درخت حوزه‌های تخصصی

پژوهش حاضر در صدد است تا توزیع جغرافیایی تعدادی از صورت های واکه ای گویش کوهبنانی را در دو منطقة کوهبنان و خرمدشت، از توابع شهرستان کوهبنان در استان کرمان، مورد بررسی قرار دهد و با توجه به تفاوت های موجود در نحوة توزیع آنها در این دو منطقه، اطلس زبانی را رسم کند. در این راستا، توزیع جغرافیایی تعدادی از صورت های زبانی که از فارسی میانه در گویش کوهبنانی در مناطق مورد پژوهش باقی مانده اند نیز نشان داده خواهد شد. برای تعیین صورت های زبانی راهنما در سی نقطه از دو منطقة کوهبنان و خرمدشت، از یک یا دو نفر از افراد بی سواد بالای پنجاه و پنج سال گفتار آزاد تهیه شد و برای تعیین صورت های اصلی نیز گفتار آزاد و مصاحبه صورت گرفت، سپس بر اساس آنها پرسش نامه هایی در قالب فهرست واژگان تهیه گردید و در تمام سی نقطة مورد پژوهش به اجرا درآمد. در پایان، بر اساس داده های به دست آمده، تفاوت ها و شباهت های موجود در توزیع صورت های زبانی مربوط و آثار باقی مانده از فارسی میانه در گویش کوهبنانی این مناطق به صورت نقشه هایی جداگانه نشان داده شد. بدین منظور و برای تعیین دقیق حوزة هر صورت زبانی و رسم خط مرزهای هم گویی از نرم افزار جغرافیایی جی آی اس استفاده شده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد که گویش کوهبنانی در مناطق مورد بررسی دارای ویژگی های تمایز دهنده ای است که از آن میان می توان به فرایندهایی از قبیل کشش واکه ای و حفظ تعدادی از واکه های دورة میانه که در فارسی معیار دچار تغییرات شده اند، اشاره کرد. همچنین فرایندهای افراشتگی واکه ای، افتادگی واکه ای، پیشین شدگی واکه ای، پسین شدگی واکه ای، ساده شدگی واکه های مرکب و مرکب شدگی واکه های ساده نیز در مناطق مورد نظر قابل مشاهده می باشد. بررسی صورت های واکه ای و اطلس های زبانی همچنین نشان دهندة آن است که واحدهای زبانی در این دو منطقه تا حد نسبتاً زیادی به صورت مشابه به کار می روند اما به جهت وجود تفاوت ها در رفتار زبانی گویشوران در دو منطقه کوهبنان و خرمدشت، باید قائل به وجود دو لهجه متفاوت در این مناطق شد که دلیل آن هم مرز بودن منطقه خرمدشت با استان یزد می باشد چرا که گویشوران این منطقه واحدهای زبانی را در اکثر موارد مشابه گویش یزدی به کار می برند.

در این پژوهش، می کوشیم ضمن تهیه اطلس زبانی استان گیلان به سه پرسش عمده پاسخ دهیم: (1) در سطح استان گیلان و در محدوده گویش گیلکی، چه فرایندهای آوایی رخ می دهد؟ (2) آیا تقسیم بندی سنتی گیلکی به گونه های بیه پس در مناطق غربی استان و بیه پیش در نواحی شرقی استان، مبنایی آوایی دارد؟ (3) آیا وقوع فرایندهای آوایی در شهرستان های مرکزی استان با شهرستان های غیرمرکزی از الگویی متفاوت تبعیت می کند؟ برای پاسخ به این پرسش ها 100 واژه از مقولات واژگانی مختلف مانند اسم، فعل، صفت، ضمیر و غیره انتخاب شد و تلفظ اهل زبان از طریق ضبط صدا و مصاحبه گردآوری شد. یافته های تحقیق نشان می دهد 18 نوع فرایند آوایی در سطح استان گیلان و در محدوده گویش گیلکی دیده می شود که از این میان، مرکزی شدگی، افراشتگی، حذف و سایشی شدگی به ترتیب پربسامدترین فرایندهای آوایی استان هستند. در خصوص پرسش دوم پژوهش مشخص شد که میان تنوعات آوایی و متغیر جغرافیایی همبستگی وجود دارد و بنابراین تقسیم بندی گیلکی به دو ناحیه بیه پس و بیه پیش منطق و توجیه آوایی دارد. هم چنین، مشاهده شد که در شهرستان های غیرمرکزی استان و در رأس آن رودسر در مجاورت استان مازندران، بسامد فرایندهای آوایی بیشتر از شهرستان های مرکزی استان است و به این ترتیب پاسخ پرسش سوم تحقیق مثبت است.

این پژوهش به بررسی مقایسه­ای نشانه­های بازخوردی در مکالمات تلفنی زبان فارسی و انگلیسی از نظر بسامد، نوع، نقش و جایگاه آنها در گفتار می­پردازد. نشانه­های بازخوردی، واژگان و اصواتی مانند: «بله»، «جداً»، «hmm»، «mm» و ... هستند که به کرات در مکالمه ها شنیده شده و به سخنگو می­فهمانند که سخنانش چگونه درک می­شود. در واقع، شنونده با تولید نشانه­های بازخوردی موضع خود را نسبت به سخنان گوینده نشان می دهد. در نتیجه، این کلمات بر پیشبرد هر چه بهتر مکالمات تأثیر می­گذارند. با وجود اینکه نشانه های بازخوردی در تمام زبان­های دنیا وجود دارد، کاربرد آنها از زبانی به زبان دیگر متفاوت است. داده­های تحقیق شامل 300 دقیقه مکالمة تلفنی انگلیسی آمریکایی و 300 دقیقه مکالمة تلفنی زبان فارسی است. داده­های زبان فارسی از پایگاه داده بزرگ مکالمات تلفنی فارس دات با کسب مجوز از مؤسسه گویش­پرداز اخذ و داده­های انگلیسی از تحقیق واناروک گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان­دهندة برخی شباهت­ها و تفاوت­ها در بسامد، نقش و مکان نشانه­های بازخوردی در زبان انگلیسی و فارسی است. از تفاوت های دو زبان می­توان به بسامد نشانه­های بازخوردی اشاره کرد؛ بسامد نشانه­های بازخوردی در زبان فارسی (1691 مورد) بیشتر از زبان انگلیسی (1473 مورد) بوده است. پرکاربردترین نشانة­ بازخوردی در هر دو زبان، نشانه­های بازخوردی کوتاه بوده­اند و از نظر جایگاه، محتمل ترین مکان ظاهر شدن این نشانه­ها، پایان سازه­های نحوی بوده است. همچنین، اکثر نشانه­های بازخوردی، نقش نشان دادن درک و فهم را داشته­اند. با این حال در بین دیگر صورت­ها و نقش­های نشانه­های بازخوردی در مکالمات زبان فارسی و انگلیسی تفاوت­هایی وجود دارد.

یکی از موضوعات بحث برانگیزی که توجه بسیاری از محققان و کارشناسان را در دهه های اخیر به خود جلب کرده است، بحث دو زبانگی است. هدف از انجام این تحقیق بررسی میزان استفادة مردم از دو زبان فارسی و کردی در موقعیت های رسمی و غیر رسمی در شهرستان شیروان چرداول است و اینکه آیا می توان آن را مصداق دوزبانگی کامل یا ناقص به شمار آورد؛ بدین معنی که آیا میزان استفاده از زبان های کردی و فارسی در میان زنان و مردان با تحصیلات متفاوت، از بی سواد تا دکتری و نیز دامنة سنی کودکان زیر 11 سال تا افراد بالای 51 سال، در موقعیت های رسمی و غیر رسمی تفاوت دارد؟ و اگر پاسخ مثبت است، میزان استفاده از زبان های فارسی و کردی در گروه های مختلف چگونه است؟ برای این منظور 394 آزمودنی از مناطق مختلف این شهرستان به صورت تصادفی انتخاب شدند. آزمودنی ها بر اساس گروه سنی (کودک: زیر 11 سال؛ نوجوان: 12-16؛ جوان: 17-29؛ میانسال: 30 -50 و مسن: بالای 51 سال)، سطح تحصیلات (بی سواد، ابتدایی، راهنمایی، دبیرستان، دیپلم، فوق دیپلم، لیسانس، فوق لیسانس و دکترا) و جنسیت (زن و مرد) انتخاب شدند. در این تحقیق از پرسش نامة الگوی پژوهشی پاراشر (1980) استفاده شده است. از آزمودنی ها خواسته شد که دو گونة زبان فارسی و کردی را بر اساس یک میزان چهار گزینه ای «همیشه»، «اغلب»، «بعضی وقتها» و «هیچ وقت»مشخص کنند. پرسش نامه، حاوی 36 سؤال بود که بر اساس درجة رسمیت حوزه ها (خانواده، دوستی، همسایگی، داد و ستد، آموزشی و اداری) به ترتیب از غیر رسمی به رسمی مرتب شدند. پس از جمع آوری پرسش نامه ها، اطلاعات توسط کامپیوتر پردازش شد. روش های آماری خی دو، کندال،آزمون تی جفت و واکاوی واریانس یک سویه، برای تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق به کار گرفته شد. یافته ها نشان می دهد که اختلاف در استفاده از دو زبان فارسی و کردی به وسیلة گروه های مختلف سنی، تحصیلی و جنسی از نظر آماری معنادار است.

مقاله حاضر به بازیهای زبانی و صنایع لفظی و چگونگی ترجمه آن می پردازد. پس از معرفی موضوع، مطالب کلی مربوط به ترجمه صنایع لفظی از جمله ترجمه ناپذیری مطرح می شود. آن گاه هفت شیوه مهم ترجمه صنایع لفظی با توجه به کار مترجمان ایرانی و انگلیسی استخراج و انتزاع می شود و مثال هایی برای هر کدام عرضه می گردد. از آنجا که جناس مهم ترین و پربسامدترین گونه بازی زبانی به شمار می رود، به این مبحث به تفصیل بیشتری پرداخته ایم و مثالهایی از کار مترجمان ایرانی و انگلیسی آورده ایم.

ارزیابی کتاب های درسی و تحلیل محتوای آن ها در برنامه ریزی آموزشی اهمیت بسیاری دارد. هدف پژوهش حاضر تحلیل زبان شناختی متن کتاب زبان انگلیسی هفتم از منظر انواع فرایند (فعل) بر اساس چارچوب فرانقش تجربی دستور نقش گرای نظام مند هلیدی و متیسون (2014) است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی– تحلیلی است. به این ترتیب متن کتاب (شامل دستورالعمل تمرین ، متن مکالمه و درس ) در قالب شش فرایند مادی، ذهنی، ارتباطی، رفتاری، بیانی و وجودی طبقه بندی و الگوی کاربرد فرایندها ارائه می شود. برای مقایسه بهتر کل کتاب به چهار بخش (شامل دو درس، تمرین ها و مرور) تقسیم می شود. نتایج نشان می دهد که از مجموع 509 فرایند مشاهده شده، فرایند رابطه ای با 36% رخداد، پربسامدترین است. درصد رخداد سایر فرایندها عبارتند از: مادی (27 %)، رفتاری (19%)، بیانی (14%)، ذهنی (4%) و وجودی (کم تر از 1%). درصد فرایند رابطه ای در بخش سوم و چهارم به طور چشمگیری کاهش می یابد. درصد رخداد فرایند مادی و رفتاری به ترتیب روندی افزایشی و کاهشی دارد. بیشترین رخداد فرایند ذهنی در بخش چهارم است. در کل دانش آموزان با 60 نوع فعل مختلف مواجه می شوند: مادی (35 فعل)، ذهنی (7 فعل)، رابطه ای (4 فعل)، رفتاری (6 فعل)، بیانی (7 فعل) و وجودی (1 فعل).

هدف مطالعه حاضر تعیین مشخصه حنجره ای زیربنایی همخوان های گرفته زبان فارسی در جایگاه پایانی و تعیین خنثی-شدگی آن بر مبنای مفاهیم واج شناسی حنجره ای و با اتکا بر شواهد صوت شناختی است. بدین منظور چهار گویشور مؤنث زبان فارسی واژه های مورد نظر را در سه جمله حامل تولید کرده اند. بنابراین تأثیر سه بافت بر خنثی شدگی همخوان های پایانی بررسی شده است: پایان واژه و قبل از سکوت، پایان واژه و قبل از واکه، پایان واژه و قبل از همخوان گرفته. با استفاده از نرم افزار پرات نسخه 5315 هفت متغیر آوایی استخراج شده اند و توسط آزمون آماری آنالیز واریانس یک طرفه تأثیر آنها بر خنثی شدگی بحث شده است. متغیرهای مورد بررسی شامل طول واکه، طول همخوان، طول نوار واکداری، میزان واکداری، زمان آغاز واکداری، طول رهش و شدت رهش می شود. پس از ارائه تحلیل آماری مشخصه حنجره ای زیربنایی بر اساس مفاهیم واج شناسی حنجره ای مشخص شده است. یافته ها نشان می دهند که بُعد مسئول در تقابل همخوان های گرفته ی زبان فارسی بُعد پهنای چاکنای (GW) است و این بُعد در جایگاه پایانی خنثی نمی شود. بعلاوه واج های بی نشان زبان فارسی تنها در بافت مناسب واکداری بافتی دریافت می کنند؛ بنابراین زبان فارسی از زمره زبان های دمشی است که بُعد GW را در تمایز واج های گرفته به کار می برد.

نیازسنجی یکی از مؤلفه های مهم برنامة درسی است که به دنبال کشف نیازها، خواسته ها، علایق، سلیقه ها، مشکلات و ضعف های زبانی زبان آموزان و فاصلة میان وضعیت موجود و وضعیت مطلوب است. در این جستار، می کوشیم ازطریق نیازسنجی، مشکلات زبانی دانشجویان رشتة زبان و ادبیات عربی را تحلیل کنیم تا نمودی واقعی از وضعیت برنامة درسی فعلی مهارت های زبانی در این رشته و فاصلة آن با وضعیت برنامة درسی مطلوب را ارائه کنیم. روش پژوهش پیمایش و ابزار پژوهش پرسش نامة محقق ساخته است. جامعة آماری پژوهش شامل دو گروه مدرسان مهارت های زبانی و دانشجویان ترم ششم مقطع کارشناسی رشتة زبان و ادبیات عربی است. روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای و روش تحلیل داده ها کمی (توصیفی و تحلیلی) است. در پژوهش حاضر، به دنبال پاسخ به این سؤال هستیم که دانشجویان به چه اندازه در هریک از مهارت های زبانی اصلی، مهارت های فرعی و استراتژی های مهارت ها با مشکل روبه رو هستند و مشکلات زبانی دانشجویان بیشتر از ضعف آنان در کدام یک از توانش های زبانی ناشی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که دانشجویان در مهارت های شنیدن، سخن گفتن، خواندن و نوشتن بالای حد متوسط با مشکل روبه رو هستند و مشکلات زبانی آنان ممکن است از ضعف توانش ارتباطی (توانش دستوری، توانش زبانی- اجتماعی و توانش تحلیل گفتمان) ناشی باشد.