مطالب مرتبط با کلیدواژه
۱.
۲.
۳.
۴.
۵.
۶.
۷.
۸.
۹.
هرموز
حوزه های تخصصی:
فتح هرموز در سال 1031ق/ 1622 م. به وسیله نیروهای مشترک نظامی ایران و کمپانی هند شرقی از جمله رویدادهای مهم و اثرگذار تاریخ خلیج فارس است. بخش عمده ای از منابع این رویداد مهم گزارش های رسمی و خاطرات ماموران پرتغالی و کارگزاران کمپانی هند شرقی است که دیدگاه سیاسی دولت های متبوع آنها را منعکس می کند.تا کنون فقط دو روایت ایرانی از این رویداد منتشر شده است. در این مقاله ضمن معرفی منابع اصلی جنگ دریایی ایران و پرتغال در دوره شاه عباس صفوی، برای نخستین بار روایتی ایرانی از این حادثه به نقل از نسخه خطی افضل التواریخ نوشته خوزانی روایت می شود.
امتیاز بهره برداری از معادن خاک سرخ هرموز"" در روابط ایران و انگلستان در دوره مظفری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ar al-Din Shah Qajar in Iran, Moein-o Tojar Bushehri and Arsham and Takran Melkoum had a con ict over the privilege of exploitation of ochre mines in Hormuz. When Britain supported Arsham and Takran Melkoum, two Armenian brothers from the south of Iran, this issue became problematic in the ties between Iran and Britain. Ochre is one of the basic and important ingredients used in the paint industry and is widely used in producing di erent types of paints. In that era around seven thousands tons of ochre was annually exported from Iran to Great Britain, and also a little to India. e purpose of this research is to shed light on this subject, based on unpublished records and other written documents remaining from the Qajar era, and to explore the main reasons behind it. e ndings of this study indicate that the principal factor was the poor administrative structure of Iran, which was a ected by elements such as widespread bribery, the weakness of the central government in protecting its non-Muslim citizens, and leasing a part of the country to others: an ill-judged policy which practically transferred the authority of the central government to others
تعیین حدود مغستان، خاستگاه ملوک هرموز
حوزه های تخصصی:
تعیین حدود مناطق جغرافیایی در ادوار مختلف تاریخی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مرزبندی های سیاسی – جغرافیایی گاه بر اتفاقات تاریخی اثر گذارده است. از این رو تعیین حدود یک ایالت یا منطقه، رسالتی بر تاریخ نگاران و مورخان است. مغستان از جمله نواحی خاص جغرافیایی است که حدود آن در منابع به طور دقیق مشخص نگشته است. غالب منابع و تحقیقات جدید، مغستان را تنها حاشیه ساحلی می دانند. این مقاله در صدد است تا ضمن بررسی وجه تسمیه مغستان، حدود و موقعیت دقیق جغرافیایی این ناحیه را تبیین کرده، پاره ای از وقایع سیاسی – اجتماعی ناحیت را بررسی کند.
نقش هرموز در تبادلات اقتصادی خلیج فارس و اقیانوس هند در قرن هشتم و نهم ه ق
منبع:
پژوهش در تاریخ سال چهارم بهار ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۰)
107 - 126
حوزه های تخصصی:
حوزه خلیج فارس و مراکز تجاری آن از دیر باز تاکنون نقش اساسی خود را به عنوان منطقه مهم تبادلات اقتصادی در شرق، بویژه حوزه اقیانوس هند به خوبی ایفا کرده است. از این میان جزیره هرموز به لحاظ مجاورت با راههای بزرگ بازرگانی دنیای قدیم، همچون ادویه و ابریشم و قرار گرفتن در مسیر اقیانوس هند از اهمیت تجاری، بازرگانی و استراتژیکی ویژه ای برخوردار بود. روند حوادث تاریخی نشان میدهد که طی قرون هشتم و نهم هجری جزیره هرموز تبدیل به کانون اصلی مبادلات دریایی شد و جای گزین سیراف و کیش گردید. این مهم در سایه سیاست های متعادل و واقع گرایانه ملوک هرمز در تأمین امنیت تجاری در مناطق تحت نفوذ و اهمیت بخشیدن به تجارت دریایی و درآمدهای حاصل ازآن تحقق پیدا کرد.از طرف دیگر ملوک هرمز با بهره گیری از موقعیت گذرگاهی آبادی های تحت اداره خود، در دو بخش ساحل و دریا، با ایجاد ارتباط محلی با همسایگان خود از بیشترین بهره های اقتصادی برخوردار شدند وتوانستند طی قرون هشتم و نهم هجری به عنوان بزرگترین قدرت دریایی خلیج فارس، نقش عمده ای در تبادلات اقتصادی هرموز و حوزه اقیانوس هند ایفا کنند.
بررسی وضعیت اقتصادی و تجاری خلیج فارس در دوره ایلخانان
بدلیل اهمیت نقش ارتباطی ایران در مسائل تجاری، ایران همواره توجه اقوام و ملل مختلف را به خود جلب کرده است و به نوعی محل نزاع اقوام گوناگون بوده است. در ادوار گذشته، بین چین و هندوستان و ایران روابط تجاری و بازرگانی برقرار بوده و علاوه بر تجارت از طریق راه های زمینی، تبادل کالای مورد نیاز، از طریق مسیر دریایی خلیج فارس و جزایر و بنادر آن همچون کیش و هرموز و سیراف انجام میگرفته است. بنادر خلیج فارس از دیرباز تاکنون نقش عظیم و گسترده یی در رونق اقتصادی ایران زمین داشته اند و در منابع گوناگون شواهد بسیاری حاکی از این مدعاست. نوشتار حاضر در پی آن است که با محوریت بررسی وضعیت اقتصادی و تجاری خیلج فارس در عصر ایلخانان به این مهم بپردازد.
هرموز و پرتغالیها (همراه با شرحی درباره «ابن ماجد »)
این نوشته در ابتدا نگاهی دارد به چگونگی انتقال نام هرموز از شهری بندری در نزدیکی میناب کنونی به جزیره جرون در نخستین سال از قرن هشتم هجری قمری و سپس به توصیف جهانگردان از جزیره هرموز تا سال 909ه.ق/ 1503.م یعنی چهار سال پیش از یورش اشغالگران پرتغالی به خلیج فارس میپردازد. آنگاه چگونگی اشغال بنادر خلیج فارس توسط آلفونسو دو آلبوکرک دریاسالار پرتغالی در 913ه.ق/ 1507.م و واکنشهای مردم بنادر شرح داده میشود و در ادامه به جزییاتی چند از شکست و بیرون رانده شدن پرتغالیها در 1031ه.ق/ 1622.م میپردازد. در پیوست نوشتار نیز شرح کوتاهی از احمد بن ماجد و نقش وی در امکان راهیابی پرتغالیها به خلیج فارس آورده شده است.
بررسی جایگاه قلهات، بندرگاه و دروازه تجارت خلیج فارس در سواحل عمان (قرن هفتم تا دهم هجری)
لنگرگاه های سواحل عمان همیشه میزبان کشتی هایی بودند که در مسیر خلیج فارس به هندوستان و شرق آفریقا تجارت می کردند. بندر «قَلهات» از قرن پنجم تا دهم هجری قمری به واسطه حضور بیشتر ایرانیان و تبادلات اقتصادی بسیار به عنوان یکی از معروف ترین و مهم ترین شهرهای این ناحیه محسوب می شد. معرفی این بندر و بررسی دوره حیات اقتصادی و جایگاه آن در مناسبات تجاری خلیج فارس، مسأله اصلی تحقیق حاضر است. یافته های این پژوهش که به روش توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانه ای گرد آمده است نشان می دهند که پیشرفت و رونق بندر قلهات از قرن هفتم تا دهم هجری مربوط به دوره حاکمیت ملوک هرموز بود و نقش مهمی در تأمین کالا و تبادلات اقتصادی در این دوره ایفا می کرد تا جایی که از آن به عنوان پایتخت دوم ملوک هرموز یاد شده است. در آستانه قرن دهم هجری و با ورود پرتغالی ها به سواحل عمان و تخریب این بندر به دست آنها، موقعیت تجاری آن نیز رو به افول نهاد و به تدریج از صحنه اقتصادی عمان و خلیج فارس خارج شد.
تحولات طریقت دانیالیه در گرمسیرات فارس از قرن هفتم تا دهم هجری قمری(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
تاریخ ایران پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۱)
201 - 221
حوزه های تخصصی:
طریقت دانیالیه به رهبری شیخ دانیال از مهم ترین طریقت های تصوف در نواحی گرمسیرات فارس است. این طریقت متأثر از اندیشه های شیخ ابواسحاق کازرونی (352-426ق)، مؤسس طریقت «کازرونیه»، در قرن هفتم هجری تأسیس شد. کانون آن خنج، به عنوان یکی از ایستگاه های کاروانی شیراز به سمت لار و هرموز، شاهد شکل گیری کانون های فکری گوناگون بوده است. با همه اهمیتی که طریقت دانیالیه دارد، تاکنون درباره شخصیت بنیانگذار آن و کم و کیف این طریقت تحقیقی مستقل انجام نشده است. نوشتار حاضر با روش توصیفی تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش است که رابطه طریقت دانیالیه، به عنوان فرقه ای صوفیانه، با تحولات اجتماعی سیاسی گرمسیرات فارس در قرون میانه چگونه بوده است؟ نتایج پژوهش نشان می دهد طریقت دانیالیه از طریق ایجاد خانقاه و مساجد در گسترش شهرنشینی خنج نقشی مستقیم و مستمر داشت. به علاوه، دراویش دانیالی، در دربار ملوک هرموز، نقشی فعال در منازعه با ملوک کیش ایفا کردند و همچنین از طریق ارتباط با دیگر طریقت ها، از جمله «قتالی» و «شمسیه»، شبکه روابط فکری خود را در نواحی پس کرانه ای خلیج فارس توسعه دادند.
واکاوی علل افول پرتغالی ها در خلیج فارس(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
کشور پرتغال در اوایل قرن شانزدهم میلادی توانست بر بخش های مهمی از مشرق زمین ازجمله خلیج فارس تسلط پیدا کند، این نخستین استعمارگران قریب به یک قرن حاکم بلامنازع مهم ترین نقاط استراتژیک شرق بودند اما به تدریج در اوایل قرن هفدهم سلطه آن ها با موانع عمده ای مواجه شد و شرایط بین المللی نیز به زیان آن ها تغییر پیدا کرد، لذا مناطق تحت اشغال پرتغال یکی پس از دیگری از دست آن ها خارج گشت و نهایتاً در خلیج فارس نیز منجر به اخراج آن ها شد. این مقاله به دنبال یافتن پاسخی برای این پرسش است که عوامل درونی و بیرونی افول پرتغالی ها در خلیج فارس چه بود؟ این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای درصدد یافتن علل این افول بوده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که دو دسته عامل منجر به ضعف و افول پرتغالی ها شد. دسته نخست را می توان عوامل بیرونی دانست که در خارج از منطقه خلیج فارس همانند اروپا رخ داده و اثرات آن به ضعف سلطه پرتغالی ها در مستعمرات ازجمله در خلیج فارس انجامید همانند جمعیت اندک پرتغال، اشغال پرتغال به دست اسپانیا، راه یافتن سایر کشورهای قدرتمند اروپایی همانند انگلستان و هلند به شرق و ورود عثمانی به مسائل خلیج فارس. دسته دوم را باید عوامل درونی دانست، از قبیل سیاست های نابخردانه پرتغالی ها در خلیج فارس ازجمله ضربه زدن به تجارت و اقتصاد منطقه، تعصب دینی و اقدامات اسلام ستیزانه که منجر به عکس العمل دول منطقه و قیام های مردمی بر علیه آن ها می شد.