درخت حوزه‌های تخصصی

یکی از مهمترین کارهای انسان شناسی مطالعه و مقایسه خصوصیات مختلف در جمعیتهای مختلف انسانی است. خصوصیات مختلف‘ اعم از خصوصیات زیستی یا فرهنگی انسان‘ در جمعیتهای مختلف با توجه به سازگاری انسان در محیط زیست رشد یافته است. جمعیت های مختلف انسانی در برخورد با مسایل موجود و برای حل آنها‘ راههای مختلف زیستی و فرهنگی را برگزیده اند. مقایسه این جمعیتها نشان می دهد که چگونه این خصوصیات به طور متفاوت و گاهی به طور مشابه در جوامع رشد یافته اند. اگر مایل به مطالعه خصوصیات مختلف در جمعیتهای مختلف باشیم‘ باید خصوصیاتی را گزینش کنیم که واجد ارزش سازگاری بوده و دارای پایه های وارثتی باشند. برای درک این مطلبت باید این نکته را در نظر داشت که بسیاری از جمعیتهای انسانی دارای ریشه های قومی و نژادی مشابهند. بنابراین‘ این خصوصیات باید در این نوع جمعیتها مشابه تر ونزدیکتر از جمعیتهایی باشد که دارای ریشه های قومی و نژادی مشابه نیستند. دانش خطوط پوستی که به مطالعه خطوط واقع در نوک انگشتان و کف دست و پا می پردازد‘ به دلیل اینکه در آنها اثرات محیطی‘ حداقل پس از تولد‘ وجود ندارد‘ از مهمترین خصوصیات مطالعه جمعیتهای انسانی بوده است. "هارولد کامینز "Harold Cummins همراه با "سی میدلوC. Midlo" نخستین کتاب علمی دراین زمینه را به رشته تحریر درآوردند. پس از آنان مطالعات بسیار زیادی راجع به خطوط پوستی گروههای مختلف انسانی انجام گرفته است. اهمیت خطوط پوستی در این است که فقط در "نخستی ها" وجود دارد و حیوانات دیگر دارای این خطوط نیستند. گذشته از آن‘ این خطوط در جمعیتها و نیز در افراد یک جمعیت متفاوتند. بری آگاهی بیشتر از این امر‘ به فصل سیزدهم کتاب "انسان شناسی زیستی" ‘ جلد اول و نیز به کتاب "خطوط پوستی" مراجعه شود.

از خصوصیات فرهنگ‘ الگودار بودن آن است. یعنی اینکه‘ اعمال انسان از رفتارهای خرد و حرکات کوچکتر تشکیل شده است که از ترکیب آنها مدل و نمونه ای پدید می آید. به عبارتی‘ الگو بیانی از نظم است و بر مجموعه ای از روشهای رفتاری و ساخته های قابل رؤیت انسان دلالت می کند. با این وصف الگو نظم مطلق نیست و استثناهایی و انحرافات جزیی قابل اغماض در آن وجود دارد. تمایل به هم آهنگی و ساختن قالبهای الگویی در فرهنگ بسیار قوی است و انسان پیوسته تحت فشار است تا رفتارش را با الگوهای موجود هم آهنگ سازد و این هم آهنگی در زمینه های مختلف فرهنگی (مادی و غیرمادی) قابل مشاهده است. انسان شناسان با توجه به خصوصیت الگویی فرهنگ‘ نظریه ای رائه داده اند که به نظریه الگویی فرهنگ معروف است. طبق این نظریه روش رفتاری ای که فرهنگ جامعه ای را تشکیل می دهد نمایانگر تعمیمی درباره رفتار همه یا بعضی از اعضاء همان جامعه است و لذا از عادات شخصی افراد بشمار نمی رود و همچنین فرهنگ هر جامعه ای مرکب از شبکه پیچیده ای از عناصر است که در نظامی منسجم با یکدیگر مرتبط اند. این اندیشه را "تمامیت فرهنگی" نیز نامیده اند. از آنجا که الگوها نمایانگر هنجارها و قواعدی هستند که رفتار مردم را اداره می کنند و از آنجا که هر جامعه ای با رفتارهای الگودارش مشخص می گردد لذا جهت درک بهتر فرهنگ هر جامعه‘ شناخت الگوهای فرهنگی آن ضروری است. الگوهای فرهنگی بسیار متنوع اند و بر حسب میزان صراحت و آشکار بودنشان طیف وسیعی را تشکیل می دهند. در یک طرف طیف الگوهایی قرار دارند که به آسانی قابل مشاهده و تعمیم اند‘ مثل غذا خوردن‘ لباس پوشیدن‘ خانه ساختن‘ همچنین آداب و رسوم‘ تشریفات‘ مراسم و اعیاد و غیره‘ و در طرف دیگر الگوهایی قرار دارند که به آسانی قابل مشاهده و کشف نیستند‘ یا بهتر بگوییم به آسانی قابل درک و بیان نمی باشند و کشف آنها حتی برای انسان شناسان به سهولت صورت نمی گیرد و چه بسا که افراد جامعه برای بیان این قبیل الگوها واژه خاصی ندارند و نمی توانند آنها را در قالب کلمات بیان کنند و از اظهار صریح آن ها عاجزند. این قبیل الگوها را الگوهای خاموش می نامند. الگوهای خاموش اشکال مختلف دارند و ما در زیر به بحث درباره برخی از آنها به طور جداگانه می پردازیم.