تقی آزاد ارمکی

تا پیش از تغییرات شهری بابلسر در دوره پهلوی اول، این محل عمدتاَ شهرت خود را مدیون هویت بندری، گمرک و شیلاتش بود و با عنوان بندر مشهدسر شناخته می شد. در دوران پهلوی اول، تحولات اقتصادی و فرهنگی خاصی در عرصه جهانی، ملی و محلی دست به دست هم دادند که بابلسر تغییرات شهری بنیادینی را تجربه کند. مقاله پیش رو، کوشیده است این تحولات را از روایت های رسمی و غیررسمی تاریخی این منطقه استخراج، تحلیل و تفسیر کند. گردآوری اطلاعات از طریق تاریخ شفاهی، مصاحبه با افراد مطلع کلیدی، بحث های گروهی و بررسی اسناد، سفرنامه ها و روزنامه های چاپ شده بین سال های ۱۳۰۵ش. تا۱۳۲۰ش. صورت گرفته است. روش این پژوهش، کیفی است و به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارائه نظریه نهایی، از روش نظریه زمینه ای استفاده شده است. یافته های به دست آمده شامل هفت مقوله عمده هستند که عبارت اند از: نیاز به برون رفت از اقتصاد بندری (به عنوان شرایط علّی)، آمادگی نیروهای محلی (به عنوان شرایط مداخله گر)، طبیعت قهار (به عنوان شرایط زمینه ای)، مدیریت سازماندهی نیروها و خشونت (به عنوان تعامل ها و راهبرد ها)، تغییر هویت از بندر مشهدسر به شهر بابلسر و تغییر نقش خارجی ها (به عنوان پیامدها). مقوله هسته ای این پژوهش، «تخریب خلاق» است که سایر مقولات را در بر می گیرد. نتیجه بررسی، حاکی از ایجاد چرخش های فرهنگی و معنایی وابسته به تحول و چرخش اقتصادی از اقتصاد بندر به اقتصاد ساحلی توریستی است.

در این پژوهش به مطالعة روابط درون خانواده ازمنظر روابط میان سه نسل کهن سال، میان سال و جوان پرداخته شده است تا روشن شود که این روابط تابع چه گفتمان هایی است و آیا این گفتمان ها به هم نزدیک اند یا نشانة مشهودی از فاصله میان این سه نسل دیده می شود. روش محقق بهره گیری از رهیافت کیفی، مبتنی بر تحلیل موقعیت گفتمانی، با تأکید بر مصاحبه های روایی، و درنهایت کشف نظریة زمینه ای گفتمانی بوده است. به این منظور، 30 نفر از شهروندان تهرانی به شیوة هدفمند و چندگانه انتخاب شدند. یافته ها نشان داد که روابط میان سه نسل در خانوادة ایرانی هم گراست و درعین تفاوت گفتمان نوگرایی سنت پیشة نسل اول، نوگرایی محافظه کارانة نسل دوم، و نوگرایی پیش روِ نسل سوم، هرسه در گفتمانی به هم نزدیک می شوند که گفتمان نوگرایی است و برآیند آن نظریة زمینه ای گفتمان هم گرایی نسلی نوخواهانه در خانوادة ایرانی است و خانواده درعین تفاوت ها، در مسیر تهدید نسلی قرار ندارد و همچنان خانواده موضوع دارای اهمیت و اولویت نسل هاست.

این مقاله شرح روایتِ زندگی تهیدستانی است که سیاست های نولیبرال آنان را از بازار کار رسمی محروم و به معیشت شان دست درازی کرده است. این گروه از محروم شدگان شهری به ناگزیر برای بهبود بخشیدن به زندگی شان به خیابان ها هجوم آوردند و  توانستند در «قلمروهای غیر رسمی» فضا و فرصت کار برای خودشان دست و پا کنند.  کار برای طبقات متوسط و برخوردار شهری موقعیت این گروه از کارگران زیست معیشتی را در شهر  تثبیت کرد.  با وجود این، برنامه سلب مالکیت که همزمان با  ریاضت های اقتصادی سال 1389 شدت گرفته بود،  دستاوردهای موتورسواران معیشتی را مورد تعدی قرار داد. این تحقیق  نشان می دهد بازاری شدنِ فزاینده نظم شهری، چگونه معیشت گروه های فاقد امتیاز را حتی در محدوده های «غیر رسمی» تهدید  می کند. تحقیق به روش کیفی و در شهر تهران انجام شده است.

توسعه یافتگی با توسعه نیافتگی و عقب ماندگی در نزد بسیاری از صاحب نظران توسعه ای در ایران همراه هم و تا حدودی به جای هم مورداستفاده قرارگرفته است. این اختلاط مفهومی و معنایی زمینه بدفهمی های عمده ای در مورد جریان توسعه در ایران شده است. در این مقاله سعی شده است تا ضمن معرفی زمینه ها و بستر ظهور جریان اندیشه ای که به جای شناخت توسعه به عنوان فرآیند و عمل، بر عقب ماندگی و توسعه نیافتگی تأکید کرده اند، به ابعاد این پدیده با عنوان پارادایم عقب ماندگی اشاره گردد. در این مسیر به جای تأکید بر سؤال «چه باید کرد؟» بر سؤال «چه نباید کرد؟» تأکید خواهد شد. زیرا سؤال اول ما را به سوی آرمان گرایی جدیدی در توسعه سوق می دهد که همراه با افزایش انتظارات و آرزوها تا فهم واقعیت های پیرامونی و تواناسازی در بهره گیری بهتر از شرایط است. در این مسیر، به لحاظ مفهومی و نظری، توسعه بومی و تجربه توسعه به جای توسعه بیرونی و عقب ماندگی اصل خواهد شد و به لحاظ عملی هم به جای محوریت بخشیدن به برنامه های متمرکز دولتی، بر مشارکت مردمی و توسعه مردم مدار تأکید خواهد شد.

رویکرد نظری غالب در جامعه شناسی تاریخی جامعه ایرانی، با ارائه تصویری از جامعه ما که در آن قدرت خودکامه و استبدادی حکومت مانع رشد انجمن ها، اصناف، طبقات و یا به طور کلی هرگونه نیروی مستقل اجتماعی بوده است و در نتیجه اصالت دادن به حکومت یا «دولت» به عنوان کنشگر و عامل اصلی تحولات جامعه ناگزیر به «غیاب جامعه» به عنوان «نیروهای اجتماعی» موثری که نقش عمده ای در تحولات اجتماعی جامعه ایران داشتند، منجر شده است. این مقاله براساس رویکرد نهادگرایی تاریخی، روایت بدیلی از جامعه پیشانوسازی ایران ارائه می کند که در آن بر نقش نیروها، نهادها و عاملیت های متعدد اجتماعی تاکید می شود. در این روایت بدیل، پیکربندی نهادی دوران قاجار، مبتنی بر شبکه نسبتا پیچیده ای از روابط متقابل بین چهار نهاد اصلی یعنی حکومت مرکزی، روحانیت، بازار و ایلات و قبایل بود که حاصل آن تعادل نهادی نسبتا پایداری بین این نهادها بود. این تعادل نهادی نه ناشی از سلطه یک نهاد بر نهادهای دیگر بلکه محصول موازنه قدرت بین این نهادها بود. این تعادل نهادی، ریشه در شرایط و نحوه شکل گیری حکومت صفویه داشت که مبتنی بر ترکیبی از نیروهای ایلی و قدرت ایدئولوژیک بود

هدف پژوهش حاضر کمی سازی تاثیر شبکه های کسب و کار بر مزیت رقابتی با میانجی گری قابلیت ایجاد قابلیت ها میباشد. این شبکه ها با نقش آفرینی مشتریان، تامین کنندگان و رقبا همراه بوده است. در این تحقیق از پرسشنامه که 352 مورد آن قابل قبول بود، استفاده شد .نتایج حاصل از روش های تحلیل معادلات ساختاری نشان از تایید همه فرضیات تحقیق در حداقل سطح اطمینان 9/ دارد. میانگین شبکه های کسب و کار شرکت های خصوصی و فامیلی از شرکت ها با مالکیت خصوصی و غیر فامیلی بیشتر بود. از بین مقادیر ضریب تاثیر در بین فرضیه ها، بیشترین تاثیر به ارتباط شبکه های کسب و کار بر قابلیت کسب قابلیت اختصاص داشت. در مجموع می توان گفت شبکه های کسب و کار بر قابلیت های پویا که رویکرد جدید مزیت رقابتی می باشد تاثیر بسزایی می گذارند. از طرفی با توجه به نقش مهم مولفه ی شناختی از میان مولفه های شبکه های کسب و کار و همچنین تاثیر پذیری بالای انعطاف استراتژیک، نگاه ویژه سازمانها به روابط بلندمدت در بین شبکه های کسب و کار در این صنعت پیشنهاد می گردد.

مقدمه و هدف پژوهش: ارزش های اجتماعی بیانگر الگوهای کلی رفتار و هنجارهای کرداری مورد پذیرش اعضای جامعه بوده و اعضای جامعه در برابر آنها به وفاق رسیده اند و حیات اجتماعی خود را با آنها می گذرانند، لذا این پژوهش به بررسی راهکارهای مدیریتی جهت ارتقاء ارزش های اجتماعی مردم شهر اهواز می پردازد. روش پژوهش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش توصیفی و تحلیلی می باشد. جامعه آماری در این پژوهش شامل کلیه افرادی است که در فاصله سنی 35 تا 46 سال قرار داشته و در 31 سال اخیر در شهرستان اهواز سکونت داشته اند. به روش نمونه گیری خوشه ای 216 نفر در این پژوهش شرکت داشتند. یافته ها و نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان داد ارزش های اجتماعی مردم شهر اهواز با نوع قومیت رابطه دارد. این بدان معناست که ارزش های اجتماعی قومیت ها در تمامی ابعاد مورد مطالعه با یکدیگر متفاوت است و این نشان دهنده تفاوت ارزش های اجتماعی قومیت های مختلف در شهر اهواز است. این یافته نشان می دهد که قومیت بختیاری و لر بیش از سایر قومیت ها منفعت فردی را بر منفعت جمع ترجیح می دهند. در این پژوهش اعتماد بین شخصی بر حسب نوع قومیت تفاوت معناداری نشان داد فارس ها کمتر از سایر قومیت ها اعتماد به خانواده و دوستان را گزارش کردند. عرب ها بیش از سایر قومیت ها به خانواده و دوستان اعتماد داشتند.

«غرب» و « تجدد» در جامعه ایران مبدل به سازه فرهنگی پراهمیتی شده است که در شکل گیریِ بخش مهمی از دگرگونی های اجتماعی، تأثیر گذاشته است. نخستین صورت این سازه فرهنگی تقریباً در دوره قاجاری برساخته شده است . بر اساس چارچوب مفهومی جامعه شناسی فرهنگی الگزاندر و برمبنای سفرنامه های ایرانی های اروپا(ئی) دیده، می توان فرآیند آغازینِ برساخته شدن این سازه فرهنگی را نشان داد. غرب و تجدد در دوره قاجاری ، نمادی برای آزادی دانسته می شد و غرب، به ویژه در اوایل دوره قاجاری به مثابه شرّ رمزپردازی گردیده بود ، گرچه در دوره های بعدی، وزن دهی آن تعدیل شد ؛ و نیز در باره غرب دو نوع روایت اصلی در جامعه شکل گرفته بود : سنت گرا و تجددگرا . یکی از آنها(سنت گرا) غرب را به عنوان تهدید درمی یافت و دیگری (تجددگرا)، نه بر ویژگی استعمارگری غرب، که بر ویژگی پیشرفتگیِ غرب (از جمله آزادی) تأکید می گذاشت و خواهان غربی شدن جامعه بود.

از آنجا که در اکثر کشورهای جهان مردان از سطح رفاه مالی و پرستیژشغلی بالاتری برخوردارند , منطقا پیش بینی می شود که از سطح بالاتر رفاه ذهنی نیز برخوردار باشند و مشاهده نتایج خلاف آن تعجب آور است اما بررسی ارزشهای جهانی و همچنین برخی مطالعات دیگر نشان می دهد تفاوت های جنسیتی در رفاه ذهنی در بسیاری از کشورها به نفع زنان است. هدف این مقاله بررسی تفاوت های جنسیتی در رفاه ذهنی و عوامل موثر بر آن در ایرانیان می باشد که به شیوه پیمایش ملی، با ابزار پرسشنامه و نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای اجرا شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد: 1- در ایرانیان رفاه ذهنی در زنان بیش از مردان است 2- از میان متغیرهای زمینه ای میان جنسیت، درآمد، اشتغال، وضعیت تاهل، وضعیت سکونت و پایگاه اقتصادی اجتماعی و رفاه ذهنی ارتباط معنادار در هر دو جنس برقرار است و همچنین میان تحصیلات و رفاه ذهنی در زنان ایرانی رابطه قابل قبول معناداروجود دارد لیکن این رابطه در مورد مردان برقرار نیست 3- احساس سلامتی و احساس آزادی در زندگی فردی در هر دو جنس با رفاه ذهنی ارتباط معنا دار دارد و این عوامل موثر تلفیقی از تئوری اینگلهارت واسترلین را تایید می کند اما علیرغم تئوری اینگلهارت میان نگرش های جنسیتی برابرطلبانه و رفاه ذهنی ارتباط معناداری برقرار نیست.

در بازه زمانی ای که دوران اصلاحات نام گرفته اتفاقات بسیاری در جامعه و سینمای ایران رخ داد. این مقاله بر دو مورد تمرکز کرده است: نخست، اتفاقی که در عرصه انتخاب های سیاسی افتاد و می توان شروع آن را پیروزی خاتمی با دو شعار هم زمان دموکراسی خواهی و عدالت طلبی دانست و پایان آن را در انتخابات 1386 با پیروزی احمدی نژاد با شعار عدالت طلبی دید، یعنی کمرنگ شدن دموکراسی خواهی به عنوان مطالبه جامعه. دوم، آزادتر شدن سینما. سینمای بعد از دوم خرداد کمتر از قبل دچار سانسور و توقیف فیلم شد و بنابراین فیلم سازان فرصت یافتند بیش از پیش دغدغه های خویش را به تصویر بکشند. پرسش اصلی این نوشته، محل تلاقی این دو اتفاق است: اینکه آزاد شدن سینما تأثیری در بازنمایی مطالبات سیاسی جامعه در سینما داشته است یا نه؟ در بررسی مطالبات سیاسی، از روش تحلیل ثانویه، و در بررسی بازنمایی فیلم ها از مطالبات سیاسی، از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. نهایتاً، این نتیجه حاصل شده است که آزادی سینما تأثیری مثبت بر بازنمایی خواسته های جامعه در سینما داشته است.

این مقاله بر اساس دیدگاه ارتباطی مزیت رقابتی تدوین شده است. در این دیدگاه مزایای رقابتی نه تنها از منابع سطح شرکت بلکه از ظرفیت هایی که تقلید از آن سخت است و در روابط پویا عجین شده است، نشأت می گیرد. هدف اصلی تحقیق بر تحلیل و کمی سازی تأثیر ابعاد سرمایه اجتماعی بیرونی بر کسب مزیت رقابتی سازمان می باشد. در این راه با بررسی گسترده ادبیات موضوع، مدل مفهومی اولیه تدوین شد. این مدل مفهومی در شرکت های صنعت رنگ و رزین مورد مطالعه قرار گرفت و داده های مورد نیاز با پرسشنامه از مدیران ارشد مرتبط و اعضای هیأت مدیره این شرکت ها جمع آوری شد. با استفاده از آمار توصیفی، استنباطی و مدلسازی معادله های ساختاری به تحلیل تجزیه و تحلیل نتایچ پرداخته شد. نتایج نشان از نقش اندازه شرکت در نوآوری شرکت دارد. سرمایه اجتماعی بیرونی تأثیر به سزایی بر مزیت رقابتی سازمان دارد. علاوه بر این بعد ساختاری مؤلفه سرمایه اجتماعی بیرونی به عنوان مهم ترین و مؤثرترین بعد بر ابعاد مزیت رقابتی و بعد انعطاف استراتژیک به عنوان تأثیرپذیرترین بعد مزیت رقابتی از سرمایه اجتماعی بیرونی شناخته شدند. بعد شناختی از ابعاد سرمایه اجتماعی بیرونی کمترین تأثیر را بر مزیت رقابتی داشته است. به نظر می رسد توجه به روابط شخصی گرمی، ارتباط کاری متنوع و زیاد و همکاری تنگاتنگ با گروه های کاری در مجموعه صنعت مهم ترین ابزار برای رسیدن به نتایج مورد نظر سازمانی باشند.

در تبیین علل دینداری بیشتر زنان نسبت به مردان، کالت [1] با ترکیب تئوری ریسک گریزی و تئوری قدرت – کنترل، دینداری زنان را به اقتدار پدر سالارانه یا برابر طلبانه در خانواده ایشان مربوط می کند. از طرف دیگر علی رغم تحقیقات گوناگون که یافته دینداری بیشتر زنان نسبت به مردان را تأیید می کند، لوونتال معتقد است که این یافته در همه جوامع و فرهنگ ها و مذاهب مشاهده نمی شود و تفاوت هایی در این زمینه وجود دارد. ما در این مقاله برآنیم که به آزمون این فرضیه ها پرداخته، به این سؤال ها پاسخ دهیم که آیا در ایرانیان زنان از مردان دیندارترند؟ آیا در مذاهب و ادیان ایرانی این یافته تأیید می شود؟ آیا زنانی که در خانواده های با نفوذ بیشتر پدر زندگی می کنند، دیندارترند؟ برای پاسخگویی به این سؤال ها پیمایش ملی ارزش های اجتماعی و فرهنگی ایرانیان با ابزار پرسشنامه و نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای اجرا شده است و نتایج تحقیق نشان می دهد : 1- در ایرانیان تفاوت های جنسیتی در دینداری به نفع زنان است؛ 2- تفاوت های جنسیتی در دینداری در سنی ها بیشتر از شیعه هاست، اما در میان مسیحیان به چشم نمی خورد؛ 3 – در زنانی که در خانواده های با نفوذ بیشتر پدر زندگی می کنند، دینداری بیشتری به چشم نمی خورد .

توسعه یافتگی همواره یکی از دغدغه های جوامع در حال گذار بوده است. این جوامع در شناختن عوامل عقب ماندگی خویش به دلایل مختلفی متوسل شده اند. زبان و ادبیات عامیانه یکی از مواردی است که تجلی گاه لایه های زیرین شخصیت افراد است و از این دریچه می توان نگرش های افراد را نسبت به موضوع توسعه سنجید. برای بررسی نگرش توسعه ای لرستان از منظر فرهنگی رجوع به ضرب المثل های لری می تواند مبنای دقیقی را فراهم آورد. چارچوب نظری این تحقیق با استفاده از نظرهای متفکران دیدگاه نوسازی ساخته شده است. روش تحقیق در این مقاله، تحلیل محتوای تلخیصی است که در آن ضرب المثل ها به لحاظ مضمونی در مقوله های مختلف توسعه ای گنجانده شده و تعداد فراوانی ضرب المثل ها و هم جهت گیری مثبت و منفی مضمون هر یک از آن ها با توسعه واکاوی شده است. یافته ها نشان می دهد که به لحاظ تکرار، توصیه به عقل گرایی، ارزش های اخلاقی مؤید کار، گرایش به جمع گرایی، محافظه کاری و تقدیرگرایی در میان مثل ها، بیشترین تکرار را داشته اند. همچنین مقوله های ارزش های اخلاقی مؤید کار، عقل گرایی، جمع گرایی، دارای موارد مثبت بیشتری بوده و مقوله های محافظه کاری و سازگاری (عدم نیاز به پیشرفت)، تقدیرگرایی، جایگاه انتسابی، عام گرایی، نگاه به ثروت، نگاه جنسیتی و فردگرایی، دارای موارد منفی بیشتری هستند. در مجموع می توان گفت که غلبه ی مثل هایی با مضمون ناسازگار با توسعه، در میان ضرب المثل های لری بیشتر به چشم می خورد.

هدف از این پژوهش، بررسی جامعه شناختی مناسک و رفتارهای دینی است. چارچوب نظری این تحقیق مبتنی بر نظریات دورکیم است. متغیر وابسته، مناسک و رفتارهای دینی و متغیرهای مستقل عبارت اند از: جامعه پذیری دینی، انسجام اجتماعی، نظارت و کنترل اجتماعی، تجدید حیات اجتماعی و جنسیت. جامعه آماری این تحقیق عبارت است از دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان دزفول در سال تحصیلی 89-90 با جامعه آماری 18241 که در این میان تعداد 350 نفر از طریق فرمول نمونه گیری کوکران به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. یافته های تحقیق که با استفاده از بسته نرم افزاری spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته ، نشان می دهند که متغیر وابسته مناسک و رفتارهای دینی با متغیرهای مستقل جامعه پذیری دینی، نظارت و کنترل اجتماعی، انسجام اجتماعی، تجدید حیات اجتماعی، که به عنوان فرضیه های اصلی و منطبق با نظریات دورکیم طراحی شده اند، رابطه معناداری دارد. ضرایب همبستگی چندگانه نشان می دهد که به ترتیب اولویت رابطه اول متغیر نظارت و کنترل اجتماعی، دوم متغیر جامعه پذیری دینی، سوم انسجام اجتماعی و چهارم تجدید حیات اجتماعی (دینی) بوده اند. همچنین در فرضیه فرعی پژوهش، یافته ها نشان دادند، مناسک دینی دختران از پسران دانش آموز بیشتر است.

اختلال در انسجام نهادهای جامعه موضوعی است که در مکاتب تکامل گرایی، کارکرد گرایی و نوسازی به ویژه در مباحث دوران گذار در جامعه شناسی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. هدف این مقاله ارائه شاخص مناسب برای انجام مطالعات تجربی کلان جامعه شناختی، به منظور اندازه گیری اختلال در انسجام میان نهادهای جامعه در شرایط معاصر جامعه ایران و ارزیابی اعتبار و روایی آن است. از آنجا که انسجام و تعادل سیستمی در نظریه کارکردگرایان دارای ابهامات مفهومی است، شاخص سازی و اندازه گیری بر مبنای آن دچار مشکلاتی خواهد شد. از این رو در ابتدای مقاله بر پایه نظریه آنتروپی اجتماعی مفهوم انسجام در جامعه شناسی پارسونز مورد نقد قرار گرفته و در نهایت مفهوم اختلال انسجامی به جای انسجام انتخاب شده و شاخص سازی مناسب برای آن انجام شده است.

بعضی بر این عقیدهاند که انقلاب اسلامی ایران، واکنشی بود در برابر توسعه لگام گسیخته با الگوی غربی که با شرایط فرهنگی و بومی ایران سازگار نبود. هرچند جمهوری اسلامی در زمینه آموزشی و بهداشتی به پیشرفتهایی دست یافته اما هنوز یک الگوی بومی متناسب با مقتضیات تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی کشور در این زمینه طراحی نشده است، هدف از این مقاله دست یابی به الگویی ایرانی اسلامی است که می تواند هم به لحاظ نظری مورد تأیید باشد و هم از تجربه جمهوری اسلامی بدست آید. روش مقاله، توصیفیـ تحلیلی است اما کار اسنادی هم شده است و بر اساس اسناد بحث شده است. چارچوب آن هم نظریه توسعه انسانی دینمحور است که عدالت مفهوم مرکزی آن است. نتایج نشان می دهد. که ایران بعد از انقلاب اسلامی در امر آموزش و بهداشت کشور نسبتا موفقی بوده است و توانسته است به سطح قابل قبولی در این شاخصها دست یابد. در این زمینه نقش آموزههای اسلامی و شرایط فرهنگی بعد از انقلاب همچنین نهادهای برخاسته از انقلاب مانند نهضت سواد آموزی و جهادسازندگی انکارناپذیر است. در زمینه آموزش، در حالی که در سال 1355 کمتر از نیمی از جمعیت 6 ساله و بالاتر در ایران باسواد بوده(47/5 درصد) در سال 1385 جمعیت باسواد بیش از چهارپنجم از جمعیت 6 ساله و بالاتر(85/6 درصد) را شامل می شود. میزان پوشش تحصیلی واقعی نیز در حال حاضر به بالاتر از 95 درصد رسیده است. در زمینه بهداشت، بهبود وضعیت بهداشتی در سالهای بعد از انقلاب اسلامی موجب افزایش قابل توجه امید به زندگی شده، بطوری که این شاخص که در سال 1355 در حدود 54 سال بوده است، در سال 1385 به حدود 70 سال افزایش یافته است. میزان مرگومیر نوزادان در دهههای 1365-1355 و 1375-1365 به کمتر از یک سوم تقلیل یافت. میزان مرگومیر کودکان و مادران نیز از سال 1370 تا 1385 به نصف کاهش یافت. با این وجود در برخی حوزهها هنوز تبعیضهایی وجود دارد. همچنین پس از توفیق در بالا بردن شاخصهای کمی، زمان آن فرا رسیده است که به کیفیت جمعیت در حوزه آموزش و بهداشت توجه بیشتری شود. طبق الگوی پیشرفت ایرانی- اسلامی پیشنهادی این مقاله، دو رکن اساسی الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت در حوزه آموزش و بهداشت اولا عدالت اجتماعی-اقتصادی و فرهنگی و ثانیا ارتقای کیفیت خدمات آموزشی و بهداشتی است. در راستای تحقق عدالت لازم است تفاوتهای جنسی، قومی، منطقهای و شهری و روستایی کمرنگ شود تا زمانی که به طور کامل از بین برود. در راستای ارتقای کیفیت نیز باید سرمایهگذاری، همکاریهای فراسازمانی و جلب حمایت افراد تعیین کننده و تاثیرگذار در جامعه و اصلاح نظام آماری مد نظر قرار گیرد. ارتباط متقابل این دو رکن اساسی میتواند به عنوان الگویی اسلامی ایرانی مطرح شود که سمت و سوی پیشرفت کشور را در آینده مشخص میکند و چون از لحاظ نظری نیز مورد تأیید است حتی می توان از آن به عنوان الگویی از پیشرفت برای سایر کشورهایی که توسعه غربی پاسخگوی نیاز آنها نیست، دفاع کرد.

هنگام مطالعه فرش ایرانی از پیدایش فرش پازیریک تاکنون، به گواه داده های تاریخی و تخصصی بی شمار، یک دوره زمانی مشخص در تاریخ ایران وجود دارد که تحول فرش ایرانی را در تمامی ابعاد ( شیوه تولید، میزان تولید، نقش مایه ها، طرح ها و غیره) در پی داشته است. اگر فرش ایرانی را به مثابه یک نشانه در نظر بگیریم با در نظر گرفتن ارتباط میان امر نمادین با امر اجتماعی، این سوال ایجاد می شود که اگر این نشانه (فرش ایرانی) در دوره ای خاصی از تاریخ (صفویه) متحول شده است، این تحول تحت چه شرایط و در چه زمینه های اجتماعی و اقتصادی صورت پذیرفته است؟ هدف این است که با رویکردی جامعه شناسانه با استفاده از تحلیل سامانه های اجتماعی، این مدعا که«فرش ایرانی ماحصل ترکیب پیچیده ای از عوامل تاریخی، اجتماعی و ایدئولوژیک است» تبیین گردد. روش این جستار «تاریخیت باوری» با استفاده از بررسی های اسنادی می باشد.