ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۸۱ تا ۳۰۰ مورد از کل ۱۴٬۵۴۷ مورد.
۲۸۱.

فلسفه تجربه عرفانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: عرفان فلسفه عرفان تجربه عرفانی و تجربه دینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶۷۳
همه سنت‌های معنوی در گوشه و کنار جهان در حال توسعه راه‌هایی برای نجات بشرند و آموزه‌هایی ویژه در دفاع از باورها و عقاید خویش دارند. عرفان نیز به مثابه یکی از دیرین‌ترین سنت‌های جهان هماره نجات و آسودگی و رستگاری بشر را وجهه همت خود قرار داده و تعالیم خاص خود را سینه به سینه و سطر به سطر، به نسل‌های بشری تقدیم داشته است.. در این میان، هر یک از ادیان, تجربه عرفانی اصیل فرد را در قالب ادبیات و اصطلاحات رایج در میراث فرهنگی خاص خود می‌ریزد. گرچه فلسفه دین نیز کوشش می‌کند به فهم طبیعت و ماهیت الوهیت نایل آید، اما این تفاوت‌های فرهنگی را نادیده می‌انگارد. فلسفه عرفان اما گامی فراتر می‌نهد و سعی دارد به طبیعت تجربه بشر از الوهیت از طریق دریافت و درک ارتباط محوری آن‌ها با یکدیگر دست یازد. عرفان همواره موضوعی جذاب برای فیلسوفان و زمینه‌ای مناسب برای پژوهش‌های فلسفی تلقی شده است و به این ترتیب، «فلسفه عرفان» با ابتنای بر این حقیقت شکل گرفته است که مطالعه فلسفی تجربه‌ای مستقیم از الوهیت هم ممکن است و هم به‌وسیله هر فردی به چنگ آمدنی است. مباحثی از قبیل چیستی عرفان و تجربه عرفانی، انواع و اقسام تجارب عرفانی، نسبت تجربه عرفانی به تجربه دینی، معرفت‌شناسی عرفانی، زبان عرفانی و بسیاری دیگر از پژوهش‌های فلسفی ناظر به تجربه عرفانی، در قلمرو فلسفه عرفان قرار می‌گیرند. در این مقاله کوشش بر آن بوده تا با بهره‌گیری از معتبرترین منابع فلسفی و عرفانی به‌اختصار ولی جامع به این مباحث اشاره شود، باشد که از رهگذر آن پژوهشگران علاقمند به حوزه‌های فلسفه، عرفان و فلسفه عرفان ضمن ردیابی این قبیل بحث‌ها و کاوش در این حوزه‌ها، خود به ابداع و ابتکار درآن‌ها دست زنند.
۲۸۲.

ایمان گرایی و فلسفه ویتگنشتاین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی دوره معاصر (قرون 20 و 21) فلسفه تحلیلی آباء فلسفه تحلیلی
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی دوره معاصر (قرون 20 و 21) فلسفه تحلیلی عبور از پوزیتیویسم منطقی
  3. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین
تعداد بازدید : ۱۰۶۳۲
نویسنده در این سطور به بیان دیدگاه فلسفی و دینی ویتگنشتاین و پیوند آن‎ها با یک دیگر می‎پردازد. در این باره وی نخست رویکرد فلسفی متقدم ویتگنشتاین را بیان کرده؛ سپس بطور گسترده‎تر دیدگاه متأخر وی و پیوند مفاهیم (بازی‌های زبانی) و (صور حیات) با دیدگاه ایمان‎گرایانه و غیر معرفت‎بخش او و پیروانش را عرضه داشته است. مترجم در انتها برای ارزیابی آرای ویتگنشتاین بابی گشوده، و مولفه های فلسفی نگرش دینی او را برشمرده و ملاحظاتی بر ان افزوده است.
۲۸۳.

اخلاق فضیلت مدار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: الزام فضیلت خوب بد خطا اخلاق فضیلت مدار سودگروى وظیفه گروى صواب باید رذیلت نباید

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۷۴
اخلاق فضیلت مدار نوعى نظریه هنجارى است که در عصر افول مدرنیته و ظهور پست مدرنیسم، همراه با ناکامى نظریه‏هاى اخلاقى در دستیابى به طرحى نو، براى نجات انسانیت، ضرورت احیاء آن جهت ابقاء ارزشهاى اخلاقى به خوبى احساس مى‏شود. در روزگار غربت اخلاق و سرمازدگى وجدان اخلاقى که نتیجه مثله کردن حقیقت انسانیت است، محور قرار گرفتن فضائل اخلاقى و ارزشمند بودن شکوفائى بشر، این ضرورت را به اوج مى‏رساند. از نوشتار حاضر که نگاهى اجمالى است، به این نظریه، پس از تعیین جایگاه جغرافیایى اخلاق فضیلت و گذارى کوتاه بر تاریخچه پر فراز و نشیب آن، به تعیین ماهیت آن مى‏پردازیم. تقریرهاى متفاوت اخلاق فضیلت، به رغم اشتراک آنها، دیدگاههاى مختلفى را ساماندهى مى‏کند که با توجه به آن، براى فهم و تبیین و اقدام عملى اخلاق فضیلت مدار لازم و ضرورى به نظر مى‏رسد.
۲۸۴.

نقد نظریه اخلاق کانت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ترجمه نقد اخلاق کانت فلسفة اخلاق مصطفی ملکیان علیرضا آل بویه‌

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی عصر جدید کانت تا ابتدای دوره معاصر ایده آلیسمِ آلمانی (قرون 18 و 19)
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه اخلاق
تعداد بازدید : ۱۰۵۶۵
‌این‌ مقال‌ بر آن‌ است‌ تا ترجمة‌ یکی‌ از کتاب‌های‌ مهم‌ در حوزة‌ فلسفه‌ اخلاق، یعنی‌ نظریه‌ اخلاقی‌ کانت‌ را نقد و بررسی‌ کند. این‌ کتاب‌ را بروس‌ اونی. استاد دانشگاه‌ ماسوچوست‌ به‌ انگلیسی‌ نگاشته‌ است‌ که‌ دو تن‌ از مترجمان‌ یعنی‌ آقایان‌ علیرضا آل‌بویه، و مصطفی‌ ملکیان‌ آن‌ را از انگلیسی‌ به‌ فارسی‌ ترجمه‌ کرده‌اند. ناقد ترجمة‌ این‌ کتاب، چند صفحه‌ از متن‌ انگلیسی‌ را به‌ اجمال‌ بررسی، و خطاهای‌ فاحشی‌ را در آن‌ مشاهده‌ کرده‌ است. امید است‌ که‌ این‌ نقد، تذکاری‌ برای‌ دقت‌ هر چه‌ بیش‌تر مترجمان‌ و اصلاح‌ چاپ‌های‌ بعدی‌ این‌ کتاب‌ باشد.
۲۸۵.

یورگن هابرماس و دموکراسی مشورتی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دموکراسی مشورت هابرماس، یورگن

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی دوره معاصر (قرون 20 و 21) فلسفه قاره ای نو مارکسیسم و مکتب فرانکفورت
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه سیاسی
تعداد بازدید : ۱۰۵۶۳
هابرماس ضمن آسیب‏شناسى جوامع مدرن، سرمایه دارى متاخر را تحقق ناقص عقل در تاریخ و بهره‏گیرى متناقض و ناهماهنگ از آن مى‏داند. او با کاربست مفاهیم جهان زیست، کنش ارتباطى و شناسایى متقابل، بر آن است تا با زبانى کردن قداستها و داعیه‏هاى اعتبار، زمینه‏هاى شکل‏گیرى همکارى و تشریک مساعى، قطعیات و یقینیات مشترک و توافق ارزشهاى فراگیر را هر چه بیشتر فراهم آورد. به نظر او، گفتگو و استدلال تلاشى براى ترمیم توافقهاى از هم فروپاشیده در جوامع سنتى و ماقبل مدرن است. اما نباید انتظار داشت که استدلال بطور روزمره منتج‏به توافق باشد. بلکه سخن بر سر آن است که نمى‏توان بر هیچ چیزى جز هنجارهایى که در خود فرایند استدلال وجود دارد، اتکا نمود. در این رابطه، دموکراسى مشورتى پروژه نهادینه کردن حقوق و وظایفى است که براى تداوم عمل استدلال ضرورى است. این نوع از دموکراسى کانون توجه را از نتایج نهایى به ویژگى فرایندهایى که این نتایج‏به وسیله آنها قابل دستیابى هستند، تغییر مى‏دهد. بدین سان، در میان تکثر، تعارض و تنوع زندگى مدرن انگیزشى ارتباطى به سوى حل و فصل وجود دارد. بدون این انگیزش، جایگزینى عقلانى براى خشونت و اعمال فشار به عنوان روشهاى تشکیل اراده‏هاى جمعى و حل منازعه وجود نخواهد داشت.
۲۸۷.

درآمدی بر جایگاه مصلحت در فقه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مصلحت حکم حکومتی جعل احکام شرع رابطه فقه و مصلحت مصالح مرسله ابزار مدیریت جامعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۳۶
مقالة درآمدی بر جایگاه مصلحت در فقه با هدف بررسی پرسش‏های مهم دربارة رابطه فقه و مصلحت تدوین شده ‏است. در این مقاله، پس از توضیح برخی واژگان و طرح موضوع، به پیشینه کاربرد مصلحت در فقه و اصول شیعه وسنّی پرداخته شده؛ سپس مباحث اصلی در سه بخش ادامه یافته است. در بخش اوّل، مصلحت، پایة جعل احکام ‏شرع که به‏وسیله شارع مقدّس در نظر گرفته می‏شود، مورد بررسی است. در بخش دوم، مصلحت به‏صورت ابزاری که‏ تشخیص و تعیین آن به استنباط حکم کلّی شرعی بینجامد بررسی شده است. در همین بخش، به مبحث معروف ‏مصالح مرسله در اصول فقه اهل‏سنّت اشاره‏ای رفته است. در بخش سوم که حسّاس‏ترین بخش مقاله است، مصلحت ‏به‏صورت پایة صدور حکم حکومتی و ابزاری در مدیریت جامعه مورد بررسی فشرده قرار گرفته و دغدغة اصلی این‏ بخش این است که چگونه می‏توان از این ابزار استفاده کرد و به اصول و مبانی دینی و فقهی هم به ادارة جامعه ‏پایبند بود.
۲۸۹.

جبر و اختیار در اندیشه اسپینوزا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ضرورت و آزادى عواطف (فعال و منفعل) جوهر و صفت خود علت و وابسته عاطفه و عقل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴۱۳
تفکیک قلمرو جوهر از صفات (و حالات) در «اخلاق» اسپینوزا به روشى بازنمایى شده است که در منطق پژوهش به دیالکتیک معروف است. صفت بارز این روش آن است که جنبه‏هاى متضاد موضوع در ارتباط با یکدیگر درک و پژوهیده مى‏شود. بنابراین، در «اخلاق» ضرورت به تبع مناسبتش با آزادى بررسى مى‏شود. با آن که موضوع این نوشته رابطه ضرورت و آزادى است، گفتنى است که اسپینوزا متناهى و نامتناهى، فرد و جامعه، و جزء و کل را نیز به همین شیوه بررسى مى‏کند.
۲۹۰.

تجربه عرفانی و ملاک حجیت آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: تجربة عرفانی تجربه دینی تجربة‌ باطنی علم حضوری معیار صدق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴۰۱
این‌ مقاله‌ نخست‌ به‌ وصف‌ تجربة‌ عرفانی‌ و بیان‌ تفاوت‌ آن‌ با تجربة‌ دینی‌ و تجربة‌ باطنی‌ می‌پردازد که‌ می‌توان‌ گفت: هر کدام‌ به‌ ترتیب‌ زیر مجموعه‌ای‌ از دیگری‌ و اخص‌ از آن‌ تلقی‌ می‌شود؛ سپس‌ به‌ مبحث‌ معیار صدق‌ در تجربة‌ عرفانی‌ از دو دیدگاه: 1. فرد تجربه‌کننده؛ 2. دیگران‌ (مخاطبان) می‌پردازد و ابتدا ملاک‌های‌ حجیت‌ تجربة‌ عرفانی‌ برای‌ واجد تجربه، سپس‌ حجیت‌ آن‌ برای‌ دیگران‌ بررسی، و به‌ برخی‌ شبهات‌ در این‌ جهت‌ پاسخ‌ داده‌ شده، و نظر استاد و برخی‌ معیارهای‌ عام‌ در حیطة‌ نخست‌ و اجماع‌ و اتفاق‌ آرا و عدم‌ تنافی‌ با عقل‌ قطعی‌ و نقل‌ معتبر در حیطة‌ دوم‌ بررسی‌ شده‌ است.
۲۹۲.

مسأله شرطی های خلاف واقع(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فلسفه علم قانون شرط اتفاق

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه علم
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق منطق فلسفه منطق شرطی ها
تعداد بازدید : ۱۰۳۷۸
شرطیهاى خلاف واقع یکى از مسائل مهم و مخاطره‏آمیز فلسفه علم به شمار مى‏آید که در علوم و زندگى روزمره کاربرد فراوانى دارد. این مساله با تئورى تایید مساله قانون، استقراء، واژه‏هاى حاکى از استعداد و ذوات ممکن و مسائلى از این دست ارتباط وثیقى دارد. مسائل فوق به لحاظ مشکل و راه حل وضعیت‏یکسانى دارند، به گونه‏اى که درنهایت همگى به این مساله احاله مى‏شوند که چه چیزى گزاره‏هاى قانون وار را از گزاره‏هاى اتفاقى متمایز مى‏کند. این مساله على رغم هم اندیشیها و چاره جوییهاى ارباب اندیشه تاکنون ره به جایى نبرده است و همچنان به قوت خود باقى است.
۲۹۳.

ایمان گرایی ویتگنشتاینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: باور دینی ایمان‌گرایی‌ حاد‌ و معتدل ایمان‌گرایی‌ ویتگنشتاینی شکاکیت‌ و زبان‌ دینی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی دوره معاصر (قرون 20 و 21) فلسفه تحلیلی عبور از پوزیتیویسم منطقی
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین
تعداد بازدید : ۱۰۳۵۸
این‌ مقاله‌ پس‌ از معرفی‌ ویتگنشتاین‌ به‌ شرح‌ اجمالی‌ ایمان‌گرایی‌ و انواع‌ آن‌ می‌پردازد. تقریرهای‌ گوناگون‌ ایمان‌گرایی‌ در قالب‌ دو دسته‌ کلی‌ ایمان‌گرایی‌ حاد‌ و معتدل‌ بررسی؛ سپس‌ به‌ توضیح‌ ایمان‌گرایی‌ ویتگنشتاینی‌ پرداخته‌ شده‌ است. در ضمن‌ توضیح‌ انواع‌ ایمان‌گرایی، به‌ برخی‌ از اشکال‌های‌ آن‌ها و نیز رابطة‌ ایمان‌گرایی‌ و شکاکیت‌ اشاره‌ شده‌ است. ایمان‌گرایی‌ ویتگنشتاینی‌ بر خصلت‌ غیرشناختی‌ زبان‌ دینی‌ تأکید دارد و باورهای‌ دینی‌ را بی‌دلیل‌ می‌داند. ضمن‌ تأکید بر درستی‌ تفسیر ایمان‌گرایانه‌ از ویتگنشتاین، دربارة‌ ناواقع‌گرا بودن‌ وی‌ تردید شده‌ است.
۲۹۴.

مسأله شناسی نسبت دین و فلسفه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: فلسفه دین منشأء دین اثبات پذیری گزاره های دینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳۲۵
پژوهش فلسفی، یکی از وجوه ممیز انسان از حیوان است؛ ‌همان‌گونه که حساسیت به دین، یکی دیگر از وجوه ممیز این دو به شمار می‌رود و پیشینة هر دو به قدمت حضور بشر بر روی زمین است. این دو ویژگی ارتباط محکمی با هم دارند و این ارتباط سبب می‌شود نمودهای این دو ویژگی حیات بشری، (معرفت فلسفی و آموزه‌های دینی) رابطة تنگاتنگی با هم داشته باشند. این روابط را به طور معمول تحت عنوان «دین و فلسفه» بررسی می‌کنند.
۲۹۵.

نظریه توصیفات راسل و مشکل جانشینی در متون گرایشهای قضیه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مستقل توصیفات معرفه گرایش‏هاى قضیه‏اى مشکل جانشینى قضیه - شى‏ء وابسته نظریه تسویرى توصیفات

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی دوره معاصر (قرون 20 و 21) فلسفه تحلیلی آباء فلسفه تحلیلی
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه زبان
  3. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق منطق فلسفه منطق سمانتیک اسامی خاص
تعداد بازدید : ۱۰۳۱۹
هر نظریه معنایى جامعى که متکفل تحلیل و تبیین توصیفات معرفه، مانند «نویسنده بوستان» و «رئیس جمهور ایران»، در جمله‏هاى زبان طبیعى است، علاوه بر این که باید بتواند تحلیل معنایى درستى از جمله هایى مانند «نویسنده بوستان شاعر است» و «رئیس جمهور ایران عاقل است» ارائه دهد، باید بتواند به شایستگى نیز از عهده مشکل مربوط به این گونه جمله‏ها، یعنى مشکل جمله‏هاى مشتمل بر توصیفات معدوم، نظیر «پادشاه فرانسه طاس است» و «مربع مستدیر مستدیر است»، بر آید. همچنین علاوه بر این که آن نظریه باید از کفایت لازم براى تبیین و تحلیل توصیفات معرفه، در جمله‏هاى گرایش‏هاى قضیه‏اى، نظیر «حسن اعتقاد دارد که نویسنده بوستان شاعر است» و «درباره رییس جمهور ایران، حسن اعتقاد دارد که او عاقل است»، برخوردار باشد، باید بتواند به نحو رضایت بخشى نیز مشکل مربوط به آنها، یعنى «مشکل جانشینى» عبارات هم ارزش را در آن جمله‏ها نظیر سلسله جمله‏هاى: الف - «حسن اعتقاد دارد نویسنده بوستان شاعر است»، ب - «نویسنده بوستان نویسنده گلستان است»، ج - «حسن اعتقاد دارد نویسنده گلستان شاعر است»، حل نماید. راسل مدعى است، نظریه تسویرى او از توصیفات معرفه کفایت و توانایى لازم را براى تحلیل و تبیین درست همه آن جمله‏ها، و همچنین حل دو مشکل پیرامون آنها، دارا مى‏باشد. در این مقاله خواهیم دید که ادعاى راسل در مورد جمله‏هاى گرایشى و مشکل مربوط به آنها، یعنى «مشکل جانشینى»، ادعایى نادرست است.
۲۹۸.

جایگاه تساهل و تسامح در قوانین حقوقی, اجتماعی اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: تسامح حقوق تساهل مجازات اجتماع

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱۹۸
در این مقاله، تساهل و تسامح در مقرّرات فقهی و حقوقی اسلام بررسی شده است. در بخش نخست، ادلّة اثبات قاعده‌ای به نام قاعدة تساهل و تسامح را بررسی خواهیم کرد. برای اثبات این امر، از کتاب، سنّت، عقل و بنای عُقلا استفاده شده است بعد از شمارش ادلّة قاعده، در بخش دوم، بخشی از قوانین اسلامی (حقوقی ـ اجتماعی) را بررسی کرده، با تجزیه و تحلیل آن‌ها، جایگاه قاعدة تساهل و تسامح را در وضع و اجرای این قوانین از سوی شارع مقدّس می‌یابیم. در بخش سوم نیز به استنادهای فقیهان در استنباط احکام برای این قاعده خواهیم پرداخت که از مجموع مباحث و ادلّه، به نقش تأثیرگذار انعطاف‌پذیری قوانین فقهی ـ حقوقی ـ اجتماعی برای رسیدن بشر به سعادت واقعی‌اش پی خواهیم برد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان