکاو آدمی را پر می کند و به دنبال آن مسائلی چون: رابطه توکل با تنبلی، ارتباط توکل با فقرآوری، چگونگی جمع میان توکل و توسل به اسباب ظاهری و آثار بیرونی و درونی توکل، در انسان مطرح می شود. مقاله حاضر با نگاهی عمیق و کاربردی به آیات قرآنی و متون دینی، مسئله محوری مزبور و ابعاد مختلف آن را مورد بررسی قرار داده است.
۴.

حق معاش، اصل موضوعة اقتصاد اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اقتصاد اسلامی رزق اصل موضوعه ضرورت اجتماعی معاش سطح معیشت نیاز فردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳۷ تعداد دانلود : ۷۷۰
نسبت نظریه های علوم اجتماعی و از آن جمله اقتصاد با مبانی فرهنگی و ارزشی، از موضوع های بحث انگیز در فلسفة علوم اجتماعی بوده که در نظام آموزش عالی کشور نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله ابتدا به بررسی اجمالی نقش ارزش های اخلاقی در علم اقتصاد و تحلیل صورت گرا از ساختار علم اقتصاد پرداخته می شود. سپس با معرفی روش اصل موضوعه سعی می شود با کاربست این روش، حق معاش به عنوان یکی از حقوق اساسی انسان و اصل موضوعة اقتصاد اسلامی، از مبانی جهان بینی اسلام استنتاج شود. سرانجام، اجزا و جوانب حق معاش و نسبت آن با مفاهیم سطح معیشت و تفاوت افراد در رزق و روزی، بر اساس تحلیلی از نظام جامعه از دیدگاه اسلام بررسی می شود.
۵.

بازکاوى عوامل توسعه رزق در اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رزق روزى گشایش روزى فقر و تنگدستى

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳۷ تعداد دانلود : ۵۹۸
انسان موجودى اجتماعى و براى تداوم حیات زیستى خویش، نیازمند تأمین معاش و تلاش براى کسب روزى است. در نگاه دینى، باید همه همت و تلاش انسان مؤمن و پارسا، کسب روزى حلال باشد. کسب روزى حلال، همچون همه امور زندگى، نیازمند کار، تلاش، فعالیت، و شکران نعمات خداى متعال است. مقاله حاضر با رویکرد تحلیلى و اسنادى، به تحلیل و بررسى عوامل توسعه رزق از نگاه قرآن و روایات مى پردازد. یافته هاى پژوهش حکایت از این دارد که خداوند متعال براى همه موجودات عالم، رزق و روزى معینى قرار داده است. کسب روزى حلال، علاوه بر تلاش و فعالیت، در گروى انجام و یا ترک برخى اعمال است؛ آدمى با انجام برخى اعمال درست و نیکو، رزق و روزى حلال خود را زیاد و با انجام برخى اعمال ناصحیح و بعضا حرام، نه تنها از کسب روزى حلال محروم که ممکن است دچار فقر، فلاکت و تنگدستى شده، از مسیر هدایت دور شود. ازآنجاکه خداى متعال، روزى همه جنبندگان را تضمین نموده است، انسان هرگز نباید نگران کسب روزى خویش باشد و تلاش براى کسب روزى، نباید او را از تکالیف واجب دینى خویش محروم سازد.
۶.

آثار تربیتی «رزق حلال» با تأکید بر آیات و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: روایات آیات بعد اجتماعی رزق اثر تربیتی بعد فردی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت نظری تعلیم و تربیت و خانواده
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
  5. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی اخلاق و تربیت در روایات
تعداد بازدید : ۴۰۶۵ تعداد دانلود : ۲۶۸۳
رزق یکی از مهم ترین نیازها و دغدغه های بشر از ابتدای خلقت بوده است که شامل هر نوع بهره ای از جانب پروردگار به موجودات می باشد. نحوة کسب رزق، آثار تربیتی بر ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی افراد بر جای می گذارد. در آموزه های دینی، «رزق» با فراوانی قابل توجّهی ذکر شده است که نشان دهندة اهمیّت این موضوع می باشد. در این پژوهش، با هدف بررسی آثار تربیتی رزق و کسب حلال با توجّه به آیات و روایات سعی بر آن شده که به روش اسنادی، مضمون آیات و روایات مربوط به این موضوع بررسی گردد که از نوع پژوهش های بنیادی است. نوآوری پژوهش حاضر در مقایسه با پژوهش های پیشین، در بر دارندة روایات بحارالأنوار به عنوان منبع جامع روایی شیعی و بررسی آثار تربیتی آن است که حاصل تحقیق حاکی از آن است که انتخاب شیوه های کسب رزق، تأثیر مستقیم در استواری و شکوفایی ابعاد مختلف در پی دارد که مقیّد بودن به کسب رزق حلال، در بُعد زندگی فردی، شامل عدم پیروی از وسوسه شیطانی، تقویت روحیّة سپاسگزاری و شکر، ایجاد و تقویت عمل صالح، آرامش و رفاه، تقویت و تثبیت دینداری و جلاء دادن روح می باشد. در بُعد زندگی اجتماعی نیز شامل بهره مندی از فرزندان صالح، رعایت حقوق دیگران می باشد.
۷.

بررسی معناشناختی کاربرد مفهوم «رزق» در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم رزق معناشناسی روابط مفهومی روابط همنشینی روابط جانشینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶۰ تعداد دانلود : ۶۹۰
یکی از مفاهیم پرکاربرد در قرآن کریم مفهوم «رزق» است. رزق در برخی اوصاف خدا ازجمله «الرزّاق» تجلی می یابد و با برخی مفاهیم اساسی در نظام معنایی قرآن کریم پیوند دارد. در این نوشتار سعی شده است با روش اسنادی - کتابخانه ای و با توجه به بافت زبانی و دقت در مقتضای آیات، روابط مفهومی رزق با دیگر مفاهیم همنشین و جانشین در قرآن کریم، تحلیل و تبیین معناشناختی شود. روابط همنشینی مفهوم رزق براساس فاعل رزق، متعلَّق یا مصداق رزق و دریافت کننده رزق در سه گروه جای می گیرند و روابط جانشینی آن نیز نخست براساس ساختارهای مشابه و دوم براساس روابطی مفهومی همچون شمول معنایی و هم معنایی شناسایی می شوند؛ درنتیجه، در این پژوهش علاوه بر تبیین جایگاه رزق در پیوند با دیگر مفاهیم قرآن کریم در محور همنشینی، مفاهیم جانشین آن نیز در قرآن کریم معرفی شده است.
۸.

نقش رزق طیب در شکل گیری حیات طیبه

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: قرآن طیب رزق حیات طیبه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۳ تعداد دانلود : ۹۸۴
قرآن کریم در 46 آیه و 50 بار از واژه طیّب استفاده کرده است. در این آیات واژه طیّب در موضوعات مختلف و گاهی به صورت مشتقات مختلفی بکار رفته است. به نظر می رسد که این تعداد فراوانی از یک واژه نمی تواند بدون ارتباط با یکدیگر باشند. بیشترین موضوعی که واژه طیّب در آن دیده می شود موضوع رزق است. رزق در فرهنگ قرآن و روایات به معنای تأمین کننده حیات است و بسته به نوع حیات جنس رزق نیز متفاوت است. به عبارت دیگر حیات از جانب خداوند به همه موجودات داده شده است بنابراین در تداوم آن نیازمند اسبابی هستند. مطلق اسبابی که موجودند و به تبع آن انسان، برای ادامه حیات به آنها محتاج است به نام رزق شناخته می شوند.حیات طیّبه نیز از عبارات مهم و کلیدی قرآن است که در این زمینه مفسران و عالمان بسیاری به بحث و تحقیق پرداخته اند. در این مقاله سعی شده است تا به نقش رزق طیّب در به تحقق پیوستن حیات طیّبه تأکید کند و رزق طیّب را به عنوان یکی از عوامل مؤثر در شکل گیری حیات طیّبه قلمداد نماید.
۹.

نقش تلاش در نظام روزی رسانی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: رزق تلاش اعتدال در طلب فضل خدا افزایش رزق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۴ تعداد دانلود : ۳۹۵
خداوند متعال، همچنان که مدت عمر هر انسانی را معین نموده، میزان روزی آن ها را نیز مشخص و معین نموده است. اما خداوند، روزی را به دو صورت مقدر نموده است، علاوه بر صورت اول یعنی «رزق مقدر مقطوع» که بدون تلاش به انسان خواهدرسید صورت دیگری از روزی بوده که منوط به تلاش انسان بوده که از آن به «رزق مقدر مشروط» نام برده می شود و البته تنها راه رسیدن به این نوع از روزی، اجمال در طلب یا تلاش متعادل است و برخلاف آنچه که تصور می شود، تلاش بیش ازاندازه، مکر و حیله و نیز راه های حرام، تأثیری در افزایش رزق نداشته و آنچه که سبب افزایش روزی می شود، شیوه هایی است که در احادیث بیان شده که آن هم مربوط به فضل و بخشش خداوند و مازاد بر دو قسم مذکور است که «رزق مفضول» نامیده شده است.
۱۰.

بررسی تقسیم رزق و روزی انسان ها «براساس حکمت سینوی و با محوریت رساله فی الأرزاق»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رزق بسط روزی عدل الهی عنایت الهی ابن سینا رساله فی الأرزاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۸ تعداد دانلود : ۱۵۴
خداوند متعال که خالق و ربّ انسان هاست، تأمین نیازهای اولیه و اساسی آن ها را عهده دار گردیده و در قرآن کریم، تضمین روزی ها را وعده داده است. این وعده الهی سبب شده تا برخی آن را حقّ واجبی از جانب خود به عهده خداوند دانسته و توقّع اعطاء آن را به نحو احسن و کامل داشته باشند. از این رو با مشاهده تفاوت رزق ها، عدل الهی را زیر سؤال می برند؛ همچنین تأکید قرآن بر انتساب بسط و تقدیر رزق انسان ها به خداوند را با لزوم تلاش انسان ها برای کسب روزی، غیر قابل جمع می دانند. مسأله ای که در این مقاله مطرح می شود آن است که چرا خداوند روزی انسان ها را متفاوت قرار داده ؟ در خصوص این موضوع مقالات متعددی در حوزه علوم قرآنی نوشته شده است؛ اما نوآوری نوشتار حاضر بررسی فلسفی این موضوع با روش توصیفی تحلیلی در حکمت سینوی آن هم با محوریت «رساله الارزاق» ابن سینا است. ابن سینا در این رساله درصدد آن است که با تکیه بر حکمت و عنایت الهی این تصوّرات غلط را اصلاح نماید. او با بیان تناقضات پیش آمده در شقوق مختلف مسأله، نشان می دهد تصوّر تساوی روزی ها منجر به وقوع امر محال و یا نابودی انسان ها می شود.
۱۱.

شاخص های الگوی مواجهه با مشکلات اقتصادی در سبک زندگی اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: سبک زندگی اسلامی مشکلات مالی رزق فقر معیشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱ تعداد دانلود : ۱۳۸
در سال های اخیر مشکلات اقتصادی در بسیاری از مناطق ایران اسلامی افزایش یافته است و یکی از مهم ترین مسائل بسیاری از خانواده ها، نحوه مواجهه با مشکلات مالی است. هدف این پژوهش، تدوین الگوی مواجهه با مشکلات اقتصادی در سبک زندگی اسلامی است. بدین منظور، کلیدواژه های معیشت، رزق و فقر در قرآن و کتب حدیثی کافی، بحارالانوار و وسائل الشیعه و مقالات مرتبط با کلیدواژه های روزی، مشکلات اقتصادی، مالی، اسلامی در پایگاه داده های گوگل اسکالر، نورمگز و SID جست وجو شد و شاخصه های الگوی مواجهه با مشکلات اقتصادی جمع آوری و دسته بندی شد. جست وجو و جمع آوری شاخصه ها تا اشباع اطلاعات ادامه یافت. یافته های پژوهش نشان داد، شاخص های مدل مواجهه با مشکلات مالی در سبک زندگی اسلامی شامل بهره مندی از عوامل افزایش رزق، اجتناب از عوامل کاهش رزق، به کارگیری رویکرد مسئله مدار معنوی و به کارگیری رویکرد هیجان مدار معنوی می باشد. دستاوردهای این پژوهش بستر مناسبی برای تدوین پرسش نامه جهت ارزیابی سبک های مواجهه با مشکلات اقتصادی با رویکرد اسلامی را فراهم کرده است. همچنین، تدوین و ارائه بسته های آموزش در جهت تعمیق مواجهه با مشکلات اقتصادی بر اساس سبک زندگی اسلامی را تسهیل کرده است.
۱۲.

بررسی مبانی توحید در رازقیت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ربوبیت خدا توحید افعالی رزق رازقیت رزاقیت توحید در رازقیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۳ تعداد دانلود : ۳۷۴
توحید در رازقیت به معنای توحید در رزق رسانی است. این مرتبه از توحید از صفات فعلی پروردگار به شمار می رود که از رابطه رازق که خداوند است با مرزوق که از ویژگی های مخلوقین است، انتزاع شده است. در برخی از آیات قرآن صفت رازقیت به غیر خدا نسبت پیدا کرده است. این در شرایطی است که توحید در رازقیت به معنای انحصار رزق رسانی برای خداوند است. قرآن کریم برای تبیین این مفهوم به مبانی خاصی از جمله: اعتقاد وجود به خدا در عالم، اعتقاد به ربوبیت الهی در کنار عقیده به خالقیت وی و اعتقاد به نظام سلسله ی طولی در توحید افعالی اشاره می نماید. این نوشتار درصدد آن است که پس از بررسی کوتاهی درخصوص مفهوم رزق و انواع آن از نظر آیات و روایات، با بررسی مبانی پیش گفته توحید در رازقیت را به اثبات برساند.
۱۳.

رحمت الهی و رزق بندگان در هستی شناسی قرآ ن(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: قرآن رحمت عام رحمت خاص رزق وجوب شمول مخلوقات خداوند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۱۲۲
سعه رحمت و افاضه نعمت از مقتضیات مقام الوهیت و ار لوارم صفت ربوبیت است. آموزه های مسلم قرآن کریم دو قسم رحمت  عام و خاص را برای خداوند بیان می کند. . رحمت خاص یا رحمت رحیمیه به مومنینی اختصاص دارئ که قابلیت های خاص را از خود نشان داده اند و خداوند آن را بر خویش واجب کرده است. اما رحمت عام یا رحمت رحمانیه خداوند بدون انقطاع ،استثنا و بدون لحاظ هر گونه قابلیت، بلکه با عنایت و امتنان ، تمام مخلوفات را شامل می شود . اما بهره مخلوقات از آن یکسان نیست. قرآن به موجب وجوب رحمت خاص خداوند و شمول رحمت عام او ، رزق مخلوقات و نیز قبض و بسط آن را نیز بر عهده خدواند می داند و در عین حال نقش تلاش و تدبیر انسان ها در ضمن قانون عمومی ابتلا و امتحان در مسیر کمالشان تاکید دارد . اما در نهایت، بهره مندی هر کسی طبق طرحی است که خداوند به اقتضای حکمت بالغه اش و برای او در سرای امتحان مناسب دیده است.
۱۴.

حکمت گونه گونىِ روزی ها از دیدگاه قرآن(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: رزق تفاوت گون هگونى عدالت حکمت مصلحت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۴۴
بیگمان یکى از مهمترین نیازهاى آدمى، نیاز به رزق و روزى است؛ به همین دلیل، خداى سبحان، که به همه چیز آگاه است، روز ىرسانى را عهد هدار شده و در قرآن کریم تضمین روز ىها را وعده داده است؛ از سوى دیگر، درنگ در زندگى نزدیکان و دیگر ه منوعا نمان، این حقیقت را آشکار م، که گون هاى نابرابرى در میزان بهر همندى از روزى میان آ نها وجود دارد؛ مسأل هاى که ناشناخت هماندنِ فلسفه وجودى آن، تردیدها و شبه ههایى را در ذهن برخى ایجاد کرده و لرزش پای ههاى ایمان به عدل الهى را در این گروه سبب شده است. در این نوشتار، افزون بر بیان مفهوم رزق و ارائه تفسیر صحیح از آموزه وعده تکفّل روز ىها، فلسفه گون هگونى روز ىها و سازگارى این مقوله با عدالت الهى بررسى شده و سرانجام، حکمت عدم افاضه روزىِ مبسوط بر همگان از جانب خداوند واکاوى شده است.
۱۵.

بررسی عوامل قبض و بسط رزق و روزی در قرآن و عهدین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن عهدین رزق روزی نعمت قبض بسط

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۳ تعداد دانلود : ۱۴۲
خداوند رزاق نه تنها رزق انسان ها بلکه تمام موجودات را بر خود فرض کرده است با این تفاوت که وسعت و ضیق رزق انسان ها عوامل گوناگونی دارد که بسیاری از این عوامل به عملکرد آنان برمی گردد. رزق مادی در قرآن شامل مایحتاج زندگی و رزق معنوی مصادیق متعددی چون عمر با برکت دارد. در قرآن کریم رفتار انسان نسبت به روزی ها در استمرار، بسط، قطع و قبض آن ها دخالت دارد؛ موضوعی که در عهدین نیز آمده است و از آنجا که جوهر اصلی اسلام، یهودیت و مسیحیت یکی است، آموزه های این ادیان که در کتب آسمانی شان متبلور شده، شباهت هایی دارند. این مقاله به روش تطبیقی- تحلیلی به بررسی عوامل قبض و بسط رزق در قرآن و عهدین می پردازد. قرآن و عهدین روزی رسان را خداوند معرفی کرده و از مهم ترین عوامل بسط رزق در هر دو، اطاعت از خدا و از مهم ترین عوامل قبض آن سرپیچی از فرامین الهی ذکر شده است.