درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۱٬۷۸۱ تا ۱۱٬۸۰۰ مورد از کل ۷۳٬۸۶۰ مورد.
۱۱۷۸۱.

نقد روایات مشورت با زنان در تفاسیر روایی (با تأکید بر تاریخ ظهور روایات)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال سوم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیایی ۱۲) 95-114

کلید واژه ها: سفاهت زنان مشورت زنان تاریخ گذاری روایات تفاسیر روایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۹ تعداد دانلود : ۲۹۷
منابع روایی مسلمانان مملو از احادیثی است که مستقیم و غیر مستقیم مردان را بر طرد زنان و عدم مشارکت اجتماعی با آنان ترغیب کرده است. این روایات ذیل تفسیر برخی آیات قرآن کریم در تفاسیر مأثور رواج یافته است. آنان در تفسیر "و لاتؤتوا السّفهاء اموالکم" زنان را مصداق اتم سفاهت دانسته اند. روایات عدم مشورت با زنان نیز ذیل آیات «انّ النفس لأماره بالسوء الاّ ما رحم ربّی» و «انّ من ازواجکم و اولادکم عدواً لکم» آمده و مردان را به عدم تشاور با زنان ترغیب می کند. تاریخ ظهور این گفمان، روایات قرن دوم تا قرن چهارم است که حاصل یک منظومه فکری و روشمندی است که جهت باور درونی در ذات اندیشه و تفکر دینداران، مردان را بر طرد اجتماعی زنان ترغیب کرده است؛ و فرآیند فلسفی- اجتماعی این گفتمان القاء نابرابری های جنسیتی در تعلیمات دینی و باورهای رسمی جامعه بوده است. ما در این مقاله با تاریخ گذاری روایات، به ناسازگاری آنها با روح کلی و گوهر اصیل دین پرداخته و تفاسیر معاصر را در اعراض از رویه تفاسیر روایی مورد بازخوانی قرار داده ایم.
۱۱۷۸۲.

بررسی الگوهای اخلاق زیست محیطی از منظر آرا و رویه های قضایی در نظام بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال نهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۳۶)

کلید واژه ها: اخلاق زیست محیطی حقوق بین الملل دیوان دادگستری محیط زیست حق بشری آلودگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۴ تعداد دانلود : ۴۴۴
امروزه، وخامت بحران های زیست محیطی تا حدی است که حیات انسان و سایر موجودات بر کره خاکی را به مخاطره انداخته است. به همین دلیل، مبانی نظری تعیین کننده تعامل انسان با طبیعت، از جمله اخلاق، مورد توجه علاقه مندان به محیط زیست می باشد و تبیین نظریه اخلاق زیست محیطی از منظر آرا و رویه های قضایی در نظام بین الملل ، از ضروریات حفاظت و بهره برداری از محیط زیست جهانی محسوب می گردد. اخلاق زیست محیطی رایج، بر طیفی از مبانی ارزش ذاتی قرار دارند که انسان محوری و زیست بوم محوری، دوسر آن را تشکیل می دهند. در مقاله حاضر سعی شده است تا دیدگاه های اخلاق زیست محیطی با توجه به دو پرسش اساسی اخلاق درباره «محیط زیست جهانی» و «رویه های قضایی بین المللی» تشریح شوند و نشان داده شود که چرا تبیین اخلاق زیست محیطی مبتنی بر دیدگاه نظام حقوقی بین المللی، دیدگاهی جامع تر برای حفاظت از محیط زیست می باشد.از همین رو، در سال های اخیر فاکتورهای اخلاقی در حقوق بین الملل محیط زیست به عنوان بخشی از نظم عمومی اجتماع بین المللی مورد توجه قرار گرفته است و همچنین به نحو فزاینده و برجسته ای با عملکرد دیوان بین المللی دادگستری ارتباط پیدا کرده است.
۱۱۷۸۳.

ارزیابی و نقد پنداره «ترور» در سیره پیامبرصلی الله علیه و آله

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 89 - 108

کلید واژه ها: پیامبر اکرم (ص) سنت نبوی تروریسم تاریخ اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۶ تعداد دانلود : ۳۴۸
از دیرباز اعم از عصر رسالت و غیر آن، موضوع مقابله با تروریسم مورد توجه بودهاست؛ در این میان عدهای به صورت واقعی با آن مقابله کردهاند و عدهای وانمود به مقابله با آن میکردند. برخی با اهداف مغرضانه، برخی رفتارهایی از پیامبر اسلامJ را دستاویز قرار داده و آن حضرت را متهم به «ترور» کرده و با ایجاد این شبهه، درصدد ضربه زدن به جایگاه معنوی آن حضرت برآمدهاند. نوشتار پیش روی با نگاه به این وقایع و بررسی و تحقیق در مورد علل و عوامل آن، در مقام پاسخگویی و روشنگری در مورد شبهه مورد اشارهاست. در سیره پیامبرJ مشاهده میگردد که آنحضرت، در مقام حاکم اسلامی در مورادی حکم کشتن افرادی را صادر فرمودهاند که جرثومههای فساد و تباهی بوده و موجب گمراهی و ضلالت جامعه بشری میشدند و درصدد برافروختن آتش جنگ بودند. فرمان کُشتن این افراد، هیچگاه به قصد دستیابی به هدفهای سیاسی و یا برای ایجاد رعب و وحشت در بین مردم که از شاخصههای عملیات تروریستی است، نبود.
۱۱۷۸۴.

تأثیر داستان های کلیله و دمنه بر مهارت های تفکر انتقادی، استدلال و پرسشگری با استفاده از برنامه فلسفه برای کودکان (p4c)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۸ 95 - 114

کلید واژه ها: فلسفه برای کودکان تفکر انتقادی پرسشگری استدلال داستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۰ تعداد دانلود : ۶۵۹
هدف از برنامه «فلسفه برای کودکان»، پرورش تفکر در کودکان است. یکی از ابزارهای اصلی این برنامه داستان است که در اجتماع پژوهشی اجرا می شود. در دهه های اخیر این برنامه برای پرورش قدرت تفکر کودکان در ایرانرواج یافته است. اما داستان های این برنامه بومی نبوده و در شرایط فرهنگی جامعه طراحی برنامه تولید شده اند. این درحالی است که ادبیات فارسی مشحون از داستان های فکری و فلسفی متناسب با فرهنگ ایران است. هدف این مقاله بررسی تأثیر داستان های کلیله و دمنه بر پرورش مهارت های استدلال، پرسشگری و تفکر انتقادی (گشودگی انتقادی و شکاکیت تأملی) است. پژوهش از نوع کاربردی بوده و به روش شبه تجربی با استفاده از طرح پیش آزمون−پس آزمون و با دو گروه آزمایش و کنترل انجام شده است. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان دختر پایه ششم ابتدایی شهرستان اردستان و نمونه پژوهش یک کلاس 32 نفره بود که به روش هدفمند و تصادفی انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل مقیاس سنجش پرسشگری رابرت فیشر، مقیاس گرایش به تفکر انتقادی (گشودگی انتقادی و شکاکیت تأملی) ساسو، آزمون مهارت استدلال نیوجرسی بوده است. اعتبار مقیاس سنجش پرسشگری به روش اعتبار ارزشیاب به تأیید متخصصان رسید و ساسو اعتبار و روایی مقیاس گرایش به تفکر انتقادی را مناسب گزارش کرده است. پایایی مهارت استدلال نیوجرسی از طریق آلفای کرونباخ بین 84/0 تا 94/0 گزارش شده است. تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی انجام شد. نتایج نشان داد بین نمره های گشودگی انتقادی، پرسشگری، مهارت استدلال تفاوت معنادار وجود دارد. همچنین، بین نمره های شکاکیت تأملی گروه ها تفاوت معنادار است؛ این به آن معناست که برنامه فلسفه برای کودکان در افزایش شکاکیت تأملی تأثیر داشته است.
۱۱۷۸۵.

الظواهر الفنیه والجمالیه لخطبه حجه الوداع ومیزاتها الأسلوبیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱ 51 - 74

کلید واژه ها: الخطابه حجه الوداع الرسول الأکرم (ص) الأسلوبیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۴ تعداد دانلود : ۴۳۱
یتناول هذا المقال دراسه فنیه لخطبه حجّه الوداع الشهیره بغیهَ الکشف عن هیکلها البنائی وملامح من جمالیاتها الفنیّه، علماً بأنّ هذه الخطبه من روائع الأدب العربی والتراث التشریعی الحضاری الإسلامی، والتی تکشف عن حقوق الإنسان قبل أن تعرف دساتیر الأرض ما هی حقوق الإنسان؟ وترسم الطریق وتوضح المعالم وتبین حدود الله. إنّ هذا التراث الغالی وثیقه تاریخیّه لها قیمه فی الدعوه إلى الفضائل الإنسانیه وحسن المعاملات. فهذا المقال بالاعتماد على المنهج الوصفی والتحلیلی، یهدف إلى دراسه فکره النبی المقدّسه حیال هذه الخطبه ولمحات من خصائصها الفنیه والأسلوبیه مما یکشف لنا عن عظمه الإسلام ونبیّه. یبدأ البحث بتمهید لکلّ ما یجب ذکره حسب المنهجیّه الحدیثه للکتابه ثمّ یتطرق إلى هذه المحاور الخمسه والخاتمه: 1. نصّ الخطبه وتوثیقها؛ 2. الأفکار المطروحه فیها ومکانتها بالمقارنه إلى خطب الرسول (2) الأخرى؛ 3. الجانب العاطفی لها؛ 4. ظواهرها الفنیه والأسلوبیه؛ 5. ظواهرها الدلالیه والبلاغیه. ومن النتائج التی توصل إلیها المقال أنّ النبی الأعظم (2) وظّف صورا مختلفه من التکرار والتوکید ضمن نصّه من أجل لفت انتباه السامعین إلى کلامه وإقناعهم، وهذه الخطبه النبویه قد تشکّلت من العبارات الموجزه بإیجاز القصر فی الغالب الأعم، والتق دیم والت أخیر فیها ظ اهره أسلوبیه جاءت مشحونه بالمعانی البلاغیه واللفتات الجمالیّه الرائعه، وبنیه الخطبه الکلیّه قد تکوّنت فی غالبیتها من الجمل الفعلیه، بحیث أدرجت هذه الجمل فی نصّ الخطبه إدراجاً فنیاً تجعل النصّ أکثر حرکیّه ودینامیکیه
۱۱۷۸۶.

اعتبار ظواهر قرآنی از نگاه عدلی مسلکان و جبرگرایان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و چهارم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۹۱) 101 - 118

کلید واژه ها: عدل الهی حجیت ظواهر ظواهر قرآنی حسن و قبح عقلی عادت خداوند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۸ تعداد دانلود : ۲۷۴
اعتبار ظاهر سخن، قراردادی خردمندانه است. تعمیم این قرارداد بشری به سخنان خداوند بر پایه مبانی کلامی شکل می گیرد. عدلی مسلکان بر این باورند که خداوند آنچه را که عقل قبیح بداند، انجام نمی دهد. سخن گفتن خارج از قرارداد سخنگویان خردمند به حکم عقل قبیح است، و خداوند این چنین سخن نخواهد گفت. جبرگرایان دادگری خداوند را در چهارچوب حسن و قبح شرعی معنا می کنند که در نتیجه درباره خداوند و صفات و افعال وی، هیچ الزام یا تقبیحی معنا ندارد. بنا بر این پندار، خداوند ملزَم نیست که در چهارچوب خاصی سخن بگوید و در سخنانش اصول و قواعدی را رعایت کند. جبرگرایان برای اثبات اعتبار ظاهر کلام الهی به «عادت خداوند» استدلال نموده اند. با بررسی و تحلیل دیدگاه عدلی و جبری در استناد به اعتبار ظواهر قرآنی، این نتیجه به دست می آید که تنها بر پایه اصل عدل می توان ظاهر کلام خداوند را حجت و قابل استناد دانست، و در چهارچوب اندیشه جبر، استناد به ظواهر قرآنی هیچ اساسی نخواهد داشت.
۱۱۷۸۷.

تحلیلی بر دلالت«اعداد معدوله»در تعبیر قرآنی «مثنی و ثلاث و رباع» (بررسی موردی؛ ترجمه های فارسی معاصر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱ 109-136

کلید واژه ها: اعداد معدوله مثنی ثلاث رباع ترجمه قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰۳ تعداد دانلود : ۴۷۵
اسامی غیرمنصرف درزبان عرب شامل برخی از اعداد می شود که به سبب وصف بودن و عدول از «تکرار» «اعداد معدوله» نامیده می شوند. تعبیر «مَثنی و ثُلاث و رُباع» در قرآن مجموعه ای است از این اعداد بر دو صیغه «مَفعل» و «فُعال» که در آیات 3 سوره نساء و 1 سوره فاطر استعمال شده است. هرچند برخی مترجمان قرآن همگون با مفهوم «تکرار» در این اعداد دست به ترجمه زده اند، بسیاری از ایشان ترجمه هایی غیرهمسو با این معنا را ارایه کرده اند. این امر، معانیِ متفاوت و گاه متضادی را در ذهن مخاطبان القا نموده و فرآیند فهم آیه را با مشکل مواجه ساخته است. لذا ورود نقادانه به این وادی با تکیه بر مفهوم شناسی دقیق واژه ها از ضروریات است. معناشناسی اعداد معدوله، مفهوم «تکرار و تنوع» را برای «مثنی و ثلاث و رباع» در ضمن معنای شمارشی برجسته می نمایاند که با ترجمه «دوگانه و سه گانه و چهارگانه» برای تعبیر مذکور، سازگاری بیشتری دارد.
۱۱۷۸۸.

مصداق هایِ حقوق معنویِ کودک در سیره رضوی و نظام حقوقی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال هفتم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۲۷ 87 - 111

کلید واژه ها: حقوق معنوی هویت نسب تابعیت محبت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۹ تعداد دانلود : ۳۰۸
در کلیه نظام های حقوقی، حقوق معنوی کودک سازوکاری حمایتی به شمار می رود که درعین قوام بخشی به شخصیت کودک، تضمین کننده برخی از حقوق مادی وی نیز خواهد بود. در نظام حقوقی اسلام نیز حقوق متعددی برای کودکان در نظر گرفته شده که بخش اعظم آن بر پایه الگوی رفتاری ائمه معصوم (علیهم السلام) قابل تصور است. از آن جمله می توان به سیره رضوی اشاره کرد. با توجه به عدم تصریح سیره رضوی به حقوق معنوی کودک، چگونه می توان از آموزه های امام رضا (علیه السلام) حقوق معنوی کودک را احصاء کرد؟ و رویکرد نظام حقوقی ایران در این باره چیست؟ واکاوی آموزه های رضوی در نحوه نام گذاری، تأکید بر وضوح نسب و تابعیت کودک به روشنی بیانگر مصادیقی از حقوق  معنوی کودک است که امروزه از آن به عنوان «حقّ بر هویت» یاد می شود. همچنین از راهکارهای رفتاری ایشان در برخورد با کودکان به خوبی می توان به شناسایی حقّ بر محبت به عنوان یکی دیگر از حقوق معنوی کودک اشاره داشت. درخصوص چیستی این حق در نظام حقوقی ایران، پس از پیروزی انقلاب اسلامی به تبعیت از اصل4 قانون اساسی، مبنای نوینی از این حقوق مبتنی بر موازین اسلامی شکل گرفته است. بی شک، حقوق معنوی کودک ساختار جامعی مبتنی بر حقوق مختلف در ابعاد آموزشی، عاطفی و اجتماعی است که در این مقاله تنها به مصادیقی از آن پرداخته شده و مبانی قابل احصاء از آموزه های رضوی، نظام حقوقی ایران و برخی از کنوانسیون های بین الملل به جهت لزوم الحاق ایران به آن ها  به روش تحلیلی توصیفی مورد مداقه قرار گرفته است.
۱۱۷۸۹.

مطالعه تطبیقی آرای صدرالمتألهین و آنتونی گیدنز پیرامون زمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت معاصر سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۲۸)

کلید واژه ها: ملاصدرا آنتونی گیدنز زمان زمانمندی از جاکندگی وجود سیال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۹
آنتونی گیدنز تلاش می کند جامعه شناسی را بر محور زمان بازآفرینی کند. این بازآفرینی با نقد تکامل گرایی تاریخی کلاسیک های جامعه شناسی به مثابه ساخت شکنی زمان طولی آغاز می گردد و با پیگیری آن در ساحت ها دیگر بروز زمانمندی همچون ازجاکندگی، آینده گرایی، ساخت جامعه و در نهایت تکنولوژی های زمان نظیر ساعت و تقویم، معانی و کارکردهای جدیدی از زمان را ارائه می دهد. هدف از نگارش این مقاله مقایسه این معانی با فلسفه زمان صدرالمتألهین است. با استفاده از روش مقایسه ای ابتدا به بررسی فلسفه زمان ملاصدرا و اندیشه های گیدنز پیرامون زمان پرداخته و سپس شباهت ها و تفاوت های دو اندیشه تبیین گشته اند. زمان در فلسفه ملاصدرا وجود سیال تلقی شده و از آنجا که افاضه وجود دائما ادامه دارد، زمانمندی بخشی از هستی موجودات تلقی می گردد و بدین دلیل که تقدم و تاخر زمانی ناشی از تقدم و تاخر ذاتی موجودات است لذا موقعیت تاریخی نه امری بیرونی، آنچنان که گیدنز تصور می کند بلکه در ذات هستی انسان و دیگر موجودات نهادینه شده است. ناشی شدن تقدم و تاخر زمانی از تقدم و تاخر وجودی، تعلیق زمان حال به گذشته یا آینده را منتفی ساخته و لحظه حال استقراری تام می یابد. شباهت عمده دو اندیشه در یکی دانستن بقا و زمان در این جهان است.
۱۱۷۹۰.

تبیین و نقد هرمنوتیک اشتراوس در زمینه تفسیر اندیشه های فلسفی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت معاصر سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۲۸)

کلید واژه ها: علم حضوری ادراک حسی تأثر مادی خطای حسی واقع گرایی معرفت شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۹ تعداد دانلود : ۳۸۲
لئو اشتراوس با تقلیل ذات جامعه به عقیده و ذات فلسفه به دانش، و رسم تضادی میان عقیده/دانش به این نتیجه رسید که فیلسوفان اغلب مجبور بوده اند به پوشیده نویسی و نوشتن بین سطور روی بیاورند. در نوشته های افلاطون، فارابی، ابن سینا، سهروردی و دیگر فلاسفه بزرگ می توان مویداتی برای لزوم پوشیده نویسی باشد. با این حال، چند نقد بر این نظریه وارد است: نخست، اشتراوس تمامی نظریه خود را بر مبنای تضاد دانش/عقیده استوار می سازد اما اگرچه میان آنها نوعی تضاد برقرار است، چنین نیست که مطلقاً همدیگر را طرد کنند؛ دوم، وجود فلاسفه ای که در فلسفه تقلید می کنند هم کلیت نظریه را نقض می کند و هم تقابل میان دانش/عقیده؛ و سوم، وجود سنت شرح نویسی وسیع در میان فیلسوفان غربی و اسلامی، نیز برخلاف نظریات اشتراوس است؛ چراکه دلیل موجهی وجود ندارد که فیلسوف صاحب نظر دم فروبندد ولی شارح، اندیشه ها را بازگو کند؛ و نیز، چهارم، وجود فلاسفه ای که همعصر و هموطن بوده اند، اما یکی اهل پوشیده نویسی و دیگری اهل صریح نویسی، نظریه هرمنوتیکی اشتراوس را مورد نقد جدی قرار می دهد؛ چراکه نشان می دهد پوشیده نویسی احتملاً سلیقه شخصی برخی از فلاسفه بوده است. در این مقاله نشان داده شده است که هرمنوتیک اشتراوس در عین نقاط قوّتی که دارد، نمی تواند به عنوان نظریه ای کلی و عمومی برای تفسیر فلسفه باستانی و اسلامی کاربرد داشته باشد.
۱۱۷۹۱.

اصطلاح شناسی الوهیت هوای نفس در آیات 43 فرقان و 23 جاثیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 95 - 110

کلید واژه ها: هوای نفس الوهیت نفس قرآن کریم آیه 43 فرقان آیه 23 جاثیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۹ تعداد دانلود : ۴۱۷
قرآن کریم سه نقش «مسوّل»، «مطاع و متبوع» و «الوهیت» را برای نفس بر می شمرد که خطرناک ترین آنها، نقش سوم - در آیات 43 سوره فرقان و 23 سوره جاثیه - است و از آن به شرک الوهی تعبیر می شود. این الوهیت در کلام مفسران به دو صورت «انتخاب معبود یا دین به خواست نفس» - با تصرف در «هوا» - و «تبعیت از نفس» - با تصرف در «اله» - تبیین شده است. در مقاله حاضر با روش تحلیلی انتقادی، نخست نقاط قوت و ضعف دیدگاه مفسران در این خصوص بیان می شود، سپس دیدگاه معیار را ناظر به آیه 31 سوره توبه ارائه می کند. این دیدگاه بدون تصرف در معنای «اله» و «هوی»، هر دو را به معنای اصلی خویش به کار می برد؛ بدون آنکه آنها را بر تشبیه و استعاره حمل کند یا عبارتی را در تقدیر گیرد.
۱۱۷۹۲.

صمیمیت و چگونگی تأثیر آن در روابط اجتماعی از منظر آیات و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و هشتم مهر ۱۳۹۸ شماره ۲۶۲ «ویژه جامعه شناسی»

کلید واژه ها: اسلام صمیمیت روابط اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۹ تعداد دانلود : ۵۶۸
ترکیب وجودی انسان ها و تنوع نیازهایشان ارتباطات را یکی از ضرورت های اجتناب ناپذیر زندگی کرده است. در این میان، صمیمیت به عنوان یکی از عواملی که می تواند در روند شکل گیری، استحکام و بقای روابط تأثیر بسزایی بگذارد مورد عنایت خاص اسلام قرار گرفته است. پژوهش حاضر با هدف تبیین نشانه های صمیمیت و چگونگی تأثیر آن در روابط اجتماعی از منظر آیات و روایات، به روش توصیفی تحلیلی نگاشته شده است. جهت استخراج و تحلیل مطالب از بررسی محتوایی آیه ها و روایات استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که صمیمیت دارای مصادیق، ضوابط و محدوده های مشخصی است و در بُعد چگونگی تأثیر، پایبندی به هرکدام از این موارد ضروری است. علاوه بر آن، قدرت نفوذ صمیمیت تنها تحت تأثیر عوامل فوق نیست، بلکه بین آن و خداگرایی رابطه ای دوسویه وجود دارد. نتایج حاکی از آن است که بدون توجه به بُعد نگرشی و معنوی نمی توان به روابط صمیمانه واقعی دست یافت. خداگرایی و دین داری کمک شایانی به شکل گیری روابط صمیمانه می کند. اسلام با تدابیر عملی و احکام تشویقی و تکلیفی، زمینه توسعه بیشتر صمیمیت در روابط انسانی را فراهم می کند.
۱۱۷۹۳.

تحلیل سیر تاریخی نظرات مفسران درباره آیه الحاق ذریه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال سوم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیایی ۱۰) 104-138

کلید واژه ها: آیه 21 سوره طور ذریه تفسیر قرآن عدل الهی بهشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۳ تعداد دانلود : ۳۵۸
یکی از نعمت های بهشتیان که در آیه 21 سوره طور بدان اشاره شده، الحاق ذریه مؤمنان به ایشان به شرط تبعیت از آنها در ایمان عنوان شده است. مفسران پیرامون اینکه مراد از ذریه چیست و این ذریه با چه شرایطی می توانند به پدران خود ملحق شوند، نظرات مختلفی ابراز نموده اند. پرداختن به این موضوع از این نظر اهمیت می یابد که چگونگی و شرایط این الحاق می تواند نقش مهمی در تنظیم عملکرد دنیوی و انتظارات اخروی فرد مسلمان ایفا نماید. به عنوان نمونه، اگر فهم از این آیه این گونه باشد که مؤمنان می توانند ذریه مؤمن خود را در بهشت به خود ملحق نمایند، انگیزه انجام و کثرت اعمال صالح در میان فرزندان مؤمنین کاهش یافته و این تلقی پیش می آید که مسلمانان می توانند با احراز سطحی حداقلی از ایمان، به درجات والاترین مؤمنان از میان اجداد خود نائل گردند. واکاوی تاریخی نظرات مفسرین نشان می دهد که به مرور زمان و با اهمیت یافتن مباحث عدل الهی و عدالت اجتماعی در سده های اخیر، مفسران به دیدگاه ها و نظراتی گرایش یافته اند که چالش های موجود در مفاهیم آیه را برطرف سازد. لذا اکثر مفسران متأخر و معاصر معتقدند مناسب ترین برداشت از آیه آن است که اولاً مراد از ذریه را صرفاً فرزندان و نه نسل های بعدتر و ثانیاً مراد از الحاق را صرف هم نشینی و نه هم درجه بودن قلمداد نماییم.
۱۱۷۹۴.

کتاب شناسی نزار قبانی در ایران

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۰ مهر و آبان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۱۷۸) 151 - 173

کلید واژه ها: کتاب شناسی نزار قبانی شعر معاصر عربی شعر نو ادب عربی در ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۷ تعداد دانلود : ۸۰۹
نزار قبانی شاعر معاصر سوری ) ۱۹۲۳ ۱۹۹۸ م( که به شاعر عشق و زن شهرت یافته است، در میان مخاطبان فارسی زبان شاعر محبوبی به شمار می رود؛ از این رو ترجمه های بسیاری از آثار او انجام گرفته و پژوهش های بسیاری به بررسی شعر او پرداخته است. با توجه به اینکه تدوین کتاب شناسی م یتواند پژوهش های پیش رو را سهولت ببخشد و از انجام پژوهش های تکراری جلوگیری کند و نظر به اهمیت آثار نزار قبانی در میان مخاطبان فارسی زبان، سعی نویسندگان پژوهش حاضر بر آن بود که تمامی آثارِ ایرانیِ مرتبط با این شاعر را گرد آورند و در ادامه ارائه آنها به تحلیلی توصیفی و آماری دست بزنند. همچنین تقسیم بندی هایی را از نظر ساختاری و محتوایی ارائه کنند و چگونگی پرا کندگی پژوهش ها را بیان کنند. این پژوهش به شیوه کتابخان های و به صورت الفبایی انجام شده است و پژوه شهای انجام گرفته در قالب کتاب، پایان نامه و مقاله از آغاز تا سال ۱۳۹۷ را بررسی کرده است.
۱۱۷۹۵.

بررسی روایی «قرعه» و ارتباط آن با مفهوم «شانس» در فرهنگ اسلامی با تکیه بر آموزه های دینی

نویسنده:
منبع: پژوهش و مطالعات علوم اسلامی سال اول آبان ۱۳۹۸ شماره ۴

کلید واژه ها: قرعه شانس دین فرهنگ اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۵ تعداد دانلود : ۳۷۵
در طول زندگی آدمی، بسیار پیش می آید که افراد بر سر دو راهی انتخاب و تصمیم گیری متحیّر می شوند. در این شرایط، با در نظر گرفتن بعضی اصول، یکی از آخرین راهکارهایی که ممکن است مورد استفاده قرار گیرد، قرعه است. \"قرعه\" یک قاعده فقهی است که غرض از آن گره گشایی و رفع تحیّر است. در این نوشتار ضمن بررسی ابعاد روایی قرعه، به بررسی مفهوم \"شانس\" پرداخته شده و چگونگی ارتباط این دو مفهوم را بر اساس آموزه های اسلام مورد بررسی قرار دادیم. بر این اساس، اگر شانس و قرعه را در فرهنگ اسلامی، معلول علت های ناشناخته بدانیم، از نظر دینی مورد پذیرش نخواهد بود. این در حالی است که اگر شانس و قرعه را به گونه ای مثبت و دارای مبنایی الهی تعبیر کنیم، از نظر دین مورد تأیید می باشد، چرا که در قرآن و روایات نیز، قرعه در بعضی مسائل به کار گرفته شده است.
۱۱۷۹۶.

تأثیر روش تدریس معکوس بر خلاقیت و انگیزش دانش آموزان پایه هشتم در درس کار و فناوری

نویسنده:
منبع: پژوهش و مطالعات علوم اسلامی سال اول آذر ۱۳۹۸ شماره ۵

کلید واژه ها: روش تدریس معکوس خلاقیت و انگیزش دانش آموزان درس کار و فناوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳۳ تعداد دانلود : ۶۸۴
هدف پژوهش حاضر تأثیر روش تدریس معکوس بر خلاقیت و انگیزش دانش آموزان پایه هشتم در درس کار و فناوری می باشد. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح، پیش آزمون، پس آزمون باگروه کنترل و آزمایش می باشد. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان کلاس هشتم شهر فارسان درسال تحصیلی 97-96 می باشد که در دوگروه آزمایش و کنترل به تعداد 20 نفر می باشند. نمونه گیری به روش تصادفی مبتنی بر هدف انجام شد. برای جمع آوری داده های پژوهش از پرسشنامه انگیزش پیشرفت هرمنس استفاده شد. براساس آزمون تحلیل کواریانس اجرا شده سطح معنی داری محاسبه شده کوچکتر از 01/ می باشد لذا فرض صفر رد و فرض تحقیق مبنی بر اثربخشی متغیر مستقل مورد تائید می باشد و بین پیش آزمون و پس آزمون در گروه آزمایش تفاوت وجود دارد. لذا روش تدریس معکوس در درس کار و فناوری موجب ایجاد انگیزه پیشرفت و خلاقیت در دانش آموزان پایه هشتم می شود. پژوهش حاضر نشان می دهد که تأثیر آموزش معکوس مثبت بوده بنابراین می توان گفت که آموزش معکوس به عنوان رویکردی نو در ارائه محیط یادگیری آزاد، منعطف و برای هر کس در هر زمان و هر مکان امکان پذیر خواهد بود.
۱۱۷۹۷.

عفت، خاستگاه و گستره آن از نگاه قرآن و حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال شانزدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۶۴ «ویژه زن و خانواده»

کلید واژه ها: عفت عقلانیت سلامت خاستگاه ابعاد آموزه های اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۴۴ تعداد دانلود : ۴۵۳
عفت به معنای تسلیم و انقیاد شهوت در برابر عقل آدمی، از مهم ترین اصول و ارزش های اخلاقی در مکتب اسلام است. گرچه این مفهوم از سوی برخی به درستی فهم و هضم نشده و همواره آن را با مفهوم حجاب و پوشش (عفاف و حجاب) خلط نموده اند، خاستگاه عفت را باید در سه عنصر: عقلانیت، قناعت و غیرت جستجو نمود. بر همین مبنا، دامنه گسترده ای از شؤون حیات مادّی و معنوی انسان ها همچون: عفت جنسی، عفت شکم، عفت چشم و عفت زبان را فرا می گیرد که آثار و کارکردهای آن در تعیین سرنوشت دنیا و آخرت آدمی، تأثیر بسزایی خواهد داشت.
۱۱۷۹۸.

تحلیل کاربردشناختی آیات تصدیق برای پاسخ به مسأله تحریف تورات و انجیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 117 - 134

کلید واژه ها: تحریف تصدیق تورات انجیل قرآن آیات بین یدین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۵ تعداد دانلود : ۴۵۱
آیات بسیاری در قرآن به صراحت حاکی از تصدیق تورات و انجیل هستند. این آیات معمولاً در تضاد با آیاتی قرار می گیرند که ظاهرشان دلالت بر تحریف تورات و انجیل می کند. معمولاً عالمان مسلمان توجیهاتی درباره چگونگی رفع این تعارض ارائه کرده اند که پذیرش هرکدام از آنها با چون وچراهایی همراه است؛ اما در سال های اخیر بسیاری از قرآن پژوهان مسلمان و غیرمسلمان با استناد به تحلیل متنی آیات تحریف استدلال کرده اند که قرآن اصولاً هیچ سخنی راجع به وقوع تحریف لفظی در تورات و انجیل نگفته است. پژوهش حاضر، در راستای تأیید این نظریه، نقطه تمرکز تحلیل ها را از آیات تحریف به آیات تصدیق منتقل می کند و تلاش می کند نشان دهد که اگر با استفاده از روش های پیشنهادشده در زبان شناسی کاربردی به بررسی این دسته از آیات بپردازیم، به لایه های پنهانی دست می یابیم که خود به تنهایی برای اثبات دیدگاه فوق، یعنی عدم اعتقاد قرآن به تحریف تورات و انجیل موجود در عصر نزول، کفایت می کند.
۱۱۷۹۹.

بررسی تطبیقی دیدگاه مفسران درباره جزای قتل عمدی مؤمن و رابطه آن با مسئله توبه در آیه 93 سوره نساء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۸ 7 - 28

کلید واژه ها: توبه خلود روایات تفسیری قتل عمد کافر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۲ تعداد دانلود : ۳۷۷
مسئله خلود در جهنم برای مرتکب قتل عمدی مؤمن در آیه نود و سوم سوره نساء و همچنین رابطه آن با موضوع توبه، موجب اختلاف نظر مفسران در مفهوم آیه شریفه شده است. در این پژوهش آراء مفسران و همچنین روایات تفسیری فریقین احصاء و بررسی شد و حاصل پژوهش آنکه دو قول عمده بین مفسران مشاهده می شود: 1- منظور از خلود در آیه مکث طویل است که نظر جمهور علمای اهل سنت است؛ بر اساس این رأی خلود کافر نیز ابدی نخواهد بود چرا که ظاهر آیه عمومیت دارد و تنها مربوط به مؤمن نیست و بلکه کافر را نیز در بر می گیرد و این مسئله مخالف اجماع مسلمین است. همچنین اساس این رأی، یعنی هر جا در قرآن کریم، خلود همراه واژه «ابد» باشد به معنای جاودانگی است؛ قابل اثبات نیست.2- موضوع آیه مربوط به کافری است که شخص مؤمنی را به خاطر ایمان وی به خدای متعال به قتل برساند و چنین شخصی برای همیشه در جهنم باقی خواهد ماند و اگر موضوع قتل مومن به خاطر مسائل حقوقی و مادی باشد کیفر وی مکث طولانی است اما در هر دو صورت شرایط توفیق توبه برای قاتل بسیار دشوار است. این دیدگاه برگرفته از روایات تفسیری معصومان (ع) است و این دیدگاه، نظر مختار جستار حاضر است.
۱۱۸۰۰.

سلطه اللغه وصناعه الحقیقه فی فلسفه ما بعد الحداثه (قراءه فی مجموعه «تنبّأ أیها الأعمی» لأدونیس)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۹ 91 - 114

کلید واژه ها: ما بعد الحداثه ما بعد البنیویه سلطه اللغه التفکیکیه أدونیس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۷ تعداد دانلود : ۳۷۴
تهتمّ ما بعد الحداثه بسلطه اللغه کأساسٍ لفهم القیم وصناعتها، وتؤکد أنّ اللغه وکل ما یصدر عنها هی رموز ثقافیه خارجه عن نطاق "المطلقیه". وهذا الاهتمام أدّی إلی فرض "النسبیه" و"الفردیه" علی المبادئ الشامله. وتعتمد هذه الظاهره علی تحریر الدال من مدلوله أی من تبعیته معنیً محدداً، فأصبحت اللغه مجموعه دوال طلیقه وحره، لا تستقر فی میناء ولا تدور حول محور مرکزی. هذا ما تقدمت به ما بعد البنیویه بخطوه أولیه وانتهت إلیه التفکیکیه. یقوم هذا البحث بدراسه ظاهره سلطه اللغه وصناعه الحقیقه فی مجموعه «تنبأ أیها الأعمی» لأدونیس، علی أساس المنهج الوصفی – التحلیلی، بغیه إدراک کیف أنّ أدونیس وظف اللغه کی یکشف عن تلک السلطه التی تتمیز بها فی اختلاق الحقیقه وتغییر الواقع. فأدونیس نادی بسلطه اللغه، دون أن یرتبک، بل أخذت ملامح رفض المرکزیه المعنائیه تبدو واضحه فی شعره. فهو أظهر، أنّ اللغه مجموعه علامات لها مدلولات لا نهائیه، وأنّ هذه العلامات هی التی تشکلّ الاختلاف الذی نادی به "جاک دریدا"، وهی التی تجعل مصیر المعانی مفتوحاً علی دیمومه مستمره تصل إلی تجربه تعددیه المعنی. والأهم من ذلک، أنّ هذه الأسس الفکریه الموجوده لدى أدونیس وشعره متأثّره بأفکار جان جاک دریدا تذهب بالقارئ إلى أن یعتقد أنّ الحقیقه نسبیه والمطلق لیس إلا وهماً من صناعه اللغه، وهی الفکره التی أسفرت عن کثیر من التحدیات فی مواجهتها مع الفکره الإسلامیه ما یؤدّی إلی أزمه کبیره فی قراءه الشعر العربی الحدیث وفهمه ویسبب نوعا من الأزمه فی النقد الأدبی الحدیث.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان