درخت حوزه‌های تخصصی

در حالی که جهان با شتاب به سوی اقتصاد دانش محور پیش می رود بنیادهای اداره ی امور عمومی یا آنچه در کشور ما تحت عنوان مدیریت دولتی متداول شده است در عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات تحولات چشمگیری به خود دیده است در این مقاله ضمن تشریح قلمرو مدیریت دولتی و مبانی میان رشته ای آن تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نظریه پردازی در مدیریت دولتی مورد بررسی قرار میگیرد

شکست پروژه های ایجاد سیستم های اطلاعاتی بعلت ناکار آمدی مدل های تحلیل و طراحی تلاش گسترده ای را جهت ابداع مدل های جدید برانگیخته است تک ساحتی بودن مدلها از یک سو و عدم مقبولیت آن ها در نزد کاربران و مدیران از سوی دگیر از علل اصلی این ناکر آمدی بوده و رفع این معضل هدف برخی از تلاش هایی است که در این حوزه صورت گرفته است مقاله حاضر مشارکتی در این راستا می باشد که با بهره گیری از روش اقدام پژوهی و با شیوه ای خلاق اقدام به ابداع مدلی جهت طراحی منطقی سیستم اطلاعاتی نموده است

در حالی که جهان با شتاب به سوی اقتصاد دانش محور پیش می رود بینادهای پایدار در جهت یکپارچه سازی اقتصاد جهانی از طریق فناوری نوین اطلا عاتی که امکان دسترسی به بازارهای جهانی کالاها و خدمات را فراهم می آورد در حال شکل گیری است هر چند هنوز تعیین قطعی تاثیر به کارگیری تجارت الکترونیک ( در سطوح ملی و بین المللی) بر شاخص های توسعه کشورها زود است اما این اعتقاد وجود دارد که کشورها می توانند با استفاده از این ابزار بر پارامترهایی نظیر بهره وری مزیت های رقابتی دسترسی بهتر به بازارهای بین المللی کمک به بهبود و افزایش شفافیت بازار و .... تاثیر بگذارد آن چه مسلم است برای رسیدن به این منافع کشورهای مسلمان نیاز به طرح های عملی و ایجاد محیط و بستری هموار برای تجارت الکترونیک دارند به همین منظور ضروری است معیارهای ارزیابی توانمندی های الکترونیک شناسایی و در این کشورها مورد بررسی قرار گیرد تا بر مبنای آن راهبردهای لازم در این خصوص تدوین گردد در این مقاله که حاصل یک طرح پژوهشی است سعی شده است مهم ترین معیارهای ارزیابی آمادگی الکترونیک کشورها مورد شناسایی قرار گیرد تا از این نظر مبنایی جهت بررسی وضع موجود کشور های عضو کنفرانس اسلامی به دست آید

هرچه جمعیت و استفاده از سیستم‌های کامپیوتری در ابعاد خانگی، کاری، و تفریحی افزایش می‌یابد، هرچه تعداد داده‌های دیجیتالی بیشتر می‌گردد و اطلاعات به شکلهای مختلف در اینترنت و شبکه جهانی وب گسترش می‌‌یابد، جستجو توسط کاربران نیز بیشتر می‌گردد. مسلماً کاربران با مشکلاتی درگیر هستند، از جمله: انتخاب منابع اطلاعاتی که به نیازهای اطلاعاتی آنها پاسخ نمی‌دهد، ناتوانایی در تشخیص مفاهیم موجود در نیاز اطلاعاتی و تبدیل آنها به عبارات مناسب جستجو، بی‌میلی در استفاده از تمام امکانات موجود در سیستم و اطمینان بیش از حد به توانائیهای خود و نتایج جستجو . انقلاب اطلاعات مسئله‌ای نیست که جدیداً شروع شده باشد، ولی فهم رفتار اطلاع‌یابی در این عصر مهم و حیاتی است. در طراحیهای آینده باید تلاش فوق‌العاده‌ای جهت ایجاد سیستم‌های هوشمند و با شعور که کاربر را مورد مطالعه قرار می‌دهند، صورت پذیرد. در نهایت، موفقیت یا عدم موفقیت در این امر به عهدة تکنولوژی جدید نیست، بلکه مستلزم آگاهی از نیازهای بشر و رفتار او جهت دستیابی به اطلاعات می‌باشد.

این مقاله به بررسی دلایل پدیده فرار مغزها (مهاجرت سرمایه های انسانی به سمت کشورهای توسعه یافته) از دیدگاه اقتصاد دانش بر می پردازد. امروزه اقتصاد دانش بر، جانشین اقتصاد صنعتی شده که مشخصه بارز آن دانش است. به بیان دیگر، اصل بنیادین این اقتصاد، دانش و خلق آن است.در ادامه مقاله، مفهوم رشد وتوسعه اقتصادی دانش بر تبیین و تأکید می شود که در نظریه های نوین، سرمایه های مادی در شرایط نوین اقتصادی در خدمت دانش و نیروی دانش مدار قرار گرفته است؛ ضمن این که هزاره سوم میلادی را «دوره بهره برداری ومدیریت دانش در خدمت توسعه» و جامعه مربوط به آن را جامعه ای فراگیر نام نهاده اند. اقتصاد متکی بر مغز (مغزبر)، خلاقیت و نوآوری، جامعه دانش محور، سازمان های مبتنی بر دانش و اطلاعات، تکنولوژی های یکپارچه دانش بر، خلق و تولید فرصت ها، و سرریزهای فراگیر دانش و تکنولوژی، از مؤلفه های این جامعه فراگیر عنوان شده اند.در ادامه این نوشتار، بحث اقتصاد دانش بر و پدیده فرار مغزها بررسی می شود. مقاله با تأکید بر تحقق توسعه پایدار به شرط توسعه انسانی، آسیب شناسی پدیده فرارمغزها را که به موجب ناترازی سیستم های اجتماع و اقتصادی و طبیعی می شود اجتناب ناپذیر می شمارد.در بخش بعدی پژوهش، زمینه های شکل گیری فرار مغزها و عوامل مؤثر بر آن تشریح می شود. از همین رو، انحصار قدرت، ضعف شایسته سالاری، عدم تحقق عدالت، و پدیده جهانی شدن، مورد اشاره و تبیین قرار می گیرند. در ادامه، افزایش نرخ ارز، تشدید تورم و بیکاری، افزایش نرخ بهره، کاهش سود سرمایه گذاری، افزایش کسری واقعی حساب موازنه پرداخت ها و خروج سرمایه ها از جمله آثار کوتاه مدت، و کاهش رشد اقتصادی، فرسایش پایه مالیاتی، و وخیم تر شدن توزیع درآمد و اتلاف هزینه ها، مهم ترین پیامدهای منفی فرار مغزها در بلندمدت عنوان شده اند.تشریح پیامدهای منفی فرار سرمایه های انسانی بر اقتصادهای توسعه نیافته و در حال توسعه نیز در بخش بعدی مقاله صورت گرفته است.فرایند تخریب خلاق (فرایندی که به واسطه نوآفرینان شکل گرفته و پویایی آن، مستلزم فعالیت های نوآفرینانه است) و آثار منفی فرار مغزها بر آن در کشور «مغزفرست» در ادامه مقاله تبیین می شود.آسیب شناسی فرار مغزها و نیز «کوچ مجازی» (یا مهاجرت پنهان که در آن پژوهشگران در قالب شبکه های اطلاع رسانی بین المللی با بیگانگان همکاری می کنند نیز مورد توجه و تحلیل قرار گرفته است.در بخش پایانی مقاله تأکید می شود که پدیده مهاجرت، محصول واکنش نوآورانه نخبگان نسبت به مجموعه ای از شکاف ها، عدم تعادل ها و ناترازی در حوزه اقتصاد، سیاست و فرهنگ است که شکاف سطوح مختلف جامعه ملی را با جامعه جهان عمیق تر می سازد.

پژوهشگران نظام‌های نمایه‌سازی و بازیابی، به‌منظور بهبود نتایج [جستجو]، همواره از گنجاندن اطلاعات بافتاری بیشتر، پشتیبانی کرده‌اند. افزایش شمار پایگاه‌های اطلاعاتی متن کامل و پیشرفت‌های به دست آمده در ظرفیت ذخیره‌سازی رایانه‌ای، تحلیل متن را با بهره‌گیری از دانش زبان‌شناسی و فرا- زبان‌شناسی امکان‌پذیر ساخته است. از میانه دهه 1980، پژوهشگران توجه و گرایش بیشتری به بافتار پیدا کرده‌اند، و تحلیل گفتمان نقش مهم‌تری یافته است. هدف پژوهش توصیف شده در این مقاله، بررسی این مسئله است که آیا متغیرهای گفتمان، بر الگوریتم‌های نوین بازیابی و رده‌بندی اطلاعات اثر می‌گذارند یا نه. به‌منظور ارزیابی این فرضیه، چارچوبی عملی برای تحلیل اطلاعات در محیطی خودکار پیشنهاد شده است. در این محیط، ان‌ـ گرام‌ها[4] (فیلترکردن) و  کی‌ـ مینز (میانگین عددkا) و الگوریتم‌های رده‌بندی  و چن با زیرمجموعه‌هایی از مدارک، برپایه متغیرهای گفتمانی «گونه»، «سیاق»، «اصطلاح‌شناسی حوزه» و «ساختار مدرک» مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج حاصل از مطالعه الگوریتم‌های زیرمجموعه‌های مختلف، با ساختار اطلاعات « سرعنوان‌های موضوعی پزشکی» (مِش) مقایسه شد. این نتایج نشان می‌دهد که ان‌ـ گرام‌ها وابستگی واضحی به متغیرهای گفتمان ندارند؛ هرچند که الگوریتم رده‌بندی کی‌ـ مینز چنین وابستگی را، البته فقط در «اصطلاح‌شناسی حوزه» و «ساختار مدرک» نشان می‌دهد، و سرانجام این‌که «الگوریتم چن» وابستگی مشخصی به همه متغیرهای گفتمان دارد. از این اطلاعات می‌توان برای طراحی بهتر الگوریتم‌های رده‌بندی که باید متغیرهای گفتمان را مورد توجه قرار دهند، استفاده کرد. نتایج فرعی دیگری نیز از این پژوهش حاصل شده است که در مقاله ارائه می‌گردد.

یکی از هدفهای جامعة پیشرفته در علوم و فنون، ایجاد توازن مطلوب بین دانش تولید شده و اطلاعات تولید شده است. در راستای نیل به چنین رهیافتی، چالشهایی نیز وجود دارد. مقاله حاضر به‌طور کلی به افقهای نوین در سازماندهی دانش در تعامل با محیط الکترونیکی می‌پردازد. در ابتدای مقاله به مباحثی چون لزوم سازماندهی دانش بشری، چالشهای فهرست‌نویسی کامپیوتری و ارائه راهکارهایی در جهت حل این چالشها، و فرمت‌های مورد استفاده و ایده‌آل در انتقال داده پرداخته شده است. در آخر مقاله نیز، لزوم مدیریت دانش در کتابخانه‌ها و چشم‌اندازهای آینده فهرست‌نویسی مورد بحث قرار گرفته است.

فرهنگ ها هم بر طراحی نظام های مبتنی بر فن آوری اطلاعات و هم بر نحوه ی اکتساب آنها تأثیر می گذارند . بخشی از این تأثیر را می توان ناشی از آثار اجتماعی به کارگیری فن آوری اطلاعات درست که بیشتر از دید فرهنگ عامه مطرح است ، دانست. در حوزه اینترنت ، ماهواره ها ، و تلویزیون به علت اعمال فن آوری های اطلاعاتی ، و امکان اشاعه ی زبان ، رفتارها و ارزشهای خاص یا مصرفی می تواند باعث ایجاد تغییرات فرهنگی شود. از دیدگاهی دیگر ، مؤلفه ها و ابعاد فرهنگ ملی ( به عنوان مثال : فردگرایی ، مردگرایی ، فاصله ی قدرت ، ابهام گریزی و دید بلندمدت ) باعث ایجاد نگرشهای گوناگون و حمایتهای متفاوت نسبت به استقرار فن آوری اطلاعات می شود. در نهایت فرهنگ سازمانی به عنوان نرم افزار ذهنی اعضای سازمان ، باعث پدید آمدن پدیده هایی نظیر پیش فرض های مدیریتی متنوع ، پویایی سیاسی ، چارچوبهای شناختی متفاوت کاربران از فن آوری اطلاعات و انگیزه های مختلف آنان شده و می تواند باعث ایجاد رویکردهای گوناگون ( نادیده گرفتن ، انزواپذیری ، پرستش و یکپارچه سازی ) به فن آوری اطلاعات در سازمانها شود .

توجه به فناوری اطلاعات در دهه آخر قرن بیستم را مبتنی بر توسعه عملی زمینه‌های فناوری در آزمایشگاه‌های پژوهشی و تا حدودی دانشگاه‌های توسعه‌یافته دانسته‌اند، در حالی که در آغاز هزاره جدید، فناوری اطلاعات به نحوی گسترده راهکارهای عملی خود را در زمینه‌های زندگی اجتماعی مانند دولت الکترونیکی، سلامت و بهداشت الکترونیکی، و آموزش الکترونیکی جستجو کرده و این امر به مرور ساختار حاکمیتی دولت‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. دسترسی به اطلاعات مراقبت‌های پزشکی نیز، یک حق ابتدایی و اساسی عامه مردم است .فراهم‌آوری امکانات و منابع انسانی کافی به همراه تجهیزات مناسب الکترونیکی در همه جا و بویژه نقاط دور دست و محروم،‌کاری دشوار و پرهزینه می‌باشد. با بهره‌جویی از فناوری مخابراتی و اطلاعاتی، افراد جامعه قادر خواهند بود از دسترسی یکسان به خدمات بهداشتی و پزشکی الکترونیکی به منظور حفظ سلامت خویش بهره‌مند شوند و فرایند مراقبت‌های بهداشتی و درمانی خود را به نحو مناسب‌تری اداره کنند. کاربرد اساسی دیگر این روند، کمک به پیشگیری و کنترل بیماری‌های واگیردار، راهنمایی منابع انسانی متخصص در درمان، و تسریع در فرایند ارائه خدمات بهداشتی و پزشکی است (المدرسی، 1382). بر این مبنا، بهره‌جویی از ساختار دولت الکترونیکی نیاز به برنامه‌های دقیق در حوزه نرم‌افزاری مانند تجارت الکترونیکی، آموزش الکترونیکی، و پزشکی الکترونیکی دارد. در این مقاله، به دیدگاه جهانی در خصوص پزشکی الکترونیکی پرداخته شده و سپس برنامه‌های مقدماتی این حوزه در کشور مورد بررسی قرار گرفته است.

امروزه رشد روزافزون فناوری اطلاعات و ارتباطات از یک سو و ناکارآمدی بخش دولت و زیر مجموعه های آن از سویی دیگر حرکت جهانی را به سمت ایجاد دولت الکترونیک موجب شده که کشور ما نیز در مسیر این حرکت قرار دارد. این حرکت جهانی در پیش روی خود با تغییرات چالش ها و مقاومت های فراوانی روبرو است. پیاده سازی نگرش فرایندی یکی از این تغییرات است که در این مفهوم دولت در قالب مجموعه ای از فرایندها دیده می شود. این امر به همان میزان که کارکردهای مثبتی را ایجاد خواهد نمود ابعاد گسترده ای از فعالیت ها را می طلبد. مجموعه ای گسترده متنوع و پیچیده از میلیون ها فرایند به همراه ارتباط بین آن ها یکی از این موارد می باشد. در چنین فضایی تصمیم گیری کلیه ارکان دولت در بخش فرایندها نه تنها حائز اهمیت خواهد بود بلکه مستلزم استفاده سنجیده و آگاهانه از فناوری های مدرن پشتیبان تصمیم می باشد. سیستم آموزش عالی در هر کشور از جمله سیستم هایی است که با طیف کاملا وسیع متنوع و مهم از این چالش ها و تغییرات روبرو است. در این مقاله به متناسب کردن سیستم های پشتیبان تصمیم در خصوص مدیریت فرایندها در وزارت علوم تحقیقات و فناوری پرداخته شده و با چنین دیدگاهی اجزای یک سیستم پشتیبان تصمیم و قابلیت ها و نیازمندی های هر کدام در پشتیبانی فرایند تصمیم گیری مورد بحث قرار گرفته است.