آموزش عالی ایران

اشتغال اثربخش دانش آموختگان آموزش عالی یک مسأله اساسی در تمام کشورهای دنیا از جمله ایران است. توسعه قابلیت های اشتغال در وجود آنها می تواند کمک قابل توجهی به حل این مسأله بکند. بنابراین، هدف مقاله حاضر بررسی میزان کمک آموزش عالی به توسعه قابلیت های اشتغال در وجود دانش آموختگان و میزان تطبیق آنها با نیاز کارفرمایان به قابلیت های یاد شده است. برای این منظور، ابتدا مفهوم قابلیت های اشتغال بازگشایی شده و به مؤلفه ها و ریز مؤلفه های تشکیل دهنده اش تجزیه شده است؛ آنگاه، با ساخت پرسشنامه ای مبتنی بر مؤلفه های یاد شده و نظر خواهی از دانش آموختگان دانشگاه صنعتی شریف (به عنوان ارائه دهند بالاترین حد قابلیت) و کارفرمایان آنها، سطح قابلیت های اشتغال در وجود دانش آموختگان، میزان تأمین نیاز کارفرمایان بواسطه قابلیت های یاد شده و شکاف «قابلیت های عرضه شده از قابلیت های مورد نیاز« بررسی شده است. نتایج تحلیل ها نشان می دهد که اولاً، دانشگاه صنعتی شریف در حد متوسط به توسعه قابلیت های اشتغال در دانش آموختگان خود کمک می کند؛ ثانیا، قابلیت های انباشت شده در حد متوسط نیازهای کارفرمایان را تأمین می کند؛ ثالثاً، شکاف بین قابلیت هایی که دانشگاه توسعه می دهد و آنچه که کارفرمایان نیاز دارند بسیار بالا است.

پژوهش حاضر باهدف بررسی تأثیر میزان رضایت دانشجویان، نگرش نسبت به تصویر دانشگاه و جو دانشگاه بر گرایش به مهاجرت از کشور دانشجویان نخبه دانشگاه سمنان انجام شد. بدین منظور بر اساس روش پژوهش توصیفی- همبستگی و با استفاده از پرسشنامه های، گرایش به مهاجرت، جانعلیزاده و همکاران (2014)، رضایت دانشجویان، ایزدی و همکاران (2008)، نگرش دانشجویان از تصویر دانشگاه، لورا و همکاران (2003) و جو دانشگاه، نصرتی و همکاران (2015)، داده های پژوهش از 163 دانشجوی نخبه دانشگاه سمنان جمع آوری شد. تحلیل دادها در خصوص متغیرهای جمعیت شناختی پژوهش نشان داد که دانشجویان پسر، دانشجویان مجرد و دانشجویان کارشناسی ارشد، نسبت به سایر دانشجویان، گرایش بیشتری به مهاجرت از کشور داشتند. همچنین نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که رابطه متغیرهای میزان رضایت، نگرش دانشجویان به تصویر دانشگاه و تمامی ابعاد جو دانشگاه با گرایش به مهاجرت دانشجویان، منفی و معنادار بود؛ در ضمن متغیرهای پژوهش، به میزان 16 درصد، توانایی پیش بینی گرایش به مهاجرت دانشجویان را از کشور داشتند. همچنین در خصوص وضعیت گرایش، یافته ها نشان داد که 2/51 درصد گرایش متوسط و 6/33 درصد از دانشجویان نخبه گرایش بالایی برای مهاجرت از کشور اعلام کردند. نتیجه به دست آمده نشان داد که با بررسی میزان رضایت دانشجویان نخبه و نوع نگرش آنان نسبت به تصویر دانشگاه و تحلیل زوایای گوناگون جو دانشگاه، می توان به چگونگی رفتار، احساسات، دیدگاه ها و نگرش دانشجویان نخبه در خصوص گرایش به مهاجرت پی برد و واکنش احتمالی آنان را، ارزیابی، پیش بینی و حتی هدایت کرد؛ چراکه مسئله مهاجرت نخبگان از کشور، یک معلول تک علتی نیست و دارای ابعاد گسترده و درهم تنیده ای است که نادیده گرفتن هر عامل از آن سبب درک نادرست و غیرواقعی از این پدیده می گردد.

در نظام دانشگاهی ایران، انجام برنامه ریزی راهبردی در جهت سازگاری مناسب دانشگاه ها با تغییرات محیط داخلی و خارجی، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. در این راستا، این مقاله قصد دارد پس از معرفی گفتمان حاکم بر برنامه ریزی راهبردی نظام دانشگاهی، به تأثیر آن ها بر مفهوم و مراحل برنامه ریزی راهبردی در این نظام بپردازد؛ و به این پرسش ها پاسخ دهد که آیا می توان از همان رویکردها و الگوهای مرسوم برنامه ریزی راهبردی که تاکنون در صنایع و مؤسسات بازرگانی مورداستفاده قرارگرفته اند، در سازمان های دانشگاهی نیز بهره برد؟ و در صورت ضرورت داشتن ارائه الگوی جدید، چه ملاحظات، الزامات و اصلاحاتی باید اعمال شود؟ ابتدا، با استفاده از روش تحلیل کیفی اسنادی، بررسی منابع و مرور مطالعات پیشین، الزامات و مفروضات به کارگیری الگوی مطلوب برنامه ریزی راهبردی در نظام دانشگاهی، ارائه شد. سپس با استفاده از مطالعه تطبیقی و مرور ادبیات تحقیق، الگوی مفهومی برنامه ریزی راهبردی مبتنی بر زمینه دانشگاهی ایران، تدوین گردید. نتایج تحقیق، نشانگر تدوین الگویی جامع، سیستمی و کل نگر، سامانمند، مشارکتی و مبتنی بر آینده نگاری راهبردی بر پایه نظام جامع آمار و اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی یکپارچه دانشگاه است که بر تفکر راهبردی نیز استوار است.

استقلال دانشگاهی رکن مهم آموزش عالی است که در سطح ساختاری از رهگذر پیکره حاکمیتی دانشگاه یعنی هیئت امنا به بالندگی می رسد. هدف مقاله حاضر، بررسی نقش و جایگاه هیئت امنای دانشگاهی، ترکیب اعضا، وظایف و نظام های پشتیبان تصمیم در این نهاد دانشگاهی است. این تحقیق از نوع کیفی و با رویکرد تطبیقی است. نمونه در دسترس این مطالعه مشتمل بر 24 دانشگاه معتبر در چهار قاره جهان می باشد گام نخست، توصیف پدیده موردمطالعه است که در مطالعات اسنادی بازنمایی شد...مطالعات اسنادی این مقاله در چهار بخش ساماندهی شده است: مطالعات مربوط به حاکمیت و اداره امور دانشگاهی، وظایف و کارکرد هیئت امنا، ترکیب اعضا و درنهایت ترکیب جنسیتی اعضا. در گام دوم، فرآیند مقایسه و تطبیق و استخراج وجوه تفاوت و تشابه طی شده است. یافته ها نشان داد علیرغم اشتراک در جوهره و نقش اصلی این هیئت یعنی پیکره حاکمیتی بودن، سیاست گذاری، نظارت و ... در کشورها و دانشگاه های موردمطالعه، تفاوت هایی متناسب با سطح توسعه یافتگی و بافتار آموزش عالی کشورها مشاهده می شود. در دانشگاه های آمریکایی و انگلیسی پیچیدگی و تنوع نقش و کارکردها و ساختار داخلی هیئت بیشتر از دانشگاه های آسیایی و استرالیایی است. در مالزی و ژاپن با الهام از دیدگاه شرکتی، غالباً بجای هیئت امنا، اداره دانشگاه توسط هیئت مدیره صورت می گیرد.

نظام های رتبه بندی بین المللی دانشگاه ها از اعتبار کارکردی چشمگیری برخوردار شده اند. مطالعات نشان می دهد این نظام ها بر روند بازار جهانی آموزش عالی و ذائقه تحصیلی و کیفیت انتخاب دانشجویان تأثیرگذار هستند. با توجه به مشغولیت ذهنی رهبران آموزش عالی ایران با این پدیده و نیز نبود ادبیات علمی-تحلیلی عمیق به زبان فارسی، این مقاله با اتخاذ یک رویکرد تحلیلی-انتقادی به سویه های مختلف این پدیده می پردازد. با ترسیم ماتریس مقایسه ای نشانگرها و زیر نشانگرهای چهار نظام رتبه بندی بین المللی دانشگاه ها شامل شانگهای، تایمز، کیو اس و لیدن این مقاله به تحلیل ویژگی ها و واقعیت های تکنیکی و روشی این نظام ها و نیز نقد فرایندها و دلالت های سیاستی آن ها برای آموزش عالی ایران می پردازد. این مقاله نشان می دهد، تمرکز نامتوازن بر پژوهش های سخت، مغفول ماندن دانش های تولیدشده غیر از زبان انگلیسی، برجسته سازی نامتقارن سابقه آکادمیک و توزیع نابرابر فرصت های آموزش عالی بخشی از عمده ترین کاستی های این نظام ها هستند. این پژوهش همچنین نشان می دهد، دانشگاه ایرانی به دلایل گوناگون ازجمله افزایش کیفیت آموزش عالی، ضرورت بین المللی شدن دانشگاه ها، توسعه گردشگری علمی و مدیریت مهاجرت نامتعادل سرمایه انسانی از توجه به نشانگرهای نظام های رتبه بندی بین المللی ناگزیر است.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه حمایت اجتماعی و تجربه دوره تحصیلی با عملکرد تحصیلی دانشجویان رشته های توان بخشی می باشد. روش مطالعه حاضر همبستگی است. جامعه پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی تهران که با استفاده از فرمول تعیین حجم کوکران 280 دانشجوی دختر و پسر به روش نمونه گیری تصادفی مرحله ای انتخاب شدند. به منظور جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه های جمعیت شناختی، پرسشنامه های تجربه دوره تحصیلی و حمایت اجتماعی دانشجویان استفاده شد. تحلیل داده ها از طریق شاخص های توصیفی و آزمون های تی مستقل، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل واریانس یک راهه، رگرسیون انجام شد. یافته ها نشان می دهد که میانگین نمره های متغیرهای حمایت اجتماعی و تجربه دوره تحصیلی در حد متوسط بود. نتایج تحلیل واریانس یک راهه نشان داد که بین میانگین نمره دانشجویان رشته های موردبررسی ازلحاظ نمره کل حمایت اجتماعی (74/0= P-value؛ 486/0= F) و تجربه دوره تحصیلی (11/0= P-value؛ 901/1= F) تفاوت آماری معنی داری وجود ندارد. همچنین بین نمره حمایت اجتماعی (76/0= P-value؛ 271/0= F) و تجربه دوره تحصیلی (63/0= P-value؛ 452/0= F) دانشجویان سه مقطع تحصیلی مختلف تفاوت آماری معنی داری وجود ندارد. بین نمره حمایت اجتماعی و تجربه دوره تحصیلی با هر یک از متغیرهای سن، جنسیت رابطه معناداری مشاهده نشد. درحالی که ضریب همبستگی نشان داد بین متغیرهای حمایت اجتماعی و تجربه دوره تحصیلی و تمام ابعاد آن ها با عملکرد تحصیلی رابطه معنی داری وجود دارد (05/0 < P-value). در رگرسیون چند متغیره مدل استخراجی 20 درصد متغیر وابسته را تبیین کرد و 80 درصد تغییرات متغیر وابسته توسط عوامل دیگر قابل تبیین است. ضرایب رگرسیونی نشان داد متغیرهای حمایت اجتماعی و تجربه دوره تحصیلی در ارتباط با متغیر وابسته معنی دار می باشند و حمایت اجتماعی با ضریب بتای (15/0) تأثیر بیشتری بر عملکرد تحصیلی دارد. می توان نتیجه گرفت، متغیر حمایت اجتماعی بیشتر تأثیر را بر عملکرد تحصیلی داشت عملکرد مثبت منابع حمایتی منجر به کاهش فشارها و تنش های محیط دانشگاهی، خوابگاهی و... خواهد شد که این امر به صورت مستقیم و غیرمستقیم عملکرد تحصیلی دانشجویان را ارتقاء می دهد.