مطالعات هنر اسلامی

مطالعات هنر اسلامی

مطالعات هنر اسلامی سال شانزدهم زمستان 1399 شماره 40 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

مدل بازاریابی هوشمند در توسعه شرکت های سرمایه گذاری صنایع دستی کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازاریابی هوشمند سرمایه گذاری شرکت های سرمایه گذاری صنایع دستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 826 تعداد دانلود : 64
امروزه بازاریابی یکی از مهمترین اصول موفقیت شرکت های مختلف است. با توجه به تنوع روزافزون شرکت های تجاری و رقابت در عرصه خدمات، دغدغه بازاریابی تبدیل به یکی از مهم ترین مسائل آن ها شده است. با توجه به رشد تکنولوژی در عصر حاضر، بازاریابی هوشمند مسئله قابل تأمل در این حوزه است. در چنین محیطی، مدیریت ناگزیر است در همه تصمیم گیری ها میزان ریسک را مورد ارزیابی قرار دهد و هوشمندانه عمل کند. پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی و با رویکرد کمی و کیفی انجام شده است. یافته های تحقیق حاکی از این است که اطلاعات دقیق، به روز و شفاف، ریسک تصمیم گیری غلط را کاهش می دهد و این یکی از دلایل مهم ضرورت انجام تحقیقات بازاریابی و ارتقای هوشمند بازاریابی در نهاد سازمان است. در این تحقیق تلاش شده تا به معرفی مدل بازاریابی هوشمند در توسعه شرکت های سرمایه گذاری صنایع دستی کشور (مورد مطالعه گسترش پایا صنعت سینا) مبادرت گردد. نتایج تحلیل داده های به دست آمده با تکنیک دلفی فازی نشان داده که مهم ترین ابعاد مدل بازاریابی هوشمند در 3 فاز (ورودی، تحلیل و خروجی) 13 مؤلفه کلی و 42 شاخص شناسایی گردیدند. در نهایت با توجه به تحلیل های انجام شده مدل نهایی بازاریابی هوشمندی در شرکت سرمایه گذاری در سه فاز طراحی گردید. در این میان، سرمایه گذاری در حوزه صنایع دستی با توجه به داشتن مسائل و دغدغه های خاص خود در صورت کاربست بازاریابی هوشمند موفق خواهد بود. اهداف تحقیق: 1. شناخت اهمیت بازاریابی هوشمند در حوزه رقابت در صنعت صنایع دستی. 2. آشنایی با فرصت ها و تهدیدهای موجود در بازار صنایع دستی. سؤالات تحقیق: 1. مدل بازاریابی هوشمند در شرکت های سرمایه گذاری صنایع دستی چگونه است؟ 2. ابعاد، مؤلفه ها و ارتباطات آن ها به چه صورتی است؟
۲.

بررسی اصول معماری مسکن بومی اقلیم گرم و خشک ایران با رویکرد تاثیرشکلی بنا در ارتقاء آسایش حرارتی استفاده کنندگان از بنا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اصول معماری مسکن بومی اقلیم گرم و خشک آسایش حرارتی بنا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 137 تعداد دانلود : 853
مطالعه و بررسی اصول معماری در مناطق مختلف حاکی از ارتباط نزدیک معماری رایج در هر منطقه با محیط جغرافیایی است. بررسی شاخصه های سبک های معماری در مناطق مختلف و محاسن آنها می تواند در ارائه الگوهای بهینه معماری مؤثر واقع گردد. مسکن بومی اقلیم گرم و خشک ایران، همواره شرایط آسایش حرارتی را برای ساکنین خود به همراه داشته است، هماهنگی اصول سازنده بنا با شرایط اقلیمی، آسایش محیطی و صرفه جویی در مصرف انرژی و کنترل شرایط محیطی را به دنبال داشته است، از این رو بازخوانی این ویژگی ها می تواند در معماری معاصر به عنوان الگوهای غنی معماری گذشته مورد استفاده قرار گیرد. مسئله ای که اینجا مطرح می گردد ظرفیت های معماری بومی برای کاربست در معماری نوین است. این پژوهش، با روش توصیفی و تحلیلی و با هدفی کاربردی و به روش اس تنتاج کیف ی و کمی و تحلیل میدانی خانه های بومی شهر یزد انجام گرفته و گردآوری داده ها به کمک مطالعات کتابخانه ای و مشاهده ی میدانی به انجام رسیده اس ت. یافته های پژوهش نشان می دهد که در بسیاری از موارد، الگوهای مسکن بومی اقلیم گرم و خشک در ارتقاء آسایش حرارتی استفاده کنندگان از بنا تأثیر بسزایی دارد. اهداف پژوهش: 1. شناخت راهبردهای طراحی مسکن بومی در مناطق گرم و خشک. 2. بررسی تأثیر شکلی بنا در مناطق گرم و خشک بر مسئله آسایش حرارتی در بنا. سؤالات: 1. اصول معماری بومی مناطق گرم و خشک چه تأثیری در آسایش حرارتی بناها دارد؟ 2. آیا معماری بومی مناطق گرم و خشک می تواند به عنوان یک الگوی مناسب در معماری عصر جدید مورد استفاده قرار گیرد؟
۳.

هنرو زیبایی از دیدگاه مبانی فقه اخباری و اجتهادی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اخباریون اصولیان هنر زیبایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 181 تعداد دانلود : 56
مسئله هنر و زیبایی به عنوان یکی از وجوه ذاتی حیات انسان ها در ادیان مختلف مورد توجه بوده است به طوری که بخش مهمی از هنر در جوامع مختلف حول هنر مذهبی تکوین یافته است. بخش مهمی از تاریخ تشیع به تقابل علمای اخباری و اصولی اختصاص داشته است. اثرات این تقابل معمولاً از حیطه نظر فراتر رفته و در ادوار تاریخی به اشکال مختلف بروز یافته است. هرکدام از این نحله ها در برخی زمان ها در منزوی ساختن طرف مقابل در عرصه نظر و عمل کوشیده و  گاهی به دلیل الزامات این دو تفکر به همزیستی رسیده اند. با ظهور قاجاریه، اصولیان و اخباریان پس از مدت ها انزوا به عرصه سیاست بازگشته و رقابت های گذشته را تجدید کردند. به هر حال تقابل اصولیان و اخباریان آخرین مقابله ی جدی آن ها بود که بروز یافت. هنر و زیبایی یکی از وجوه مهم اجتماع است و به عنوان یک موضوع محوری بررسی آن از نگاه فقه اصولی و اخباری حائز اهمیت است. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی  و با تکیه بر داده های کتابخانه ای انجام شده است. یافته های پژوهش حاکی از این است که اصولیان و اخباریون هر دو با توجه به مبانی بنیادین دین اسلام و احادیث بر جای مانده از ائمه دیدگاهی مثبت و حمایت گرانه نسبت به مسئله هنر، ابعاد آن و زیبایی داشته است. اهداف پژوهش: 1.بررسی هنر از دیدگاه مبانی فقه اخباری و اجتهادی. 2.بررسی زیبایی از دیدگاه مبانی فقه اخباری و اجتهادی. سؤالات پژوهش: 1.هنر از دیدگاه مبانی فقه اخباری و اجتهادی چگونه است؟ 2.زیبایی از دیدگاه مبانی فقه اخباری و اجتهادی چگونه است؟
۴.

منشآت منصب قضا و جایگاه قاضیان تیموری در خطه خراسان بزرگ و انعکاس آن در نگارگری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خراسان بزرگ دوره تیموری قاضی منشآت نگارگری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 923 تعداد دانلود : 756
منشآت یا نامه های تاریخی از ابزارهای اداره امور دیوانی در تاریخ ایران بوده اند. بازشناسی متن این آثار گامی مهم در آگاهی از رازهای موجود در ساختار اداری کهن است. یکی از ارکان مهم ساختار اداری در جامعه ایران در دوره اسلامی، نظام قضایی بوده است. برقراری عدل یکی از مهم ترین اصول اسلامی در جامعه مسلمانان به شمار می رود و شاهان به عنوان نماینده عدالت خداوند بر زمین خود را مسئول برپایی عدالت می دانستند. این مهم از طریق مناصب شرعی و مذهبی به خصوص قضاوت ممکن می شد. در این مقاله به بررسی اسناد انتصاب قاضیان در دوره تیموری در خراسان بزرگ موجود در منشأت مهم این دوره پرداخته شده است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده های آرشیوی و کتابخانه ای است انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که قاضیان با توجه به اسناد و منابع باقیمانده، طیف وسیعی از اختیارات را از جنبه شرعی و عرفی در جامعه به عهده داشته اند و با توجه به ویژگی شرایط انتخاب قاضی، ارتباط مستقیم با مردم و ارتباط با دربار از جنبه حکومتی و مذهبی مورد توجه بوده اند. برخی از این قاضیان ضمن حمایت از هنرمندان در زمره شعرا، هنرمندان و نویسندگان بزرگ دوره تیموری محسوب می شدند. واکاوی نگاره های تاریخی موجود بر اهمیت این منصب تأکید دارد. اهداف پژوهش: 1.واکاوی وضعیت عدل و دادگستری در دوره تیموری. 2.بررسی نقش منشآت در واکاوی نقش قاضیان و انعکاس آن در نگارگری. سوالات پژوهش: 1- نظام قضایی ایران در تیموری چه وضعیتی داشت؟ 2- منشآت چه نقشی در اختیارات قضات دوره تیموری و بازشناسی وظایف آن ها دارند؟
۵.

انعطاف پذیری مسکن عشایر، عامل پایداری معماری کوچ (مطالعه موردی ایل قشقایی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: معماری پایدار سیاه چادر عشایر کوچ رو انعطاف پذیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 989 تعداد دانلود : 876
شیوه زندگی عشایر بر پایه کوچ مسکنی ، انعطاف پذیر منطبق با شرایط زیستی و سبک زندگی برخاسته از شیوه زندگی است که عامل سازگاری عشایر با شرایط اقلیمی محیط پیرامون آنان می باشد، مسکنی که از گذشته تا کنون به حیات خود ادامه داده و با عوامل محیطی، کالبدی، اقتصادی و اجتماعی پایدار به جلوه های پایداری در مسکن دست یافته است. مسئله این پژوهش، شناخت مؤلفه های شکل گیری مسکن پایدار عشایر می باشد. در واقع سیاه چادر، تمامی تعاریف و معانی خانه را داراست که با حداقل هزینه و با ظاهری ساده ولی کارایی بسیار بالا است که با وجود انعطاف پذیری در ابعاد زندگی و مسکن عشایر، می توان فاکتورهای مسکن پایدار را در آن یافت، مسکنی که منطبق با شرایط محیط طبیعی و ساکنان آن می باشد. روش انجام این پژوهش جمع آوری اطلاعات این تحقیق مطالعه اسنادی و مصاحبه با چندین طایفه از ایل قشقایی و روش تحقیق با طبقه بندی و تحلیل محتوایی انجام می گیرد.  این پژوهش بُعد پایداری کالبدی به معرفی عناصر فضایی و عملکردی مسکن عشایر در انواع گونه های انعطاف پذیری و در بعد پایداری محیطی به معرفی عناصر عملکردی و ساختاری و انطباق آن ها با تنوع پذیری و تطبیق پذیری می پردازد. در بعد پایداری اجتماعی به بررسی مفاهیم ساختار زندگی عشایر در هر کدام از سه گونه انعطاف پذیری، می پردازد. یافتههای پژوهش حاکی از این است که استفاده و تلفیق این اصول با تکنولوژی و فناوری های روز می تواند گامی در جهت غنای طراحی و اجرای مسکن متحرک و قابل حمل باشد. اهداف پژوهش: 1. دست یافتن به شاخص های انعطاف-پذیری در روش زندگی سازگار با محیط. 2. شناخت و بازخوانی مسکن عشایر باهدف طرح الگوی مناسبی برای مساکن متحرک و مورد استفاده در مواقع لازم. سوالات پژوهش: 1.ابعاد پایداری مسکن عشایر کدام ها هستند؟ 2.ویژگی انعطاف پذیری در این الگوی سکونتی چگونه باعث ایجاد پایداری در مسکن عشایر می شود؟
۶.

آشنایی کلی با مبانی رنگ سازی در هنرهای سنتی ایران (با تأکید بر نسخه های قرون 4 تا 6 هجری)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مبانی رنگ سازی هنرهای سنتی ایران طبایع و مزاج نسخه های قرون 4 تا 6

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 948 تعداد دانلود : 839
رنگ ها دارای ویژگی های بصری، معنایی و عرفانی خاصی هستند که این ویژگی های منحصربه فرد، آن ها را در زمره ی مهمترین ابزارهای خلق آثار هنری قرار داده است .معانی پنهان و درونی رنگ ها در رنگ سازی سنتی تاکنون مغلق و سربسته باقی مانده است. در شیوه های ساخت رنگ سازی سنتی ایران، عناصر کاربردی، جایگاه و هویت ویژه ای دارند. این پژوهش پلی برای شناخت صحیح رنگ سازی سنتی و اشاره به ارتباط علوم در سنت اسلامی دارد. بازشناسی چگونگی کاربست رنگ در هنر و ماهیت آن مسئله ای قابل تأمل است. آشنایی با مبانی کلی رنگ سازی سنتی ایران اسلامی در جهت ساخت، پیش برد و احیاء مجدد رنگ سازی پیچیده ی در هنر سنتی ایران حائز اهمیت است. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده های منابع کتابخانه ای انجام شده است. یافته های پژوهش حاکی از این است که شیوه ی ساخت صحیح  رنگ در هنر سنتی ایران بر اساس دستورات پیشین و ارتباط آن با علوم دیگر بوده است. دستیابی به چگونگی ارتباط شیوه های ساخت عناصر چهارگانه، طبایع چهارگانه و کیفیات مزاج هر عنصر در ترکیب با عنصر دیگر، نتیجه مهم حاصل از این پژوهش در رنگ سازی سنتی ایران اسلامی است. امتزاج و ساخت همه رنگ ها در گذشته بر مبنای شیوه های ساخت چهارگانه عناصر (حرارتی، خیساندنی، فشردنی، پودرشدنی)، طبایع چهارگانه عناصر (آتش، هوا،آب، خاک) و مزاج عناصر(گرمی،سردی، تری، خشکی ) بوده است. کیفیت کاربست این رنگ ها و  ماهیت آن را می توان در نسخ مصور در قرون 4 تا 6 هجری مشاهده کرد. اهداف پژوهش: 1.آشنایی با مبانی کلی رنگ سازی سنتی ایران. 2.شناخت رنگ های اصلی در چرخه رنگ سازی در هنر سنتی ایران. سؤالات پژوهش: 1. مبانی کلی رنگ سازی سنتی در هنر ایران چیست؟ 2.رنگ های اصلی در چرخه رنگ سازی ایران کدامند و اساس ترکیب این رنگ ها چگونه است؟
۷.

پیشینه و شاخصه های بصری تزیینات در چوبی امامزاده حمزه دهدشت آل بویه (محفوظ در موزه ملی ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: در چوبی آل بویه کتیبه امامزاده حمزه دهدشت تزیینات بصری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 329 تعداد دانلود : 759
هر دوره تاریخی دارای ویژگی هایی از نظر معماری و سبک تزیینات است. بررسی این ویژگی ها در بازشناسی آثار متعلق به ادوار مختلف مؤثر است. یکی از آثار موجود در موزه ملی ایران، در چوبی است که مختصات زمانی و مکانیِ دقیق آن نامشخص است. در چوبی به شماره 3292 یکی از آثار نفیس موزه ملی ایران بشمار می رود که اطلاعات چندانی از آن در دست نیست. براساس اطلاعات موزه، در چوبی متعلق به قرن پنجم ه .ق و منسوب به شهر بهبهان می باشد. مسئله ای که می توان اینجا مطرح کرد نقش واکاوی تزیینات موجود در این در چوبی برای شناخت ماهیت دقیق آن است. این در، مربوط به اواخر سده چهارم و یا اوایل سده پنجم ه .ق و متعلق به دوره حکومت آل بویه باشد. بر روی این در و کتیبه های آن اسامی پنج تن آل عبا و اسماء الهی، قسمتی از دعای توبه صحیفه سجادیه، آیه 1 تا 52 سوره یس، قسمتی از دعای امام زمان(عج) (اللهم ارزقنا) و نوشته هایی در رابطه با حاکم وقت در چهار قاب، دیده می شود. این پژوهش به روش تاریخی، توصیفی و تحلیلی انجام شده است. یافته های پژوهش حاکی از این است که در چوبی، به فرمان آخرین حکمران آل بویه در منطقه فارس، بین سالهای 440تا 448 ه .ق ساخته شده است. اسناد موجود در مورد درِ گمشده امامزاده حمزه در دهه 1320ش. توسط متولی آن به وزیر فرهنگ وقت، عامل مؤثر در گمانه زنی شناسایی مکان اصلی در را فراهم نمود. با بررسی اسناد موجود مشخص شد که درِ فوق به امامزاده حمزه دهدشت در شصت کیلومتری بهبهان تعلق دارد. پژوهش فوق با روشن نمودن وضعیت تاریخی و مکانی در و بررسی شاخصه های بصری تزیینات آن، این در را به عنوان اثر ارزشمند هنر شیعی آل بویه در سده پنجم ه .ق معرفی می کند. اهداف پژوهش: 1.بررسی پیشینه تاریخی و  هویتیِ در چوبی موجود در موزه ملی ایران. 2.واکاوی شاخصه های تزئینات بصری موجود در چوبی مقبره امامزاده دهدشت. سؤالات: 1.در چوبی موجود در موزه ملی ایران دارای چه هویت زمانی و مکانی است؟ 2-در چوبی موجود در موزه ملی ایران دارای چه شاخصه هایی در تزیینات بصری است؟
۸.

شناخت ویژگی های هنر و تمدن ایرانی در شهر گور ساسانی (224م-1300م)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: شهر گور فیروزآباد شهرهای ساسانی هنر و تمدن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 417 تعداد دانلود : 722
 شهر آخرین مرحله گسترش محیط زیست اولیه انسان شمرده می شود. شهرها تبلور نظام های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و کالبدی دوران خود هستند. شهرهای موجود در ایران سیر متنوعی را از نظر شکل گیری پشت سرگذاشته اند. بررسی پیشینه شهرسازی در ایران به عهد باستان می رسد. امروزه آثار از برخی از این شهرها برجای مانده است. شهر گور که ایجاد آن به دوره ساسانی می رسد یکی از این شهرهاست. شهر گور نمادی از تبلور و بروز نتایج روح انسان ها و عملکرد گردهمائی اجتماع ایرانی در شکل گیری و ساماندهی یکی از فضاهای مهم شهری در ایران اوایل عصر ساسانی است. شهر گور، نخستین شهری است که ساسانیان بنیان نهاده اند. مسئله ای که اینجا مطرح است امکان بازشناسی هنر و تمدن عصر ساسانی به واسطه بررسی این شهر تاریخی است. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات در این مقاله، کتابخانه ای و تحلیل اسنادی است. یافته های پژوهش حاکی از این است که سیمای شهر گور؛ گویای شخصیت، سرنوشت و گذر تحولات تاریخی بر مردم این سرزمین است و شناخت آن در شاکله فرهنگ و تمدن ایرانِ عصر ساسانی قابل تأمل است. شناخت شهر گور، صرفاً شناخت یک جغرافیا نیست؛ بلکه بازشناخت ارزش های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، هنر و معماری برشی از تاریخ است که از ذهنیت به عینیت درآمده و در قالب زیستگاه مردمی، شبکه بندی ها، خیابان ها، اماکن عمومی، آتشکده و رصدخانه مجسم شده است. اهداف پژوهش: 1.بازشناسی شهر  گور به عنوان یک شهر باستانی. 2.مطالعه و بررسی عناصر هنر و تمدن عصر ساسانی در شهر گور. سؤالات پژوهش: 1.شهر گور به عنوان یک شهر باستانی دارای چه مختصاتی است؟ 2.هنر و تمدن عصر ساسانی چه بازتابی در شهر گور دارد؟
۹.

تبیین تأثیرات اجتماعی تکنولوژی بر هنر اسلامی در عصر جدید بر اساس نظریه انتقادی مکتب فرانکفورت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تکنولوژی مدرن فرهنگ و هنر اسلامی نظریه انتقادی مکتب فرانکفورت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 460 تعداد دانلود : 360
در عصر حاضر تکنولوژی بیش از هر زمان دیگری بر ارزش های فرهنگی و هنری در جوامع تأثیرگذار است. گسترش آن نیز بستگی به انطباقش با شرایط فرهنگی و اجتماعی دارد. امکان انتشار آثار فرهنگی و هنری بر روی شبکه های الکترونیکی به صورت بی حد و مرز ضمن ایجاد نگرشِ خاص، هویت اجتماعی انسان ها را تغییر داده و فضای فرهنگی جدیدی به وجود آورده است؛ تا جایی که در تمام جوامع، اعم از اسلامی و غیراسلامی، برقراری پیوند بین فرهنگ، هنر و تکنولوژی مدرن با کمک رسانه های نوین برای مفاهیمی چون آزادی، حقیقت و واقعیت معانی تازه آفریده است. مسئله ای که اینجا مطرح است تبیین تأثیر اجتماعی تکنولوژی بر هنر اسلامی و ماهیت آن در عصر جدید است. این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی، تأثیرات اجتماعی تکنولوژی بر فرهنگ و خصوصاً هنر اسلامی را در عصر حاضر از منظر دیدگاه انتقادی مکتب فرانکفورت بررسی می کند. یافته های پژوهش حاکی از این است گرچه همواره به نظر می رسد که فرهنگ و هنر اسلامی باید از منظر عالم معنوی اسلام مورد توجه قرار گیرد؛ اما در دهکده جهانیِ دوران معاصر که راه یابی تکنولوژی به ساحت تغییرات اجتماعی در همه جوامع به محرکی در نوآوری های فرهنگی بدل شده؛ به نگرش تازه ای در قلمرو هنر اسلامی نیاز است. گرچه اساساً در فرهنگ اسلامی نگاه عارفانه و شهودی هنرمند به پدیده های عالم، باعث شکل گیری هنری شده است که روایتگر زیباییِ نقش بسته از تجلیات ذات اقدس الهی در دنیای زمینی با ماهیتی متفاوت از تعریف هنر در جهان مدرن است. از این رو تکنولوژی به عنوان نیروی اصلی برای ایجاد سازمان اجتماعی در تمامی جوامع و دگرگونی روابط اجتماعی و فرهنگی، یکی از دغدغه های اساسیِ پیروان نظریه انتقادی است. اهداف پژوهش: 1.واکاوی رویکرد اندیشه انتقادی مکتب فرانکفورت به تعامل تکنولوژی مدرن با فرهنگ و هنر در عصر حاضر. 2.بررسی تأثیر تکنولوژی به عنوان یک پدیده اجتماعی و موضوع فلسفی بر روی هنر اسلامی در جهان مدرن از دیدگاه نظریه انتقادی مکتب فرانکفورت. سؤالات پژوهش: 1.با توجه به رویکرد مکتب فرانکفورت، چگونه می توان میان هنر اسلامی و تکنولوژی ارتباط برقرار کرد؟ 2. تکنولوژی در عصر جدید چه تأثیری بر هنر اسلامی داشته است؟
۱۰.

بررسی شاخصه های گرافیکی نقوش تزیینی در آرامگاه خواجه علی صفی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مقابر گنبد سبز عصر ایلخانی گچبری نقوش تزیینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 31 تعداد دانلود : 603
از میان هنرهای سنتی، معماری اسلامی و تزیینات وابسته به آن همواره بستری مناسب برای حضور عناصر تجسمی گوناگون، به ویژه آرایه های تزیینی بوده است. آرایه هایی که هر کدام دارای راز و رمزهایی است که هنرمند مسلمان با توجه به بنا از آن ها برای تزیین استفاده می کند. در ایران دوره اسلامی وجود آمیزه ای از هنرهای ایرانی و اسلامی منجر به تکوین شکل نوینی از معماری گردید. دوره حکومت ایلخانان(651-736ق) یکی از ادوار مهم از نظر هنر معماری در ایران است. شماری از بناهای برجای مانده از دوره ایلخانیان، همچون آرامگاه خواجه علی صفی مصداق روشنی از این غنای هنری است که به سبب برخورداری از توانمندی های بالقوه تصویری، می تواند کاربردی امروزین یافته، در شاخه هایی از هنر معاصر همچون گرافیک، استفاده شود. مسئله ای که اینجا مطرح می گردد مسئله ظرفیت های قابل انتقال ابعاد هنری این بنا به دوره جدید است. این پژوهش به روش «تاریخی-تطبیقی» و گردآوری یافته ها در منابع کتابخانه ای و اسنادی و بررسی های میدانی صورت گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از این است که آرامگاه خواجه علی صفی با برخورداری از مجموعه ای از نقوش تزیینی و آرایه های هنری از ظریفت بالایی در انتقال مفاهیم هنری دارد. با توجه به رعایت کیفیت و سواد بصری ممتاز این نقوش، تزیینات یاد شده می تواند به منبع تصویری غنی برای طراحان گرافیک امروز تبدیل شود.   اهداف پژوهش 1. مطالعه و واکاوی نقوش آرامگاه خواجه علی و ابعاد گرافیکی آن. 2. بازشناسی تزئینات آرامگاه خواجه علی صفی. سؤالات پژوهش 1. نقوش آرامگاه خواجه علی صفی دارای چه ویژگی ها و سواد بصری هستند؟ 2. تنوع عناصر تزیینی آرامگاه  خواجه علی صفی چگونه است؟
۱۱.

وقایع آزمونهای الهی در قران و عهدین و انعکاس آن در مصور سازی متون دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سنت الهی قرآن عهدین آزمون های الهی بنی اسرائیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 637 تعداد دانلود : 470
هر مذهبی دارای نظام معنای خاص خویش است که براساس آن نظام به داوری اخلاقی می پردازد و باید و نبایدهای فردی و اجتماعی را تقویت می کند. سنت آزمون الهی از سنن قطعی و حتمی خداوند است که ذات و جوهره ی انسان ها را به تکاپو می کشاند و او را از حضیض خاک به اوج افلاک می رساند. قوه و استعداد درونی انسان را به فعلیت می رساند؛ از این رو زمینه ساز ظهور افعال و نیات درونی بندگان است؛ این سنت عام و همگانی مختص قشر خاصی نیست، بلکه در همه افراد بشر جریان دارد اما شکل و ابزار آن متفاوت است. از آن جایی که سنت امتحان به پیروان دین خاصی اختصاص ندارد. مسئله ای که اینجا طرح می گردد چگونگی سنت ابتلا در قرآن و عهدین قوم بنی اسرائیل است. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده های کتابخانه ای انجام شده است و  به شیوه تطبیقی به بررسی این سنت در قوم بنی اسرائیل در قرآن و عهدین پرداخته و مستندات مربوط به فلسفه آزمایش، ابزار از جمله با نهر آب، با ممنوع کردن صید در روز سبّت، با کشتن پسران و اسیر کردن زنان با مال و فرزند و ... با تحلیل و توصیف بیان کرده است. یافته های پژوهش حاکی از این است که سنت ابتلا در قرآن به عنوان کتاب آسمانی دین اسلام و در عهدین قوم بی اسرائیل وجود دارد. اهداف پژوهش: 1.بررسی وقایع آزمون های در قرآن و عهدین. 2.بررسی بازتاب وقایع آزمون های الهی در قرآن و عهدین در مصورسازی متون دینی. سوالات پژوهش: 1.وقایع آزمون های الهی در قرآن و عهدین چگونه آمده است؟ 2.وقایع آزمون های الهی در قرآن و عهدین چه بازتابی در مصورسازی متون دینی داشته است؟
۱۲.

پژوهشی تطبیقی پیرامون مولفه های روانشناختی آثار هنرمندان نقاش نیکزاد نجومی و علی اکبر صادقی (مورد پژوهش: 5 اثر از جدیدترین نمایشگاه هنرمندان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مؤلفه های روان شناختی نقاشی علی اکبر صادقی نیکزاد نجومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 727 تعداد دانلود : 611
تمایزات منحصر به فرد شخصیتی پرده های ناپیدا در پس آفرینش آثار هنری خوانده شده اند که بی گمان، ردپای منشأ آفرینش هر اثر هنری را باید در این بُعد پنهان از فرآیند ظهور هنری جستجو کرد. لذا، درونیات هر فرد هم به لحاظ جنبه مثبت و هم جنبه منفی، بر خلق آثار هنرمندان تاثیرگذار است. مسئله ای که می توان اینجا مطرح کرد چگونگی بازتاب مؤلفه های روانشناختی در آثار نقاشان است. در این بین، می توان از هنرمندان نقاشی چون نیکزاد نجومی و علی اکبر صادقی نام برد که در دوره حاضر از جریان های هنری رایج، با زبان تصویری سعی در بیان درونیات روانشناختی خود دارند. در این پژوهش که به صورت توصیفی و تحلیلی و با به کارگیری روش کتابخانه ای انجام شده، به سبب محدودیت حجم مقاله، 5 نمونه اثر از آثار نقاشی هر هنرمند مورد پژوهش قرار گرفته است. روش نمونه گیری انتخابی و به صورت کیفی به تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداخته شده است. یافته های تحقیق حاکی از این است که آثار نیکزاد نجومی و علی اکبر صادقی که به نوعی توانایی های ذهنی مخاطب در درک مفاهیم و باورهای درونی هنرمند را تقویت می کنند، تأویل و تفسیری از مؤلفه های روان شناختی است که در آثار این دو هنرمند ظهور یافته است. نتایج این نوشتار تبیین کننده اهمیت پرداختن به بحث مؤلفه های روانشناختی هنرمندان در بررسی و واکاوی مفاهیم هنری در آثار آنان می با شد، خصوصا آثار هنرمندان هنرهای تجسمی که نمودی ملموسی از بازتاب این درونیات پنهان هنرمندان است. اهداف پژوهش: 1.بررسی مؤلفه های روانشناختی از توانایی ذهنی مخاطب در تفسیر آثار نقاشی علی اکبر صادقی و نیکزاد نجومی. 2.تطبیق شیوه تأثیرگذاری آثار نقاشی علی اکبر صادقی و نیکزاد نجومی بر طبق دیدگاه روانشناختی. سؤالات پژوهش: 1.با توجه به کاربرد مؤلفه های روانشناختی در هنر، چگونه می توان آثار نقاشی علی اکبر صادقی و نیکزاد نجومی را تفسیر و تحلیل کرد؟ 2.کدام یک از مؤلفه های روانشناختی تأثیرات پر رنگ تری در آثار نقاشی علی اکبر صادقی و نیکزاد نجومی دارد؟
۱۳.

تطبیق ساختار نشانه های خطی ایران قبل از اسلام بر نمادهای طلسمین دوره اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: ساختار بصری نشانه های خطی خطوط ایران پیش از اسلام طلسم های دوره اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 220 تعداد دانلود : 775
خطوط کهن به صورت رمز و نشانه هایی هستند که سیر تکاملی را از نشانه های تصویری تا نشانه های الفبایی پیموده اند. خط در ایران نیز از دوره باستان از نشانه های مهم تمدنی بوده است. برخی از این علایم خطی در دوره اسلامی نیز تداوم یافته است. مسئله اصلی تحقیق چگونگی تداوم حیات برخی نشانه های خطی کهن ایران بر طلسم های دوره اسلامی به عنوان بخشی از گرافیک سنتی ایران است. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی است. روش گردآوری مطالب کتابخانه ای، از طریق شناسه برداری و تصویر خوانی است. یافته های تحقیق حاکی از این است برخی نمادهای خیر ظهور یافته در طلسم های ایرانی به لحاظ شکلی در کهن ترین خطوط معنادار، خط پیشا ایلامی و مخطط ایلامی ریشه دارد. ساختار بصری برخی نشانه های خطی ایلامی کهن (پیشا ایلامی و مخطط ایلامی) بر طلسم های دوره اسلامی قابل شناسایی است. در مواردی نشانه های جدید طلسمین در ترکیب با سایر نقوش و نشانه های هندسی، ظاهری متمایز یافته اند و رابطه ای تفصیلی با نشانه های خطی کهن دارند. این نمادها اشکال شرابه دار، مربع، دایره، مثلث، چلیپا و خطوط زیگزاگ و نماد گیاه است که مرتبط با عناصر تاثیرگذار زندگی اند. ترکیب تصویر و نوشتار در طلسم ها بر اساس نظام زیبایی شناسی معنی داری شکل گرفته است. نمادهای هندسی برگرفته از خطوط کهن، ساختارهای شکل یافته ای هستند که بنیان نوشتار برخی طلسم ها را تشکیل داده اند .این نکته را می توان یکی از اصول صفحه آرایی طلسم های دوره اسلامی دانست. اهداف پژوهش: 1.شناسایی وجوه تشابه و تفاوت در ساختار نشانه های خطی ایلامی کهن با نمادهای طلسم های دوره اسلامی. 2.تفسیر معنای نمادین نشانه های مشترک خطوط قبل از اسلام و نقوش طلسم های دوره اسلامی. سؤالات پژوهش: 1.چه شباهت ها و تفاوت هایی میان ساختار بصری نشانه های خطی کهن ایران با نقوش نمادین طلسم های دوره اسلامی دیده می شود؟                                           2.مفاهیم نمادین برخی نشانه های مشابه در خطوط کهن و طلسم های دوره اسلامی چیست؟
۱۴.

بازشناسی اصول سلسله مراتب مکانی در مساجد سنتی ایران و تحلیل آن با روش نحو فضا (مطالعه موردی: مساجد شهر شیراز)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سلسله مراتب مکانی مساجد سنتی ایران نحوه فضا طراحی مساجد شیراز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 615 تعداد دانلود : 20
معماری به صورت ابزاری برای پاسخگویی به نیازهای انسان است و در این زمینه، مساجد به عنوان یکی از جلوه های معماری اسلامی، سهم ویژه ای در پاسخگویی به نیازهای روحی انسان برعهده دارد. مساجد در گذر زمان دارای اصولی واحد برای ایجاد سلسله مراتب هستند. این پژوهش به دنبال بازشناسی سلسله مراتب در مساجد شهر شیراز است تا بتوان آن را در مساجد معاصر شیراز مورد استفاده قرار داد. بر همین اساس در ابتدا با مراجعه به متون معماری و نیز دیدگاه صاحب نظران، به بازشناسی اصل سلسله مراتب مکانی پرداخته شد و سپس به تعریف علمی این کلمه و یافتن بن مایه های آن پرداخته شده است. برای این منظور از روش توصیفی- تحلیلی برای بدست آوردن مبانی نظری و از روش نحوه فضا به کمک نرم افزار Depthmap برای تحلیل چهار مسجد نمونه موردی برگرفته شده است. یافته های پژوهش بیانگر این موضوع است که در مساجد شهر شیراز، فضاهای عمومی که بیشتر مورد استفاده قرار می گرفته اند مانند شبستان در درجه اول دسترسی در نظر گرفته شده اند و تمام فضاهای دیگر دارای محرمیت بیشتری بودند و در درجه دوم دسترسی قرار داشتند تا جایی که افراد استفاده کننده عادی حتی شاید متوجه وجود این فضاها در مسجد نمی شدند. همچنین در مساجد شهر شیراز در صورتی که امکان ایجاد دو ورودی بوده است، دو ورودی را از دو محل کاملاً متفاوت می ساختند تا جایی که حتی مساجد ارتباط دهنده دو محله با هم بودند. اهداف پژوهش: 1.بازشناسی اصول سلسله مراتب مکانی در مساجد سنتی ایران. 2.تحلیل سلسله مراتب مکانی مساجد شیراز با روش نحو فضا. سؤالات پژوهش: 1.چه عواملی بر شکل دهی به ساختار مکانی مساجد سنتی ایران تأثیرگذار بوده است؟ 2.سلسله مراتب مکانی مساجد شیراز  بر چه اساسی بوده است؟
۱۵.

تأثیر آیین میترائیسم در نقش مایه های ماهی درهم فرش صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: طرح فرش دوره صفوی ماهی درهم آیین میترایسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 312 تعداد دانلود : 853
فرش در دوره صفوی یکی از مراحل رونق و شکوفایی خود را پشت سرگذاشته است. در این دوره تاریخ ایجاد کارگاه های بزرگ سلطنتی و حمایت حکومت صفوی زمینه ساز ایجاد طرح های زیبا با الگوهای کهن در طراحی فرش این دوره گردید. بررسی طرح های فرش در این مقطع تاریخی حاکی از وجود انگاره های مذهبی و غیر مذهبی در بافتار این الگوها است. مسئله ای که می توان اینجا طرح کرد تأثیر باورهای مذهبی عهد باستان در ایران در این طرح های فرش این دوره است. آیین میترایسم یکی از این باورهای مذهبی است که ردپای ظهور و تداوم نمادهای آن در بسیاری از هنرهای دوره اسلامی در ایران به چشم می خورد. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده های کتابخانه ای انجام شده است. یافته های پژوهش حاکی از این است که ظهور نقش مایه های ماهی درهم در فرش های دوره صفوی تحت تأثیر باورهای آیین میترایسم است. طراحی ماهی های درهم در کنار گل از شاخصه های هنری عهد باستان نیز بوده است که در الگوهای فرش دوره صفوی به چشم می خورد. طرح ماهی درهم یا «هراتی» در فرش عبارت است از دو ماهی و چهره مِهر در میان آن. اهداف پژوهش: 1.واکاوی چگونگی تأثیر آیین مهر بر نقوش فرش دوره صفوی. 2.بررسی طرح ماهی درهم فرش دوره صفوی. سؤالات پژوهش: 1.طرح ماهی درهم فرش دوره صفوی تحت تأثیر چه باور مذهبی ایجاد شده بود؟ 2. طرح ماهی درهم در فرش دوره صفوی چه مختصاتی داشت؟
۱۶.

تعیین پارامترها و شاخص های مساله محوری در فرایند طراحی معماری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: معماری فرایند طراحی شاخص ها مسئله محوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 447 تعداد دانلود : 787
طراحی در معماری تحت تأثیر عوامل مختلفی تکوین یافته است. هر طراحی دارای ویژگی های منحصر به خود است. با این حال مؤلفه زمان و تحولات فرهنگی و اجتماعی تبدیل به عاملی مهم در مواجه با فرایند طراحی  معماری است. مسئله قابل بررسی در این پژوهش شناخت تکوین فرایند طراحی معماری است. روش انجام این پژوهش، استفاده از مطالعات اسنادی و روش توصیفی تحلیلی، مدل ها و نظری های فرایند طراحی معماری بر اساس سیر تاریخی آنها  است. یافته های پژوهش نشان می دهد یکی از مهمترین نقطه ضعف های مدل های رایج فرایند طراحی معماری، خطی بودن سیر حرکت از مساله به راه حل بوده و این امر منجر به عدم تحلیل جوانب مسئله و عدم تطبیق راه حل ها با مسئله گشته و طراح را تشویق به تقدم الگوهای گزینشی برای هدایت فرایند تصمیم گیری نموده است. در برخی مدل ها، سیر خطی مسئله به راه حل در حالتی افراط آمیز منجر به واسازی مسئله اصلی به مسائل خرد و تولید راه حل های غیرکاربردی گردیده که در عمل پاسخ دهنده مسائل طراحی نمی باشد. نتایج پژوهش منجر به تبیین و طبقه بندی پارامترها و شاخص های مساله محوری در فرایند طراحی معماری گردیده که با تعریف و تبیین ریزپارامترهای ذیل هر دسته، این پژوهش را در مسیر ایجاد خلاقیت در کشف متدها و روش های جدید و نوآورانه برای مسئله گشایی در فرایند طراحی معماری هدایت کرده است. اهداف پژوهش: 1.شناسایی پارامترها و شاخص های مسئله محوری در فرایند طراحی معماری. 2.بررسی امکان دستیابی به مدل های جامع طراحی معماری. سؤالات پژوهش: 1.فرایند طراحی در معماری دارای چه پارامترهایی است؟ 2.چگونه می توان با مطالعه فرایند طراحی معماری به مدل های جامع طراحی معماری دست یافت؟
۱۷.

بررسی گونه شناسی و طبقه بندی ساختاری و مضمونی نقش مایه درخت در کاخ عمارت چهل ستون اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مکتب اصفهان عمارت چهل ستون درخت گونه شناسی ساختاری و مضمونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 444 تعداد دانلود : 146
در نگارگری ایران، طبیعت و درختان به وفور انعکاس یافته است. نماد درخت در ایران باستان رکن و پایه ی هستی، ارتباط میان زمین و آسمان و ستون گیتی تلقی می شد و نشانی از تولد، رشد و بالندگی، مرگ، رستاخیز، هستی پایدار و فناناپذیری بود. در آثار و بناهای تاریخی دوره اسلامی ار نقش مایه درخت استفاد شده است. یکی از بناهای زیبای دوره صفوی عمارت چهلسون است. مسئله ای که اینجا مطرح است چگونگی و ماهیت نقش مایه های درخت در این بنای تاریخ است. رویکرد پژوهش کیفی بوده و تحلیل داده ها به شیوه توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است. جمع آوری داده ها و اطلاعات از منابع کتابخانه ای، شبکه جهانی اینترنت و همچنین مشاهدات میدانی صورت گرفته است. یافته های تحقیق حاکی از این است که در نگاره های کاخ عمارت چهل ستون  اصفهان، حدود 110 نگاره مزین به نقش مایه درخت ترسیم شده بر روی دیوارهای آن شناسایی شد. شناخت بیشتر فراوانی این تعداد از نقوش انواع درختان، ضرورت این تحقیق را مهیا نمود. نقش درخت در اکثر موارد با الهام از طبیعت واقعی و در بعضی موارد از درختان موجود در حیاط این عمارت در انواع (نارون، چنار، سرو، شکوفه و درختان میوه) ترسیم و نقاشی شده اند. درختان ترسیم شده در بسیاری از نگاره های عمارت، از باغ این عمارت ملهم بوده یا درختانی ملهم از این نقاشی ها در حیاط کاشته شده اند. همچنین این نقوش صرفاً جنبه تزیینی صرف نداشته اند و با توجه به هم جواری و روابط فی مابین آن ها با انسان و عناصر دیگر در آثار، جنبه مضمونی و مفهومی پیدا کرده اند. اهداف پژوهش: 1.بررسی و تحلیل نقوش درختان در نگاره های کاخ عمارت چهل ستون اصفهان به لحاظ فرم و محتوا. 2.بررسی و واکاوی منابع مؤثر در طراحی نقوش درخت در نگاره های این عمارت.  سؤالات پژوهش: 1.نقش و جایگاه درخت در نگاره های چهل ستون از منظر ساختاری و مضمونی کدام است ؟ 2.در طراحی انواع نقش مایه درخت در این نگاره ها، منبع و ذهنیت هنرمند نقاش چه بوده است؟  
۱۸.

وضعیت اصل و نسب زنان ایرانی دربار ساسانی براساس منابع مکتوب و مصور تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ساسانیان زنان درباری اصل و نسب خویدوده منابع مکتوب و مصور تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 716 تعداد دانلود : 429
بررسی تاریخ اجتماعی ادوار طولانی از تاریخ ایران نشان می دهد مسئله اصل و نسب یکی از دغدغه های مهم سیاسی و اجتماعی بوه است که ارتباط نزدیکی با مشروعیت داشت. ساسانیان بیش از چهار سده بر قلمرو وسیعی از ایران و انیران حکم راندند و شاهنشاهی به وجود آورند که دغدغه پاکی خون و اصالت نسب داشت. این اهمیت علاوه بر نژاده بودن تبار پدر برای تبار مادر نیز مطرح بوده است؛ چنانچه از نظر حفظ پاکی خون و نسب، توصیه به خویدوده یا ازدواج با محارم می کردند. به نظر می رسد در سلسله ساسانی، پادشاهان همسران ایرانی و انیرانی اختیار می کردند که از آن ها هم درمنابع مکتوب و هم در آثار تاریخی مربوط به زمان ساسانیان مانند کتیبه کعبه زردشت نام برده شده است. مسئله ای که در اینجا مطرح است چگونگی تأثیر این رویکرد بر وضعیت زنان و اصل و نسب آن ها در دوره ساسانی است. این پژوهش با هدف بررسی اصالت نژادی و نسب زنان ایرانی بر پایه منابع مکتوب و مصور تاریخی انجام گرفته است. روش این پژوهش تحلیلی- توصیفی  و با تکیه بر داده های کتابخانه ای می باشد. یافته های این پژوهش نشان می دهد، در این دوران  همسران پادشاهان ساسانی بیشتر از خاندان های بزرگ اشکانی انتخاب می شدند و می توان گفت در سلسله ساسانی، حداقل در بدو تأسیس، از عنوان خانوادگی این زنان، به واقع یا به صورت تبلیغی برای مشروعیت بخشیدن به پادشاهی استفاده می شد. علاوه بر این موارد به چند نمونه ازدواج خویدوده نیز می توان اشاره نمود.                                                                               اهداف پژوهش: 1 . بررسی اصل و نسب زنان دربار ساسانی براساس منابع مکتوب و مصور تاریخی. 2.بررسی نقش ازدواج در مناسبات قدرت در دوره ساسانی. سؤالات پژوهش: 1.مسئله اصل و نسب زنان در دوره ساسانی چه تأثیر در مناسبات سیاسی داشت؟ 2.آیا شواهدی ازازدواج خویدوده درمنابع مکتوب و مصور تاریخی می توان یافت؟
۱۹.

باز آفرینی محلات شهر زنجان در تطبیق با شاخصه های شهر ایرانی اسلامی (نمونه موردی محلات حسینیه و نایب آقا)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازآفرینی الگوی شهری شهر ایرانی - اسلامی محلات تاریخی شهر زنجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 407 تعداد دانلود : 528
بازآفرینی شهری در راستای  احیای بافت ها و بناهای تاریخی با تاکید بر حفظ ارزش های فرهنگی و حفاظت از ثروت های بومی می تواند علاوه بر حفظ و تقویت استخوان بندی اصلی شهر، موجب رشد اقتصادی و توسعه شهری گردد و گروه های اقتصادی مناسبی را برای ارتقاء درآمدهای شهری ایجاد کند. از سوی دیگر شهر ایرانی- اسلامی واقعیتی است که وجود دارد و لازم است ضوابط و مقررات آن با توجه به صفات، ارزش ها و زبان طراحی آن تدوین و مشخص گردد. در این پژوهش که یک تحقیق کاربردی است و مبتنی بر مطالعات اسنادی، روش پیمایشی- توصیفی می باشد، تلاش شده است ضمن تبیین معیارها و شاخص های شهر ایرانی- اسلامی به بررسی وضع موجود در محلات حسینیه و نایب آقا در شهر زنجان پرداخته شود. عوامل دخیل در بازآفرینی شهری که مطابق با شاخص های شهر ایرانی– اسلامی است مشخص شده و به دنبال آن معیارهایی برای بازآفرینی محلات تاریخی ارائه شده که با رعایت آنها محلات هدف بازآفرینی انطباق پذیری بیشتری با اصول شهر ایرانی– اسلامی خواهد داشت. یافته های پژوهش حاکی از این است که در محدوده مورد مطالعه، حفظ برج و باروی تاریخی شهر و تکیه حسینیه به عنوان اصول اصلی شهر ایرانی– اسلامی بایستی در اولویت طرح قرار گیرد. بنابراین شناخت دقیق شاخص های شهر ایرانی اسلامی گامی مهم در بازآفرینی الگوی شهر است. اهداف پژوهش: 1.آشنایی با اصول معماری شهرهای ایرانی و اسلامی. 2.یافتن معیارهای مطلوب برای بازآفرینی محلات تاریخی با تکیه بر اصول شهرهای ایرانی – اسلامی. سؤالات پژوهش: 1.معیارها و شاخص های شهر ایرانی- اسلامی کدم اند ؟ 2.آیا در بازآفرینی های شهری می توان الگوی شهرهای ایرانی- اسلامی را به عنوان را الگوی طراحی انتخاب کرد؟
۲۰.

شخصیت پردازی در حکایت های الهی نامه عطار نیشابوری در تطبیق با داستان های مصور نسخه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شخصیت پردازی حکایات الهی نامه عطار داستان های مصور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 100 تعداد دانلود : 121
عطار، از بزرگترین عارفان شاعر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری است که برای بیان مفاهیم عمیق عرفانی خود از داستان و حکایت بهره گرفته است، چراکه انسان، مخاطب خاص وی می باشد. الهی نامه یکی از آثار برجسته عطار است که شاعر ضمن آن موفق خلق حکایات زیبا و عمیقی شده است. با توجه به نقش کلیدی که شخصیت پردازی در آفرینش داستان ها و حکایات دارد، مسئله شخصیت پردازی در الهی نامه و انطباق آن با داستان ها ی مصور مطرح می گردد. این پژوهش با بر روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده های کتابخانه ای انجام شده است. یافته های پژوهش حاکی از این است که شخصیت، عنصر حادثه و سرعت رخداد آن، از عناصر مهم داستان و داستان نویسی می باشد در حکایات عطار وجود دارند. هر چند اثر مذکور جنبه زهد و اخلاق گرایی دارد اما چیدمان و سرعت حوادث داستان عامل محرّک و پیش برنده هر یک از داستان های آن محسوب می شود و در نهایت به طور کلّی می توان گفت که در حکایت و داستان و رمان نمی توان با یک دیدگاه حرکت کرد و یا نتیجه کلی گرفت که عناصر داستان، شالوده ی اصلی حکایت ها و داستان ها را می سازند یا داستان و حکایت ها به عناصر داستان بها و معنا می دهند. توانمندی عطار در توصیف دقیق حکایات، منجر به تصویرسازی ملموس از حکایات گردیده است. اهداف پژوهش: 1.واکاوی چگونگی عناصر حکایات در الهی نامه ی عطار. 2.بررسی شخصیت پردازی در حکایات الهی نامه ی عطار. سؤالات پژوهش:  1.حکایات موجود در الهی نامه ی عطار دارای چه مختصاتی است؟ 2. شخصیت پردازی چه جایگاهی در حکایات الهی نامه دارد؟
۲۱.

بازتاب اغراق در اشعار حمله حیدری با تاکید بر تصاویر داستان حماسی حضرت قاسم (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اشعار حمله حیدری داستان حماسی حضرت قاسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 90 تعداد دانلود : 697
حمله راجی کرمانی، به گمان بیش تر پژوهندگان، بهترین حماسه دینی است که در مقام تقلید و نظیره گویی در بیشتر اوقات، پا، جای حماسه فردوسی و دیگر حماسه های ملّی گذاشته است. داستان قاسم(ع) نیز در متن این حماسه، یکی از بهترین و سوزناک ترین داستان هایی است که راجی، دو عنصر حماسه و روایت را در متن آن به خوبی آمیخته و نظیره ای هر چند تقلیدگرایانه  به سبک حماسه های ملّی آفریده است. این داستان در هیچ یک از حماسه های دینی به غیر از حماسه راجی نیامده است و این مطلب یکی از ویژگی های منحصر به فرد راجی است. هم چنین، این داستان در مقام رعایت ویژگی های سبکی هر اثر حماسی، در متن حمله راجی به زیبایی می درخشد.یافته های پژوهش حاکی از اغراق در اشعار حمله حیدری به خصوص در داستان حماسی حضرت قاسم (ع) است. این اغراق در تصاویر مربوط به این رویداد نیز بازتاب یافته است. این اغراق به شکل ظهور یا ایجاد داستان های غیر واقعی تا  بیان وقایع خارق العاده به حضرت قاسم متغیر بوده است. اهداف پژوهش: 1.بررسی بازتاب اغراق در اشعار حمله حیدری با تأکید بر داستان حضرت قاسم. 2.بررسی اغراق های موجود در اشعار حمله حیدری درباره حضرت قاسم در تصاویر داستان های حماسی. سؤالات پژوهش: 1.شعر حمله حیدری چه اطلاعاتی درباره داستان حضرت قاسم ارائه می دهند؟ 2.ماهیت داستان حضرت قاسم چه بازتابی در تصاویر داستان های حماسی یافته است؟
۲۲.

اندرزهای اخلاقی و اجتماعی در نگاره های نسخه مصور قابوس نامه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قابوس نامه اندرزهای اجتماعی ارزش های اخلاقی نگاره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 87 تعداد دانلود : 159
 سرمایه ی اجتماعی به عنوان یکی از شاخص های رشد و توسعه جوامع مطرح شده است. پیشرفت جامعه با ایجاد روابط صمیمانه، گسترش انسجام و مشارکت اجتماعی، اعتماد چند سویه و با بالا رفتن حجم سرمایه ی اجتماعی میسّر می شود.. این از ارزش های اخلاقی بر فعالیت های اجتماعی مؤثّرند و موجب پایداری روابط اجتماعی، برقراری صلح و نهایتاً ایجاد جامعه ای سالم می شوند. آثار ادبی عاملی مؤثر در هویت یابی محیط اجتماعی اند و هیچ سخن آفرینی نمی تواند گسسته از امور اجتماعی زمانه اش باشد. تاریخ ادبیات ایران، نشان دهنده وجود آثار متعددی در حوزه اخلاق است؛ یکی از این آثار قابوس نامه است. مسئله ای که می توان اینجا طرح کرد ماهیت اندرزهای اخلاقی عنصرالمعالی در این کتاب است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده های منابع کتابخانه ای انجام شده است. یافته های پژوهش حاکی از این است که عنصرالمعالی در قابوس نامه به همه ی زوایای زندگی فردی و اجتماعی پرداخته است. او صداقت، تعهّد به پیمان، کاردانی و امانت داری را از جمله عوامل ایجاد اعتماد در روابط اجتماعی دانسته و در مقابل نفاق، دروغ، خیانت ورزی، ظلم، نادانی و افشای راز را عوامل تخریب اعتماد معرفی می نماید. همچنین رعایت اصول اخلاقی مانند حق شناسی نسبت به پروردگار و والدین، احسان، مدارا، حسن خلق، عدل و سخاوت را برای تمام افراد جامعه ضروری می داند. این معانی و مفاهیم در نسخ مصور قابوس نامه نیز تکرار شده و قابل مشاهده است. اهداف پژوهش: 1.شناخت مفاهیم اخلاقی و اجتماعی در قابوس نامه. 2.بررسی انعکاس مفاهیم اخلاقی قابوس نامه در نگاره های نسخه مصور قابوس نامه. سؤالات پژوهش: 1.عنصرالمعالی در قابوس نامه به چه  اندرزهای اخلاقی و اجتماعی  اشاره کرده است؟ 2.مفاهیم اخلاقی و اجتماعی قابوس نامه در نگاره های نسخه مصور قابوس نامه چه انعکاسی داشته است؟
۲۳.

مولفه های طراحی بیوفیلیک بر حصول زیست پذیری با تاکید بر معماری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: طراحی بیوفیلیک اقلیم گرم و خشک معماری اسلامی زیست پذیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 401 تعداد دانلود : 634
نیاز بشر برای پیوند با دنیای طبیعی، نیازی فطری است. طبیعت و انتقال مفاهیم آن در طراحی محیط های زندگی باعث افزایش کیفیت زندگی و ارتقاء زیست پذیری مکان خواهد شد. از دیرباز معماری سنتی شهرهای ایران حائز اهمیت بوده و عامل اقلیم به عنوان یک پارامتر ویژه در طراحی، مورد توجه بوده است. با توجه به اینکه اکثر انگاره های معماری نوین غربی هستند. مسئله ای که اینجا مطرح می گردد چگونگی انطباق اصول انگاره بیوفیلیا با اصول معماری در اقلیم گرم و خشک است. تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی و روش انجام آن توصیفی – تحلیلی با رویکرد کیفی و کمی انجام شده است. برای جمع آوری داده ها از روش های اسنادی (برای تبیین شاخص ها) و پیمایشی (مشاهده و پرسشنامه) استفاده شده است. از آنجا که تحقیق حاضر در زمره تحقیقات کمی محسوب می شود لذا از ابزار پرسشنامه برای جمع آوری داده ها و از نرم افزار آماری SPSS برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است از آزمون های آماری همبستگی برای بررسی روابط متغیرها، آزمون T تک نمونه ای برای مقایسه جامعه آماری با میانه نظری و رگرسیون چند متغیره برای بررسی تأثیرگذاری مؤلفه های طراحی بیوفیلیک بر زیست پذیری استفاده شده است. شهر جدید هشتگرد به عنوان محدوده مورد مطالعه انتخاب شد. یافته های پژوهش حاکی از این است که همبستگی مستقیم و معناداری بین متغیرهای طراحی بیوفیلیک و زیست پذیری محاسبه وجود دارد. از طرفی براساس آزمون T تک نمونه ای مشخص شد وضعیت زیست پذیری از حد نرمال (میانگین 3) کمتر است، لذا جامعه در وضعیت مطلوب قرار ندارد. بر اساس آزمون رگرسیون چند متفیره، معادلات چگونگی روابط بین متغیرها ارائه شده و بر اساس ضریب بتا الویت بندی متغیرهای طراحی بیوفیلیک بر زیست پذیری مکان اعلام گردید که مؤلفه «بیومورفی» بیشترین تأثیر را بر حصول زیست پذیری مکان دارد. برخی مؤلفه های معماری اسلامی مانند کاربرد نور و فضا، روابط مکان محور و شکل و فضای طبیعی در طراحی بیوفیلیک نیز وجود دارند. اهداف پژوهش: 1.بررسی میزان زیست پذیری معماری بیوفیلیک با مکان. 2.بررسی میزان انطباق معماری بیوفیلیک با معماری اسلامی. سؤالات پژوهش: 1.معماری بیوفیلیک تا چه میزان امکان زیست پذیری و انطباق با مکان را دارا است؟ 2.معماری بیوفیلیک و معماری اسلامی چه وجوه شباهتی با یکدیگر دارند؟

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۳۲