جامعه شناسی فرهنگ

در این مقاله مفهوم مدرنیته را بعنوان آنچه که از تفکر کلاسیک وبر، زیمل و میشلز سرچشمه گرفته، و نیز به عنوان آنچه که در جامعه شناسی معاصر مورد تفسیر قرار گرفته است مورد بحث قرار می دهم. به توضیح جامع از گسترش مفهوم مدرنیته در جامعه شناسی علاقمند نیستم بلکه بیشتر بر یک حوزه آن متمرکز می شوم : تضاد اجتماعی و جنبش های اجتماعی. علاقه اصلی ام به تاثیر مدرنیته هم بر گسترش و هم بر فهم جامعه شناختی از جنبش های اجتماعی مرتبط است. به عبارت دیگر، صرفاً به تاریخ یک مفهوم علاقمند نیستم بلکه بیشتر به رابطه بین مفاهیم واقعیت تاریخی و توانایی درک اجزای آن تمایل دارم.

۲۲۴.

جامعه شناسی زنان

نویسنده: شهلا باقری زهرا قربانی راوند معصومه کرامتی

منبع: کتاب ماه ۱۳۸۸ شماره ۲۱

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ جامعه شناسی فرهنگ

تعداد بازدید : ۱۷۰۲ تعداد دانلود : ۲۸۷۶

۲۲۵.

کلیشه سازی جنسیتی در مورد کاندیداهای سیاسی

نویسنده: اکرم امینی

منبع: کتاب ماه ۱۳۸۸ شماره ۲۱

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۱۴ تعداد دانلود : ۶۰۱

۲۲۶.

آسیب شناسی خلق و خوی ایرانیان

مصاحبه کننده: فاطمه شمس مصاحبه شونده: محمدعلی همایون کاتوزیان

منبع: آیین بهمن و اسفند ۱۳۸۸ شماره ۲۶ و ۲۷

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۸۸۴

۲۲۷.

بازنمایی کلیشه های جنسیتی در رسانه: مطالعه موردی صفحه حوادث روزنامه همشهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حشمت السادات معینی فر

منبع: تحقیقات فرهنگی ایران ۱۳۸۸ شماره ۳

کلید واژه ها: زن کلیشه های جنسیتی رسانه روزنامه صفحه حوادث

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۷۸۵ تعداد دانلود : ۲۰۰۹

"رسانه ها در کنار خانواده و آموزش و پرورش، از جمله عوامل جامعه‏پذیر کردن افراد یک جامعه هستند. آنچه رسانه ها به نمایش می‏گذارند هم برگرفته از فرهنگ جامعه است و هم تاثیرگذار بر‏ آن. تاثیرگذاری رسانه ها، در مراحل و مواردی چشمگیر است. به عنوان مثال افرادی که ارتباطات اجتماعی محدودتری دارند، فرصت بیشتری را با رسانه هایی همچون تلویزیون سپری می‏کنند و آنچه در آن می‏بینند، علاوه بر جنبه تفریح و سرگرمی، جنبه آموزشی نیز دارد. افرادی که به طور مداوم خواننده روزنامه طرفدار خود هستند نیز چنین آموزشی دریافت می کنند. در این مقاله به بررسی صفحه حوادث روزنامه و بررسی ساخت کلیشه های جنسیتی در آن می پردازیم. در این تحقیق با استفاده از نظریه نقش جنسیتی و جامعه پذیری جنسیت، مدل تحقیقی ـ ترکیبی ارائه می شود. نتایج به دست آمده نشان می دهد مردان بیشتر از زنان مرتکب جرم می شوند و زنان در واقع سوژه انواع جرم هستند. بارزترین کلیشه ای که در مجموع به دست آمده این است که مردان در نقش «مهاجم و متعرض» به زنان، و در مقابل زنان به صورت قربانی بازنمایی شده اند. کلیشه های موجود در نمونه بررسی شده هم توصیفی و هم تجویزی است. "

۲۲۸.

بازتاب نگرش فرهنگی غرب نسبت به ایران در ساخت های زبانی نشریات انگلیسی زبان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مریم سادات غیاثیان

منبع: تحقیقات فرهنگی ایران ۱۳۸۸شماره ۱

کلید واژه ها: اسلام ایران فرهنگ رسانه تحلیل گفتمان انتقادی شرق شناسی ادوارد سعید نژادپرستی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۷۵۰ تعداد دانلود : ۱۳۱۴

"در این مقاله سعی بر آنست تا با معرفی دو رویکرد اصلی در شرق شناسی -شرق شناسی کلاسیک و شرق شناسی نوین- نگرش غرب نسبت به شرق در سطح کلان و اسلام در سطح خرد در هر یک از این دو رویکرد بررسی و رویدادهای مؤثر در ایجاد شرق شناسی نوین برشمرده شود. حادثه یازدهم سپتامبر 2001، یکی از اتفاقات مهم و تاثیرگذار در قرن حاضر و شرق شناسی نوین بوده است. از آن جایی که رسانه ها مهم ترین وسیله برای بازنمایی تفکر شرق شناسانه و نژادپرستانه هستند، گونه معاصر نژادپرستی، تاکید بر تفاوت های فرهنگی است. بر همین اساس، در این پژوهش نگرش فرهنگی غرب نسبت به ایران در ساخت های زبانی روزنامه های گاردین و دیلی تلگراف از انگلیس و مجلات تایم و نیوزویک از آمریکا پس از این حادثه تحلیل و تفسیر می شود. چارچوب نظری پژوهش بر پایه مدل بازنمایی کنش/ کنشگران اجتماعی ون لیوون 1995 و 1996 بنا شده که یکی از چهار رویکرد اصلی در تحلیل گفتمان است. "

۲۲۹.

مذهب، ارزش ها و ایدئولوژی

نویسنده: کِنِت تامپسون مترجم: جمشید مظفری

منبع: زریبار سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۳۸۸ شماره ۷۱ و ۷۲

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۵۳ تعداد دانلود : ۱۰۶۱

در این مقاله نویسنده بر آن است تا مباحث مذهب، ارزشها و ایدئولوژی را در بستر جهان مدرن به تصویر بکشد. در اینجا به شکلی دقیق آنچه که در رویارویی با مدرنیته و جهان مدرن بر سر مذهب و ارزشهای سنتی آمده است مورد بررسی قرار میگیرد و در این مسیر فرایند عرفی یا دنیوی شدن را در جهان مدرن به تصویر میکشد. در این راستا از رویکردها و افکار متفکران برجستهی جامعه شناسی همچون دورکیم و ماکس وبر و مارکس و بندیکت آندرسون و مکاینتایر بهره گرفته است و نشان داده که آنان مذهب را در دنیای مدرن چگونه میدیدند و راههای بازتولید دین و بقای آن در عین عرفی شدن را در این دوره چگونه ارزیابی میکنند.

۲۳۰.

بخش فارسی صدای آمریکا: توفیق یا شکست رسانه تلویزیونی در دیپلماسی عمومی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید محمدعلی موسوی جواد اصغری راد

منبع: تحقیقات فرهنگی ایران ۱۳۸۸ شماره ۳

کلید واژه ها: دیپلماسی عمومی برجسته سازی اهداف امریکا در ایران صدای امریکا مخاطبان

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۵۲ تعداد دانلود : ۹۲۵

"از زمان پیروزی انقلاب اسلامی و قطع روابط سیاسی با امریکا که منجر به حذف نهادهای فرهنگی و آموزشی آن در ایران شد، رسانه های بین المللی امریکا به عنوان یکی از ارکان دیپلماسی عمومی آن کشور، نقش تعیین کننده ای در قبال ایران ایفا می کنند. مقاله حاضر با تکیه بر مطالعه موردی درباره بخش فارسی شبکه «صدای امریکا» سعی در تخمین ارزیابی میزان توفیق این رسانه ها در جامعه ایران دارد. این مطالعه میدانی بر اساس نظریه جوزف نای و کارشناسانی از قبیل بوید (1997) و گیلبوا (2000) شکل گرفته که چهار هدف را برای به کارگیری رسانه های بین المللی ارائه می کنند. با توجه به این اهداف، نگارندگان به تحلیل محتوای برنامه های صدای امریکا پرداخته و سپس با نظرسنجی از مخاطبانِ ایرانی، چگونگی دریافتِ پیام های موجود در محتوای این رسانه بررسی می کنند. "

۲۳۱.

ویژگی های فرهنگ سازمانی با رویکرد به سازی نیروی انسانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ناصر فقهی فرهمند

منبع: تحقیقات فرهنگی ایران ۱۳۸۸ شماره ۴

کلید واژه ها: فرهنگ سازمانی به سازی نیروی انسانی ویژگی های فرهنگ سازمانی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ جامعه شناسی فرهنگ

تعداد بازدید : ۴۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۷۳۶

"یکی از مهم ترین عوامل درونی سازمان، فرهنگ و فضای آن سازمـان اسـت که از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اگر سازمان در دو عامـل فرهنگ و فضا ضعف داشته باشد، به طور یقین نمی تواند خود را به حد مطلوب برسانـد. تاریـخ نشان می دهد موفقیت عملکرد هر سازمانی به طور معناداری تحت تاثیر فرهنگ سازمانی آن قرار می گیـرد. لذا بررسی اینکه آیا در سازمان ها از ویژگی های سیزده گانه فرهنگ سازمانی شامل: هویت، تعهد، ثبات، رفتار، وظایف، کنترل، هماهنگی، ابتکار فردی، مسئولیت پذیری، هدایت و سرپرستی، انسجام، حمایت مدیریتی و ارتباطات، درک مثبتی وجود دارد یا خیر؟، هدف اصلی این پژوهش است تا با استفاده از فرضیه ای تحت عنوان «وجود ارتباط آماریِ معنی دار بین ویژگی های فرهنگ سازمانی در سازمان ها» مورد بررسی قرار گیرد. با استفاده از پرسشنامه های ویژگی های فرهنگ سازمانی در نمونه های قابل دسترس جامعه آماری این بررسی شامل مدیران، کارشناسان و کارگران شرکت های کوچک تولید کننده قطعات صنعتی شهر تبریز، بیشترین امتیاز در بُعد ابتکار فردی و کمترین امتیاز در بُعد حمایت مدیریتی حاصل شد که نتایج ضریب همبستگی علاوه بر وجود همبستگی مثبت، ارتباط معنی داری را بین ویژگی های اصلی فرهنگ سازمانیِ مورد ارزیابی نشان داد. همچنین تحلیل واریانس ویژگی های فرهنگ سازمانی در بخش های مختلف سازمانی مربوط به درک کارکنان بخش های مختلف سازمانی نشان داد اختلاف معنی داری بین درک مدیران و کارشناسان از ویژگی های مذکور وجود ندارد اما در این رابطه، اختلاف معنی داری بین درک کارکنان نسبت به این ویژگی ها وجود دارد. "

۲۳۲.

جامعه شناسی جنسیت

نویسنده: رشید جعفرپور

منبع: کتاب ماه ۱۳۸۸ شماره ۲۱

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ جامعه شناسی فرهنگ

تعداد بازدید : ۱۴۳۸ تعداد دانلود : ۳۵۵۰

۲۳۳.

زبان، تفکر و فرهنگ: دیدگاه ها و برهان ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: کیوان زاهدی

منبع: تحقیقات فرهنگی ایران ۱۳۸۸شماره ۱

کلید واژه ها: دگرسازی قوم، نحو موجبیت نسبیت زبانی همسازی کمینه گرایی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۴۱۸ تعداد دانلود : ۲۰۷۱

"این مقاله هدفی دو گانه دارد: هم به بررسی دیدگاه های متاخر درباره رابطه میان زبان، تفکر و فرهنگ می پردازد و هم به ارائه راهکاری نوین در قالب طرحی جدید بر پایه آخرین دستاوردهای رویکرد کمینه گرا می انجامد. محورهای اصلی برای بررسی دیدگاه ها و برهان ها به صورت تمایزاتی سه گانه ارائه می شود: 1- تمایز میان نگرش های مبتنی بر وجود رابطه میان فرهنگ و زبان، در مقابل نگرش مبتنی بر نبودن رابطه میان این دو 2- تمایز میان نگرش همسازی ـ فراگشتی، در مقابل نگرش دگرسازی زبان 3- تمایز میان نگرش انگیختگی اجتماعی ـ ارتباطی زبان در مقابل انگیختگی زیستی ـ ژنتیکی. فرضیه اصلی این پژوهش در بخش راهکار نوین خود آن است که با در نظر گرفتن آنچه برنامه کمینه گرا به ویژه آنچه از سال 2000، به این سو ارائه کرده است، امکان تاثیرگذاری زبان بر تفکر و رمزگذاری فرهنگ در زبان و همچنین تاثیرپذیری زبان از فرهنگ که تحت عنوان قوم ـ نحو شناخته می شود، در عین مفروض دانستن شالوده زیستی ـ ژنتیکی میسر است. از این منظر، کارکرد اصلی زبان نه ایجاد ارتباط است و نه بیان تفکر، بلکه نقش اصلی و دلیل وجودی آن اتصال سامانه های شناختی و اجتماعی- فرهنگی به یکدیگر است. "

۲۳۴.

فرهنگ حذف یا حذف فرهنگ

نویسنده: محمدرضا شعبانی

منبع: گزارش خرداد ۱۳۸۸ شماره ۲۰۸

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ جامعه شناسی فرهنگ

تعداد بازدید : ۱۹۶۲ تعداد دانلود : ۱۰۱۷

۲۳۵.

بررسی میزان هم خوانی زبان پیام کوتاه با زبان فارسی معیار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: بهمن زندی فاطمه ربانی

منبع: تحقیقات فرهنگی ایران ۱۳۸۸شماره ۱

کلید واژه ها: زبان معیار تلفن همراه هم خوانی دستوری هم خوانی معنایی پیام کوتاه (اس‏ام‏اس)

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۴۹ تعداد دانلود : ۹۴۶

"امروزه تلفن همراه، به عنوان مدرن‏ترین ابزار ارتباطی شخصی، با امکانات وسیع، آسان و ارزان، کاربرد ویژه‏ای دارد. از جمله کاربردهای خاص این وسیله ارتباطی، اس‏ام‏اس (ارسال پیام کوتاه) است که با مقاصد متفاوت در مواقع گوناگون از آن استفاده می شود. در این مقاله سعی شده است تا پیام‏های کوتاه از منظر زبان شناسی بررسی شود و به روش تحلیل محتوا، میزان هم خوانی دستوری و معنایی پیام‏های کوتاه با زبان فارسی معیار و همچنین نوع مضامین (جملات قصار، عاشقانه، پیام تسلیت و تبریک، طنز و جوک) و نوع نگارش آنها (فارسی، انگلیسی و فینگلیش) بررسی شود. جامعه آماری این پژوهش، پیام‏های کوتاه دریافت شده در شش ماه اول سال 1387 است که تعداد 1795 پیام کوتاه نمونه آماری را تشکیل داده و تحلیل شده است. مقایسه پیامک های فارسی و پیامک های استفاده شده در جوامع دیگر و به ویژه در کشورهای انگلیسی زبان، نشان دهنده این است که هنوز در زبان فارسی، گونه خاصی با نام گونه پیام کوتاه شکل نگرفته است. میانگین 8/7 جمله در هر پیامک (1795 پیامک مطالعه شده 14028 جمله را شامل بودند) و میانگین 5/26 واژه در هر پیامک (1795 پیامک مطالعه شده 47446 واژه را شامل بودند) میانگین های مناسبی برای دلالت بر اصطلاح «پیامک» نیست. نتیجه دیگر اینکه در حال حاضر، تمایل عمومی بر نگارش اکثریت پیامک‏ها به خط فارسی است. ولی همچنان پیامک های زیادی نیز به خط «فینگلیش» ارسال می شود. "

۲۳۶.

نقش صنایع فرهنگی در هویت بخشی به امت اسلامی

نویسنده: غلامرضا کریمی

منبع: کتاب ماه ۱۳۸۸ شماره ۲۳

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۰۸ تعداد دانلود : ۱۴۸۸

۲۳۷.

گزارشی از یونسکو از نقشه ی استراتژی صنایع فرهنگی کشورهای پیشرفته و در حال توسعه

نویسنده: محمدرضا سعیدآبادی

منبع: کتاب ماه ۱۳۸۸ شماره ۲۳

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۲۰ تعداد دانلود : ۶۶۹

۲۳۸.

اوقات فراغت و هویت اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رسول ربانی حامد شیری

منبع: تحقیقات فرهنگی ایران ۱۳۸۸ شماره ۴

کلید واژه ها: سبک زندگی جوانان اوقات فراغت هویت اجتماعی طبقه اجتماعی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ جامعه شناسی فرهنگ

تعداد بازدید : ۳۶۰۳ تعداد دانلود : ۱۷۹۵

"الگوهای گذران اوقات فراغت تا چه حد می توانند بازنمای هویت اجتماعی باشند؟ آیا این الگوها در تداوم هویت طبقاتی قرار می گیرند یا در متن فرهنگ مصرف محور معاصر و تغییرات فرهنگی پست مدرن، هویت های متمایز اجتماعی دیگری را بر اساس الگوهای مصرف بیان می کنند؟ هدف مقاله حاضر بررسی هویت اجتماعی در چارچوب تحلیلی مفهوم «اوقات فراغت» به مثابه بخشی از مفهوم عام «سبک زندگی» است. این مطالعه به دو شیوه پژوهش کیفی با استفاده از تکنیک مصاحبه عمیق و روش پیمایشی با استفاده از تکنیک پرسشنامه در بین جوانان شهر تهران به اجرا درآمده است. نتایج تحقیق بیانگر نقش تعیین کننده «طبقه اجتماعی» و ترکیب همزمان«جنسیت» با طبقه اجتماعی در خطوط تمایز و تفاوت الگوهای گذران اوقات فراغت است. حوزه فراغت در تهران به عنوان عرصه انتخاب فردی هنوز در دایره محدود طبقه اجتماعی و جنسیت است. کنشگران اگرچه آزادی انتخاب دارند اما این انتخاب توسط متغیرهای ساختاری و زمینه ای محدود شده است. همبستگی شدید هویت با طبقه اجتماعی و جنسیت ـ در حوزه فراغت ـ به معنای نفی تفاسیر پست مدرن در تمایزاتِ اجتماعی متکثرِ مبتنی بر مصرف است. "

۲۳۹.

رسانه و فرهنگ سازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدرضا دهشیری

منبع: تحقیقات فرهنگی ایران ۱۳۸۸ شماره ۴

کلید واژه ها: نماد جامعه پذیری باور رسانه ارزش ارتباطات هنجار فرهنگ سازی آیین فرهنگ پذیری فرهنگ گرایی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ جامعه شناسی فرهنگ

تعداد بازدید : ۱۴۲۸۳ تعداد دانلود : ۷۷۲۲

"این مقاله به منظور بررسی تاثیرات رسانه بر فرهنگ سازی، ابتدا به تبیین لایه های شش گانه فرهنگ شامل: باورها، ارزش ها و هنجارها (به عنوان هسته فرهنگ) و نماد ها و اسطوره ها، آیین ها و آداب و رسوم، و فناوری ها، مهارت ها و نوآوری ها (به عنوان پوسته فرهنگ) می پردازد. سپس با واکاویِ مفهومی فرهنگ سازی مشتمل بر فرهنگ پذیری (به معنای تاثیرگذاری بر هسته و پوسته فرهنگ) و فرهنگ گرایی (به معنای تاثیرگذاری بر پوسته فرهنگ) و با بهره گیری از نظریه های ارتباطی، به تجزیه و تحلیل تاثیرات فرهنگیِ رسانه ها در عرصه های اندیشه پردازی، ارزش گذاری، هنجار سازی، نماد سازی، جامعه پذیری، الگوسازی و نوآوری رفتاری مبادرت می ورزد و این فرضیه را مورد آزمون قرار می دهد که رسانه ها در عرصه هسته فرهنگ از توان تعلیمی و تثبیتی در زمینه فرهنگ پذیری برخوردارند و در مورد پوسته فرهنگ دارای توان تغییر رفتارها و الگوهای اجتماعی در جهت فرهنگ گرایی هستند. نگارنده در پایان، استلزامات چشم انداز مثبت فعالیت های رسانه ای در عرصه فرهنگ سازی را خاطرنشان می سازد. "

۲۴۰.

بررسی هویت دینی و ملی جوانان شهر تهران با تاکید بر تاثیر خانواده

نویسنده: خدیجه سفیری معصومه غفوری

منبع: پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه (جوان و مناسبات نسلی) ۱۳۸۸ شماره۲

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۵۸۷۱ تعداد دانلود : ۲۶۸۷

" مساله هویت ملی و دینی جوانان با توجه به درصد بالای جمعیت و نقش سازنده آنان در سرنوشت آینده کشور ، اهمیتی دو چندان دارد. خانواده به جهت الگو گیری جوانان از والدین می تواند از عوامل مؤثر در این زمینه باشد . هدف از این مقاله بررسی میزان هویت دینی و ملی جامعه مورد مطالعه و رابطه آن با پایبندی و عملکرد آموزشی والدین و همچنین روابط صمیمی آنان می باشد. این تحقیق با دیدگاه کنش متقابل نمادین ا نجام شده است و با روش پیمایش و بهره گیری از تکنیک پرسشنامه هویت ملی و دینی، 390 نفر از جوانان 18-25 ساله شهر تهران بررسی شدند و هویت مطرح شده با ویژگ یهای فردی و خانوادگی آنان در ارتباط قرار داده شد که نتایج آن به شرح زیر است: در خانواده هایی که والدین پایبندی بالایی نسبت به مؤلفه های ملی و دینی دارند جوانان آن ها نیز از هویت ملی و دینی قوی تری برخوردار هستند. عملکرد والدین در زمینه آموزش جوانان در دو بعد ملی و دینی با هویت ملی و دینی جوانان، رابطه مستقیم و مثبت دارد. میان منطقه محل سکونت و هویت ملی و دینی جوانان رابطه ای منفی و معکوس وجود دارد. با افزایش سن هویت دینی کاهش می یابد و بین تحصیلات و هویت دینی و ملی رابطه منفی و معکوس وجود دارد. "

درخت حوزه‌های تخصصی