درخت حوزه‌های تخصصی

تعیین اندازه و الگوی توسعه همیشه به عنوان یکی از مهم ترین مراحل تصمیم گیری در فرایند برنامه ریزی محیطی محسوب می گردد. آن سان که از طریق مکان یابی مناسب توسعه و برنامه ریزی دقیق و موشکافانه می توان از به وجود آمدن آثار نامطلوب بر محیط زیست جلوگیری نمود. در مورد اغلب پروژه های بزرگ، با شناسایی محدودیت های جدی زیست محیطی در زمان برنامه ریزی و طراحی پروژه می توان نگرانی ها، هزینه ها و زمان اجرا را کاهش داد. این مهم با انتخاب پهنه ای بهینه که بیشترین ظرفیت بارگذاری توسعه را داراست محقق می گردد. با گذشت بیش از یک دهه از احداث دهکده فرهنگی تفریحی زاینده رود و انجام مطالعات مربوط به تاثیرات اکولوژیک آن بر زیست بوم این رودخانه، طرح توسعه کالبدی این دهکده با ابلاغ سازمان عمران زاینده-رود در دستور کار مهندسان مشاور شهر و خانه قرار گرفت. بدیهی است در بدو امر، بررسی و تعیین پهنه های توسعه جدید از اهمیت فراوانی برخوردار می باشد. هدف این پژوهش بررسی تعیین جهت توسعه و همچنین اولویت و ارجحیت اراضی برای این امر می باشد. از این رو با توجه به هدف فوق، این پژوهش، کاربردی و دارای ماهیتی توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش با استفاده از روش اسنادی، برداشت های تفصیلی میدانی و بهره گیری از مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، مراحل مختلف تعیین پهنه های توسعه بهینه دهکده فرهنگی تفریحی زاینده رود تبیین گردیده است. تعیین اولویت جهات توسعه، میزان ارجحیت هر یک از پهنه ها با توجه به معیارها و تناسب هر یک از پهنه ها برای کابری های مد نظر، نتایج اصلی این پژوهش می باشند.

امروزه اهمیت اقتصادی و اشتغال زائی گردشگری چنان مهم می باشد که می تواند به عنوان موتور اقتصادی هر کشوری تلقی شود. گردشگری مزایای فراونی دارد و می تواند به عنوان یکی از مهم ترین منبع برای اشتغال زائی در سطوح مختلف ملی، منطقه ای و محلی مطرح باشد. پایداری درآمد گردشگری مسأله مهمی است و یکی از مهم ترین عوامل تأثیرگذار در پایداری گردشگری امنیت می باشد. هدف اصلی این مقاله مطالعه و بررسی اثر ناآرامی های سیاسی– اجتماعی بر روند تغییرات درآمدی گردشگری در طی دوره 1995 تا 2012 برای کشورهای ایران، ترکیه و مصر است. برای این منظور متغیرهای تولید ناخالص داخلی، شاخص بهای مصرف کننده و وقوع بحران های سیاسی در طی دوره زمانی مورد مطالعه، مورد استفاده قرار گرفتند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش رگرسیون خطی چند متغیره در قالب تحلیل سری زمانی استفاده شد. مقایسه درآمد گردشگری بین سه کشور ایران، ترکیه و مصر نشان می دهد که اهمیت اقتصادی و اشتغال زائی گردشگری برای کشورهای ترکیه و مصر در مقایسه با ایران خیلی زیاد می باشد. نتیجه بدست آمده از آزمون دوربن– واتسن نشان می دهد سری های زمانی فاقد خود همبستگی می باشند. همچنین نتایج نشان می دهد که در کشور ترکیه و مصر درآمد گردشگری تحت تأثیر بحران و ناآرامی های سیاسی – اجتماعی می باشد و در دوره های وقوع چنین بحران هایی از درآمد گردشگری این کشورها کاسته شده است. این در حالی است بخاطر شرایط خاص سیاسی در ایران مهم ترین عامل اثرگذار بر کاهش درآمد گردشگری شاخص بهای مصرف کننده می باشد.

جهانگردی با توجه به منابع متنوع تاریخی طبیعی و مردم شناختی آن در ایران می تواند در ایجاد تولید در آمد و اشتغال اهمیت زیادی داشته باشد اما با این وجود و گذشت بیش از یک دهه از توجه و تاکید مجدد نسبت به آن هنوز نتوانسته است تا سهم موثر و قابل توجهی در اقتصاد ایران بیابد عوامل درون زا و برون زای چندی درتوضیح این امر قابل شناسایی هستند در این مقاله ناکار آمدی مدیریت به عنوان یکی از دلایل اصلی این عدم موفقیت مورد توجه و بررسی قرار گرفته است این ناکار آمدی که طی یک دهه ( 1378-1368) استمرار داشته سرانجام به رکود جهانگردی ایران و کاهش شدید رشد جهانگردان ورودی در سال 1379 انجامید آثار این ناکار آمدی پس از وایع 11 سپتامبر 2001 و بحران در جهانگردی ایران با با بحران بی سابقه پس ازپایان جنگ تحمیلی روبرو ساخت

توریسم به عنوان یکی از مهمترین منابع اقتصاد در جهان، به وسیله هوا و آب و هوا تحت تأثیر قرار می گیرد که این اطلاعات برای تعیین مقصد و مسیر توریست مهم و حیاتی می باشد. برای بررسی وضعیت اقلیم توریستی ایران از شاخص میسزکوفسکی و داده های 144 ایستگاه سینوپتیک استفاده گردید. با تعیین دورهی تر و خشک مربوط به هر ایستگاه در و 6 همسایه IDW ماهانه، پهنهبندی وضعیت اقلیم توریستی ایران به روش TCI 1990 و تعیین مقدار - دوره زمانی 2005 صورت گرفت. نتایج نشان می دهد که وضعیت اقلیم توریستی مناطق جنوبی در فصل سرد سال و مناطق شمال غرب و شمال شرق کشور در فصل گرم سال شرایط بهینهای دارند. اما مناطق شمال، غرب و نیمه شرقی کشور دو بار در سال شرایط بهینه را تجربه می کنند. در فصل پاییز با توجه اثر کمبود بارش ماه های قبل، شرایط بدتری در اغلب نقاط کشور حاکم می باشد، بهطوری که در سال خشک، در ماه نوامبر، مناطق جنوبی کشور وضعیت بدتری نسبت به سال تر دارند. بدترین شرایط اقلیم توریستی شمال و شمال غرب در ماه دسامبر سال خشک، ماه ژانویه و آوریل حالت میانگین رخ داده است. در مجموع خشکسالی می تواند بر انتقال زمانی مناطق بهینه، به چند ماه بعد منجر شود، همچنین باعث نامطلوب شدن مناطق شمال و شمال غرب کشور نسبت به سال تر می شود. حالت میانگین در اغلب ایام سال به حالت ترسالی نزدیکتر است، همچنین در عرض های میانی کشور شرایط ترسالی تنها در ایام تابستان شرایط بهینهتری را فراهم کرده است، اما در مجموع مناطق شمال غرب در شرایط خشکسالی، بهینهتر از حالت میانگین و تر بوده است. مناطق شمال در هر سه حالت و در اغلب ایام سال به دلیل بارش زیاد و اثرات ناشی از آن شرایط بد اقلیم توریستی دارند.

دشت جلفا - هادیشهر واقع در شمال غرب ایران، در دهه­های اخیر به عنوان مقصد گردشگری یا معبر گردشگران برای مسافرت به مکان­های گردشکری پیرامون دشت مطرح شده است. این مقاله سعی دارد تا با معرفی این دشت به عنوان مکانی ژئومورفولوژیک از یک­سو توجه برنامه­ریزان را به آسیب­پذیری گردشگران از مخاطرات ژئومورفولوژیکی و از سوی دیگر آسیب­پذیری میراث زمین از فعالیت­های گردشگری، جلب نماید. فرایند پژوهش بر پایه تحقیق و تحلیل داده­ها در چند مرحله صورت گرفته است: 1) توصیف ویژگی­های عمومی منطقه مورد مطالعه، 2) تشخیص و شناسایی واحدهای ژئومورفولوژیک، 3) شناسایـی پدیده­های ژئومورفولوژیکی و عـناصر زمین محیطی که می­تواند در توانمندی یا آسیب­پذیری گردشگری منطقه نقش داشته باشد، و 4) تعریف سناریوهای خطر احتمالی در منطقه. بر اساس نتایج این پژوهش، دشت جلفا - هادیشهر یک مکان ژئومورفولوژیک است که ویژگی­های آن در جدولی با عنوان کارت شناسایی مکان ژئومورفولوژیک تنظیم گردیده است. افزایش روز افزون تراکم جمعیت ساکن و گردشگر در این مکان، آن را در برابر چالشی مهم به نام تهدید پایداری محیطی قرار داده است. به نظر می­رسد این مسأله با درک و فهمی درست از چشم­انداز و مخاطرات تهدیدکننده آن براحتی قابل حل است و می­توان با تهیه نقشه­های ژئومورفولوژی، تهیه کارت­های شناسایی و ارائه اطلاعات به مسئولین و برنامه­ریزان جهت لحاظ در برنامه­های توسعه از یک طرف و القاء این اطلاعات به گردشگران از طریق همین نقشه­ها از طرف دیگر به این مهم دست یافت.

تفریح و تفرج از جمله نیازهای روحی و روانی هر انسان است که باعث رفع خستگی، آرامش اعصاب و روح و شکوفایی استعداد‌ها می‌شود. در کشور ما به علت کمبود مراکز تفرجی، برنامه‌ریزی برای احداث تفرجگاه کاملا ضروری است. جنگل از مهم‌ترین و جذاب‌ترین منابع گردشگری در طبیعت محسوب می‌شود که مقصد سفر بسیاری از گردشگران طبیعت است. در این مطالعه با استفاده از روش ارزیابی چند معیاره پارامتریک مبتنی بر تلفیق بهینه و امتیازدهی به شاخص‌های مربوط و با بهره‌گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)، عرصه‌های مستعد برای طرح‌ریزی تفرجی به دو شکل متمرکز و گسترده در سامان عرفی منج در جنگل‌های محدوده شهرستان لردگان در استان چهار محال و بختیاری، شناسایی و مطلوبیت تفرجی آنها مشخص گردید. در این بررسی از 6 معیار اقلیم، خاک، پوشش جنگلی، منابع آبی، شکل زمین و چشم‌انداز به عنوان عوامل محیطی و 4 معیار جذابیت‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی، دسترسی، تقاضای تفرجی و کاربری اراضی به عنوان عوامل اقتصادی و اجتماعی برای ارزیابی توان تفرجی منطقه جنگلی مورد مطالعه، استفاده گردید. در این تحقیق از 8 معیار اصلی، 15 معیار فرعی و 46 شاخص برای تعیین میزان مطلوبیت جنگل‌‌های تفرجی متمرکز استفاده شد. هر معیار با اتخاذ شیوه وزن‌گذاری، ارزش کمّی پیدا کرد.

گردشگری نه تنها عاملی برای تقویت فرهنگهاست، بلکه گامی است بسوی پیشرفت و تحول اقتصادی و اجتماعی که برای توسعة آن باید به معیارهای مربوطه یعنی عوامل طبیعی، رشد فرهنگی و تهیه طرحهای توسعه، توجه نمود. چون کشور ایران از دیرباز متکی به اقتصاد نفت بوده است، با احیاء و توسعة گردشگری می توان آنرا از اقتصاد تک محصولی بیرون آورد. در این رابطه باید از تمام امکانات، فضاها و مکانهای توریستی استفاده نمود. یکی از مکانهای با ارزش ایران، استان گیلان است که با داشتن موقعیت و زیبائیهای طبیعی فراوان با فراهم نمودن امکانات اقامتی و رفاهی برای گردشگران می توان از آن بهره های فراوان گرفت.

رشد روز افزون و سهم فزاینده توریسم در اقتصاد جهانی هر روز چرخه ای تازه بر ساز و کار بنیادین این صنعت می افزاید تا جایی که صنعت توریسم خود تبدیل به نمونه ای از دهکده جهانی می شود. بنابراین توسعه فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در بسیاری از ابعاد با فعالیت های مرتبط به امور جهان گردی گره خورده است یکی از جاذبه های بسیار مهم که مورد توجه اغلب مردم دنیاست جاذبه های فرهنگی و تاریخی است که این جاذبه ها معرف فرهنگ خاص همان کشور و دارای ارزش های در خور توجه آن سرزمین و ویژگی های مردم همان مرز و بوم است. سرزمین پهناور ایران با طبیعت رنگارنگ و استثنایی خود و هم چنین با فرهنگ و تمدن باستانی آن ریشه در تاریخ کهن سال این مرز و بوم دارد و نیز با آثار باستانی بسیار زیادی که در جای جای این کشور قرار گرفته، آن را در ردیف یکی از ده کشور نخست جهان به لحاظ جای گاه تاریخی و فرهنگی قرار داده است. استان گلستان به عنوان بخشی از سرزمین پهناور ایران زمین به لحاظ تاریخی، دارای سابقه ای درخشان و از نظر دارا بودن عرصه تاریخی و یادمانی بسیار غنی است. تاریخ بسیار کهن استان گلستان و قرار گرفتن در مسیر راه ارتباطی بین شرق و غرب کشور باعث گردیده تا یکی از کانون های مهم تاریخی کشور ایران مطرح باشد. آثار و نشانه های متنوع و مختلفی که از سیر تکوینی فرهنگ و تمدن بشری به جای مانده می توانند به عنوان جاذبه های توریستی مورد استفاده قرار گیرند. تپه ها، قلعه ها، مساجد زیبا، زیارتگاه ها، برج ها، کانون های شهری و روستایی تاریخی، کاخ ها، پل ها، معابر و گذرگاه های تاریخی، امام زاده ها و آرامگاه، دیوار دفاعی و آداب و رسوم و ... گو شه هایی از جاذ به های تاریخی و فرهنگی استان گلستان است که در صورت سرمایه گذاری مناسب و به کارگیری شیوه های نوین تبلیغات می تواند نقش چشم گیری در جذب توریست داخلی و خارجی داشته باشد.