بهار آتش کار

دهه 13۶۰ در ایران دوره ای مهم از لحاظ تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است. در این مقاله با استفاده از روش کیفی، نظریه گفتمان فوکو و با الهام از رویکرد نشانه شناسی اجتماعی کرس و ون لیوون، ۱5 تصویر از میان ۴۳۱ تصویر زنان در صفحه اول روزنامه های دهه 13۶۰ تحلیل شدند. هدف پژوهش، بررسی گفتمان های مسلط در بازنمایی زنان و چگونگی تقویت هنجارهای ایدئولوژیک از طریق این تصاویر است. یافته ها نشان می دهد بازنمایی زنان در روزنامه ها فراتر از انعکاس ارزش های غالب، فرایندی فعال برای مدیریت تنش های هویتی، عادی سازی نقش های معین جنسیتی و ساخت و تثبیت سوژه زن مطلوب انقلابی از طریق به کارگیری سازوکارهای بصری و تکنیک های دیداری مشخص است. تصاویر زنان در روزنامه های دهه 13۶۰ ابزاری برای بازتولید گفتمان های مسلط و تقویت ارزش های انقلابی و اسلامی هستند و زنان را به عنوان حامیان پرشور انقلاب و آرمان های آن بازنمایی می کنند. همچنین نقش حمایتی زنان در دوران جنگ تحمیلی برجسته شده است. در کنار این نقش های حمایتی، تصاویری از حضور زنان در عرصه های علمی و مدیریتی نیز دیده شد که نشان دهنده پذیرش نسبی نقش های جدیدتر برای زنان در جامعه انقلابی البته در چارچوب ارزش های اسلامی است. علی رغم اینکه در این تصاویر، زنان در عرصه های گوناگونی حضور فعال دارند، این بازنمایی ها نقش زنان را به انتظارات از پیش تعریف شده اجتماعی و فرهنگی در چارچوب های انقلابی-اسلامی محدود و به تثبیت این گفتمان ها کمک می کند.