برنامه ریزی سناریویی

برنامه ریزی سناریویی، ابزاری برای مواجهه با عدم قطعیت های محیطی است و از دهه 1950 تاکنون، روش های علمی متعددی در دسته بندی های مختلف از جمله گذشته نگری، پیش نگری و پس نگری، کیفی و کمّی، قیاسی و استقرایی، غیرمشارکتی و مشارکتی، اکتشافی و هنجاری و غیره برای آن ارائه شده است. تعدد و تنوع روش ها، کاربران این ابزار را عملاً دچار سردرگمی در انتخاب روش مناسب و پیاده سازی آن نموده است. پژوهشگر با مدنظر قرار دادن دسته بندی اول، به دلیل رایج بودن مدل های برنامه ریزی سناریویی پیش نگری در این دسته بندی و عدم انجام مطالعه ای که به ارائه مدل جامع در این خصوص پرداخته باشد، با غور علمی در 10 روش پیش نگری به عنوان جامعه هدف پژوهش، تلاش نمود، با ارائه مدلی جامع، از تکثر و سردرگمی در این حوزه بکاهد. اهمیت این پژوهش، افزایش سهولت در فهم و اجرای مراحل، بالا رفتن کیفیت و قابلیت اطمینان نتایج و کاهش دغدغه کارشناسان برای انتخاب مدل مناسب برنامه ریزی سناریویی پیش نگری است. نپرداختن به این مساله، موجب افزایش خطاهای کاربران در انتخاب مدل مناسب و تطویل یا ساده انگاری بیش از حد در انجام پروژه های برنامه ریزی سناریویی پیش نگری خواهد بود. روش شناسی پژوهش مبتنی بر پارادایم ساخت گرایی، جهت گیری توسعه ای، از نوع کیفی و روش آن، توصیفی و موردی زمینه ای است که با استفاده از روش فراتلفیق انجام شد. برای آزمون مدل، تعدادی از متخصصین با روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند قضاوتی انتخاب و با استفاده از ابزار دلفی، تا حصول اشباع نظری، مصاحبه ها ادامه یافت. مدل نهایی پژوهش در قالب دو فاز کلی، چهار مرحله اصلی و چهارده گام فرعی ارائه شد.

تغییرات پرشتاب و عدم قطعیت های گسترده در حوزه فعالیت فروشگاه های زنجیره ای ، مدیران این مجموعه ها را ترغیب کرده است تا بجای استفاده از برنامه ریزی استراتژیک از «برنامه ریزی مبتنی بر سناریو» و بجای تمرکز بر استراتژی های بهینه بر «استراتژی های پابرجا» تمرکز کنند. در این پژوهش کوشش شده است با تکیه بر رویکرد متعارف برنامه ریزی مبتنی بر سناریو (الگوی شوارتز) و تلفیق آن با نرم افزارهای پیشرفته کمی در این حوزه، سناریوهای محتمل آینده صنعت فروشگاه های زنجیره ای در ایران (با مطالعه موردی شرکت فروشگاه های زنجیره ای اتکا) شناسایی و تدوین شوند. بدین منظور نخست با بهره گیری از روش مصاحبه عمیق و نیز پرسشنامه تعیین اهمیت و عدم قطعیت، پیشران های اصلی و دارای عدم قطعیت در حوزه پژوهش شناسایی شدند. سپس، با تشکیل ماتریس تحلیل اثرات متقاطع و بهره گیری از نرم افزارهای میک مک و سناریوویزارد، نقشه تاثیرات و فضاهای محتمل سناریویی شناسایی و سناریوهای دارای سازگاری بالا انتخاب گردیدند. خروجی نرم افزار سناریو ویزارد چهار سناریوی محتمل شامل "دکان دار بزرگ"، "خرده فروش حاشیه نشین"، "مال مجازی" و "پروژه پاساژ" بود. علاوه بر این، در جلسات خبرگی پس از دو جلسه ذهن انگیزی و با در نظر گرفتن محیط پرتغییر و پیچیده فعالیت فروشگاه های زنجیره ای، سناریوی پنجم با نام "بازار اختصاصی" به عنوان سناریوی متمم و سناریوی ششم با نام "انحلال" به عنوان سناریوی شگفتی ساز، به چهار سناریوی خروجی نرم افزار، افزوده شد. سناریوهای احصاشده، زمینه ای نظام مند برای تدوین استراتژی های پابرجا بر محور دیجیتال شدن و تاثیرگذاری بر "تصویر ذهنی" و "ذائقه" مشتریان است.

هدف: باشگاه های فرهنگی ورزشی یکی از مهمترین هسته های اصلی توسعه ورزش قهرمانی و جذب مخاطب و سرگرمی در آینده هستند. پژوهش حاضر با هدف آینده نگری در باشگاه فرهنگی ورزشی فولاد مبارکه سپاهان، به کشف آینده های محتمل پیش روی باشگاه و تدوین سناریوهای آن برای سال 1414 پرداخته است. روش: آینده نگری با رویکرد سناریونگاری براساس روش منطق شهودی صورت گرفته است. برای طراحی سناریوها از روش تحلیل پیشران ها و عدم قطعیت ها بر اساس الگوی هشت مرحله ای شوارتز استفاده شده است. مشارکت کنندگان پژوهش حاضر شامل 20 نفر از ذینفعان داخلی و خارجی باشگاه فرهنگی ورزشی فولاد مبارکه سپاهان بودند که براساس روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. گردآوری داده ها با مصاحبه و پرسش نامه های باز صورت گرفت. یافته ها: براساس یافته ها، تحلیل 18 عامل اصلی به دست آمده در نهایت منجر به تولید دو عدم قطعیت راهبردی شامل: 1. عملکرد اقتصادی باشگاه، 2.عملکرد حرفه ای تیم، شد که پایه و اساس ساخت دو سناریوی الف) خواب آشفته و ب) جادوی تفکر شد. نتیجه گیری: در نتیجه پیشنهاد می گردد به منظور موفقیت باشگاه فرهنگی ورزشی فولاد مبارکه سپاهان در آینده، «بازبینی در طرح ها و برنامه های اقتصادی باشگاه» و «بازآرایی فرایندهای مدیریتی تیم»، در دستور کار برنامه ریزان و مدیران باشگاه قرار گیرد تا باشگاه نقش بیشتری در سازگاری با آینده و ساخت آینده مطلوب داشته باشد.

سیستم حمل ونقل شهری یکی از مهم ترین و حساس ترین زیرساخت های توسعه شهری است که توجه ویژه ای جهت توسعه و بهره برداری از آن لازم است. حمل ونقل شهری به عنوان یکی از بزرگ ترین چالش های زیرساختی پیش روی کلان شهرها شناخته شده است. هدف از این مطالعه ارزیابی سیستم حمل ونقل شهری با استفاده از نرم افزار ترنسکد در شبکه معابر شهری از منظر مدیریت بحران در زمان تخلیه است. روش پیشنهادی بر روی 15 خروجی شبکه حمل ونقل شهر اصفهان موردبررسی قرار گرفت. اطلاعات موردنیاز نظیر شبکه حمل ونقل با استفاده از داده های مطالعات جامع حمل ونقل شهر اصفهان جمع آوری شده است. در این پژوهش ابتدا کوتاه ترین مسیرها بین مبادی و مقاصد با استفاده از نرم افزار TRANSCAD محاسبه شد و ماتریس های مبدأ- مقصد بر اساس 30 درصد از افرادی که قصد خروج از شهر در زمان بحران را دارند؛ ساخته شد. سپس خروجی ها به ترتیب از شبکه حذف شده و فرایند تخصیص ترافیک با استفاده از نرم افزار صورت گرفت؛ نتایج تخصیص نشان داد که خروجی 3657 (جاده نائین) بیش ترین زمان صرف شده در کل شبکه حمل ونقل در یک ساعت و با استفاده از ماتریس 30 درصدی در مقایسه با سناریوی پایه را دارد، همچنین خروجی ها ازلحاظ مجموع طول کمان ها با حجم بیش از ظرفیت و دو برابر ظرفیت رتبه بندی شدند و مشخص شد که خروجی 4639 (آزادراه ذوب آهن) در رتبه اول قرار دارد. درنهایت سناریوها بر اساس هزینه تسهیلات و خدمات ترافیکی برحسب میلیون ریال بر ساعت (ماترس 30 درصدی) رتبه بندی شدند و مشخص شد سناریو 4639 (آزادراه ذوب آهن) در رتبه اول و سناریو 2003 (بلوار زینبیه (جاده حبیب آباد)) در رتبه آخر قرار گرفت.

در نگاه کلی، سواد رسانه ای ناظر بر توانمندی های لازم جهت بهره برداری از ظرفیت های سودمند رسانه ها و ایجاد امنیت در مقابل پیامدهای ناخواسته ی رسانه هاست، اما در نگاه رو به آینده، سواد رسانه ای از موضوعات راهبردی و سرنوشت ساز حوزه ارتباطات و رسانه خاص تلقی می شود. هدف از پژوهش حاضر، شناسایی مهم ترین راهبردهای نهادینه سازی آینده ی سواد رسانه ای در کشور و ایجاد درکی شفاف فراروی سیاست گذاران حوزه رسانه برای آمادگی پیشدستانه و کمک به اتخاذ عقلانی ترین تصمیمات این حوزه است. روش پژوهش، برنامه ریزی سناریویی و چارچوب نظری، نظریه ی جیمز پاتر است. یافته های تحقیق حاکی از برجسته سازی عواملی همچون "پیوست سواد رسانه ای برای قوانین و سیاستها"، "هماهنگ سازی آموزش سواد رسانه ای با نهادهای علمی"، "بهره گیری از کارشناسان سواد رسانه ای در قانون گذاری دولتی"، "رویکرد عمل گرایانه مدیران به سواد رسانه ای به مثابه یکی از مهارت های مهم زندگی"، "اعتباربخشی صدا و سیما به مخاطب" و در نتیجه شناسایی دو عدم قطعیت بحرانیِ "مخاطب محوری" و "نخبه گرایی" و شکل دهنده به منطق سناریوهاست که راهبردهای تحقیق از برهم کنش این دو عامل شکل خواهند گرفت.