۱.
کلید واژه ها:
صدق درون گرایی برون گرایی معرفت باور توجیه مساله گتیه وثاقت گرایی
در تحلیل معرفت ، مفهوم « توجیه » مورد توجه جدی معرفت شناسان قرار گرفته است . این که توجیه ، در حقیقت معرفت داخل است ، یا از شروط لازم یا کافی آن است ، یا اساساَ در تحلیل معرفت نقشی ندارد ، هر یک ، نظریاتی را به خود اختصاص داده است و لذا این نظریات ، دیدگاه های اصلاحی خویش را در مورد تعریف معرفت را عرضه نموده اند . تمامی این تلاش ها به این جهت صورت گرفته تا بتوان مصادیق راستین معرفت را از غیر آن تشخیص داد . در این میان ، غیر از عنوان توجیه ، عناوین دیگری از جمله « تحلیل توجیه » و « عوامل توجیه » نیز مورد ملاحظه ی اندیشمندان واقع گردیده است و طبعاَ در مباحث مربوط به معرفت نیز اثر قابل توجهی از خویش بر جای نهاده است ...
۲.
کلید واژه ها:
توجیه پوپر معرفت شناسی کلاسیک معرفت شناسی علمی عینیت معرفتی
معرفت شناسی کلاسیک ، بی گمان هویتی باور محور دارد و به طور عمده ، به موضوع ذهن و قوای ذهنی شناسنده ، نسبت باورهای او با عالم خارج ، میزان واقع نمایی آن ها ، قلمرو و درجات معرفت ، چگونگی دستیابی به توجیه معرفتی و یقین ، و ستیز با شکاکیت می پردازد . همین ویژگی ، سبب شده است تا گروهی ، آن را معرفت شناسی فردگرایانه و درون گرایانه بدانند و برنامه ی پژوهشی آن را در رسیدن به معرفت عینی و غیر شخصی ، ناکام بپندارند . کارل ریموند پوپر ، یکی از همین کسانی است که معرفت شناسی های مبتنی بر توجیه باورها و حالت ذهنی را غیر عینی و به اصطلاح خویش جهان دومی می داند که هیچ سخن در خور توجهی برای حل مساله ی مهم چگونگی رشد و تحول معرفت عینی و علمی ندارد ...
۳.
کلید واژه ها:
درون گرایی توجیه وثاقت گرایی معرفت شناسی طبیعت گرایانه مساله ی دامنه مساله ی کلیت
وثاقت گرایی ، از جمله رویکردهای معرفت شناختی است که برای تحلیل دو مفهوم معرفت و توجیه به کار رفته است . یکی از معروف ترین نظریه های توجیه ، در قالب رویکرد وثاقت گرایی ، متعلق به الوین گلدمن است . بر اساس نظریه ی گلدمن ، باور موجه ، باوری است که محصول فرایند ( فرایندهای ) شناختی قابل اعتمادی باشد . اما حالتی را می توان تصور نمود که اگرچه باوری محصول یک فرایند واقعاَ قابل اعتماد است ، ولی شخص ، دلایلی در دست دارد که بنابر آن ها فرایند مذکور ، قابل اعتماد نیست ...
۴.
کلید واژه ها:
ضرورت ازلی برهان پذیری برهان ضرورت ذاتی عرض ذاتی گزاره ی ضروری ازلی گزاره ی الهیاتی
مصداق بارز گزاره های ضروری ازلی ، گزاره های الهیاتی است که در آن ها محمول ، به نحو ضروری بر ذات پروردگار ( واجب الوجود ) حمل می شود و از آن جا که در گزاره های حاصل از قیاس برهانی ، محمول ، منطقاَ عرض ذاتی موضوع است ، بنابر این ، برهان پذیری گزاره های ضروری ازلی مشروط بر آن است که محمول ، در این نوع گزاره ها ، عرض ذاتی موضوع باشد . اما از سوی دیگر ، چون خداوند در نزد حکیمان مسلمان صرف الوجود ( وجود مطلق ) است ، به همین دلیل ، ماهیت ندارد و جنس و فصل و عرض ذاتی برای وی متصور نیست ...
۵.
کلید واژه ها:
تجرد نفس غزالی معاد جسمانی سببیت علوم طبیعی شرع سرمدیت نفس
از دیدگاه غزالی ، مباحث علوم طبیعی در دو بحث عمده ، با آموزه های دینی ، ناسازگار است : 1- سببیت : لازمه ی پذیرش سببیت ، اثر داشتن پدیده های طبیعی و رابطه ی علیت بین آن ها است . غزالی این دیدگاه را ناسازگار با عمومیت قدرت خداوند و معجزات انبیاء می داند . وی حل مشکل را در پذیرش نظریه ی عادت اشاعره و نفی رابطه علیت بین پدیده های طبیعی می داند . 2- نفس : مبحث نفس از مباحث مهم حکمت طبیعی است. غزالی از میان مباحث نفس ، بحث تجرد ، سرمدیت و کیفیت بقائ نفس پس از مرگ را مورد توجه قرار داده است ...
۶.
کلید واژه ها:
عقل وحی نبوت عقل فعال تجربه ی دینی
مساله ی وحی از مسایل اساسی حوزه ی دین شناسی محسوب می شود و یکی از فصول مهم کلام جدید و فلسفه ی دین را به خود اختصاص داده و تحت عنوان « تجربه ی دینی » تفسیر و تحلیل می شود . فیلسوفان ، متکلمان و مفسران مسلمان نیز این موضوع را از جنبه های گوناگون مورد بحث قرار داده اند و این نوشتار ، در پی تبیین نظر یکی از بزرگ ترین فیلسوفان مسلمان ، یعنی ابن سینا است و نظر او در این خصوص ، محور همه ی تفسیرهای فیلسوفان مسلمان و متکلمان عقل گرا در جهان اسلام محسوب می شود ...
۷.
کلید واژه ها:
استعاره اصالت وجود معنا شناسی پیش فهم رهیافت ارجاعی رهیافت بازنمودی
در نگاه به معنا ، معناشناسی ، دو نوع رهیافت را مورد شناسایی و تامل قرار داده است : رهیافت ارجاعی و رهیافت بازنمودی ؛ به این نتیجه رسیده است که رهیافت ارجاعی ، رهیافتی صوری و سیاه و سفید به معناست ، چنان که گویی مضیق و تنگ نظر است ؛ در سوی دیگر ، رهیافت بازنمودی ، رهیافتی است که معنا را با وسعت بیش تری می نگرد . این نوشتار بر آن است تا از رهیافت بازنمودی ، نگاهی به مساله « اصالت وجود » در فلسفه ی اسلامی بیندازد ؛ در این رهیافت ، بر نقش استعاره ، تکیه شده است ؟ از این رو ، استعاره هایی که در اندیشه ی اصالت وجود ایفای نقش کرده اند ، شناسایی شده و چگونگی تاثیر آن ها ردیابی شده است ...
۸.
کلید واژه ها:
وجود ماهیت امانیسم ناامیدی وجود خاص انسانی سابچکتیویزم اختیار و مسؤولیت پذیری دلهره وانهادگی قیام ظهوری
تمایز میان وجود و ماهیت یکی از قدیمی ترین تمایزها در فلسفه است ، این تمایز ، کاربرد بسیار وسیع و پرفایده ای دارد . در سراسر تاریخ تفکر فلسفی ، گایه اندیشه ی اصالت وجود و گاهی اندیشه ی تقدم ماهیت حاکم بوده است. فلسفه ی وجودی ( اگزیستانسیالیسم ) با دفاع از انضمامی بودن وجود و تقدم آن در برابر آن چه که می توان آن را اصالت ماهیت فلسفه ی هگل نامید ، آغاز می گردد . ژان پل سارتر و مارتین هایدگر هر دو به نحوی نماینده ی تفکر مکتبی هستند که از آن به اگزیستانسیالیسم تعبیر می شود ...
۹.
کلید واژه ها:
استقرا عقل گرایی تجربه گرایی مساله ی استقرا توجیه عمل گرایانه زبان متعارف توجیه استقرایی توجیه پیش استقرا
لورنس بونژور ، که اکنون استاد فلسفه در دانشگاه واشنگتن است ، در کتاب دفاع از خرد ناب ، افزون بر ارائه ی تبیینی عقل گرایانه برای توجیه پیشین و جانبداری از نقش مبنایی آن در ساختار معرفت ، تلاش می کند راه حلی عقل گرایانه برای مساله ی کلاسیکاستقرا بیابد . او ناکامی تلاش های تجربه گرایانه در تبیین توجیه استقرا را ناشی از پیش فرض های تجربه گرایانه ی آن ها می داند و نشان می دهد توجیه پیشین استقرا تنها رهیافتی است که می توان امید داشت مساله ی استقرا را به شکلی واقعی حل کند و ما را از شکاکیت استقرایی افراطی نجات بخشد .
۱۰.
کلید واژه ها:
تفسیر علوم انسانی هرمنوتیک متن مؤلف پیش ساختار فهم
در این نوشتار ، مؤلف ، پس از تعریف علم هرمنوتیک و تبیین پیوندهای ریشه شناختی آ ، مسائل سه گانه ی اصلی این علم را مطرح می سازد . سپس با نگاهی گذرا ، به تحولات علم هرمنوتیک نوین و منشاء آن ، یعنی جریان های فکری معاصر ( اعم از نظریه های جدید رفتار بشری در علوم روان شناسی و اجتماعی ، تحولات شناخت شناسی و فلسفی و بالاخره براهینی که توسط بعضی از فلاسفه همچون ویتگنشتاین ارائه شده ) می پردازد . پس از آن ، مؤلف با طرح سوالاتی اساسی ، شرح و تبیین چهار طریق متمایز تصویر و تعریف علم هرمنوتیک را در پی می گیرد ...
