بازشناسی نام و مفهوم ایران در متون ادبی عصر صفوی؛ مطالعه موردی دیوان صائب تبریزی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سخن تاریخ سال ۱۹ بهار ۱۴۰۴ شماره ۴۹
32 - 57
حوزههای تخصصی:
عصر صفوی یکی از مهمترین ادوار تاریخی ایران به شمار میرود؛ چرا که صفویان پس از گذشت قرنها توانستند ایران را از زیر لوای حکومت بیگانگان خارج و وحدت ملی را در این سرزمین برقرار کنند. تأسیس دولتی ملی، متمرکز، مستقل و فراگیر در کنار رسمیت یافتن مذهب تشیع، به تقویت و رشد فرهنگ عمومی مشترک انجامید و موجب بازآفرینی نام، مفهوم و هویت ایرانی گردید. نیک میدانیم که هیچ ملتی بینیاز از دانستن گذشته تاریخی و هویت خویش نیست و ادبیات گستردهترین افقی است که در لابهلای گزارشهای آن میتوان عناصر و مؤلفههای اصلی هویت هر قوم و ملت را بازشناخت. پژوهش حاضر به منظور بازشناسی نام، مفهوم و هویت ایرانی و عناصر و مؤلفههای آن در دیوان اشعار صائب تبریزی صورت گرفته است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که دیوان اشعار صائب سرشار از مضامین و مفاهیم ایران و هویت ملی ایرانی است به گونهای که شاید بتوان ادعا کرد اشعار صائب آیینه تمام نمای جامعه ایران عصر صفوی محسوب میشود. صائب با بیانی بلیغ و فصیح توانسته ایران و مفهوم ایران یا به عبارتی دیگر مؤلفههای هویت ملی ایرانی را که در واقع معماری جامعه ایرانی-اسلامی عصر صفوی است را بنمایاند. صائب به عنوان ادیبی میهن پرست همواره بر هویت ایرانی و ملی خود وفادار مانده است. ایران گرایی، عشق به ایران و آرزوی دیدار وطن از اندیشههای صائب بوده است. پژوهش حاضر به صورت موردی و با روش توصیفی-تحلیلی و با رویکردی تاریخی و بهرهگیری از ابزار کتابخانهای و منابع و مآخذ مکتوب صورت گرفته است.