برنامه ریزی و آمایش فضا

برنامه ریزی و آمایش فضا

برنامه ریزی و آمایش فضا دوره 26 تابستان 1401 شماره 2 (پیاپی 116) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

اقتصاد سیاسی خودکفایی شهرداری ها از مستغلات شهری تا مجتمع های بزرگ تجاری کلان شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خودکفایی شهرداری ها اقتصاد سیاسی فضا مستغلات شهری مجتمع های بزرگ تجاری مگامال کلان شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۶ تعداد دانلود : ۱۴۶
یکی از دیدگاه های قدرتمند که تحولات فضایی را از دیدگاه روابط سیاسی و قدرت مطالعه می کند، اقتصاد سیاسی فضا بوده که با انتقاد از روابط سرمایه داری، شکل گیری فضاها و تحولات آن ها را در راستای تسهیل روابط سرمایه داری می داند. به بیان دیگر استراتژی های نئولیبرالی که امروزه در روح و روان شهرها ریشه دوانده و قریب به اتفاق شهرها با مکانیزم های نظام سرمایه داری آمیخته شده اند، موجب بازتولید فضاهای شهری به صورت تنگاتنگ تحت تأثیر نیروهای سیاسی و اقتصادی شده تا محملی برای تسهیل روابط سرمایه داری ایجاد شود؛ بنابراین تولید فضا پدیده ای در راستای تحکیم روابط انباشت، گردش، سود و غیره به عنوان مؤلفه های اصلی سرمایه داری است. ازاین رو منطق اقتصاد سیاسی همواره به مثابه امری گریزناپذیر برای تبارشناسی هر نوع سوگیری پیرامون آینده شهری تهران مورد تأکید بوده است؛ آینده ای که بر بستری متأثر از دگرگونی فضای شهری، کلان شهر تهران را تبدیل به شهر «مال»ها کرده است. ازاین رو این سؤال مطرح می شود که علت فراگیری یک باره «مال و مجتمع های بزرگ تجاری» به عنوان پدیده ای نوظهور در تهران چیست؟ و فرایند شکل گیری آن چگونه است؟. راهبرد غالب در این پژوهش بر اساس مساله تعریف شده در ذهن پژوهشگر، راهبرد کیفی است. روش پژوهش نیز توصیفی - تبینی با تأکید بر روش تحلیل گفتمان انتقادی می باشد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که شیوه غالب اقتصادی حاکم بر دولت های ایران در چند دهه اخیر، مبتنی بر تزریق رانت در قالب فعالیت های عمرانی و جاری بوده است. درواقع دولت های حاکم فضامند شده اند و در جهت بقای خود، عادت های روزمره و فضاهای کهنی را که در طول فراز و نشیب های تاریخی به وجود آمده است
۲.

تولید فضاهای «حیات شهری باکیفیت»، مطالعه موردی: کاربران مرکز شهر رشت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فضای زیسته کنش های بدنی نقشه های ارزیابانه مرکز شهر رشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۷ تعداد دانلود : ۱۲۴
نظریه تولید فضا دربرگیرنده کنش متقابل صورت های ذهنی (بازنمایی ها)، مکان (ویژگی های کالبدی) و کنش انسانی (زندگی زیسته) است. بنابراین، فرض می شود که فضا ظرفی ثابت نیست، بلکه محصولی اجتماعی است که انسان ها آن را پی درپی تولید و بر سر آن مذاکره می کنند. آنها فضای طراحی شده را دگرگون می کنند و آن را به فضای زیسته نزدیک می سازند. مطالعه حاضر با تأکید بر مفهوم «فضای زیسته» لوفور به بررسی این موضوع می پردازد که چگونه کاربران مرکز شهر رشت فضاهای «حیات شهری باکیفیت» را تولید می کنند. نتایج مطالعه عمدتاً براساس روش پیمایشی بوده است . داده ها علاوه بر پرسشنامه و نقشه برداری ارزیابانه، از طریق گفتگوهای ساختارنیافته و مشاهده جمع آوری شده است. تحلیل داده ها براساس روش های آمار توصیفی و استنباطی انجام شده است. این مطالعه نشان داد که کابران مرکز رشت با انتخاب آگاهانه مکان فراغت خود و از طریق کنش های خاصی به فضاهای زیسته روزمره خود معنا می دهند. آنها این کنش ها را در مکان هایی با ویژگی های کالبدی متمایز (کیفیت های دیدنی، مکان های نمادین) انجام می دهند. به علاوه، این کاربران با ایجاد مفهوم «اجتماعی بودن» با دوستان و آشنایان از طریق اوقات فراغت، دارای پیوندهای اجتماعی معناداری هستند. وانگهی، شکل گیری فضاهای «حیات شهری باکیفیت» با هفت ویژگی مطلوب «فضاهای سبز»، «بافت های تاریخی»، «فعالیت ها»، «نظارت طبیعی»، «احساس مالکیت»، «مقیاس انسانی»، و «مدیریت و نگهداری» از سوی کاربران تفسیر می شود.
۳.

سنجش و رتبه بندی گردشگری استان های ایران از منظر زیرساخت های توسعه گردشگری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری رتبه بندی استان های ایران زیرساخت های گردشگری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۱۱۳
صنعت گردشگر ی جزو ده صنعت تاث ی ر گذار در توسعه اقتصاد ی در اکثر کشورها م ی باشد. به همین منظور تحقیقات عمده ای از منظرهای مختلف در رابطه با این صنعت در تمام سطوح بین المللی، ملی و منطقه ای انجام شده است و در حال انجام می باشد. یکی از این زمینه های تحقیقاتی که نقش بسزایی در امر سیاست گذاری خرد و کلان تصمیم گیرندگان دارد مبحث رتبه بندی مناطق مختلف است. در این تحقیق به رتبه بندی استان های کشور بر اساس شاخص هایی عملیاتی پرداخته شده است. این شاخص های در این تحقیق با مطالعه نمونه تحقیقات معتبر، مصاحبه، تحقیقات میدانی و آمارهای معتبر ملی موجود کشور توسعه داده شده اند. نتیجه این شناسایی 18 شاخص عملیاتی و عملکردی بوده است که اطلاعات آن در کشور قابل دسترسی و صحه گذاری بوده است. لازم به ذکر است در این تحقیق جهت توسعه شاخص های گردشگری دامنه وسیعتر شناخته شده ای از ادبیات تحت عنوان توریست و سفر [1] ( T&T ) در نظر گرفته شده است. پس از شناسایی شاخص ها که می توانند مرجع معتبری برای تحقیقات آتی باشند بوسیله دو ابزار تصمیم گیری چند معیاره تاپسیس و مکبث به رتبه بندی استان ها پرداخته شده است. این الگوریتم ها در محیط برنامه نویسی MATLAB توسعه داده شده اند. در نهایت آنچه از دو روش نتیجه شد آن بود که الگوریتم ها در بیش از 90 درصد موارد رتبه بندی یکدیگر را تایید می نمایند. بعلاوه استان های تهران، مازندران و خراسان رضوی جایگاه های نخست تا سوم را به خود اختصاص داده اند. [1] Tourism & Travel (T&T)
۴.

ارزیابی عملکرد محصولات تبخیر-تعرق با استفاده از روش فائو-پنمن-مانتیث در حوضه آبریز زاینده رود(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سنجش ازدور GLEAM GLDAS MOD16A2

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۸ تعداد دانلود : ۱۱۲
تبخیر-تعرق به عنوان یکی از مهم ترین پارامترهای چرخه آب است که برآورد صحیح آن در مدیریت منابع آب به ویژه در اقلیم های خشک و نیمه خشک حائز اهمیت است. همگام با توسعه سنجش از دور، روش هایی به منظور تهیه محصولات تبخیر-تعرق با استفاده از داده های ماهواره ای توسعه یافت. در این پژوهش، خروجی محصولات تبخیر-تعرق GLEAM ، GLDAS و MOD16A2 با تبخیر-تعرق حاصل از روش فائو-پنمن-مانتیث در طی سال های پربارش، نرمال و کم بارش درحوضه زاینده رود مقایسه شد. شاخص های آماری ، RMSE ، BIAS و IOA به منظور ارزیابی نتایج مورد استفاده قرار گرفتند. همچنین برای ترکیب محصولات از روش ادغام مهارت ساده تیلور استفاده گردید. نتایج نشان داد که دو محصول MOD16A2 و GLDAS میزان تبخیر-تعرق مرجع را نسبت به روش فائو-پنمن-مانتیث طی سال های پربارش، نرمال و کم بارش بیشتر و محصول GLEAM کمتر برآورد کرده است. مقادیر RMSE برای این محصولات به ترتیب از 4/37 تا 6/47، از 2/136 تا 4/141 و از 8/92 تا 7/98 میلی متر در ماه متغیر بود. میزان خطای دو محصول GLEAM و GLDAS در سال های پربارش کمتر از سال های کم بارش و نرمال بود، در حالی که محصول MOD16A2 در سال های کم بارش عملکرد بهتری داشت. همچنین نتایج حاصل از ترکیب محصولات نشان داد که محصول تولید شده عملکرد بهتری نسبت به سایر محصولات در سطح حوضه و در شرایط رطوبتی مختلف داشته است.
۵.

سنجش زیست پذیری محلات شهری در راستای توسعه پایدار (مطالعه موردی: یاسوج)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: یاسوج زیست پذیری توسعه پایدار آنتروپی شانون TOPSIS

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۱۲۶
زیست پذیری از جمله رویکردهایی است که به دنبال ایجادِ یک محیط امن و سالم برای جوامع انسانی است.امروزه شهرها با چالش های بسیاری در زمینه های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مواجه شده اند. در عین حال افزایش جمعیت به همراه نسبت روزافزون شهرنشینی پیامدهای زیان باری برای شهرها به ارمغان آورده است. تداوم این گونه رشد شهرنشینی با مشکلات اجتماعی، اقتصادی، و زیست محیطی، بحران آفرین و هشداری بر ناپایداری شهرها می باشد. در این میان مشکلاتی دیگر کیفیت زندگی و به تبع آن زیست پذیری در شهرها را به شدت کاهش می دهد. بنابراین ضرورت و اهمیت بحث زیست پذیری و توسعه پایدار امروزه در شهرها کاملا نمایان است . هدف این پژوهش ارزیابی زیست پذیری محلات شهر یاسوج با تاکید بر توسعه پایدار است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی است. داده های مورد نیاز برای تحلیل از طریق پرسشنامه گردآوری شدند سپس با بهره گیری از نرم افزارهایی spss ، ArcMap ، Excel و مدل آنتروپی شانون و TOPSIS مورد تجزیه تحلیل قرار گرفته اند. نتایج محاسبات و ارزیابی نشان می دهد که تمامی محلات شهر یاسوج از زیست پذیری یکسانی برخوردار نیستند. بیشترین سطح زیست پذیری را محله زیر جمعه بازار بیشترین میزان زیست پذیری و محله ارم کمترین میزان زیست پذیری را دارند.
۶.

بررسی رقابت پذیری شهرها توسط شاخص های شهراثرگذار و شهر قدرتمند با تلفیق مدل الماس پورتر«diamond model»و تکنیک Fuzzy dematel»» (مورد پژوهی: سمنان، دارالمرحمه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهراثرگذار رقابت پذیری آینده شهرها نفوذ و قدرتمندی اقتصاد شهر مدل تلفیقی «Fuzzy dematel» و «diamond model»

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۱۱۹
رقابت پذیری جهانی اسم بازی عصر ماست و در دورنمای امروز جهان،رقابت پذیری به نیروی بنیادین در اقتصاد شهرها تبدیل شده است همانند جاذبه در فیزیک. امروزه رقابت پذیری شهرها نقش اساسی در توسعه شهرها دارد.رقابت پذیری در اثر ترکیبی از دارایی ها و فرایندها به وجود می آید.دارایی ها یا به صورت موهبتی است مانند؛منابع طبیعی و یا ساخته شده به وسیله انسان مانند؛زیر ساخت های شهر و فرایندها که دارایی ها را به منافع اقتصادی برای شهرها تبدیل می کنند و در نهایت موجب ایجاد رقابت پذیری آنها می گردند.با شکل گیری جهانی شدن و شبکه ای شدن اقتصاد جهانی، شهرها همواره به عنوان گره های اقتصاد شبکه ای، جایگاه ویژه ای یافتند و اعتقاد بر این است که این رقابت، همسطح با رقابت ملی می باشد. امروزه اثرگذاری، نفوذ و قدرتمندی شهرها ،درآمدزایی پایدار را برای شهر و مدیران شهری فراهم خواهد نمود.در این تحقیق به جهت بررسی اثرگذاری، نفوذ و قدرتمندی شهرسمنان،این شهر را با شاخص های«شهر اثرگذار»و«شهر قدرتمند»،رتبه بندی نموده و با مدل پورتر تحلیل می نمائیم.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۷۰