نقد روایات مشورت با زنان در تفاسیر روایی (با تأکید بر تاریخ ظهور روایات) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

منابع روایی مسلمانان مملو از احادیثی است که مستقیم و غیر مستقیم مردان را بر طرد زنان و عدم مشارکت اجتماعی با آنان ترغیب کرده است. این روایات ذیل تفسیر برخی آیات قرآن کریم در تفاسیر مأثور رواج یافته است. آنان در تفسیر "و لاتؤتوا السّفهاء اموالکم" زنان را مصداق اتم سفاهت دانسته اند. روایات عدم مشورت با زنان نیز ذیل آیات «انّ النفس لأماره بالسوء الاّ ما رحم ربّی» و «انّ من ازواجکم و اولادکم عدواً لکم» آمده و مردان را به عدم تشاور با زنان ترغیب می کند. تاریخ ظهور این گفمان، روایات قرن دوم تا قرن چهارم است که حاصل یک منظومه فکری و روشمندی است که جهت باور درونی در ذات اندیشه و تفکر دینداران، مردان را بر طرد اجتماعی زنان ترغیب کرده است؛ و فرآیند فلسفی- اجتماعی این گفتمان القاء نابرابری های جنسیتی در تعلیمات دینی و باورهای رسمی جامعه بوده است. ما در این مقاله با تاریخ گذاری روایات، به ناسازگاری آنها با روح کلی و گوهر اصیل دین پرداخته و تفاسیر معاصر را در اعراض از رویه تفاسیر روایی مورد بازخوانی قرار داده ایم.