علیرضا علی احمدی

با اهمیت یافتن مدیریت دانش و سرمایه فکری به عنوان موضوعات جدید در سال های اخیر مقالات و پژوهش هایی پدیدار شدند تا میان مدیریت دانش و سرمایه فکری با نوآوری ارتباط برقرار نمایند. محققین نیز به نقش و تأثیر مدیریت دانش بر توسعه نوآوری اشاره نموده اند که مدیریت دانش باید به طور اساسی بر خلاقیت و نوآوری تمرکز کند یا اینکه اثربخشی حداکثر نوآوری زمانی به وقوع خواهد پیوست که فرایند مدیریت دانش، نوآوری را پشتیبانی نماید. بر این اساس، محور این تحقیق، تحلیل نقش کارکردهای مدیریت دانش در نظام ملی نوآوری است. تحقیق حاضر از نظر روش گردآوری داده ها، توصیفی است. روش انجام تحقیق به شکل کمی و کیفی بر مبنای روش آزمون تی و آزمون فرضیات (با کمک نرم افزار SPSS) و روش فراتحلیل است و تعدادی از پژوهش های انجام شده در مورد رابطه مدیریت دانش و نظام ملی نوآوری بررسی شده و مؤلفه های کلیدی مدل با مطالعه ادبیات موضوع اکتشاف و استخراج و سازماندهی شده اند. هدف این مقاله آن است که با استفاده از تکنیک فرا تحلیل و آزمون فرض، نتایج 40 تحقیق و یا اثر مکتوب را در این خصوص وا کاوی کرده و با طبقه بندی عوامل مؤثر در تبیین رابطه بین مدیریت دانش و نظام ملی نوآوری از دیدگاه اندیشمندان و محققان، راه حل هایی را در این خصوص جستجو نماید. سپس با مدل سازی و سازماندهی یافته های تحقیق، نشان می دهد که مهم ترین نقش مدیریت دانش در نظام ملی نوآوری؛ پویایی، افزایش عملکرد، تکمیل نظام ملی نوآوری از حیث ویژگی های ساختارگرایی و کارکردگرایی است. نتایج آزمون فرض ها نشان می دهد که بین کارکردهای عمومی مدیریت دانش با معیارهای افزایش عملکرد نظام ملی نوآوری رابطه معناداری وجود دارد. بدین ترتیب بین خلق دانش با افزایش ظرفیت، بین جمع آوری دانش و افزایش حجم، بین توزیع دانش و افزایش سرعت و پویایی، بین به کارگیری دانش و افزایش کارایی و خروجی و بین ارزیابی دانش با بهینه سازی سیستم رابطه معناداری وجود دارد

سال هاست کارت امتیازی متوازن مورد اقبال پژوهشگران و مدیران قرار گرفته است و به مرور مدل های مختلفی از آن توسعه یافته است. نقشه استراتژی سازمان یکی از موضوعاتی است که مبدعان کارت امتیازی متوازن برای درک بهتر ارتباط اهداف استراتژیک سازمان، آن را ایجاد کردند. در نقشه استراتژی سازمان مسیرهای مختلفی برای رسیدن به اهداف سازمانی وجود دارد که محققان مدل هایی برای طراحی و تحلیل این مسیرها توسعه داده اند. شبکه های بیزین، شبکه های احتمال شرطی هستند که کاربرد زیادی در علوم مختلف داشته اند. در این پژوهش، تأثیر تغییر در هر یک از اهداف سازمانی ترسیم شده در نقشه استراتژی مبتنی بر کارت امتیازی متوازن به وسیله شبکه های بیزین تحلیل می شود و مدلی ارائه می شود که به وسیله آن می توان ریسک تحقق اهداف غایی سازمان را مبتنی بر ریسک تحقق اهداف پایین تر (در وجوه پایین تر کارت امتیازی متوازن) محاسبه کرد و راه حل مناسب را برای کاهش ریسک تحقق اهداف سازمانی ارائه داد. در این پژوهش، یک شرکت سرمایه گذاری مورد مطالعه قرار گرفته و مدل مذکور برای این شرکت طراحی و ریسک تحقق اهداف محاسبه و تحلیل شده است.

قرآن معجزه جاوید پیامبر اسلام و کتاب آسمانی مسلمانان است. این کتاب مقدس از 114 سوره تشکیل شده که هر سوره در بر دارنده موضوعات مختلفی است. بیشتر موضوعاتی که قرآن به آن ها پرداخته است در بیش از یک سوره مطرح شده اند و این موضوعات مشترک بین سوره ها، نشانه ارتباط بین آن ها است. شناخت این ارتباطات موضوع مهمی است که می تواند به فهم بهتر قرآن کمک نماید. در این مقاله با کمک یکی از تفاسیر قرآن (تفسیر راهنما)، موضوعات مطرح شده در هر یک از سوره ها شناسایی گردیده و میزان شباهت بین سوره ها بر اساس موضوعات مشترک آن ها، با استفاده از معیاری کمّی و بهره گیری از روش های داده کاوی محاسبه گردیده است. در نهایت درختواره شباهت موضوعی سوره ها بر اساس معیار کمّی مورد نظر ترسیم و با استفاده از آن سوره های قرآن به خوشه هایی افراز گردیده اند.

درصورت عدم وجود کنترل صحیح، سازمان از برنامه های خود منحرف خواهد شد. باتوجه به اینکه کنترل در هر سازمانی ریشه در فرهنگ سازمان و جامعه دارد، نیاز است که نحوه کنترل، متناسب با بوم همان سازمان باشد. در جمهوری اسلامی ایران نیاز داریم که برای کنترل از مفاهیم اسلامی استفاده نماییم. دراین راستا یکی از بهترین منابع، بیانات امیر مؤمنان علی علیه السلام است که به طور خاص در دو کتاب «نهج البلاغه» و «غررالحکم و دررالکلم» جمع آوری شده است. در این تحقیق با استفاده از روش تحلیل مضمون که یکی از مهم ترین روش های کیفی است و با بهره گیری از نرم افزار MAXQDA 10 انجام شده است. این زمینه، بیش از 2800 مضمون اولیه، شناسایی شد که پس از پالایش نهایی به 2718 مورد رسید. از این تعداد 1088 مضمون اولیه مربوط به نهج البلاغه و 1630 مورد مربوط به غررالحکم و دررالکلم است. مضامین اولیه درقالب 133 مضمون اصلی دسته بندی و سپس 133 مضمون اصلی درقالب 38 مضمون سازمان دهنده سازماندهی شد. 38 مضمون سازمان دهنده نیز درقالب هشت مضمون فراگیر قرار گرفتند. این هشت مضمون عبارتند از: ویژگی های نیروی انسانی، انواع کنترل، اصول حاکم بر کنترل، تنبیه و تشویق، ضرورت کنترل، بسترسازی، آفات کنترل و پیامدها. درنهایت همه مضامین، ذیل مضمون فراگیر کنترل اسلامی از دیدگاه امام علی علیه السلام قرار گرفتند.

نوآوری به عنوان عامل کلیدی در رقابت پذیری کشورها و بنگاه ها شناخته می شود و بنگاه های نوآور پیش زمینه یک اقتصاد پویا و رقابتی محسوب می شوند، اما بنگاه ها در مسیر دستیابی به نوآوری با چالش ها و موانعی مواجه هستند که دسته بندی های مختلفی از این موانع ارائه شده است. هدف این مقاله بررسی موانع نوآوری و میزان اهمیت هر یک از این موانع و سپس بررسی نحوه تأثیر آن ها بر انواع مختلف نوآوری در شرکت های حوزه انرژی های تجدیدپذیر است. در این راستا موانع نوآوری در قالب دو دسته موانع داخلی و خارجی شناسایی و تشریع شده اند. نوآوری به چهار دسته نوآوری های محصولی، فرایندی، سازمانی و بازاریابی تقسیم شده است. جامعه مورد بررسی پژوهش حاضر شرکت های فعال در حوزه انرژی های تجدیدپذیر در ایران است که در این بین 154 شرکت فعال در حوزه انرژی های تجدیدپذیر به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. به منظور دستیابی به این اهداف، ابتدا مدل پژوهش با استفاده از روش تحلیل عاملی و فن تحلیل مسیر مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش شش عامل را موانع داخلی و شش عامل را موانع خارجی مورد تأیید قرار می دهد. از بین این عوامل عدم شناخت مناسب بازار مهم ترین مانع داخلی و کمبود منابع بیرونی برای تأمین مالی فعالیت های نوآورانه به ترتیب بیشترین تأثیر را در ایجاد هر یک از موانع داخلی و خارجی دارند، همچنین نتایج فرضیه تحقیق نشان دهنده تأثیر این دو دسته از موانع بر تمامی انواع نوآوری در شرکت های حوزه انرژی تجدیدپذیر است.

هدف از این پژوهش تعیین عوامل مؤثر بر بازاریابی الکترونیکی سازمان های بازرگانی جهت ارتقای سطح کیفی فعالیت های آن ها در فضای مجازی از طریق ارائه یک مدل علمی است که هم راستای استراتژی های کلان (سطح بنگاه) سازمان باشد. این پژوهش به دنبال پاسخ به این سؤال است که چگونه می توان برنامه های بازاریابی الکترونیکی مورد استفاده در سازمان های بازرگانی برخط را با استراتژی های سطح بنگاه سازمان هم راستا نمود که به افزایش موفقیت سازمان منجر شود. روش های پژوهش به کار گرفته شده در این پژوهش شامل روش مرور سیستماتیک جهت مطالعه و دسته بندی مطالعات، فراتحلیل جهت کدگذاری مدل ها و پارامترهای استخراج شده، رویش نظریه ها جهت تعیین پارامترهای مؤثر و موردنیاز برای ساختن مدل با استفاده از نرم افزار SPSS و روش فراتلفیق برای یافتن رابطه بین ۱۱ پارامتر منتخب نهایی در جهت ساخت مدل و نظریه پردازی با استفاده از نرم افزار میک مک است. نتیجه پژوهش نشان داد که همسویی بازاریابی الکترونیکی و استراتژی های کلان سازمان ضروری است و مدلی برای منظور ارائه شد.

همکاری شبکه ای ضرورتی اجتناب ناپذیر برای ارائه خدمات باکیفیت در نظام سلامت محسوب می شود. استفاده از ساختارهای همکاری و سازوکار های هماهنگی در قالب یک الگوی حکمرانی مطلوب شرط موفقیت در همکاری شبکه ای است. عوامل مختلفی بر طراحی یک الگوی حکمرانی موفق در شبکه های مراقبت از سلامت تأثیر می گذارد. با توجه به اهمیت این عوامل در طراحی الگوی حکمرانی، تا به حال به بررسی جامع عوامل خارج از کنترل شبکه پرداخته نشده است. در این پژوهش به شناسایی عوامل خارج از کنترل شبکه که باید در طراحی یک الگوی حکمرانی مطلوب در نظام سلامت توجه شوند، پرداخته می شود. در اینجا برای شناسایی و استخراج عوامل تأثیرگذار خارج از کنترل از روش مرور نظام مند ادبیات ( SLR ) استفاده می کنیم. با جستجوی مقاله های مرتبط با سؤال تحقیق در پایگاه داده وب آف ساینس به عنوان یک پایگاه جامع، 1500 مقاله حاصل شد. با غربالگری نتایج حاصل شده بر اساس عنوان این مطالعات با معیارهای ورودی و خروجی 150 مقاله حاصل گردید. غربالگری نهایی این 150 مقاله بر اساس چکیده و نتیجه گیری به 11 مقاله نهایی منهی شد که 15 قطعه شواهد از آنها استخراج شد. با ترکیب شواهد استخراج شده به منظور دستیابی دیدگاهی جامع، 4 کلاس با 15 مؤلفه ایجاد شد. بر این اساس، اقتضائات محیطی، سطح دخالت دولت در نظام سلامت، ماهیت سیاست ها، مداخله های دولتی در نظام سلامت و نیز نرخ ارجاعات در شبکه های سلامت به عنوان مهم ترین عوامل خارج از کنترل شبکه شناسایی شد. حکمرانی شبکه تنها در صورتی موفق خواهد بود که عوامل مؤثر بر طراحی آن در نظر گرفته شود.

یکی از مهم ترین گام هایی که در فرایند دستیابی به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت باید دنبال شود، طراحی الگوی رهبری تحول است. ضرورت ها و ویژگی های الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ایجاب می کند ابتدا نظریه مبنای رهبری تحول که با ضرورت های این الگو همخوانی دارد، تهیه و سپس مبتنی بر آن، نسبت به طراحی الگوی رهبری تحول اقدام شود. بر این اساس، این مقاله به موضوع ارائه نظریه مبنای رهبری تحول می پردازد و می کوشد نظریه مبنای برآمده از آیات قرآن کریم درباره شیوه ایجاد تحول مورد نظر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را تدوین کند. نتایج اجمالی حاصل از این پژوهش، در قالب 30 اصل معرفی شده است. پرداختن به موضوع «نظریه مبنا» به جای ارائه مدل بدون توجه به پارادایم و نظریه مبنای آن، از مهم ترین نوآوری های این مقاله است. نظریه مبنای ارائه شده در این مقاله می تواند مبنای طراحی الگوی رهبری تحول و مدل های ایجاد تحول در اجتماعات انسانی با رویکرد اسلامی قرار گیرد.

پژوهش حاضر با هدف دستیابی به نظریه ای در حوزه فرهنگ نوآوری به منظور درک بهتر این پدیده در شرکت های تولیدی سازمان صنعت، معدن و تجارت در استان مازندران اجرا شده است. روش تحقیق به صورت کیفی و مبتنی بر رویش نظریه ها است. برای گردآوری اطلاعات از برجسته ترین مبانی نظری و مصاحبه های نیمه ساختاریافته استفاده شد و بررسی و تحلیل اطلاعات به روش استراوس و کوربین و مدل پارادایمیک انجام گرفت. نمونه گیری به روش نمونه گیری نظری بود و با بهره مندی از تکنیک های هدفمند قضاوتی و گلوله ی برفی انجام شد. نتایج تحلیل داده های به دست آمده از مصاحبه ها طی فرایند کدگذاری به ایجاد نظریه در حوزه فرهنگ نوآوری منجر شد که بر مبنای آن عوامل علی، زمینه ای، عوامل مداخله گر، راهبرد و پیامد در رابطه با فرهنگ نوآوری معنا پیدا کرده اند.

برنامه ریزی سناریویی، ابزاری برای مواجهه با عدم قطعیت های محیطی است و از دهه 1950 تاکنون، روش های علمی متعددی در دسته بندی های مختلف از جمله گذشته نگری، پیش نگری و پس نگری، کیفی و کمّی، قیاسی و استقرایی، غیرمشارکتی و مشارکتی، اکتشافی و هنجاری و غیره برای آن ارائه شده است. تعدد و تنوع روش ها، کاربران این ابزار را عملاً دچار سردرگمی در انتخاب روش مناسب و پیاده سازی آن نموده است. پژوهشگر با مدنظر قرار دادن دسته بندی اول، به دلیل رایج بودن مدل های برنامه ریزی سناریویی پیش نگری در این دسته بندی و عدم انجام مطالعه ای که به ارائه مدل جامع در این خصوص پرداخته باشد، با غور علمی در 10 روش پیش نگری به عنوان جامعه هدف پژوهش، تلاش نمود، با ارائه مدلی جامع، از تکثر و سردرگمی در این حوزه بکاهد. اهمیت این پژوهش، افزایش سهولت در فهم و اجرای مراحل، بالا رفتن کیفیت و قابلیت اطمینان نتایج و کاهش دغدغه کارشناسان برای انتخاب مدل مناسب برنامه ریزی سناریویی پیش نگری است. نپرداختن به این مساله، موجب افزایش خطاهای کاربران در انتخاب مدل مناسب و تطویل یا ساده انگاری بیش از حد در انجام پروژه های برنامه ریزی سناریویی پیش نگری خواهد بود. روش شناسی پژوهش مبتنی بر پارادایم ساخت گرایی، جهت گیری توسعه ای، از نوع کیفی و روش آن، توصیفی و موردی زمینه ای است که با استفاده از روش فراتلفیق انجام شد. برای آزمون مدل، تعدادی از متخصصین با روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند قضاوتی انتخاب و با استفاده از ابزار دلفی، تا حصول اشباع نظری، مصاحبه ها ادامه یافت. مدل نهایی پژوهش در قالب دو فاز کلی، چهار مرحله اصلی و چهارده گام فرعی ارائه شد.

امروزه برنامه های یادگیری با هدف تدارک فرصتهای تربیتی برای کارآموزان جهت کسب شایستگیهای درک و اصلاح موقعیت حرفهای ، مورد توجه جدی است. این پژوهش با هدف بهبود ساختار و فرایندهای مدیریت و برنامهریزی راهبردی مهارتها و شایستگیها برای آینده صورت گرفته است. روش پژوهش از نوع نظریهپردازی داده بنیاد است و جامعه آن: ذینفعان آموزش فنی و حرفهای، مربیان، هنرآموزان، مدیران و صاحبان صنایع است. با توجه به مبانی نظری و پیشینه تحقیق و با استفاده از نرمافزار اطلس، مصاحبهها و  منابع بخش آموزش فنی و حرفهای کدگذاری شده، گزارهها و مقولات اصلی مشخص شدند. روایی ابزار و پایایی مصاحبه ها از روش توافق درون موضوعی است. لذا در گزاره «مهارت» سه راهبرد: کیفیت مهارت آموخته، بهرهوری و انعطاف پذیری؛ در گزاره «دانش» دو راهبرد: ایجاد چارچوب و متولی ملی صلاحیت حرفهای  منطبق با استانداردهای جهانی؛ در گزاره «ارزشها» سه راهبرد  ایجاد سازوکارهای اصلاح فرهنگ، ایجاد سازوکارهای اشتغال و استقلال سازمان نظام آموزش فنی و حرفهای در کنار آموزش عمومی، متوسطه و عالی؛ پیشنهاد شد.

از جمله مهمترین مسائل در هر کشور و سازمانی مسئله کنترل است که در مدیریت راهبردی از آن به کنترل راهبردی یاد می شود. آنچه که امروزه در سیاست های راهبردی و کلان بسیار مورد نیاز است مدل کنترل راهبردی می باشد که به ابعاد مختلف مسئله کنترل توجه نموده و بتواند نقاط راهبردی را کنترل کند. در زمینه کنترل راهبردی مدلهای مختلفی تا به امروز طراحی شده است. در پژوهش حاضر مدل های کنترل راهبردی طراحی شده در دسترس که 22 مورد می باشد مورد بررسی قرار گرفت، تا بتوان به مدلی ترکیبی برای کنترل راهبردی در سطح کلان دست یافت. انتخاب و مطالعه مدلها توسط روش فراترکیب (فراتلفیق) صورت پذیرفت که دارای هفت گام اساسی می باشد. از مجموع 22 مدل بررسی شده 129 مولفه شناسایی شد و در نهایت از مجموع کار انجام شده یک مدل ترکیبی جامع که مدلی سیستمی است ارائه شد. این مدل دارای ورودی، فرآیند، خروجی، پیامد و بازخورد است و هر یک از بخش-های سیستم، خود دارای زیر مجموعه هایی است که در مدل نهایی بیان شده است.

دوران پیش دبستان دورانی مهم است که کودک براساس فطرت خود، پذیرنده نقش ها و شخصیت هاى متفاوت خواهد بود. پژوهش ها نشان داده اند که نظام تعلیم و تربیت، چنانچه براساس فطرت کودک طراحی شود، می تواند تأثیر مثبت و بلندمدت بر موفقیت او داشته باشد و زمینه ساز تقویت ارزش های اخلاقی و خودکنترلی در کودک شود. هدف اصلی این مقاله ارائه مدلی با عنوان «نظام آموزشی علاقه محور مبتنی بر تعلیم و تربیت اسلامی در دوره پیش دبستان» است که الگوی رفتاری خانواده، الگوی رفتاری مربی، قواعد حاکم بر برنامه درسی، شیوه آموزش، محیط آموزشی و شیوه ارزشیابی به عنوان مهم ترین مؤلفه های تأثیرگذار بر آن هستند. این مدل، بر روی 101 کودک پیش دبستانی در بازه زمانی سه ساله در تهران اجرا و نتایج اجرای آن بر روی کودکان به شیوه مدل سازی معادلات ساختاری (PLS-SEM) سنجش شده اند. نتایج نشان دادند مدل با GOF=0.844 برازش خوبی دارد و متغیر قواعد حاکم بر برنامه درسی، الگوی رفتاری مربی و الگوی رفتاری خانواده تأیید شد و کودکانی که الزامات این مدل بر روی آنها به درستی اجرا شده و خانواده های آنها با اجرای کامل آن همکاری کرده اند، رشد خوبی در تمایلات اصلی آنها مشاهده شد که این نشان مؤثر بودن آن است.

با توجه به جایگاه حکمرانی در شکل گیری الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت، پژوهش حاضر با هدف کمک به شکل گیری الگوی نظام حکمرانی جمهوری اسلامی ایران تدوین شده است. برای این منظور ضمن بررسی بیانیه گام دوم انقلاب با استفاده از روش داده بنیاد و رویکرد نظام مند، ابعاد الگو، استخراج و با استفاده از نظر 30 خبره اعتبارسنجی شده است. در ادامه به کمک نظر 384 کارشناس مرتبط و با استفاده از روش تحلیل عاملی تأییدی، مدل آزمون و براساس وضعیت موجود نظام حکمرانی جمهوری اسلامی ایران نهایی و ارائه شده است. مؤلفه های اصلی حاصل آمده در این الگو عبارت اند از: اتکا به خود و استقلال؛ انتخاب و تربیت مسئولان مبتنی بر ارزش ها، باورها و هویت؛ بهره برداری از کلیه منابع و ظرفیت ها؛ بهره گیری از تجارب دیگران؛ بهره گیری از خلاقیت و نوآوری؛ بهره گیری از مشارکت همه مردم و بالاخره بهره گیری از عقلانیت و منطق