درخت حوزه‌های تخصصی

گردشگری نه تنها عاملی برای تقویت فرهنگهاست، بلکه گامی است بسوی پیشرفت و تحول اقتصادی و اجتماعی که برای توسعة آن باید به معیارهای مربوطه یعنی عوامل طبیعی، رشد فرهنگی و تهیه طرحهای توسعه، توجه نمود. چون کشور ایران از دیرباز متکی به اقتصاد نفت بوده است، با احیاء و توسعة گردشگری می توان آنرا از اقتصاد تک محصولی بیرون آورد. در این رابطه باید از تمام امکانات، فضاها و مکانهای توریستی استفاده نمود. یکی از مکانهای با ارزش ایران، استان گیلان است که با داشتن موقعیت و زیبائیهای طبیعی فراوان با فراهم نمودن امکانات اقامتی و رفاهی برای گردشگران می توان از آن بهره های فراوان گرفت.

مقاله حاضر به موقعیت کوچ نشینی در ایران و در رابطه به نواحی مربوطه می پردازد. واژه کوچ نشینی از زبان یونانی ریشه گرفته و اغلب جامعه شناسان و جغرافی دانان درباره آن تحقیق نموده اند. از جمله جغرافی دانان ایرانی دکتر پایلی و دکتر سهامی درباره کوچ نشینی تحقیقاتی انجام داده اند. ایران و دیگر کشورهای خاورمیانه دارای کوچ نشینانی هستند که مهمترین مشخصه ها و نیازهای آنها بشرح زیر است. - فضا برای حرکت - سازمانهای اجتماعی - زیربنای خاص اقتصادی از سال 1970 بعلت اهمیت کوچ نشینی و براساس سیاست های آموزش عالی در ایران‘ دانشگاهها مقاطع لیسانس‘ فوق لیسانس و دکتری رشته کوچ نشینی دائر نموده اند.

در اجرای طرح ساماندهی شهر تهران‘ برنامه ریزی با هدف توزیع مناسب فضایی سازمانهای موجود صنفی از جمله میادین میوه و تره بار مد نظر قرار گرفت. انتقال میادین میوه و تره بار از داخل شهر به محل جدید‘ ضرورت بررسی همپیوندی واحدهای مرتبط با این سازمان صنفی را آشکار ساخت و بدین لحاظ نظام عملکردی سردخانه ها و انبارهای سرد تهران به عنوان یکی از شاخص ترین واحدهای همپیوند با میادین میوه و تره بار تؤام با پیش بینی نیازهای موجود و آتی آن در قالب یک پروژه تحقیقاتی مطرح شد. در یک طبقه بندی کلی و با تهیه پراکندگی سردخانه های موجود تهران مشخص گردید که از کل 32 واحد سردخانه ای تنها 19 واحد در جهت ارائه خدمات به عموم فعالیت دارند و بقیه در اختیار اهداف بخشهای تولیدی و بازرگانی و دیگر مؤسسات خصوصی هستند. ارتباط عملکردی و ظرفیت مفید سردخانه هایی که به خدمات عام اشتغال دارند به ترتیب برای سردخانه هایی که با میدان میوه و تره بار رابطه قوی دارند 70 درصد‘ متوسط 50 درصد و ضعیف 20 درصد می باشد. این در شرایطی است که ضریب اشغال و سرانه بالایی در فعالیت سردخانه های موجود بدلیل نقش دولت و سازمانهای دولتی در نگهداری اقلام غذایی استراتژیک وجود دارد. ضعف رابطه عملکردی بین میادین سنتی میوه و تره بار و سردخانه های تهران با توجه به طرح انتقال میادین مزبور و استقرار در محل جدید‘ برنامه ریزی برای احداث سردخانه ها و انبارهای سرد را در کنار میدان جدید توجیه نموده و ایجاد رابطه عملکردی کارآمد بین آنها را ضروری می دارد. افزایش جمعیت توأم با تأثیر عوامل اقتصادی‘ اجتماعی در یک افق 25 ساله (1370-1395) گویای نیاز روز افزون به تأمین و توزیع مواد غذایی از جمله میوه و تره بار برای جمعیتی افزون بر دو برابر جمعیت حال حاضر تهران است. به عبارت دیگر میزان عرضه و مصرف میوه و تره بار در تهران که اکنون بالغ بر 4 میلیون تن در سال است‘ حجمی برابر با 13000 تن را جهت تخلیه و بارگیری روزانه در سردخانه ها شامل می شود. این مقدار با احتساب میزان ضایعات‘ جذب و گرایش بسیاری از واسطه ها بدلیل مکان یابی منطقی سردخانه و نیز پیش بینی جایگزینی میادین مرغ و گوشت در میدان جدید‘ نیاز به ظرفیتی برابر با 000‘20 تن را مشخص می دارد. بدیهی است با در نظر داشتن رشد جمعیت و افزایش تقاضا در افق 25 ساله‘ نیاز به ظرفیتی بالغ بر دو برابر وضع موجد قابل پیش بینی است. در احداث سردخانه و انبارهای سرد‘ استانداردهای مربوط به مکان گزینی‘ طراحی کالبدی و توجه به ویژگیهای محیطی مطابق آئین نامه های اجرایی تنظیم شده‘ قابل اجراست. نهایتاً بمنظور ارائه شیوه منطقی و صحیح در ایجاد ارتباط و همپینودی فراگیر از سطح میادین تولید تا حد توزیع بصورت خرده فروشی با در نظر داشتن اینکه در وضع فعلی یک برنامه اصولی و جامع و عملکرد سامان یافته در نظام توزیع میوه تره بار با سردخانه های موجود تهران وجود ندارد‘ الگوی مربوطه طراحی و در انتهای مقاله ارائه شده است.

با توجه به اتمام بازسازی مناطق جنگزده کشور در سال جاری‘ "ابعاد جغرافیایی و عملکرد بازسازی" هدف اصلی مطالعه بوده است‘ اما به دلیل گستردگی موضوع در مقاله حاضر " ابعاد جغرافیایی خسارتهای جنگ تحمیلی " بعنوان مدخلی بر "عملکرد فضایی بازسازی مناطق جنگزده" که در بخش دوم ارائه خواهد شد مورد بررسی قرار گرفته است. مباحث و عناوین اصلی مقاله عبارتست از: " میزان خسارت و توزیع جغرافیایی آن در جنگ تحمیلی‘ شناخت منابع خسارت‘ خسارات اقتصادی طی سالهای جنگ‘ خسارات اقتصادی استانها‘ استانهای جنگزده‘ اثرات جنگ بر سکونتگاههای انسانی و تأثیرات جمعیتی بر اثر جنگ".

کوچ نشینان بختیاری به عنوان یکی از ایلات و عشایر عمده کشور به شمار می روند. سه استان چهارمحال بختیاری‘ اصفهان و خوزستان قلمرو ییلاقی و قشلاقی آنها را تشکیل می دهند. بختیاری ها در طول سال به دو منطقه متفاوت از نظر جغرافیایی کوچ می کنند. بطوریکه حرکت از قشلاق به ییلاق از اواخر اسفند شروع و تا اردیبهشت ماه ادامه می یابد و حرکت از ییلاق به قشلاق نیز از نیمه دوم شهریور ماه شروع و تا اواخر مهرماه به طول می انجامد. استان چهارمحال و بختیاری و بخشی از استان اصفهان به عنوان قلمرو ییلاقی و استان خوزستان به عنوان قلمرو قشلاقی ایل بختیاری به شمار می رود. بختیاری ها بر حسب فاصله بین منطقه ییلاقی و قشلاقی و بالعکس و وجود یا عدم وجود راه ارتباطی از دو طریق اقدام به کوچ می کنند. یکی با استفاده از وسایل نقلیه و دیگری با چهارپایان و در برخی موارد جهت رسیدن به منطقه ییلاقی و قشلاقی‘ بیش از پانصد کیلومتر مسیر را طی می کنند. در این مقاله نگارنده با استفاده از نظریات‘ تجربیات و منابع آماری به تحلیل پراکندگی جغرافیایی کوچ نشینان ایل بختیاری در ییلاق و قشلاق پرداخته و موضوعاتی نظیر موقع‘ حدود و وسعت‘ زمان حرکت و انتخاب محل اردو‘ مناطق ییلاقی و قشلاقی را مورد تحلیل قرار داده و در پایان تنگناها و پیشنهادات را ارائه داده است.