سیر تحول روضه و روضه خوانی دوره قاجار
حوزه های تخصصی:
در عصر قاجاریه مراسم عزاداری و سوگواری امام حسین(ع) وارد مرحله جدیدی شد و از لحاظ شکلی توسعه و نیز از لحاظ محتوا دگرگونی هایی یافت. در این دوره عزاداری برای امام حسین(ع) بصورت امری عمومی و مردمی درآمد، به طوری که در تهران و شهرهای بزرگ در تمام ماه های محرم و صفر در اغلب محله ها با برپا کردن چادر و گستردن فرش و نصب علم و کتل، عزاداری می کردند. در بیشتر مساجد و تکیه ها نه یک روضه خوان، بلکه چندین روضه خوان متناوباً به ایراد سخنرانی و شرح مصیبت امام حسین(ع)، می پرداختند. اما تعزیه و دسته گردانی با مجالس روضه منافاتی نداشت و معمولاً این دو در وسط روز انجام می شد و مجالس روضه بعد از نمازهای جماعت برگزار می گشت، خصوصاً مجالس عزاداری در منازل که رکن اصلی آن را روضه خوانی و سخنرانی در رثاء اهل بیت تشکیل می داد. یکی از مسائل مورد توجه، سیر تحول روضه و همچنین این که نقش زنان در این مجالس بوده است. رونق آئین تعزیه، باعث رکود روضه و روضه خوانی در دوره قاجار شد. تعزیه به دلایل مختلف، از جمله ماهیت نمایشی-اش، به مراتب جذاب تر و عوام پسندتر از روضه خوانی بود و طبیعی بود که عامه آن را به روضه ترجیح دهند از بعد محتوایی هم رواج تعزیه ارکان روضه خوانی را تضعیف و متزلزل کرد. در این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی چگونگی برپایی مراسم روضه خوانی، براساس سفرنامه های داخلی، خاطرات، زندگی نامه ها، کتب مذهبی، ادبی و روزنامه ها مورد بررسی قرار می گیرد.