فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۲٬۲۶۱ تا ۱۲٬۲۸۰ مورد از کل ۷۳٬۹۱۴ مورد.
منبع:
مشرق موعود سال سیزدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۴۹
237 - 256
حوزه های تخصصی:
یکی از مسائل برجسته مهدویت، تلاش برای اعتبارسنجی روایات مربوط به این باورداشت سترگ و نشاندادن یک نظام فراگیر و پذیرفته در این زمینه است. اینکه آیا روایت در دست از معصوم؟ع؟ صادر شده یا به دروغ به او نسبت داده شده است. این مهم نیز جز با مراجعه به فرمایش و رفتار معصوم؟ع؟ شدنی نیست. نوشتار پیش رو با روشی توصیفی _ تحلیلی تلاش میکند تا سبک مدیریت معصومین؟عهم؟ بر بحران جعل و تحریف در روایات مهدویت را واکاوی کند. این جستار در پاسخگویی به این پرسش که سبک مدیریت معصومین؟عهم؟ بر بحران جعل در روایات مهدویت چگونه بوده، تأکید دارد که این سبک، از سنخ «مدیریت بحران» بوده است؛ بدین معنا که پیشوایان معصوم؟ع؟ در رویارویی با این بحران در پی گرفتنِ تصمیماتی بودند که به کاهش روند جعل و تحریف و به کنترل و دفع آنان بینجامد. در این راستا با دو گونه «مدیریت دفعی در مرحله پیشینی» و «مدیریت رفعی در مرحله پسینی» روبهروییم. در ادامه ساز و کارهای معصومین؟عهم؟ در هر دوره بررسی میشود. بررسیهای این نگاشته زمینهای است برای پاسخ به این پرسش که امروزه از چه الگویی در رویارویی با جعل و تحریف باید بهره جست؟
آسیب شناسی جریان شریعت گرای سنتی در مواجهه با روایات منع قیام در عصر غیبت(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
ر مشرق موعود سال سیزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵۰
141 - 170
حوزه های تخصصی:
در گونهشناسی روحانیت شیعی در مواجهه با دین و معرفت دینی از دو جریان شریعتگرایان سنتی و عقلگرایان تمدنساز میتوان یاد کرد. جریان شریعتگرای سنتی از جهت معرفتشناسی دینی فارغ از برخی محسنات، با آسیبها و چالشهای فراوانی نسبت به جریان عقلانیت تمدنساز برخوردار است. جمود بر ظواهر آیات و روایات، فروکاستن جایگاه عقل و ارزش معرفتشناختی آن از جمله مهمترین آسیبهای کلان این جریان به حساب میآید. در مسئله مهدویت چالش مذکور جدیتر خواهد بود. هم به جهت روششناسی و معرفتشناسی و هم به جهت بعد عملی و جامعهسازی، مهدویتپژوهی جریان یادشده با داعیه پایبندی به مهدیباوری با مشکل اساسی روبهرو خواهد بود. مهمترین دلیل قائلین به این جریان در عصر غیبت وجود پارهای از روایات مبنی بر عدم قیام در دوره غیبت است. ارائه نکردن طرح و الگویی مشخص و عملی در عصر غیبت برای حضور احکام اجتماعی دین، انفعال در برابر جریان مدرنیسم و تمدن غرب، عدم آیندهنگری، محافظهکاری دربرابر جریانهای مخالف دین و ارزشهای دینی از جمله مهمترین آسیبهای آن به جهت پذیرش روایات منع قیام در عصر غیبت است. در مقابل جریان عقلانیت تمدنساز از نقشه عملیاتی در عصر غیبت برای احکام اجتماعی دین، واکنش دربرابر تمدن غرب، آیندهنگری و پیریزی برای تمدن نوین اسلامی جهت زمینهسازی ظهور حضرت حجت4 سخن میگوید. هدف تحقیق پیشرو آسیبشناسی جریان شریعتگرای سنتی در مواجهه با این دسته از روایات است که نتیجه آن نفی این مدل از مهدویتپژوهی و در قبال آن اثبات جریان بدیل یعنی عقلانیت تمدنساز است. روش تحقیق توصیفی _ تبیینی و با رویکرد تحلیل انتقادی خواهد بود.
تبیین و بررسی کیفیت وضوح امر امام زمان(عج) در هنگام ظهور(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
مشرق موعود سال سیزدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۵۱
59 - 86
حوزه های تخصصی:
طبق احادیث متعدد وقتی امام عصر؟عج؟ ظهور مینمایند امر ایشان روشنتر از خورشید است، امر معانی متعددی دارد که معنای جامع آن امامت است. امر امام زمان؟عج؟ نیز نسبت به افراد متفاوت است برای کسانی است که طالب امامند و نسبت به ایشان احساس نیاز نمایند، امر امام و اهداف و مقاصد ایشان برای آنان از ابتدا و قبل از ظهور، روشن است اما نسبت به کسانی که به چنین نیازی نرسیده باشند به حسب درجات معرفت و رشد آنان، امر امام روشن میشود؛ نسبت به عدهای با دیدن علائم و حوادث خارقالعاده، نسبت به عدهای با شواهد و قرائن و نسبت به عدهای دیگر این مقدار از ادله کفایت نمیکند بلکه با توجه به سنت الهی مبنی بر اتمام حجت بر تمام انسانها، امام زمان؟عج؟ شروع به احتجاج مینماید و با اقامه شواهد، آوردن مواریث، معجزات، کتب انبیاء و نزول عیسی؟ع؟، امر امام بیش از پیش روشن میگردد.
تحلیل و نقد نگرش محمد شحرور درباره سنت نبوی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آینه معرفت سال نوزدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۶۰
87 - 110
حوزه های تخصصی:
محمد شحرور به عنوان یکی از فعالان گفتمان قرآن بسندگی معاصر، درصدد تضییق مح دوده سن ت نب وی در س احت دین داری اس ت. روزآم دس ازی دی ن با پی راستن آن از آموزه های اجتماعی سنت نبوی، آرمان مدافعان این جریان به شمار می آید. این جستار، با روش توصیفی- تحلیلی، این رویکرد نواندیشی دینی را به بوته نقد می گذارد. محمد شحرور از رهگذر جدا انگاری مفهوم «رسول» و« نبی»، القای عدم اصالت سنت نبوی و همچنین اعلام همگونی سنت نبوی با سنت های انسانی، بر ضرورت خوانش تاریخ مند سنت تأکید می کند. وی مانایی و کارآمدی آموزه های سنت نبوی را مخدوش اعلام می کند. از جمله ته افت های ای ن روی کرد با اندیش ه های ام امیه م ی توان به ناس ازگاری با ماهیت سنت، ناسازگاری با ماهیت عصمت و مغالطه تاریخ مندی سنت اشاره نمود. غالب متکلمان امامیه با تأکید بر جایگاه نبی در اخبار بی واسطه از خدا و ساماندهی حیات معنوی و اجتماعی مردم و همچنین برخورداری ایشان از کمال معرفت یقینی و مصونیت از گناه و خطا در عرصه اعمال شخصی و اجتماعی، تبعیت مطلق از نبی را ضروری می دانند. از این منظر سنت تشریعی نبوی کاشف از حکم الهی است و حجیت فراگیر سنت افاده می شود.
مفهوم شناسی واژه «صُلح» در قرآن کریم و تأثیرآن بر جواز عقدِ «صلح ابتدائی»(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سراج منیر سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۷
87 - 104
حوزه های تخصصی:
قرآن کریم به عنوان معتبرترین منبع استنباط دانشمندان اسلامی، کلام خداوند متعال بوده و بنابر اعتقاد قاطبه مسلمانان این کتاب آسمانی بدون نقل معنا و بی هیچ کم وکاستی به دست انسان رسیده است. از این رو یکایک کلمات قرآن کریم واسطه در انتقال پیام از پیام دهنده(خدا) به پیام گیرنده(انسان) است. بنابراین فهم دقیق کلمات این کتاب مقدس از طریق مفهوم شناسی و یافتن کلمات مترادف، متضاد و مرتبط ممکن خواهد بود؛ ضروری و اجتناب ناپذیر است. نگارنده این مقاله معتقد است که چنانچه با این روش واژه «صلح» مورد مطالعه واقع شود، جواز یک عمل حقوقی دو طرفه(صلح ابتدائی) را به ارمغان می آورد که گره گشای بسیاری از تعاملات مدنی میان مردم خواهد بود. امروزه «صلح ابتدائی» یا «صلح بدوی» می تواند به عنوان ره آورد این دقت مفهوم شناختی، آزادی معاملی انسان ها را تقویت کند و روابط حقوقی افراد را توسعه داده و مستحکم تر سازد. این تحقیق با تکیه بر روش تحلیلی و مبتنی بر فرایند مفهوم شناسی، مقصود فوق را با مطالعه کتابخانه ای آثار لغویان، مفسران و فقها دنبال می کند.
بررسی تطبیقی آراء و نظریات آیت الله خویی، آیت الله معرفت و تئودور نولدکه پیرامون جمع قرآن کریم
منبع:
مطالعات تطبیقی قرآن پژوهی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۸
123 - 145
حوزه های تخصصی:
هدف تحقیق حاضر، «بررسی تطبیقی آراء و نظریات تئودور نولدکه و آیت الله خویی و آیت الله معرفت پیرامون جمع قرآن کریم» است. لذا، سعی شده که با بررسی ادله و اقوال این سه اندیشمند علوم قرآنی آنچه که به حق نزدیکتر است، مشخص گردد. آیت الله خویی، معتقد است که یکی از ادله مهم عدم جمع آوری قرآن در زمان پس از حیات پیامبر(ص)، تناقض محتوایی روایاتی است که گردآوری قرآن را مربوط به زمان خلفا می دانند و آیت الله معرفت معتقد است که جمع قرآن بعد از رحلت پیامبر صورت گرفته، در صورتیکه، نولدکه ادعا می کند جمع نشدن قرآن در زمان پیامبر یک امر روشن و بدیهی است، در صورتی که دست کم باید مشخص می کرد منظورش از جمع نشدن قرآن، در یک مصحف بوده و یا شواهد تاریخی بر این مطلب اقامه می نمود که این امر باعث بطلان نظریه نولدکه پیرامون جمع قرآن می باشد. با توجه به ادله ی ارائه شده اثبات گردید که آراء و نظریات آیت الله معرفت (ره) قابل قبول تر و به صواب نزدیک تر و نظریه ایشان پیرامون جمع قرآن، نظریه برتر است.
مقایسه تثلیت در آفرینش از دیدگاه ابن عربی و مسیحیت(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
عرفان اسلامی سال ۱۶ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۶۱
170 - 191
حوزه های تخصصی:
در کلام جدید و فلسفه دین، جهان را علت غایی آفرینش در نظر می گیرند و رابطه جهان و خداوند را به گونه ای پس از آفرینش قطع می نمایند. دریافت فهم صحیحی از آفرینش و چگونگی رابطه خداوند با عالم و عدم جدایی این دو از یکدیگر از ضرورت هایی است که می بایست به اثبات برسد تا زندگی انسان در این عالم معنا پیدا کند. در اکثر سنت های مذهبی و نظام های فلسفی و برخی از ادیان، سه گانه هایی در ارتباط با نیروهای خداوند متعال می توان یافت که تثلیت را به عنوان یک نماد ظهور کامل قدرت الهی در جهان معرفی می نمایند. در ایمان مسیحیت تثلیت از آموزه های اصلی در الهیات مسیحی است که عیسی را مایه نجات بشر و روح القدوس را رابطه این نجات با ذات (پدر) معرفی می کند. در میان عارفان مسلمان ابن عربی در هستی شناسی خود نوعی تثلیت را در امر آفرینش الهی بیان می کند که از آن می توان پدیده صدور کثرت از وحدت را تبیین نمود. ابن عربی علاوه بر بیان دیدگاه عرفا مانند بحث حقیقت محمدیه و عشق برای تبیین آفرینش از قضایای منطقی مانند صغری و کبری و حد وسط استفاده برده و محور اساسی کار خود را بر مبنای اسماء بنا نهاده است و به غیر از فاعل به قابل نیز پرداخته و نیمی از خلقت را به قبول همت قابل می داند. بدین لحاظ بحث فردیت و تثلیت را مطرح می کند تا چگونگی ظهور کثرت از وحدت را به نوعی بیان نماید و برای بیان این مطلب به مثال های مختلفی مانند علم و عالم و معلوم، عقل و عاقل و معقول، عشق و عاشق و معشوق، فعل و فاعل و مفعول اشاره می کند. او تثلیت را هم از طرف فاعل می گیرد و هم از طرف قابل و هر یک را مقابل یکدیگر قرار می دهد چنانکه ذات- اراده و قول را در برابر اعیان ثابته- پذیرش (سماع) و تسلیم می آورد و از این طریق چگونگی صدور کثرت از وحدت را تبیین می نماید.
مکتب اعتراض در طبله عطار(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
عرفان اسلامی سال ۱۶ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۶۱
340 - 360
حوزه های تخصصی:
از آغاز شعر فارسی جوهره اعتراض و تعهد اجتماعی در آثار شاعران دیده می شود. اعتراض، مقوله ای از ادبیات است که طی آن روشن فکر به منظور بیان مشکلات جامعه و روشنگری و آگاهی بخشی، نارضایتی خود را از وضع موجود ابراز می دارد از آن جمله شاعران متعهد، به واسطه رسالت و مسؤولیتی که بر دوش خود احساس می کنند، به فراخور شرایط، نسبت به ناهنجاری های گوناگونی که به ویژه در ساختار اجتماعی و سیاسی می بینند بی تفاوت نمی نشینند و واکنش نشان می دهند. عطّار منتقد معترضی است که نه تنها کم ترین لغزش مردم، حاکمان، پیشوایان و امامان جامعه از نظر تیزبینش پنهان نمی ماند، بلکه گاه حتّی نظام آفرینش را نظام احسن نمی بیند و بر آن از زبان عقلای مجانین خرده می گیرد. اعتراض درصد قابل توجهی از حکایت های مثنوی های عطار را به خود اختصاص داده است و در فرهنگ اسلامی پیشنه ای بسیار دارد و هر یک از اندیشمدان دنیای اسلام اعتراض خود را به گونه ای خاص و از دیدگاه و منظری ویژه بیان کرده اند. می توان گفت بارزترین بعد شخصیت مجانین در آثار عطّار این است که آنان در واقع زبان اعتراض و انتقاد اجتماعی جامعه عصر بلا زده قرن هفتم و هشتم هستند. در این نوشتار، کوشش می شود تا با روش توصیفی تحلیلی زمینه ها و عوامل اجتماعی مؤثر در شکل گیری شخصیت عقلای مجانین در عصر عطار و ارتباط آن با مکتب اعتراض مشخص شود و مهم ترین ویژگی شخصیت عقلای مجانین عصر عطار یعنی «معترض و منتقد اجتماعی» بودن، در برخی از حکایت های وی به عنوان نمونه مورد بررسی قرار گیرد.
حق برخورداری از امنیت روانی با تأکید بر اندیشه های اسلامی- عرفانی امام خمینی(ره)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
عرفان اسلامی سال ۱۶ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶۲
300 - 315
حوزه های تخصصی:
امنیت یکی از نیازهای اولیه و غریزی بشر بوده، چنانکه از دیرباز یکی از دغدغه های اساسی بشر، تأمین امنیت در حوزه های مختلف زندگی بوده است. بسیاری از جنگ ها و صلح ها برای تأمین و حفظ امنیت رخداده و می دهد. از بعد اسلامی امنیت در اسلام از لحاظ معنی و مفهوم اصطلاحی، دارای بعد و افق گسترده و فراگیری است. از میان مباحث امنیت، «امنیت روانی» یکی از مهمترین و در عین حال اساسی ترین موضوعات زندگی انسان ها است که تأمین و توجه به آن ضرورتی اجتناب ناپذیر است. همانگونه که انسان موجود پیچیده و شگرفی است، امنیت وی نیز از پیچیدگی خاص و شگرفی برخوردار است. این مسئله به ویژه در بخش امنیت روانی، خود را بیش از پیش نشان می دهد؛ از بعد عرفانی می توان گفت روان آدمی تحت تأثیر همه علل و عوامل درونی و بیرونی واکنش نشان می دهد. ازاین رو، در بهداشت و سلامت روانی شخص و یا اجتماع باید به همه علل و عوامل توجه خاص شود. امنیت، واژهای پیچیده و به لحاظ کاربرد از گستردگی وسیعی برخوردار است. از درونی ترین افکار و احساسات بشری گرفته تا مهمترین مسائل بین دولت ها در برگیرندۀ مفهوم امنیت است. با توجه به مطالب مطرح شده در این مقاله بر آن شدیم تا با استفاده از آراء و نظرات اسلامی- عرفانی مقام معظم رهبری، راهکارهای ایجاد امنیت روانی و موانع آن را استخراج و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهیم.
بررسی تحلیلی تأثیر ذهن و زبان سنایی بر مولانا (بر اساس رویکرد بینامتنی)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
عرفان اسلامی سال ۱۵ بهار ۱۳۹۸ شماره ۵۹
67 - 84
حوزه های تخصصی:
بدیهی است که تصوّف و عرفان از موضوعات بسیار مهم در تحولات شعر فارسی در قرن ششم بوده و سنائی نخستین کسی است که به ایجاد منظومه های بزرگ عرفانی (چون حدیقه الحقیقه و طریق التحقیق) توجّه کرده است. علاوه بر این، بسیاری از قصائد او به موضوع اخیر اختصاص داده شده است. بررسی احوال و آثار مولانا و سنایی درنظر ادیبان و محقّقان فارسی زبان – اعم از ایرانی و غیرایرانی- بسیار مهم بوده است. نگارنده در این جستار برآنست که با روش تحلیلی- توصیفی مبتنی بر مطالعه بینامتنی، به بررسی تأثیرات سنایی بر مولوی بپردازد. برآیند تحقیق نشان می دهد که مولوی با همه عظمت و بزرگی، عمیقاً متأثّر از اندیشه و آثار شاعر غزنه است. مولوی هرگاه به مسائل عارفانه و عشق و ایمان صادقانه می پردازد، خود را به سنایی بیش از دیگران نزدیک می بیند. به تعبیر محقّقان، مولوی بیشترین اقتباس را از آثار و اشعار سنایی داشته است و این اقتدا تا آن جا پیش می رود که برخی مولوی را متهم به پیروی بیش از حد از سنائی می کنند. این تأثیر با هنرنمایی های مولوی در زمینه ذهن و زبان و تصاویر و حکایات با زیبایی بیشترخودنمایی می کند.
کاوشی در رجعت با تاکید بر انحرافات شیخیه، بهائیت و احمد اسماعیل بصری(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
مشرق موعود سال سیزدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۴۹
173 - 198
حوزه های تخصصی:
رجعت به معنای بازگشت تعدادی از اموات به کالبد گذشته خود و در زمان ظهور حضرت مهدی؟عج؟ میباشد. شیعیان در گذر زمان به این عنوان شناخته شده و این امر از جمله تمایزات امامیه با اهلسنت و فرقههایی شیعی مانند زیدیه بوده است. درباره اثبات رجعت و ویژگیهای آن مطالب بسیار نگارش گردیده و برخی از یاران اهلبیت؟عهم؟ همانند فضل بن شاذان دو کتاب در این زمینه تدوین نمودهاند. با این همه، مفاهیم مرتبط با رجعت در گذر زمان مورد هجمه و انحراف قرار گرفته و در میان مدعیان دروغین و فرق انحرافی تحریف ویژگیهای رجعت را مشاهده میکنیم. از جمله این فرق میتوان به شیخیه، بهائیت و احمد اسماعیل بصری اشاره نمود. شیخ احمد احسایی در اصطلاح رجعت تصرف کرده و آن را به بازگشت افرادی در پایان حکومت حضرت مهدی؟عج؟ تفسیرکرده و مکان آن را عالم هورقلیا میداند. بهائیت نیز در معنای رجعت تصرف کرده و آن را رجعت به مثل و صفت دانسته است. از طرف دیگر احمداسماعیل بصری، به تبعیت از شیخیه و بهائیت دو مفهوم گذشته را پذیرفته و افزون بر آن رجعت را پس از مرگ قائم بیست و چهارم ذکر میکند. گرایش برخی از دینداران و طلاب حوزه علمیه به این آموزههای انحرافی و نیاز به جمع نمودن شبهات این فرق و ارائهی پاسخی جدید و طرح مستنداتی نو، نگارنده را بر آن داشت تا با روش توصیفی _ تحلیلی، انتقادی، به بررسی این مسئله بپردازد. نتیجه تحقیق بر آن است که برداشتهای مذکور بدون دلیل، خلاف روایات و براساس تأویلات ذوقی بوده و قابل اثبات نمیباشد.
تجدید بنای پایه های نظری فقه اباضیه در دوره معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های فقهی دوره پانزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲
317 - 338
حوزه های تخصصی:
یکی از اصولی که تمام مذاهب برای ادامه حیات خود به آن نیاز دارند، بازسازی و تجدید بناست. اباضیه هم برای بازسازی مذهب خود به سراغ بازسازی و تجدید بنای پایه های نظری فقه خود رفته تا از این راه، موجودیت خود را در میان مذاهب اسلامی حفظ و هر روز به رشد و تعالی بیشتری دست پیدا کند. این رویکرد از سوی اباضیه معاصر در ضمن نه محور تعقیب می شود که مهم ترین آنها عبارتند از تجدید بنا در ماده و مصادر و منابع فقه، اهتمام به مطالعات تطبیقی و مقارن، پویاسازی فقه مقاصدی، شکلدهی به پژوهش های نوین فقهی و بازسازی شاکله فقه. فقه اباضیه شش دوره را پشت سر گذاشته که دوره معاصر دارای اهمیت بسزایی است. به لحاظ آنکه توجه خاص به تجدید و تیسیر فقه شده است، این مقاله با رویکرد توصیفی تحلیلی و با روش کتابخانه ای به تجدید بنای پایه های نظری فقه اباضیه می پردازد.
بررسی برابرنهادهای واژه «عذاب» در ترجمه های فارسی قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ترجمه های قرآن کریم یکی از مهم ترین منابع شکل دهنده به ذهنیت مخاطبان غیر عرب زبان قرآن درباره مفاهیم این کتاب آسمانی هستند. واژه «عذاب» یکی از واژگان پرکابرد قرآن کریم است که در ساخت طرح واره قرآنی نسبت به معاد و زندگی در سرای آخرت نقشی کلیدی دارد. این تحقیق به بررسی این امر می پردازد که مترجمان فارسی قرآن، چه معادل هایی برای این واژه پیشنهاد داده اند. بررسی 50 ترجمه فارسی قرآن کریم در دوره های زمانی مختلف، با استفاده توأمان از روش های توصیفی- تحلیلی و روش های آماری، نشان می دهد که مترجمان فارسی زبان قرآن، اهتمام چندانی به معادل یابی برای این واژه نداشته اند و در اکثر قریب به اتفاق موارد، از خود واژه «عذاب» برای ترجمه استفاده نموده اند. البته در طول سده های میانه هجری، استفاده از خود واژه برای ترجمه به تدریج و با سرعت بسیار کم، رو به کاهش بوده که این سیر نزولی، در سده های معاصر شکسته می شود و اکثر مترجمان معاصر نیز رویه متقدمان را پیش گرفته اند. در اندک مواردی که از خود واژه برای ترجمه استفاده نشده، واژگان «مجازات، شکنجه، کیفر، عقوبت، آزار، گرفتاری، بلا و عقاب» به ترتیب کثرت استعمال، به عنوان برابرنهاد این واژه به کار رفته اند که به نظر می رسد از میان موارد فوق، واژه «کیفر» واژه مناسبی برای هم ارزی با کلمه «عذاب» در قرآن کریم باشد.
نقد و بررسی زبان شناختی دیدگاه گابریل ساوما درباره «فاتحه»(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
گابریل ساوما در سال 2006 میلادی کتاب «قرآن، تفسیر اشتباه، ترجمه ی اشتباه و خوانش اشتباه، زبان آرامی قرآن» را نوشت. وی در این کتاب ادعا می کند که زبان قرآن، آرامی سریانی است و با این ادعا در صدد اثبات اقتباس قرآن از منابع یهودی - مسیحی است. او بررسی سوره های قرآن، واژگان فراوانی را به عنوان شاهد ذکر نموده و به تحلیل آنها پرداخته است. نویسنده در بررسی اولین سوره ی قرآن با واژه ی فاتحه شروع می کند و معتقد است سایه ی اقتباس حتی بر سر اسم اولین سوره ی قرآن نیز افتاده است و شواهدی از عهدین، زبان عبری و سریانی ذکر می کند که این واژه عربی نبوده بلکه از زبان آرامی _ سریانی اقتباس شده است. در این مقاله ضمن ارائه دیدگاه گابریل ساوما به نقد و بررسی آن از جنبه زبان شناسی تاریخی تطبیقی در سه زبان عبری، سریانی و عربی می پردازیم. وجود شواهدی از مشتقات این واژه در اشعار جاهلی و شباهت های ساختاری و معنایی آن در سه زبان عبری ، سریانی و عربی حاکی از آن است که این واژه اصلی سامی دارد و بررسی های انجام شده خلاف ادعای ساوما را اثبات می کند.
تحلیل و بررسی اجزای نظریه سهروردی درباره علم با ملاحظه نقدهای صدرایی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
چکیدهبحث علم و مباحث پیرامون آن در جای جای آثار سهروردی به طور پراکنده مطرح شده که تبیین نظر نهایی وی را دشوار ساخته است. به منظور استقصا و بازکاوی اجزای نظریه او، این اقوال و آرای پراکنده در دو جزء سنت زدایی و نظریه اشراقی بازسازی شده است. در جزء سنت زدایی به نقد مشائین پرداخته و بر نظریه-های مختلف علم، مخصوصاً علم به واسطه تعریف، ادراک حسی، مفاهیم اولی یا مقدم بر تجربه انتقاد کرده و در جزء دیگر که نظریه اشراقی اوست، ضمن ارجاع علم به بصر، نظریات مختلف درباره کیفیت ابصار همچون نظریه خروج شعاع و نظریه انطباع را نقل و نقد کرده و حقیقت ابصار را اضافه اشراقی و حقیقت علم را حضور و ظهور اشیاء دانسته است. در نوشتار حاضر ضمن استقرای آراء و بازکاوی اجزای نظریه سهروردی درباره علم، به طرح و تبیین نقدهای ملاصدرا بر آن، و تحلیل و بررسی موارد اختلاف آن ها پرداخته می شود.
جایگاه مروت در عدالتِ شاهد با رویکردی بر نظر امام خمینی(س)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
متین سال بیست و یکم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۸۵
126 - 136
حوزه های تخصصی:
در احکام شرع بسیاری از موضوعات ازجمله مرجعیت، قضاوت، امامت جمعه و جماعت، ادای شهادت و... مشروط به عدالت شدهاند. در تعریف عدالت، علاوه بر عدم ارتکاب کبائر و عدم اصرار بر صغائر، بسیاری از فقهای متأخر، شرط مروت را نیز معتبر دانستهاند. و فردی که رفتارهای خلاف مروت انجام میدهد را فاقد صلاحیت لازم برای به عهدهگیری مسئولیتهای مذکور میدانند. در این نوشتار که به روش توصیفی - تحلیلی تنظیم شده است، سعی برآن است که علاوه بر تبیین دقیق واژه مروت و مصادیق آن، به بررسی مبانی فقهی اشتراط مروت در عدالت و اختلاف نظر فقها در این باره پرداخته شود و نهایتاً نظر امام خمینی در رابطه با جایگاه مروت در عدالت شاهد مورد تدقیق قرار گیرد.
نقش انتظار در تحقق کنش های اجتماعی
منبع:
مطالعات مهدوی سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴۵
99-122
حوزه های تخصصی:
فرهنگ «انتظار» بر کنش های اجتماعی دارای تأثیر فراوانی است. از موارد کنش های اجتماعی می توان «خودسازی» و «دگر سازی» را که به امنیت اجتماعی جامعه کمک می کنند، نام برد. منتظر راستین در عین حال وظیفه دارد که علاوه بر اصلاح خویش، در اصلاح دیگران بکوشد؛ زیرا برنامه عظیم و سنگینی که انتظارش را می کشد، برنامه ای فردی نیست، بلکه باید تمام عناصر تحوّل در آن شرکت کنند. فرهنگ انتظار باعث خودسازی و دگرسازی می شود؛ چرا که انتظار می آموزد فرد در برابر افراد جامعه چه رفتاری داشته باشد. از مواردی که در امنیت جامعه استفاده می شود و باعث روحیه ظلم ستیزی و مقاومت در برابر جبهه های باطل می گردد، خود باوری و خود اتکایی است. جامعه اگر خودباور و به داشته های خود متکی باشد، به تقلید از فرهنگ های غلط بیگانگان نیازی ندارد. فرهنگ انتظار بر فرد، فرد افراد جامعه تأثیر گذار است و منتظر با عمل و رفتارهای پسندیده، همیشه خود را در منظر حجت الاهی می بیند و از هرآنچه او را از منتظَر دور می کند پرهیز می کند. از فواید دیگر انتظار مصرف درست و دوری از اسراف است. امر به معروف و نهی از منکر می باشد. این تحقیق با روش توصیفی و تحلیلی ساماندهی شده است.
«بررسی تحلیلی روایات تفسیر عصری اهل بیت ع»(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
تفسیر عصری یکی از مسائل بحث برانگیز در علوم قرآنی است که مخصوصا در قرون اخیر، معرکه آراء مختلف از طرف مسلمانان و مستشرقین شده است و نظریات مختلف و متضاد نیز در این مورد بیان شده و برخی نیز تا مرز انکار آن پیشرفته اند. این مقاله با تکیه بر منابع کتابخانه ای و تحلیل محتوا و بررسی و پژوهش متن محور در روایات تفسیری اهل بیت ع، اثبات می کند که تاثیر علوم و شبهات و گروه ها و عقائد و مسائل رایج عصر یک مفسر، بر تفسیر قرآن ، امری ثابت و رائج و اصیل بوده است، و اگر چه عده ای به دلیل افراط در این نوع تفسیر، در دهه های اخیر آن را انکار کرده اند، ولی روایات متعدد از اهل بیت علیم السلام در منابع تفسیری و روایی نشان می دهد که ایشان در موضوعات مختلف فقهی، اعتقادی، تفسیری قرآنی، اخلاقی، سیاسی، و حتی ادبی به نوعی تفسیر عصری انجام داده اند، از رهگذر تحلیل این روایات، و اثبات عصری بودن شان، اصالت این نوع تفسیر روشن شد.
انسان شناسی رمزی در داستان های عرفانی شیخ اشراق(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
اندیشه دینی دوره نوزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۷۱
1 - 22
حوزه های تخصصی:
شناخت انسان و درک حقیقت او از موضوعات مهم نظام حکمت اشراقی محسوب می شود و به همین دلیل سهروردی آثارش و ازجمله داستان های رمزی اش را عمدتاً زمینه ای برای فهم حقیقت و جایگاه انسان و راه رسیدن وی به کمال حقیقی قرار داده است. به عقیده ی وی، نفس نوری از انوار الهی و جوهری مجرد و روحانی، هم هویت با انوار قاهره و دارای ماهیتی یکسان با نورالأنوار است که در جهان ظلمانی ماده و زندان تن گرفتار شده است . هدف حکمت، چه در قالب نظام فلسفی و چه به صورت داستان یا هر شکل دیگری باید نجات نفس و کمال آن باشد. گرچه رمزهای به کاررفته در داستان های رمزی-عرفانی شیخ اشراق را می توان در سه دسته ی کلی جهان شناسی، انسان شناسی و خداشناسی گنجاند، لیکن حجم اصلی رمزها و محوریت محتوا مربوط به انسان شناسی است. بخشی از رمزها هرچند به لحاظ شکلی با نظام فلسفه ی مشائی سازگارترند، اما معنا و مقصودی که نهایتاً القا می کنند، اشراقی است. محتوای بخش دیگری از رمزها حتی با اصول فلسفی حکمه الاشراق نیز ظاهراً سازگاری ندارند. به نظر می رسد که پیش تازی روح مکاشفه گر و تخیل رمزپرداز شیخ اشراق نسبت به عقل نظام سازش، باعث شده است تا گاهی داستان های رمزی، از آثار فلسفی اش اشراقی تر باشند.
بررسی تأثیر مبانی و اندیشه های ملاصدرا بر معنای متن(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
اندیشه دینی دوره نوزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۷۱
115 - 134
حوزه های تخصصی:
این مقاله تبیین و تحلیل تأثیر اصول تأسیسی ملاصدرا بر معنای متن است. در حکمت صدرایی، معنای متن و تأویلات آن، به گونه ای از مبانی و اندیشه های صدرا متأثر است که معانی تأویلی در آن، صرفاً بر این اساس، منطقی و توجیه پذیر است؛ در مکتب صدرا، معنا که از مواجهه ی انسان با هستی شکل می گیرد، نفس الامری دارد که انسان مؤید به کشف وحیانی، آن را بیان و نام گذاری می کند و از قابلیت های آن برای معرفی حقایق عوالم مختلف استفاده می کند. مبانی و اندیشه های صدرا، ازجمله اصالت وجود، تشکیک وجود، قاعده ی بسیط الحقیقه، اندیشه های صدرا درباره ی علم النفس، حرکت جوهری و اعیان ثابته، هریک به نحوی بر منطق معنی از عالم حس یا عالم خیال و عقل مؤثر است و پشتوانه های هستی شناختی تأویل متن را به خوبی تبیین می کند. در این مقاله، تأثیر مبانی و آرای صدرا بر معنای متن استنباط شده و همراه با نمونه هایی از متونی آمده است که صدرا از آن ها معانی خاصی را استخراج کرده یا تطبیق صورت داده است. این مقاله که با روش توصیفی – تحلیلی همراه با تطبیق بر تفاسیر (تأویل های) صدرا تألیف شده است، قابلیت فلسفه ی صدرایی در توسعه ی معانی حاصل از متن را نشان می دهد و منطق تأویلات او را از زاویه ی یادشده بیان می کند.