درخت حوزه‌های تخصصی

رشد اقتصادی مهم ترین پارامتر برای تعیین پیشرفت و میزان توسعه یافتگی هرکشور است. در همة مدل های رشد اقتصادی نیروی انسانی به مثابة یک پارامتر مهم بیان شده است؛ از این رو، متغیرهای جمعیتی نقشی مهم در رشد اقتصادی کشورها دارند. در کشور ایران طی چند دهة اخیر، متغیر های جمعیتی دستخوش نوسانات شدیدی شده است، بیش زایی دهة شصت، کاهش چشمگیر نرخ باروری دهة هفتاد و ادامه و تشدید آن در دهة هشتاد سبب تغییر ساختار سنی کشور شده است. در این پژوهش می کوشیم اثر این تغییرات را بر رشد اقتصادی بررسی کنیم. برای بررسی این موضوع، تولید ملی تابعی از سرمایه و نیروی کار در نظر گرفته شده است و بر مبنای تابع تولید کاب ـ داگلاس و روش حداقل مربعات معمولی (OLS) مدل برآورد می شود. نتایج نشان دهندة اثر مثبت سرمایه و نیروی کار فعال و اثر منفی نیروی کار بازنشسته بر رشد اقتصادی است، اگر رشد سالمندی یک درصد افزایش یابد، با توجه به ثبات دیگر شرایط، به طور متوسط رشد اقتصادی 1./ درصد کاهش می یابد.

"زمانی که یک آسیب یا مساله اجتماعی از نظر کمی و کیفی به نقطه ای برسد که سیستم موجود قابلیت و توانایی کنترل آن را از دست بدهد و یا ظرفیت کاهش آن را نداشته باشد، یک بحران اجتماعی ظهور می یابد. در نتیجه وضعیتی پیش می آید که طی آن سیر حوادث مختل می شود. با توجه به وقت گیر و پرهزینه بودن مدیریت بحران های اجتماعی، نهادهای دولتی می توانند نقش بسیار مهمی در سیاست گذاری و مدیریت بحران ها ایفا نمایند و یا آسیب ها و مشکلات اجتماعی موثر در بروز بحران را شناسایی و کنترل کنند. از این رو ارزیابی جایگاه این نهادها در پرتو قوانین و مقررات جاری ایران، ضروری به نظر می آید و در این مقاله سعی نگارنده معطوف این نوع بررسی است. "

این مقاله مروری به موضوع گردشگری دینی است. این موضوع ابتدا به لحاظ مفهومی و معنایی بررسی شده و سپس کارکرد و نقش آن در سه سطحِ «واقعیت اجتماعی»، «فرهنگی» و «معنوی» تحلیل شده است. در این سطوح سه گانه، گردشگری دینی یک برساخت اجتماعی و بِسان یک نیاز فرهنگی و معنوی در انسجام و همگرایی انسانی مورد تأکید قرار گرفته و سپس در یک چارچوب مفهومیِ سه گانه «خداخواهی، دگرخواهی و خودیابی» در نگرش اسلامی تبیین و دسته بندی شده است.

موضوع مقالة حاضر، سنجش نگرش جامعة میزبان در مورد گسترش آسیب های اجتماعی ناشی از توسعة گردشگری در شهرستان همدان است. روش پژوهش در این تحقیق، پیمایشی و از نوع توصیفی تحلیلی بوده و برای جمع آوری داده های مورد نیاز از پرسش نامه محقق ساخته در قالب طیف لیکرت استفاده شده است. بدین منظور کل جامعة آماری به دو گروه متفاوت شامل ساکنان محلی، و کسبه ای که به فعالیت های گردشگری وابسته اند، تقسیم شد. چارچوب نظری استفاده شده در این مقاله، نظریة کنترل اجتماعی تراویس هیرشی است. همچنین در این تحقیق از روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده با ترکیبی از افراد زن و مرد در طیف سنی 18 سال و بالاتر استفاده شده و بر این اساس نمونة آماری موردمطالعه بر اساس فرمول کوکران 400 نفر برآورد گردیده است. برای سنجش پایایی ابزار پژوهش نیز از آلفای کرونباخ استفاده شده است که میزان ضریب آن (83/.) است. اطلاعات جمع آوری شده از طریق پرسش نامه بعد از کدگذاری با استفاده از نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که گردشگری در شهر همدان تا حدودی توسعه یافته است. همچنین نتایج تحقیق نشان دهندة این نکته است که بین توسعة گردشگری و نگرش پاسخگویان به افزایش آسیب های اجتماعی رابطة معنی داری وجود دارد. سطح معنی داری به دست آمده برابر با (Sig = 0/000) و با 95 درصد اطمینان می توان بیان داشت که این رابطه معنی دار است. شدت رابطة بین دو متغیر برابر با 20/0 است. نتایج نشان می دهد که شهروندان همدانی در خصوص تأثیرات منفی و رتبه بندی آسیب های اجتماعی گسترش یافته، توزیع اقلام ضدفرهنگی را با میانگین (33/3 از 5) بالاترین و رواج قماربازی را با میانگین ( 04/2 از 5) پایین ترین آسیب اجتماعی تلقی کرده اند.

" هدف از این تحقیق، شناخت عوامل تاثیرگذار برفرآیند مدیریت شهرى در طى سال هاى 76-1368 در شهر تهران است. این تحقیق به شیوه پیمایشى (survey) انجام شده و جامعه آمارى آن کارشناسان شهردارى تهران و استادان دانشگاه و مشاوران شهرسازى است که با استفاده از روش هاى رایج نمونه گیرى حجم نمونه برآورد گردید و نهایتاً به 156 نفر رسید، نظریه هاى مختلفى در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفتند که سه طیف را دربرمى گیرند و به طور خلاصه عبارتند از: 1ـ نظریه پردازان مکتب جامعه شناسى شهرى شیکاگو (پارک ـ مکنزى و برگس)، 2ـ نظریه مدیرت علمى تیلور و فایول، ماکس وبر (نظریه دیوان سالارى)، 3ـ نظریه حاکمیت شهرى مک لالین ـ نظریه هاى مرتبط با شهرنشینى، شهرگرایى و رشد و توسعه شهرى این تحقیق از رساله دکترى نگارنده با عنوان «تحلیل مدیریت شهرى تهران طى سال هاى 76-1368» استخراج شده و هدف آن، تحلیل مدیریت شهرى تهران براساس بررسى سیاست هاى کمى و کیفى آن در سال هاى 68-1376 بوده است (مقطعى که آقاى غلامحسین کرباسچى شهردار تهران بودند.)"

مقدمه: صنعت گردشگری پزشکی در شاخه ی جراحی زیبایی به عنوان یکی از صنایع پیشرو در جهان، می تواند راه کاری برای تقویت ساختار بهداشت و درمان و رشد اقتصادی کشور باشد. این پژوهش، با هدف شناسایی قابلیت های گردشگری جراحی زیبایی در شهر اصفهان صورت گرفته است. روش بررسی: این پژوهش، از نوع مطالعات کیفی بود که در سال 1389 انجام شد. مشارکت کنندگان پژوهش، مدیران و متخصصین جراحی پلاستیک، گوش و حلق و بینی مراکز ارایه دهنده ی خدمات جراحی زیبایی شهر اصفهان بودند که به روش نمونه گیری مبتنی بر هدف انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسش نامه ی نیمه ساختاریافته ای بود که از طریق مصاحبه تکمیل گردید. جهت تحلیل داده های حاصل از مصاحبه از روش تحلیل چارچوبی استفاده شد. یافته ها: 7 موضوع به عنوان عوامل کلیدی مرتبط با قابلیت های گردشگری پزشکی در حوزه ی جراحی زیبایی شناسایی شد که شامل قابلیت تقاضا، قابلیت محیطی، قابلیت نیروی انسانی، قابلیت زیرساختاری، همکاری بین بخشی، وضعیت رقابتی و افتراقی و رهبرادهای ترویجی بود. در رابطه با قابلیت تقاضا، مشارکت کنندگان اذعان داشتند که بیشتر بیماران جراحی زیبایی، ایرانیان مقیم خارج می باشند. از نظر آنان قابلیت محیطی و نیروی انسانی، وضعیت رقابتی و افتراقی در زمینه ی مزیت هزینه به عنوان قابلیت مطلوب بوده اند. مشارکت کنندگان اعتقاد داشتند که قابلیت زیرساختاری گردشگری پزشکی از جمله مراکز ارایه دهنده ی خدمات جراحی زیبایی، برنامه ی مدون و دستورالعمل شفاف، استاندارسازی قیمت ها و توجه به بیمه ی مسؤولیت کارامد، همکاری بین بخشی و رهبرادهای ترویجی و وضعیت رقابتی و افتراقی در زمینه ی رقابت مراکز درمانی در وضعیت مطلوبی نیستند. نتیجه گیری: با توجه به آن که شهر اصفهان در حوزه ی جراحی زیبایی از قابلیت های مناسبی در رابطه با نیروی انسانی متخصص و ویژگی های محیطی برخوردار است، از این رو برای ارتقای صنعت گردشگری پزشکی در این شهر، توجه همه جانبه به ابعاد مختلف از جمله تدوین برنامه های مناسب، تقویت زیرساخت های پایه، هماهنگی بین بخشی و بازاریابی مؤثر لازم است.

برنامه های مربوط به اوقات فراغت و توریسم به عنوان پدیده اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مهمی تلقی می شوند. امروزه سیاحت و گردشگری به عنوان فعالیتی فرهنگی و اقتصادی در جوامع مختلف شناخته شده است. برخی صاحبنظران عقیده دارند که گردشگری به منزله نیروی محرک توسعه اقتصادی کشورهاست. با توجه به اهمیت گردشگری، هدف اصلی این مقاله تبیین جایگاه اعتماد گردشگران خارجی نسبت به ایرانیان در توسعه صنعت گردشگری است. در این تحقیق شاخص عینی سنجش توسعه گردشگری، میزان تمایل مجدد گردشگران خارجی برای سفر مجدد به ایران است. برای رسیدن به اهداف تحقیق از دو روش اسنادی ( با مطالعه پیشینه ومبانی نظری تحقیق) و میدانی (پیمایشی) استفاده شد. جامعه آماری این تحقیق را گردشگران خارجی از پنج قاره جهان تشکیل می دهند که با اهداف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، علمی، فرهنگی و تفریحی به ایران مسافرت کرده اند. تعداد 384 گردشگر به عنوان افراد نمونه انتخاب شدند. برای سنجش اعتماد از سه معرف «صداقت»، «تعهد» و «پذیرش» استفاده شده است. طبق نتایج 86 % از گردشگران دارای اعتماد متوسط رو به بالا به مردم ایران هستند و در ضمن 95% دارای تمایل متوسط رو به بالا برای سفر مجدد به ایران هستند. ضریب همبستگی بین دو متغیر اعتماد گردشگران و تمایل به سفر مجدد، همبستگی قابل ملاحظه (60/0= r ) و سطح معنی داری بسیار بالا (000/0 P= ) مشاهده می شود و چون این ضریب مثبت است، بیانگر وجود رابطه مستقیم میان این دو متغیر است. با توجه به مقدار ضریب تعیین ) 36/0 R2= ( حدود 36 درصد از تغییرات تمایل به سفر مجدد گردشگران توسط اعتماد آنان به ایرانیان قابل تبیین است. بنابراین، هرچه میزان اعتماد گردشگران نسیت به مردم ایران بالا رود، تمایل گردشگران به سفر مجدد به ایران نیز افزایش می یابد.

اولین قدم در مسیر مبارزه با فقر و محرومیت، آگاهی از وضعیت فقر است. با در نظر گرفتن این موضوع در مطالعه حاضر، با استفاده از آمار هزینه و درآمد خانوار، به اندازه گیری وضعیت فقر در مناطق شهری و روستایی ایران طی سال های 88-1368 پرداخته شده است. بدین منظور پس از ارایه تعریف های فقر و معرفی انواع آن و مروری بر مطالعات انجام شده، به مقولات اندازه گیری خط فقر و محاسبه میزان فقر و نیز معرفی روش های به کار رفته در این مطالعه پرداخته می­شود. برای به دست آوردن خط فقر مطلق کل، خط فقر مطلق غذایی بر اساس رویکرد حداقل نیازهای اساسی محاسبه و حداقل نیازهای غیرغذایی به آن اضافه شده است. نتایج حاصله دلالت بر آن دارد که: 1- برنامه­های فقرزدایی پس ازجنگ، در کاهش­فقر مناطق شهری نسبت مناطق­وستایی، موفقیت بیشتری داشته­اند، 2- میزان خطوط فقر مطلق در مناطق شهری بیشتر از مناطق روستایی بوده است، 3- میزان فقر مطلق و همچنین شکاف فقر مطلق در مناطق روستایی بالاتر از مناطق شهری بوده است،

مقایسه سطح باروری با شاخصهای توسعه اقتصادی صرف‘ دارای رابطه گویایی نیستند‘ ولی شاخصهای فرهنگی و بهداشتی توسعه‘ همبستگی معنی داری را نشان می دهند. در این میان سیاستهای دراز مدت دولتی و برنامه ریزی تنظیم خانواده نقش مؤثری در کاهش باروری برخی کشورهای اسلامی داشته است‘ ولی به دیل تنوع قومی و فرهنگی تفاوتهایی در سطح باروری کشورهایی که دارای سیاستهای جمعیتی یکسان بوده اند نیز دیده می شود. نتیجه کلی اینکه به دلیل اشتراک مذهبی نمی توان کشورهای اسلامی را گروهی کاملاً متمایز‘ متفاوت و مجزا از سایر کشورهای در حال توسعه‘ از نظر ساخت و حرکات جمعیتی دانست

در نظام قشربندیهای اجتماعی و انعطاف پذیر بودن یا انعطاف پذیر بودن یا انعطاف پذیری آن‘ فرصتهای متفاوتی است که جامعه برای گذر از یک قشر به قشر دیگر به افراد عرضه می کند. طی مطالعه ای موردی در زمینه ساختار طبقاتی و چگونگی تحرک اجتماعی در شهر تهران در سال 1374 به این نتیجه رسیدیم که 9/22 درصد از جامعه مردان شاغل 30 سال به بالای ساکن شهر تهران در مراتب بالای اجتماعی – اقتصادی قرار داشته‘ 7/38 درصد در طبقه متوسط و 4/38 درصد در طبقات پایین جامعه قرار داشته اند. مقایسه منزلت طبقه ای پاسخگویان با پایگاه اجتماعی پدرشان تحرک اجتماعی را نشان داد که در تحویل و تحول میان دو نسل 7/38 درصد نسل کنونی همان وضع طبقاتی نسل پیشین خود را حفظ کرده و 3/61 درصد آن را تغییر داده اند. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که جامعه شهر تهران از نظر ساختار طبقاتی یک جامعه باز بوده ولی میزان جابه جایی و تحرک اجتماعی فقط در حد یک طبقه بوده است

" طرح مساله: وضعیت و حرکت جمعی زنان ایران در چارچوب کدام یک از مفاهیم تحلیلی جامعه شناختی می توان جای داد؟ در سالهای 84-1376 (موسوم به دوران اصلاحات)، تلاش برای ارایه پاسخ به این سوال منجر به در گرفتن یکی از مباحث جدی و مناقشه انگیز در عرصه عمومی ایران شد. روش: این مقاله در پاسخ به این سوال با تاسی به روش شناسی تحلیلی - تجربی و سرمشق «انتخاب عقلانی» چهارده روند مثبت و منفی را در میان زنان احصا و توصیف کرده است. آنگاه نشان داده است اولا ارزیابی رایجی که حرکت و وضعیت جمعی زنان را به عنوان یک «مساله اجتماعی» مورد تایید قرار می دهد، کافی نیست؛ ثانیا ارزیابی دوم و سومی که پویش زنان را یک «جنبش اجتماعی» و یک «جنبش جدید اجتماعی» (که مورد حمایت فمینیستهای ایرانی است) می داند، قابل دفاع تجربی نیست. یافته ها و نتایج: این مقاله، در پایان حرکت جمعی زنان را نه در سطح یک جنبش اجتماعی، بلکه در حد یک «مقاومت اجتماعی» ارزیابی می کند و سه حالت را برای آینده آن حدس می زند. "