علی ایار

این مطالعه با استفاده از روش مردم نگاری انتقادی، اثر مداخلات توسعه ای را بر ساحت اجتماعی و کنش اقتصادی اجتماعات محلی در میدان زاگرس میانی (استان های ایلام و لرستان) بررسی می کند. یافته های تحقیق نشان می دهد که برنامه های توسعه، زیست جهان پیشامداخله ای را که در سیطره امر اجتماعی بوده، تحت هجمه امر اقتصادی قرار داده است. در فرایند مداخله توسعه، از ظرفیت های فرهنگی و سنت های پیونددهنده و یاریگرانه در کنش های اقتصادی محلی غفلت شده است و به جای آن برنامه های رسمی و سرمایه محور دولتی، در ابعاد عینی و ذهنی گسترش یافته است؛ ماحصل تضعیف سنت های همیارانه مردمی، برآمدن گروه های شبه تکنوکرات جدیدی است که ارزش های فرهنگ محلی مانند سخت کوشی، قناعت، همکاری و ساده زیستی را نماد عقب افتادگی می دانند. درواقع کنشگران بومی به مثابه مدیران مولد خویش فرمای جدید، به کسانی بدل شدند که برای بازاریابی نیروی کار و تأمین معاش خود، در چرخه اعانه، وام و اجیرشدگی گرفتار شده اند. به منظور نشان دادن این فرسایش، از استعاره درخت گردو به مثابه نماد جامعه طبیعت مدار سخت کوش، همبسته و کوشا و از درخت اوکالیپتوس به عنوان نماد مداخله عاریتی، جامعه مصرفی، تظاهری و گسسته استفاده کرده ایم. با زوال اجتماع محلی، کنش های اقتصادی همیارانه، سخت کوشی و قناعت محلی تحدید شده و رقابت های اقتصادی مصرف گرا، گسسته و سودانگارانه بجای آن نشسته است.

جوامع امروزی در حال تجربه افول ارزش های فرزندآوری هستند. به طوری که باروری زیر سطح جانشینی ویژگی مسلط جمعیت این جوامع شده است. به نظر می رسد نقش اصلی روند این تغییرات را عوامل فرهنگی بر عهده دارند. به عبارتی، غلبه تمایلات و خواسته های فرد بر جامعه و گسترش روزافزون فردگرایی، منجر به کاهش اهمیت فرزندآوری شده است. از اینرو، هدف این مقاله توصیف و تبیین فرزندآوری از طریق فردگرایی است. پژوهش حاضر از نوع پیمایشی است که در سال 1398 با استفاده از تکنیک پرسشنامه و با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای با حجم نمونه 754 زن و مرد متاهل ساکن در شهر بجنورد انجام شده است. نتایج توصیفی نشان دهنده گسترش فردگرایی و کاهش اهمیت فرزندآوری در جامعه است. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان می دهد رابطه معنادار و معکوسی بین فردگرایی و اهمیت فرزندآوری وجود دارد. یعنی با افزایش فردگرایی اهمیت فرزندآوری کاهش می یابد.

هدف این تحقیق بررسی ارتباط بین سرمایه اجتماعی و ارتکاب رفتارهای خشونت آمیز در بین جوانان است. جامعه آماری جوانان 18 تا 30 سال شهر ایلام هستند که حجم نمونه با استفاده از نرم افزار سمپل پاور 520 نفر تعیین گردید. داده ها توسط آمار توصیفی و آزمون های آماری با استفاده از نرم افزار spss22 مورد تجزیه تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان می-دهد که بین سرمایه اجتماعی و رفتارهای خشونت آمیز جوانان (419/0) رابطه معنادار و معکوس وجود دارد. همچنین بین کنترل اجتماعی(453/0) و حمایت اجتماعی (198/0) با رفتارهای خشونت آمیز جوانان رابطه معنادار و معکوس وجود دارد. مدل تحلیل مسیر نشان می دهد که سرمایه اجتماعی علاوه بر تأثیر مستقیم بر ارتکاب به خشونت به صورت غیرمستقیم از طریق متغیر واسط کنترل اجتماعی و حمایت اجتماعی نیز بر متغیر رفتارهای خشونت آمیز تأثیر معکوسی دارد. یافته های حاصل از تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان می دهد که متغیرهای مستقل 22 درصد از واریانس رفتارهای خشونت آمیز جوانان را تبیین می کنند. رفتارهای خشونت آمیز جوانان را می توان نتیجه کاهش سرمایه اجتماعی در جامعه دانست. هرچقدر احساس حمایت اجتماعی و کنترل اجتماعی در بین افراد وجود داشته باشد، سرمایه اجتماعی افزایش می یابد و تاثیر بازدانده ای بر گسترش رفتارهای خشونت آمیز در جامعه خواهد داشت. بنابراین، سرمایه اجتماعی عامل بسیار مهمی برای مقابله با رفتارهای خشونت آمیز در بین جوانان در جوامع معاصر است.

مطالعات جامعه شناسی تاریخی جامعه ایرانی، به علت غفت از اجتماعات محلی، با ارائه تصویری یکدست از جامعه، مانع فراهم شدن فهمی تاریخی و فرایندی از مسائل اجتماعات محلی در جامعه ایران شده است. در این مقاله سعی بر آن است که با لحاظ نمودن فرض کثرت و تنوع جامعه ایرانی و از سویی دگر تمرکز بر نهادها و نیروهای متکثر اجتماعی که در حیات اجتماع محلی موثر بوده اند، به تبییی متمایز از موضوع مورد مطالعه بپردازد. این مقاله با روش تاریخی تفسیری و تبیینی با استفاده از جبر بولی، براساس رویکرد نهادگرایی تاریخی، تحلیلی متفاوت از وضعیت خلقیات و توسعه در لرستان پیشکوه و پشتکوه( لرستان و ایلام)از دوره صفویه تا پایان پهلوی ارائه می کند که در آن بر نقش شرایط جهانی، نهادها و عاملیت های متعدد اجتماعی تأکید می شود. در این روایت، پیکربندی نهادی لرستان پشتکوه و پیشکوه بازه زمانی موردمطالعه با عنایت به میراث به جای مانده از دوره صفوی با وصف «غیاب نهادی و نیرویی»، مبتنی بر شبکه نسبتا پیچیده ای از روابط متقابل بین نهاد های در تعامل با شرایط جهانی، مورد تحلیل قرار می گیرد. استدلال این است که وضعیت نهادی ریشه در دوره های قبلی داشته با تداوم خود توانسته است بر شکل گیری خلقیات و توسعه این منطقه تأثیرگذار باشد. بنابراین می توان این گونه استلال نمود که " خلقیات" و" توسعه نیافتگی" لرستان، برآیندهای علی ترکیبی زمانمند است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین سرمایه اقتصادی و فرهنگی با سالمندی موفق در میان معلمان بازنشسته 60 سال بالاتر آموزش و پرورش تبریز صورت گرفته است. در این خصوص از نظریات (شای، آرگایل، بوردیو، راو و کان و...)، برای بررسی موضوع استفاده شده است. روش تحقیق پیمایشی بوده و جامعه آماری معلمان بازنشسته 60 سال بالاتر آموزش و پرورش شهر تبریز به تعداد 3403 نفر می باشد. از این تعداد 380 به عنوان حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران انتخاب گردید. پس از جمع آوری داده ها، جهت آزمون فرضیه ها از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون با استفاده از نرم افزار Spss اقدام شده است. یافته های توصیفی نشان می دهد میانگین سالمندی موفق در بین بازنشستگان آموزش پرورش شهر تبریز در حد متوسط می-باشد. ضریب رگرسیونی نشان می دهد 38% کل تغییرات مربوط به متغیر سالمندی موفق ناشی از تغییرات سرمایه فرهنگی و اقتصادی می باشد. میزان ضرایب بتا نشان می دهد، متغیر سرمایه فرهنگی به میزان 7/47% و سرمایه اقتصادی به میزان 7/39% هر یک به صورت جداگانه بر سالمندی موفق تأثیر گذار بوده اند. میزان بالای سرمایه اقتصادی و فرهنگی در بین سالمندان باعث افزایش سلامت روحی و روانی و افزایش شادمانی و رضایت از زندگی در بین سالمندان بازنشسته گردد.

چه چیز باعث شده است که یگانه رمان ج ی .دی.سالینجر، یعنی ناطور دشت، علی رغم اینکه خواندنش بارها قدغن شده است، به یکی از پرخوانده ترین رمان های طول تاریخ بدل گردد؟ مورد تحریم قرار گرفتن و محبوب بودن توامان رمان آن را به نمون ه ای عالی برای تجزیه و تحلیل از دیدگاه نقد خواننده محور تبدیل کرده اس ت . این مقاله بر اساس رهیافت ها و نظریه ها ی نقد خواننده محور، ب ه ویژه دیدگاه های ولف گانگ ایزر، می کوشد تا پرده از رمز محبوب بودن رمان بردار د . بر اساس تئور ی های نقد خواننده محور، خوانش تعاملی بین متن و خوانند ه است . از دیدگاه نظریه پردازان این رهیافت، ای  ن خوانن د گان هستند که هنگام خوانش یک اثر ادبی معنای آن را ب ر می سازند . ایزر که ا ز مهمترین نظریه پردازان نقد خواننده محور محسوب م ی گردد، با تاکید ب ر نقش خواننده در خلق معنی معتقد است که معنا در تعامل بین خواننده و متن و در زمانی ص ورت م ی گیرد که خواننده پس زمین ه های ادبی و فرا ادبی خویش را به همراه خود م ی آورد تا قسم ت های نانوشته های متن را بنویس د . ایزر که با د ی دگاهی پدی دارشناختی به متن م ی نگرد، بیشتر بر مفاهیمی همچون خلا ء های متن، عدم قطعیت، پ ی ش بینی وباز نگری تاکید دار د . این نکته که رمان ناطور دشت توسط یک راوی غیر قابل اعتماد نقل م ی شود، موجب شده است تا رمان سرشار از خلاء ها و ابهاماتی شود که خواننده را به تعاملی چندگانه برا ی خوانش متن فراخواند که نهایتا موجب برساخت معنا گرد د . می توان ادعا نمود که یکی از دلایل محبوبیت روز افزون رمان، حتی سال ها پس از انتشار اولیه آن، استفاده ماهرانه سالینجر از چنین عناصر محرک خوانش در سراسر رمانش می باشد.

روابط اجتماعی همواره مورد تو ج ه اندیشمندن بوده اس ت ، دراین میان روابط نسلی و ابژ ه های نسلی موضوع جدیدی در اختیار م ی نهد . این مقاله با رویکردی نسل ی و رو ش ی کیفی به روابط بین نسلی و ابژ ه های نسلی در بستر زندگی روزمره و فض ا های عمومی پرداخته اس ت . این مقاله نشان داده است که روابط و ابژ ههای نسلی در فضا های عمومی به دلیل فقدا ن محلیت ، تصور غریبگی، بی ثباتی، تضعیف پیون د های اولیه (قومی ، خویشاوندی و ... )، و اثرگذاری پ یوندهای فرهنگ ی و اجتما ع ی ناش ی از خانواد ه ، دین، نظام س یاس ی و تقویت پیون د ها و تمایزات ثانویه (سبک زندگی ، مصرف و ... ) در عریان ترین شکل ممکن متبلور م ی شوند. یافته ها نشان داد که نس ل های سه گانه با وجود همسانی های کلی فرهنگی و اجتماعی از نظر خرید حمل و مصرف ابژه ها و تعامل با افراد، اشیاء و فضای پیرامو ن در ترمینال جنوب متفاوت عمل می کنند.