مطالعات هنر اسلامی

مطالعات هنر اسلامی

پژوهش هنر اسلامی 1385 شماره 4

مقالات

۱.

عناصر تزیینی در هنر کتاب آرایی قرآن و انجیل (سده سیزدهم و چهاردهم / هفتم و هشتم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۳۹
هنر کتاب آرایی به مجموعه هنرهایی اطلاق می‌شود که در ساخت ، تزیین و تهیه ی نسخ خطی به کار می‌روند . این هنر در جهان سابقه‌ای دیرینه دارد . در هر برهه ی زمانی از تاریخ ، هنر کتاب آرایی به گونه‌ای تحت تاثیر منع و تاییدات دینی و آیینی قرار گرفته است . هنر کتاب آرایی در دوره ایلخانی شاهد تحولات و تغییرات بسیاری بوده است . و به عنوان ، دوره ی تاثیر گذاری در روند تزیینات کتب و نسخه برداری آنها محسوب می شود و نقطه ی عطفی برای شروع و پیشرفت تذهیب به شیوه ی ایرانی می‌باشد ...
۲.

لالایی مادران کرد (با تاکید بر مضامین مذهبی)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۳۹
زنان ایرانی از هر قوم و تباری ، نقش به سزایی را در حفظ ، انتقال و گسترش فرهنگ گذشتگان از نسلی به نسل دیگر بر عهده دارند . لالایی ، از منابع پرارزش مطالعه ی فرهنگ عامه (فولکلور) در بین همه ی ملت هاست که زنان کرد با انتخاب برگزیده ی اشعار و ملودی در قالب لالایی به ایفای این نقش می پردازند و میراث فرهنگی ، مذهبی وو موسیقایی قوم کرد را به فرزندانشان منتقل می‌کنند . این مقاله به شرح مختصری از انواع لالایی های موجود در این قوم می پردازد که علاوه بر تعلیم و تربیت کودکان ، در انتقال مفاهیم بنیادی و ارزشهای فرهنگی ، مذهبی و تاریخی این قوم موثر است ...
۳.

حقیقت مکان و فضای معماری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۵۱
مقوله‌ی مکان و فضا در هر دو حوزه ی فلسفه و معماری به عنوان یک موضوع اساسی مطرح بوده و بخش مهمی از ادبیات این دو وجه اندیشه ی انسانی را به خود اختصاص داده است ؛ بنابراین در این راستا ، نوع نگاه اهل فلسفه و معماران - چه آنهایی که در امر تولید معماری نقش داشته اند و چه افرادی که بیشتر در طریق نظر قرار گرفته اند - قابل توجه می باشد . بررسی ، تجزیه و تحلیل این نقطه نظرات می تواند در ارتقاء مباحث نظری معماری و در نتیجه کیفیت تولیدات آن موثر باشد ...
۴.

به کارگیری شاخصه‌های معماری اسلامی در معماری مسجد محله (با تاکید بر کتیبه و نقوش هندسی)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴۵
در فرهنگ اسلامی مسجد نه تنها به عنوان عبادتگاه بلکه به صورت مجمع و محل رسیدگی بسیاری از اختلافات و نیز برگزاری برخی مراسم ، همواره مورد توجه و احترام بوده است . بنابراین هنرمندان و صنعتگران همواره بر این بوده اند تا با نکته سنجی و کاردانی خویش به ایجاد تقویت ، استحکام و زیبایی فضای معنوی آن کمک نمایند . در واقع مسجد مجموعه ای از هنرهای گوناگون است که بر روی هم ، فضا و مکان خاصی را پدید آورده است ...
۵.

احجام فلزی دوران اولیه اسلامی تا اواخر دوره سلجوقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۳۳
در این مقاله ، آثار حجمی فلزی دوران اولیه ی اسلامی ایران طی زمامداری حکومت‌های طاهریان ، صفاریان ، سامانیان ، آل بویه و همچنین غزنویان مورد بررسی قرار می گیرد . که با توجه به فرهنگ ساسانی و اسلامی ، بتدریج در هم آمیخته و شکل گرفته ، و در دوره ی سلجوقیان و نمودی مشخص یافته است . رواج اشکال و احجام متنوع آثار هنری خصوصا در برخی صنایع دستی و همچنین احیا از تکنیک‌های صنعتی و هنری دوران گذشته ، به صورتی نو همواره با پالایش و دگرگونی‌هایش سامان یافته و با هیاتی اسلامی در این دوران مشاهده می گردد ...
۶.

شاهکار نگارگری مذهبی ترکمانان قره قویونلو و آق قویونلو

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۲۲
موضوع این مقاله معرفی و بررسی نسخه ی خطی خاوران نامه می‌باشد . این کتاب یک نسخه مذهبی - حماسی در وصف فضایل و رشادت‌های امام علی (ع) در قالب بیان حوادث و وقایع زندگی ایشان است . این نسخه در شهر شیراز و تحت حمایت ترکمانان مصور گشته است . ترکمانان سلسله‌ای بودند که مقارن با تیموریان بر غرب و جنوب ایران فرمانروایی می کردند . یکی از ویژگیهای محتوای نگارگری این مقطع زمانی ، گرایش نگارگران به مصور کردن نسخ ادبی در کنار نسخ مذهبی است ...
۷.

نسخه خطی حدیقه الشهداء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰۹
پس از روی کار آمدن خاندان صفویه و رسمیت یافتن مذهب تشیع در ایران ، شیعیان پس از مدتها به آزادی ، ثبات و امنیت دست یافتند . در پرتو امنیتی که به واسطه ی حکومت شیعی ایجاد شده بود ، فرهنگ و هنر رشد و نمو یافت و هنر اسلامی نیز در تمام ابعاد هنری گسترش پیدا کرد . نگارگری و نقاشی مذهبی به خدمت مصور کردن نسخ مربوط به اهل بیت درآمد و در این دوره نسخ مذهبی بسیاری مصور شدند . حدیقه الشهداء نیز نسخه‌ای بود که در این دوره متعاقب رشد و رونق هنرها مصور شد ...
۸.

خط و تذهیب در قرآنهای ایرانی مجلس شورای اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵۷
خوشنویسی اسلامی تجلی گاه کلام خداوند است و تبدیل به یکی از تجسمات هنر مقدس گردیده است . اصول آن طی قرون متوالی تکامل و پالایش یافته و صورت آن امروزه از ویژگیهای خاصی برخوردار گردیده که موجب تاثیرات عمیق بصری و روحی در دل و جان مومن می شود . در واقع می‌توان گفت این هنر تجسمی از کلام خداست . هر چند که منشاء صوری این خط و حروف آن در شبه جزیره عربستان و بخش‌هایی از عراق عرب است ، اما این هنر در دامان هنرمندان ایرانی به تکامل رسیده و بالیده شد و ایرانیان مبدع بسیاری از زیباترین و ظریف ترین خطوط اسلامی شدند ...

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۳۳