آینده پژوهی دفاعی

پژوهش حاضر به مطالعه آینده روابط ایران و ترکیه پرداخته است تا با تدوین سناریوهای محتمل در روابط ایران و ترکیه در افق 1408ش(2030 م) سیاست گذاران و تصمیم گیران در روابط ایران و ترکیه بتوانند به گزینه های بدیل برای تصمیم گیری بیندیشند. این تحقیق از جنبه ماهیت اکتشافی بوده و از نظر هدف، کاربردی است؛ داده های آن آمیخته، و شیوه تجزیه وتحلیل داده ها در ردیف پژوهش های همبستگی قرار می گیرد. در این پژوهش از روش سناریونویسی مبتنی بر تحلیل تأثیر متقاطع متوازن استفاده شد. بدین منظور ابتدا 62 متغیر مؤثر بر روابط ایران و ترکیه در ابعاد سیاسی-امنیتی، اقتصادی، فرهنگی، علم و فناوری، زیست محیطی و کلان روندهای جهانی و منطقه ای شناسایی شد. سپس با توزیع پرسش نامه در میان 35 نفر از خبرگان روابط ایران و ترکیه، اثرگذاری، اهمیت و عدم قطعیت هر یک از متغیرها مشخص شد. درنهایت روایی 57 متغیر به عنوان عوامل مؤثر بر آینده روابط ایران و ترکیه تأیید شد. برای تحلیل نتایج پرسش نامه و انتخاب عوامل کلیدی از روشتحلیل اهمیت-عملکرداستفاده شد. درمجموع، 19 عامل دارای اهمیت و عدم قطعیت بالاتر از ارزش آستانه بودند. با استفاده از آزمون فریدمن هشت عامل نهایی انتخاب شده و حالت های کیفی آن ها مشخص شد. سپس با تشکیل پنل خبرگان و وزن دهی در ماتریس تأثیر متقاطع متوازن، تحلیل نرم افزاری با سناریو ویزارد انجام شده و 4 سناریو با ناسازگاری صفر و 17 سناریو با ناسازگاری یک به دست آمد و با تلفیق سناریوهای نزدیک، در نهایت هفت سناریوی نهایی تدوین و تحلیل شد.

داده کاوی فناوری قدرتمندی است که توانایی کشف دانش نهفته در گستره ای عظیم از داده ها را دارد. هدف این پژوهش تجزیه و تحلیل سبد درخواست اقلام فنی به وسیله داده کاوی در راستای بهبود پیش بینی و تأمین نیازمندی های سامانه آماد و پشتیبانی دفاعی می باشد. بنابراین در مرحله کشف الگوها و قوانین انجمنی از نظر هدف کاربردی، از نظر ماهیت و روش اکتشافی و از نظر گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است. در مرحله ارزیابی مفید و کاربردی بودن الگوها از نظر هدف توسعه ای، روش توصیفی- پیمایشی و گردآوری اطلاعات میدانی می باشد. جامعه آماری برای داده کاوی، پایگاه داده اطلاعات درخواست اقلام و قطعات فنی توسط یگان های یک سازمان دفاعی جهت سامانه ها و مراکز تعمیری مربوط به آن در یک بازه زمانی 10 سال می باشد. جامعه آماری برای سنجش رابطه نتایج داده کاوی با پیش بینی و تأمین نیازمندی ها، خبرگان سامانه آماد و پشتیبانی سازمان دفاعی می باشند. به منظور تحلیل داده ها برای داده کاوی از روش فرآیند استاندارد تعامل با کسب و کار و نرم افزارهای اس. کیو. ال. سرور و رپید ماینر و برای تحلیل داده های گردآوری شده از طریق پرسشنامه از نرم افزار اس. پی. اس. اس. استفاده گردیده است. نتایج این پژوهش نشان داد که می توان از روش کشف قوانین انجمنی به منظور تجزیه و تحلیل سبد درخواست قطعات فنی و دستیابی به الگوی درخواست استفاده نمود و الگوها و قوانین کشف شده در بهبود عملکرد سامانه آماد و پشتیبانی در حوزه پیش بینی و تأمین نیازمندی های اقلام و قطعات فنی کاربرد دارد.

با توجه به ضرورت اتخاذ تدابیر مناسب برای سازمان های نظامی کشور در زمینه چابک سازی منابع انسانی پژوهش حاضر درصدد، واکاوی پیشران های کلیدی مؤثر بر توسعه چابکی منابع انسانی در سازمان های نظامی برآمد. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی–تحلیلی می باشد. در این پژوهش برای تدوین مبانی نظری و انتخاب پیشران ها از منابع کتابخانه ای و مصاحبه با خبرگان و برای گردآوری داده ها نیز از پرسشنامه میک مک استفاده شد. جامعه پژوهش خبرگان نظامی و اعضای هیئت علمی دانشگاه های آجا  بودند که با بهره گیری از روش نمونه گیری گلوله برفی، تعداد 30 نفر به عنوان اعضای نمونه انتخاب شدند. داده های پژوهش با کمک نرم افزار میک مک تحلیل گردید. در مرحله اول پژوهش 30 پیشران احصا شد که با تحلیل داده ها در مرحله بعد، 19 پیشران از میان 30 پیشران به عنوان پیشران های کلیدی مؤثر بر توسعه چابکی منابع انسانی در سازمان های نظامی تعیین گردید. نتایج پژوهش نشان داد که بیشتر خبرگان بر پیشران هایی مانند رضایتمندی کارکنان، سرعت در ارائه خدمات، دانش و مهارت کار تیمی و مذاکره، خودکنترلی، مشارکت، احساس شایستگی، رفتارهای پیشگیرانه، احساس مؤثر بودن، مشورت، تسهیم دانش، پذیرش مسئولیت، تیم های خودرهبر، توانایی ارائه ایده جدید، همدلی، بهره گیری از تغیرات، چرخش شغلی، خودآگاهی واکنش به تغییرات و اطلاعات قابل دسترس، تأکید داشتند.

سازمان های دفاعی و امنیتی در یک محیط بسیار پیچیده و ناپایدار عمل می کنند. برنامه ریزی بلندمدت دفاعی، تفکر در مورد شرایط احتمالی را تشویق می کند و به سازمان های دفاعی کمک می کند تا برای خطرات احتمالی آینده آماده شوند. هدف اصلی این پژوهش، بررسی شاخص های ژئومورفولوژیکی منطقه میناب و سیریک در شرق تنگه هرمز و تأثیر آن در توسعه راهبردهای دفاع سرزمینی است. نوع پژوهش کاربردی و ماهیت آن تحلیلی - توصیفی است. جمع آوری اطلاعات و داده های به صورت کتابخانه ای- اسنادی و پیمایشی به صورت کیفی و کمی انجام شد. جامعه آماری شامل 24 نفر از نخبگان و کارشناسان خبره در موضوعات دفاعی و امنیتی می باشند. ضریب معیارها بر اساس طیف لیکرت تعیین شد. با استفاده از ماتریس SWOT تعداد 34 شاخص (نقاط قوت 8، ضعف 9، فرصت 8 و تهدید 9) ازنظر کارشناسان مربوطه مورد ارزیابی و وزن دهی قرار گرفت. در ادامه، برای انتخاب استراتژی بهینه از بین استراتژی های به دست آمده از تحلیل سوات، از ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی (QSPM) استفاده شد. نتایج حاصل از ماتریس سوات، استراتژی بازنگری (WO) را به عنوان استراتژی بهینه در منطقه مطرح می کند. درعین حال در اولویت بندی این استراتژی، با مدل (QSPM) اولویت و برتری راهبرد به کارگیری و استقرار سامانه های پیشرفته پدافندی، راداری و شنود، موازی با خط ساحل و نقاطی که حداکثر برد فرکانسی را ایجاد می نمایند نسبت به سایر استراتژی های بازنگری از اولویت بالایی ازنظر کارشناسان قرار گرفت.

مواجهه ایران با انواع تحریم های اقتصادی، تبعات و مسائل متعددی را به همراه داشته است که ضرورت انجام پژوهش های علمی در این زمینه را بیش از پیش مشخص می سازد. توجه به نقاط آسیب پذیر تحریم های اقتصادی، اتخاذ تدابیری برای مقابله با آنها و روش های برون رفت از فشار تحریم ها به خصوص در سال های اخیر، بیش از پیش اهمیت یافته است. امنیت و گردشگری دو مقوله به هم وابسته اند. از آنجایی که صنعت گردشگری به عنوان یک صنعت مادر از یک سو، نقش مهمی در اشتغال زایی و توسعه اقتصادی دارد و از سوی دیگر، رونق و توسعه آن نقش قابل توجهی در مقابله با تحریم ها، تاب آوری در برابر اثرات منفی آن و افزایش امنیت و پدافند غیرعامل دارد، در پژوهش حاضر سعی بر آن است که ابتدا نقاط آسیب پذیر تحریم های اقتصادی با رویکرد آینده نگاری شناسایی شود و سپس باتوجه به قابلیت های صنعت گردشگری در ایران، راهکارهایی در این زمینه ارائه گردد. جامعه آماری این پژوهش را خبرگان صنعت گردشگری و صنایع مرتبط از جمله صنعت هتلداری، شرکت های خدمات گردشگری، و آژانس های گردشگری تشکیل می دهند که به روش گلوله برفی و قضاوتی از میان آن ها نمونه گیری به عمل آمد. برای گردآوری داده ها ضمن بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای، از روش های تحلیل تم، پیمایش محیطی و دلفی استفاده شده است. نتایج این پژوهش ضمن شناسایی و معرفی اثرات و پیامدهای منفی تحریم ها، به ارائه راهکارهایی در مقابله با آن ها با تمرکز بر صنعت گردشگری پرداخته است.

صنایع پیشرفته، ضمن برخورداری از قابلیت بکارگیری تکنولوژی های جدید، آینده خود را در گرو مدیریت بر تغییرات سریع تکنولوژی می بینند. این مهم در صنایع پیشرفته هوافضا به جهت اثرگذاری در ابعاد مختلف اقتصادی، تکنولوژیکی و امنیتی، از اهمیت مضاعف برخوردار است. هدف از انجام این تحقیق، ارایه الگو و معیارهای انتخاب استراتژی تکنولوژی آینده نگر در صنایع پیشرفته هوافضا است، که به دلیل ماهیت پژوهش، با رویکرد استقرایی و از روش تحقیق کیفی "نظریه سازی داده بنیاد"، استفاده شده است. داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختار یافته،  هدفمند، و رودررو، با 18 نفر از متخصصین و خبرگان این صنعت، جمع آوری و سپس با سه مرحله کدگذاری، تحلیل و جمع بندی گردیده است.  یافته ها نشان می دهد که در نگاه کلی رویکرد کشش بازار به رویکرد فشار تکنولوژی غالب است. همچنین ملاحظه گردید، مطالبه گری حاکمیتی، تحریم، قابلیت و توان فنی مشتریان، جایگاه سیستمی تکنولوژی، قابلیت و باور نفرات و متخصصین و ...، از معیار های مهم و اثرگذار در الگوی بدست آمده است، که انتخاب استراتژی تکنولوژی را در این صنعت از مدل های موجود متمایز می کند. در نتیجه گیری تحقیق،ضرورت توجه به اسناد بالادستی، حضور و مطالبات مشتریان در فرایند توسعه تکنولوژی، مراقبت از نقش متخصصین و مدیران، فراتر از نظامات و رویه های سازمانی، انتخاب هوشمندانه محصول الگو و بروزرسانی تکنولوژی، متناسب با تحولات و تهدیدات محیطی، توجه به لایه های مختلف اثرگذاری تکنولوژی و...، جهت نیل به پیشرفت تکنولوژی هوافضایی، از جمله نتایج این تحقیق است.