روستا و توسعه

بخش تعاون کشور اهرمی مناسب برای دستیابی به عدالت اجتماعی و برابری به شمار می رود. سیاست مهم بخش تعاونی افزایش سهم بخش تعاون در اقتصاد کشور به 25 درصد تا پایان برنامة پنج سالة پنجم است. پژوهش حاضر در 1389 انجام شده و از نوع توصیفی و پیمایشی است؛ روش نمونه گیری طبقه ای- تصادفی و با توجه به جدول بارتلت، حجم نمونه 249 نفر از اعضای هیئت مدیرة تعاونیهای کشاورزی شهرستان کرمانشاه است. طبق نتایج به دست آمده، به ترتیب اولویت، متغیرهای حمایت دولت، آگاهی اعضا از اصول تعاونی، مشارکت فکری افراد، و هماهنگی رشتة تحصیلی مدیران با کار آنها بیشترین تأثیر را در پیشبرد سیاست های اصل 44 قانون اساسی در تعاونیها دارند.

تغییر نگرش نسبت به نقش عامل انسانی، مشارکت و توانمندسازی او در راه نیل به توسعة پایدار به ارائة الگوهای جدید مدیریتی در بهره برداری از مراتع انجامید. هدف پژوهش حاضر بررسی طرح های مرتع داری واگذارشده در 1383 از جنبه-های فنی و اجتماعی- اقتصادی، به روش پیمایشی است. نتایج نشان میدهد که روابطی با سطوح معنیداری متفاوت میان متغیر نوع منطقه (طرح های مرتع داری و مراتع شاهد) و سایر متغیرها وجود دارد؛ به طور کلی، نوع منطقه با سطح اطمینان 99 درصد با میزان تولید علوفه، پوشش گیاهی، رعایت ظرفیت چرا، مشارکت، به کارگیری دانش بومی، و مشکلات تفاوت دارد. همچنین، نوع منطقه با رعایت سامان عرفی به میزان 82 درصد، شیوة بهره برداری اصولی به میزان 80 درصد، گرایش مرتع به میزان 55 درصد، میزان سرمایه گذاری به میزان 32 درصد، و وضعیت مرتع به میزان 31 درصد، توافق و همایندی دارد. به عبارت دیگر، نتایج به دست آمده از مقایسة دو نظام مدیریت مراتع استان لرستان نشان میدهد که پیشرفت طرح های مرتع داری واگذارشده (در قالب نظام بهره برداری علمی) در امور بهره برداری، احیا و اصلاح مراتع به مراتب بیش از نظام مدیریت سنتی است.

امروزه، دسترسی کشاورزان به اعتبارات رسمی به مثابه ابزاری برای توسعة کشاورزی و روستایی شناخته میشود. با این همه، بخشی از کشاورزان اعتبارات دریافتی خود را در امور غیرکشاورزی مصرف میکنند. سؤال این است که «چه رابطه ای میان ویژگیهای فردی و اقتصادی و اراضی کشاورزان و نیز ویژگیهای اعتبارات دریافتی آنها با میزان هزینه کرد اعتبارات در اهداف کشاورزی وجود دارد؟»؛ و همچنین، «از نظر کشاورزان، چه عواملی باعث انحراف اعتبارات از اهداف بخش کشاورزی میشود؟». پژوهش حاضر، با جامعة آماری 614 کشاورز دریافت کنندة اعتبارات کشاورزی در دهستان غنی بیگلو، در پی پاسخ بدین مسائل است. نتایج تحقیق نشان میدهد که تنها شانزده درصد از کشاورزان اعتبارات را به طور کامل در اهداف کشاورزی مصرف می کنند؛ میان میزان هزینه کرد اعتبارات در بخش کشاورزی و متغیرهای فردی و اقتصادی و اراضی و نیز ویژگیهای اعتبارات رابطة معنیدار وجود دارد؛ و از نظر کشاورزان، نبود درآمدهای پایدار از عوامل اصلی بروز انحراف در اعتبارات کشاورزی است.

هدف تحقیق حاضر بررسی مشکلات و تحلیل عوامل بازدارندة طرح های تجهیز و نوسازی اراضی کشاورزی در منطقة خور و بیابانک استان اصفهان بوده، به صورت پیمایشی تک مقطعی به انجام رسیده و در آن، از ابزار پرسشنامه و روش مصاحبه برای جمع آوری داده های مورد نیاز استفاده شده است. جامعة آماری تحقیق کلیة نخبگان محلی، دست اندرکاران پروژه و کارشناسان ستادی شهرستان و استان بودند که به روش سرشماری 118 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده و مورد مصاحبه قرار گرفته اند. نتایج گویه های مربوط به موانع و محدودیت های اجرایی طرح در چهار بخش اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی- مالی، نهادی- قانونی، و نیز عملیاتی، فنی و اجرایی بر پایة ضریب تغییرات اولویت بندی شدند. برای تلخیص داده ها از روش تحلیل عاملی استفاده شد و نتایج نشان داد که در مجموع، عوامل اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، کالبدی مزرعه و نیز عوامل نهادی 749/76 درصد واریانس عوامل بازدارندة طرح های تجهیز و نوسازی اراضی را تبیین میکنند.

پژوهش میدانی حاضر از نوع پیمایشی بوده و اطلاعات آن از طریق انجام مصاحبه های حضوری و با استفاده از پرسشنامه در سال زراعی 88-1387 به دست آمده است. جامعة آماری تحقیق دربرگیرندة 2550 خانوار برنج کار شهرستان شیروان و چرداول است که به صورت تخصصی به کاشت برنج اشتغال دارند؛ و از آن میان، 82 خانوار به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی چندمرحله ای به عنوان نمونة آماری انتخاب میشوند. برای تحلیل داده های آماری، از ضریب همبستگی و تحلیل مسیر بهره گیری میشود. دستاوردهای پژوهش بیانگر این واقعیت است که دو مفهوم «بی قدرتی» و «فقر»، از پنج مفهوم موجود در مدل تلة محرومیت در جامعة مورد مطالعه، بیشترین تأثیر را بر مدل مورد مطالعه دارند که به ترتیب، 69 و 62 درصد واریانس عوامل تعیین کنندة تلة محرومیت در منطقه را تبیین می کنند. بنابراین، وجود این دو مفهوم در منطقة مورد مطالعه تأیید میشود. همچنین، نتایج نشان میدهد که سطح تحصیلات، با ضریب همبستگی 258/0- و 354/0-، به ترتیب، با مفهوم فقر و بی قدرتی رابطة منفی و معنیدار دارد؛ و البته وجود تلة محرومیت به معنی واقعی تأیید نمیشود.

رشد جمعیت در قرن بیستم موجب مطرح شدن مقولة سلامت شد. تحقق سلامت مستلزم محیط سالم و بسترهای مناسب اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی است. شناخت ماهیت و ابعاد سلامت و عوامل تأثیرگذار بر آن، از یک سو، و اقدام برای ارتقای آن در نواحی روستایی، از سوی دیگر، اهمیت بسیار زیادی دارد و می تواند نقشی مهم در پایداری این نواحی داشته باشد. هدف پژوهش حاضر سنجش و تحلیل سطح سلامت خانوارهای ساکن در نواحی روستایی شهرستان خنداب است. روش تحقیق مورد استفاده توصیفی و تحلیلی است. در این راستا، با توجه به ابعاد و شاخص های سلامت، داده های مورد نیاز با استفاده از روش میدانی (پرسشنامه) جمع آوری و با استفاده از رگرسیون چندمتغیرة گام به گام تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که وضع سلامت در ناحیة مورد مطالعه با میانگین 24/3 در وضعیت مطلوب قرار دارد. برای شناسایی عوامل مؤثر بر سلامت، هفت متغیر در قالب عوامل تأثیرگذار وارد معادله شدند که در مجموع، 7/73 درصد از واریانس سلامت خانوارها را تبیین می کنند.

پژوهش حاضر، با هدف بررسی پیامدهای گردشگری در مناطق روستایی بخش سلطانیه استان زنجان، به روش توصیفی- همبستگی انجام میشود. ابزار اصلی تحقیق پرسشنامه است وجامعة آماری آناز 453 نفر شامل روستاییان، کارکنان ادارات دولتی، و گردشگران تشکیل شده است. نتایج نشان می دهد که تقویت اقتصاد منطقه، رونق صنایع دستی محلی، افزایش کیفیت زندگی، و حل معضل بیکاری مهم ترین پیامدهای مثبت؛ و تخریب پوشش گیاهی، افزایش قیمت زمین و مسکن، از بین رفتن فرهنگ سنتی، و تضاد اجتماعی بین جامعة میزبان و میهمان مهم ترین پیامدهای منفی گردشگری روستایی در منطقه به شمار میروند. همچنین، بر اساس نتایج تحلیل عاملی در زمینة نقش گردشگری روستایی در توسعة منطقه، بهبود صنایع روستایی و بازاریابی عامل اول و توسعة اشتغال و کارآفرینی، توسعة فرهنگی، توسعة اقتصادی و افزایش خدمات رفاهی و حفاظت از منابع طبیعی عوامل بعدی را تشکیل میدهند.

داده های پژوهش حاضر به صورت میدانی و به روش توصیفی- همبستگی با استفاده از 150 پرسشنامه در سال زراعی 89-1388 گردآوری شد. جامعة نمونه شامل کلیة مرتع داران بهره مند از بیمة مراتع در استان فارس بود. نتایج ضریب اسپیرمن نشان داد که میان تعداد بهره برداران و رضایت از بیمه رابطة مثبت و معنی دار وجود دارد، اما رابطة متغیر غرامت با رضایت از بیمه معنی دار نیست؛ همچنین، آزمون من ـ ویتنی نشان داد که متغیرهای تمایل به بیمه کردن و رضایت از بیمه اختلاف معنی دار دارند و بر اساس نتایج آزمون کروسکال والیس، رضایت از بیمه با متغیر محل کسب درآمد اختلاف معنی دار ندارد، اما متغیر مشکلات کلی بهره بردار با رضایت از بیمه دارای اختلاف است. در پایان، محاسبه و ارزیابی درست و پرداخت به موقع غرامت پیشنهاد شد.