درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۱٬۴۶۱ تا ۱۱٬۴۸۰ مورد از کل ۷۳٬۸۶۰ مورد.
۱۱۴۶۱.

ارزیابی اشکالات علامه طباطبایی بر استفاده عالم ذر از آیه میثاق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۳ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 9 - 27

کلید واژه ها: آیه میثاق بدن ذری ذریه آدم عالم ذر علامه طباطبایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۳ تعداد دانلود : ۲۵۷
موضوع مقاله پیش رو، بررسی اشکالات علامه طباطبایی بر استفاده«عالم ذر» از «آیه میثاق» است. در مورد استفاده عالم ذر یا عدم استفاده آن از آیه 172-173 سوره اعراف که به «آیه میثاق» معروف است، بین اندیشمندان اسلامی اختلاف دیدگاه وجود دارد. برخی از مفسران و اندیشمندان اسلامی، دلالت آیه میثاق را بر وجود عالم ذر مورد انکار قرار داده و مبنای انکار آنان سلسله اشکالاتی است که بر استفاده عالم ذر از آیه میثاق وارد کرده اند. از جمله کسانی که بر استفاده عالم ذر از آیه میثاق اشکالات متعددی وارد کرده اند، علامه طباطبایی است. ایشان در تفسیر المیزان بردلالت آیه مذکور بر وجود عالم ذر اشکالاتی وارد کرده که در آثار سایر اندیشمندان ومفسران نیامده است و در نتیجه وجود عالم ذر را به این معنا که همه انسان ها در عالمی قبل از آفرینش آنان در دنیا، آفریده شدند و خداوند از آنان، در حالی که دارای روح و در نتیجه دارای عقل و شعور بودند، به ربوبیت خویش پیمان و اقرار گرفته؛ انکار کرده و مفاد آیه میثاق را به گونه دیگری توجیه کرده است. در این مقاله، اشکالات ایشان مطرح و به همه آن ها تفصیلا پاسخ داده شده است و در نتیجه اشکالات ایشان نمی تواند استفاده عالم ذر از آیه میثاق را مانع شود.
۱۱۴۶۲.

تغییر خلقت الهی: معنا و معیار (براساس آیه «تغییر خلقت»)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۳ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 73 - 93

کلید واژه ها: آیه ۱۱۹ سوره نساء تغییر خلقت الهی فلیغیرن خلق الله معیار تغییر خلقت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۸۱ تعداد دانلود : ۵۰۲
بر اساس آیه 119 سوره نساء یکی از ترفندهای شیطان تأکید فراوان به «تغییر خلقت الهی» است. در اینکه تغییر خلق چیست و ملاک آن کدام است؟ بین دانشمندان اسلامی در مورد مفاد این آیه اختلاف نظر وجود دارد. دانشمندان اسلامی عمدتاً تغییر خلقت الهی را به دین، فطرت، ناقص کردن خلقت بدنی انسان و حیوان، خال کوبی، تشبه به صفات جنس مخالف و... تفسیر کرده اند و برای تفکیک بین تغییر خلقت ممدوح و مذموم، معیارهایی را ذکر کرده اند. نگارنده با ارزیابی دیدگاه های موجود در این زمینه و با طرح یک سری مقدمات به تبیین معیار تغییر خلقت الهی می پردازد. بر این اساس تغییر خلق الهی دارای دو مصداق تشریعی و تکوینی است. برای احراز تغییر مذموم از ممدوح، احکام کلی خلق تکوینی و تشریعی بیان شده است. برخی از احکام کلی خلق تکوینی عبارتند از: هدفمندی اشیاء، اتقان صنع، خلقت احسن، هدایت تکوینی و... و برخی از احکام کلی خلق تشریعی عبارتند از: التزام به حدود الهی، نگرش آلی به امور دنیوی، عدم اسراف در استفاده از اشیاء و عدم افساد در استفاده از اشیاء و... بر این اساس تغییری که با اصول تکوینی و تشریعی خلقت ناسازگار باشد، تغییر شیطانی و مذموم است و تغییراتی که منطبق و هماهنگ با اصول مذکور باشد، ممدوح و مطلوب است. بر اساس این مبنا چالش «کیفیت اطلاق خلق بر دین» که در برابر برخی از دیدگاه ها وجود دارد، نیز رفع می شود.
۱۱۴۶۳.

بررسی سندی و دلالی حدیث «من رآنی فی المنام فقد رآنی...»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۳ 257-280

کلید واژه ها: حدیث رؤیا معصوم سند دلالت تعارض

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۷ تعداد دانلود : ۳۰۹
در میان اندیشمندان علوم اسلامی، به اعتبارهای مختلف، حالات و تقسیمات متنوعی برای رؤیا ذکر شده است که از جمله آن ها، تقسیم رؤیا به اعتبار شخصی است که در رؤیا دیده شده است؛ با این توضیح که مطابق روایت مشهور «من رآنی...»، «رؤیت معصوم در خواب» به دلیل ویژگی خاصی که دارد، با رؤیت دیگران یا دیگر چیزها متفاوت شمرده شده و ثمرات ویژه ای بر آن مترتب شده است. با وجود این، بسیاری از علما با تشکیک در سند یا مضمون روایت و یا با بیان معارضات عقلی و نقلی، از پذیرش آن امتناع کرده اند. در این جستار سعی شده است به بررسی و نقد نظریات مخالفان حجیت یا مقبولیت این گونه خاص از رؤیا پرداخته شود. مطابق یافته های این پژوهش، مجموعه روایات رؤیت معصوم در رؤیا یا در حد تواتر معنوی است و یا دست کم متظافر است؛ توجیهاتی که برای تأویل محتوا گفته شده، ضعیف و غیرقابل پذیرش است؛ و سرانجام، برخی تعارض های ادعایی واقعی نیست و برخی دیگر، قابل جمع هستند و نوبت به تساقط روایات نمی رسد. روشن است که در مباحثی از این دست، نقد ادله مخالفان، به معنی کاستی و ناکارآمدی ادله است و نه لزوماً به معنای پذیرش قول مقابل.
۱۱۴۶۴.

قالب های معنایی فعل «أبصَرَ» در قرآن کریم و بررسی ترجمه آنها بر پایه نظریه معناشناسی قالبی چارلز فیلمور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 65 - 86

کلید واژه ها: قرآن کریم نقد ترجمه معناشناسی قالبی چارلز فیلمور فعل «أبصَرَ»

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۸ تعداد دانلود : ۳۸۵
علم معناشناسی در پی یافتن معنا، ارتباط عمیقی با علم ترجمه دارد و یکی از روش های بررسی و نقد ترجمه است. مقاله حاضر در چهارچوب نظریه معناشناسی قالبی چارلز فیلمور، تلاشی است برای بررسی قالب های معنایی فعل «أبصرَ» در آیات قرآن کریم و بررسی ترجمه فارسی آن (انصاریان، فولادوند، خرمشاهی و مکارم شیرازی). در نمونه های قرآنی بررسی شده، فعل «أبصر» دارای یک قالب معنایی دیداری - ادراکی به عنوان قالب معنایی مرکزی و شش قالب شناختی دیدن، نگریستن، درک کردن، اندیشیدن، روشنایی بخشیدن و بصیرت یافتن است که پایه ابتدایی آن، همان دیدن ظاهری با چشم سر است. نتایج این بررسی نشان می دهند مترجمان در سه قالب معنایی (دیدن، روشنایی بخشیدن، نگریستن) اتفاق نظر داشته اند و به بافت آیه ای توجه داشته اند که فعل مدنظر در آن به کار رفته است؛ اما درباره قالب معنایی «درک کردن» و «بصیرت یافتن»، هیچ کدام به بافت آیه دقت نظر نداشته اند و درباره قالب معنایی اندیشیدن، فقط خرمشاهی براساس بحث هم نشینی الفاظ، ترجمه صحیحی ارائه کرده است.
۱۱۴۶۵.

تحلیل تحول و تبدل صفت عارفانه حیا بر اساس مراتب سه گانه سِیروسلوک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادیان و عرفان سال ۵۳ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 125 - 140

کلید واژه ها: بقا تحول صفت صفت عارفانه حیا فرق فنا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۵ تعداد دانلود : ۶۴۱
در این پژوهش، صفت عارفانه حیا در برخی از مهم ترین آثار برجسته عرفانی تا قرن نهم هجری تحلیل می شود. بنیان این پژوهش بر اساس تحلیل حیا از منظر مراتب سِیروسلوک عرفانی است. این بررسی که با روشی توصیفی - تحلیلی نوشته شده است، نشان می دهد که صفت حیا در سخن برخی از عارفان، در هریک از مراتب سه گانه سلوک، رویکرد متفاوتی داشته و دچار تحول و تبدل محتوایی شده است. چنان که در مرتبه نخست سلوک که مقام فرق است، ویژگی ایجابی و کوشش مدارانه دارد. سالک در این ساحت سعی در اتصاف به حیا و لوازم آن دارد. در مرتبه دوم که مقام فنا است، جذبه الهی سالک را از وجود مجازی و همه صفاتش فانی می سازد، لذا حیا در عارف خصوصیتی سلبی و تنزیهی می یابد، کوشش او زایل و اتصافش به حیا ترک می شود؛ اما در مرتبه سوم، یعنی مقام بقا، عارف مظهر اسما و صفات الهی می شود. ازاین رو، حیا در عارف پس از سلب، مجدداً به شکل ایجابی، اما تحول یافته نمود می یابد. نتیجه این بررسی نشان می دهد با وجود اینکه سخنان بیشتر عارفان درباره حیا با ویژگی های مرتبه فرق مطابقت دارد؛ اما سخنان عده ای از آنان از حیا، علاوه بر مرتبه فرق، بر خصوصیات و احکام مرتبه فنا و نیز مرتبه بقا هم پوشانی دارد.
۱۱۴۶۶.

تبیین عرفانی اندیشه ابن سینا در موضوع خواب و رموز دین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم فروردین ۱۳۹۹ شماره ۲۶۸ 39-48

کلید واژه ها: ابن سینا عارف رمز رؤیا تأویل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹ تعداد دانلود : ۳۸۴
نوشتار حاضر در مقام پاسخ به این پرسش است که ابن سینا چه اندیشه هایی در خصوص خواب و رموز دین دارد و تبیین عرفانی آن چیست. بر این اساس، نویسنده به تحلیل، تبیین و پردازش اندیشه ابن سینا و ابن عربی در باب خواب و رموز دین پرداخته و جهت پاسخ به مسئله اصلی، پرسش هایی فرعی همچون چرایی تأویل، ملاک تأویل و رابطه تأویل و رمز را فراروی اندیشه این دو متفکر قرار داده و رویکرد نویی را برگزیده است. مهم ترین یافته های این پژوهش عبارتند از: رمزین بودن زبان دین در اندیشه ابن سینا، اشتراک در پاسخ به چرایی تأویل خواب (چندلایه بودن خواب)، توجه مشترک به زبان دین و باطن دین جهت بیان رابطه تأویل و رمز و اختلاف این دو اندیشه در جایگاه شناسی ظواهر دین. هدف نویسنده، استنطاق اندیشه ابن سینا در مسئله، توسع بخشیدن به آن و فهم آن در ساحت مسائل جدید و رویکرد فرافلسفیِ عرفان نظری است و روش او تدقیق و تحلیل فلسفی عقلی در واژگان و گزاره هاست.
۱۱۴۶۷.

جلوه های توحیدی و مراتب آن در دیوان حکیم سنایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم فروردین ۱۳۹۹ شماره ۲۶۸ 59-69

کلید واژه ها: عرفان توحید اشاعره سنایی صفات سلبیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۴ تعداد دانلود : ۴۱۳
سنایی بنیانگذار واقعیِ منظوم عرفانی است که قرنی بر اذهان و قلوب تسلط داشت و اشعار وی علاوه بر نقل در متون تصوف از قبیل سوانح غزالی و لوایح منسوب به عین القضاه و کشف الاسرار میبدی، در مثنوی و فیه ما فیه مولوی و... نیز به استشهاد آمده است. ازآنجاکه توحید یکی از مباحث عرفانی است که در آثار سنایی بازتاب گسترده ای دارد. این پژوهش سعی می کند با تحقیق در آثار سنایی غزنوی، توحید و نمودهای توحیدی را در آثارِ این شاعرِ گران سنگ یافته و به این نتیجه برسد که در اشعاری که سخن از افعال حق تعالی است، عقاید سنایی گاهی به اشاعره نزدیک می شود، اما به طور قطع نمی توان ادعا کرد که سنایی در توحید و خداشناسی سمعاً و طاعتاً از نظام توحیدی اشاعره پیروی کرده است. سنایی در پاره ای از بحث ها، همچون منحصر ساختن نقش ها و کارها به خدا، آهنگ گسترش کلام اشعری است، اما با طرح اندیشه های فرقه های دیگر مانند شیعه، قصد دارد با نزدیک کردن مذهب ها، مسلمانان را در سایه اصل توحید یکی سازد.
۱۱۴۶۸.

آسیب شناسی خانواده؛ واکاوی علل و عوامل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم خرداد ۱۳۹۹ شماره ۲۷۰ 45-58

کلید واژه ها: خانواده. آسیب شناسی خانواده طلاق سن ازدواج سبک زندگی فمینیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۹ تعداد دانلود : ۶۹۰
خانواده در فرهنگ اسلامی ایرانی امری مقدس و بسیار مورد تأکید می باشد. با این حال، موقعیت کنونی خانواده ایرانی حاکی از بروز آسیب های بسیار و بحرانی شدن آن دارد. این پژوهش رویکردی تحلیلی و اسنادی به آسیب شناسی خانواده و واکاوی عوامل پیدایش ناهنجاری ها در آن دارد. یافته های این پژوهش حاکی از تغییر ملاک های ازدواج، تغییر فلسفه ازدواج و کاهش نرخ باروری، افزایش سن ازدواج ، کاهش میزان ازدواج، افزایش میزان تجرد جوانان ، افزایش طلاق ، کاهش جاذبه فرهنگی ازدواج، کاهش کارکردهای خانواده و خویشاوندی در همسریابی ، تغییر و اختلال در کارکردهای تربیتی خانواده، کاهش اقتدار والدین، فرسایش اعتماد، همبستگی و سرمایه اجتماعی خانواده، سست شدن نگرش های ارزشی به تقدس نهاد خانواده و... دارد. با واکاوی عوامل این تغییرات، می توان گفت: در این زمینه عواملی همچون سکولاریزسیون خانواده، سیاست های تنظیم خانواده، طلاق، اشتغال زنان، افزایش سن ازدواج، تأثیرپذیری از فمینیسم، باورهای اجتماعی و فرهنگی، تغییر سبک زندگی و رسانه های ارتباط جمعی نقش آفرین می باشد.
۱۱۴۶۹.

ابعاد اقتصادی و اجتماعی واردات کالاهای لوکس به ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم مرداد ۱۳۹۹ شماره ۲۷۲ 9-21

کلید واژه ها: رفتار مصرف کننده فرهنگ مصرف محصولات داخلی کالای لوکس اصلاح الگوی مصرف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۹ تعداد دانلود : ۳۱۴
مکتب اقتصادی لیبرال بر پایه تفکراتی که در زمینه آزادی اقتصادی دارد بر این باور است که رفتارهای اقتصادی انسان از آزادی طبیعی برخوردار بوده و هیچ گونه قیدوبندی ندارد. در مقابل، در اسلام همچنان که اصل بر آزادی اقتصادی است، این آزادی با قیود و ارزش های اسلامی همراه شده است. در این ارتباط بر پایه تعریفی که اسلام از آزادی اقتصادی ارائه می کند و براساس شرایط اقتصادی کشور ایران، پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیلی انتقادی به بررسی ابعاد اقتصادی و اجتماعی واردات کالاهای لوکس به ایران می پردازد. موافقان واردات کالاهای لوکس معتقدند این واردات به افزایش درآمدهای مالیاتی، کاهش قاچاق کالاهای لوکس، کاهش خروج ارز از کشور، افزایش رونق تولید و فراهم شدن مقدمات جهانی شدن منجر می شود. در مقابل، مخالفان اتلاف منابع محدود ارزی کشور، غالب شدن فرهنگ وارداتی، افزایش فاصله طبقاتی بین دهک های درآمدی، آسیب های روانی و اجتماعی و رواج تجمل پرستی و مصرف گرایی را از دلایل ممنوعیت واردات این نوع کالاها می دانند. نتایج پژوهش حاضر بعد از نقد و بررسی نظرات موافقان و مخالفان واردات کالاهای لوکس نشان می دهد که اساساً هزینه های اقتصادی و اجتماعی واردات این کالاها از منافع آن پیشی گرفته و به اصطلاح توجیه اقتصادی ندارند و با توجه به اینکه ماهیت کالاهای لوکس عمدتاً از نوع کالاهای نهایی و مصرفی است؛ توجیه افزایش رقابت پذیری و ایجاد زمینه برای تغییر تکنولوژی تولید در داخل هم منطقی به نظر نمی رسد.
۱۱۴۷۰.

بررسی و تحلیل مفهوم، ادله، ضوابط و موانع «پویایی در عقود»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم مرداد ۱۳۹۹ شماره ۲۷۲ 23-34

کلید واژه ها: پویایی عقود پویایی در عقود احکام امضائی منطقه الفراغ ابداع و ترکیب عقود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۶ تعداد دانلود : ۲۲۹
ضرورت طراحی سازوکارهای مشروع در راستای اهداف شریعت در حوزه قراردادهای مالی، اهمیت پویایی در عقود را نشان می هد. این تحقیق، با استفاده از تحلیل های فقهی، اقتصادی و جامعه شناسانه، مفهوم، انواع، ضرورت، ادله، ضوابط و شبهات پویایی در عقود را برمی رسد و در مورد متصدی طراحی عقود به قضاوت می نشیند. طبق یافته های تحقیق، عقود بخش پویای توزیع ثروت در اقتصاد اسلامی است. سه سنخ دلیل بر پویایی قابل ارائه است: 1. ادله اجتماعی اقتصادی مبتنی بر تحلیل نیازهای پویای اجتماعی منجر به شکل گیری عقود. 2. تحلیل های فقهی، چون امضائی و غیرابتدائی بودن عقود و وجود منطقه الفراغ در فقه معاملات. 3. ادله لفظی، چون آیات 1 مائده؛ 34 اسراء؛ 177 بقره؛ 29 نساء و حدیث شرط. ضوابط پویایی در ابداع، تضمین اهداف و ساختارهای شریعت و در ترکیب عقود، عدم مخالفت با کتاب الله و مقتضای عقد است. رکود در شکل دهی عقود نوین، ناشی از عدم احساس نیاز به طراحی عقد جدید با وجود عقود پیشین، وجود موانع علمی چون تصور توقیفی بودن عقود یا موانع عملی چون عدم وجود مسئولیت اجتماعی برای فقهاست. متصدی امین جهت طراحی عقود نوظهور، نظام ولایت است.
۱۱۴۷۱.

واژه شناسی تعبد در ابواب معاملات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم مرداد ۱۳۹۹ شماره ۲۷۲ 35-48

کلید واژه ها: تعبدی تعقلی توقیفی ابواب معاملات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۱ تعداد دانلود : ۲۷۱
با اینکه در لسان فقهاء خصوصاً متأخرین بر امضائی بودن ابواب معاملات تأکید و تعبدی بودن آن انکار شده است؛ اما در عین حال در مواردی احکام ابواب معاملات حمل بر تعبد شده است. نتایج تحقیق حاضر که به روش تحلیلی توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای انجام شده، نشان می دهد اصطلاح «تعبدی» در پنج معنا به کار رفته است؛ معنای اول: تعبدی در مقابل توصلی؛ در این کاربست قصد تقرب به خداوند مقوِّم معنای تعبدی است و صرفاً به عبادات بالمعنی الاخص اطلاق می شود. معنای دوم: تعبدی به معنای توقیفی؛ به این معنا که احکام شرعی باید مستند به شارع باشد. طبق این معنا تمامی احکام شرع اعم از عبادات و معاملات تعبدی هستند. معنای سوم: تعبد به معنای کُرنش در مقابل حکم الهی؛ این معنای تعبدی اشاره به لزوم تمکین اهل ایمان نسبت به احکام الهی دارد. چهارم: تعبدی به معنای بدون غرض بودن متعلق یک حکم شرعی؛ تعبدی در این کاربست صرفاً به احکام امتحانی و امثال آن، البته طبق برخی از مبانی اطلاق می شود. پنجم: تعبدی در مقابل تعقلی؛ تعبدی در این کاربست اشاره به عدم درک اغراض مترتب بر حکم یا عدم امکان به کارگیری قواعد معمِّم و مخصِّص حکم دارد. تعبدی به این معنا قابل اطلاق به ابواب معاملات به صورت کلی نیست و صرفاً بر اجزاء و شرایطی که تحت تصرف شارع قرارگرفته، فی الجمله قابل اطلاق است.
۱۱۴۷۲.

مفهوم و مؤلفه های درون زایی در اقتصاد مقاومتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم مرداد ۱۳۹۹ شماره ۲۷۲ 49-60

کلید واژه ها: درون زایی اقتصاد مقاومتی خوداتکایی خودکفایی خودباوری رشد اقتصادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴۵ تعداد دانلود : ۴۵۰
درون زایی یکی از مؤلفه های محوری اقتصاد مقاومتی می باشد که تبیین دقیقی از مفهوم و مؤلفه های آن صورت نگرفته است. این مقاله با استفاده از روش تحلیلی توصیفی به دنبال تبیین مفهوم و مؤلفه های محوری درون زایی در اقتصاد مقاومتی می باشد. براساس یافته های تحقیق، درون زایی به مفهوم اتکا به ظرفیت های ملی با حداکثرسازی بهره وری به منظور افزایش ثروت و ارزش افزوده در جهت رشد پایدار و امنیت اقتصادی می باشد. با توجه به تعریف، درون زایی دارای چهار مؤلفه محوری خودباوری، خوداتکایی، خودکفایی و خودارتقائی می باشد. با بررسی آیات و روایات، نتیجه می گیریم که دو هدف اصلی درون زایی در اقتصاد، تأمین رشد وافر و امنیت اقتصادی می باشد. با توجه به رابطه درون زایی با سایر مؤلفه های اقتصاد مقاومتی، به نظر می رسد که درون زایی نقشی اساسی در تحقق سایر مؤلفه های اقتصاد مقاومتی همچون برون نگری، عدالت محوری و مردم بنیادی دارد.
۱۱۴۷۳.

تشکیل و تحکیم خانواده از منظر قرآن

نویسنده:
منبع: پژوهش و مطالعات علوم اسلامی سال دوم مرداد ۱۳۹۹ شماره ۱۳ 21 - 29

کلید واژه ها: خانواده تحکیم راهکار قرآن کریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۳ تعداد دانلود : ۳۸۰
خانواده از ابتدای زندگی بشری تا کنون، اساسی ترین و مهم ترین نهاد اجتماعی در بین جوامع بوده که اصلاح و استحکام آن نقشی مؤثر و سازنده در اصلاح ملت ها داشته و بی شک اگر خانواده ها فاسد و سست باشند، حاصل آن جامعه ای سست خواهد بود، در محیط خانواده همه ی افراد از زن و مرد و فرزندان همه در شکل گیری شخصیت همدیگر نقش دارند و تأثیرپذیری محسوسی بر رفتار همدیگر می توانند داشته باشند، در این مقاله که با نگاهی قرآنی نوشته شده، ابتدا به جایگاه ازدواج و تشکیل خانواده در قرآن پرداخته شده، سپس ابعاد اجتماعی یا آثار اجتماعی تشکیل خانواده که شامل(جلوگیری از فساد، بقای نسل، ایجاد مودت و رحمت) می باشد بیان شده و سپس به بعضی از عوامل مؤثر در تحکیم خانواده پرداخته شد که عبارتند از: اعتماد و پرهیز از سوءظن، رازداری و وفاداری، گذشت و چشم پوشی، مهرورزی، صبر در مشکلات زندگی، ایمان و تقوی، شناخت حقوق و وظایف یکدیگر. در پایان نیز به یک نتیجه گیری از موضوع پرداخته شد.
۱۱۴۷۴.

رابطه حوادث طبیعی با اعمال انسان از منظر آیات و روایات

نویسنده:
منبع: کلام حکمت سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۵ 43 - 56

کلید واژه ها: حوادث طبيعی گناه انسان علت اعمال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۰ تعداد دانلود : ۵۴۵
خداوند همه آنچه میان آسمان و زمین است را برای بهره برداری انسان آفریده است و نعمت های ویژه ای به او داده است، اما گاهی گناهان انسان سبب از بین رفتن نعمت ها یا نزول بلای آسمانی می شود. تغییر نعمت و نزول بلا گاهی به صورت حوادث طبیعی مانند زلزله، صاعقه، باد و... است. پژوهش حاضر با رجوع به منابع دینی ابتدا حوادث طبیعی مانند زلزله، صاعقه، باد و ... را در قالب سرگذشت پیشینیان بیان می کند، سپس به فلسفه این حوادث می پردازد و در نهایت براساس آیات و روایات، رابطه اعمال انسان و حوادث طبیعی را توضیح می دهد.
۱۱۴۷۵.

بررسی پارادوکس در شعرعرار مطالعه موردی: دیوان (عشیات وادی الیابس)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۳ 36 - 56

کلید واژه ها: پارادوکس ناسازواری هنری اشعار تمسخرآمیز مصطفی وهبی التل (عرار)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۲ تعداد دانلود : ۱۲۸
 مصطفی وهبی التل(1944-1899) معروف به عرار یکی از شاعران معاصر اردن است که پارادوکس یا ناسازواری هنری از هنجار گریزی معنایی و یکی از مهم ترین عناصر شعری وی محسوب می گردد. یافته های این پژوهش از طریق بررسی دیوان اشعار وی به نام (عشیات وادی الیابس) با روش توصیفی – تحلیلی پس از بحث راجع به پارادوکس و کاربرد آن در اشعار شاعر به دست آمده است. پارادوکس یکی از مقوله های مهم نقد ادبی است و متناقض نما، تجمع شاعرانه دو مفهوم متضاد است که از دیدِ عقلی محال و ناشدنی به نظر می آید، امّا در ورای آن حقیقتی نهفته شده که تنها ذهن کاوش گر به دریافت مفهوم آن نایل می گردد. بررسی الگوی اشعار تمسخرآمیز، پارادوکس عاشقانه شاه و درویش، پارادوکس عدم انسجام، پارادوکس اشتقاقی، پارادوکس عدم سازگاری (جمله با جمله) از مهم ترین اهداف این پژوهش است. آفریدن مضامین تازه و نکته سنجی های دقیق و باریک خیالی با به کار کشیدن تشبیهات، استعارات و مجازهای خاص شاعر از تصاویر و معانی پارادوکسی از مهم ترین نتایج این پژوهش است این پژوهش به دنبال آن است که به این سؤال پاسخ دهد که شاعر با چه شیوه ای از پارادوکس یاری جسته است که موجبات برجسته سازی سخن خویش را فراهم ساخته و هدف وی از این رویکرد چه بوده است؟ و بر این فرضیه استوار می باشد که پارادوکس در دیوان وی فقط برای زیبا آفرینی ساخته نشده و نشان دهنده مفاهیم متناقض هست و شاعر در این گونه متناقض نماها واقعیت را ارائه می نماید
۱۱۴۷۶.

تحلیل تحولات تفسیر اجتماعی قرآن (با مطالعه موردی نظریه حکومتی اسلام)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قرآن، فرهنگ و تمدن سال اول پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱ 49 - 80

کلید واژه ها: تفسیر اجتماعی نظریه حکومتی المنار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۱۶
تفسیر اجتماعی یکی از گرایشهای نوین تفسیری است، که بیش از یک سده از پیدایی آن میگذرد. با اینکه در آثار تفسیرپژوهی، جوانب آن شناسانده شده، اما تاکنون تحولات رخداده در آن و فراز و فرودهایش بررسی نگردیده است. از دیگرسو، از مهمترین مباحثی که در تفاسیر اجتماعی بازتاب زیادی دارد، تلاش مفسران جهت استنباط نظریه حکومتی اسلام است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی به تبیین و تحلیل نظریه حکومتی اسلام از نگاه مفسران اجتماعی اهل سنت و شیعه می پردازد و در صدد است، به طور نسبی، تحولات پدیدآمده در این دو فضای علمی را بشناسد و در پی آن، برداشتی از کلّیّت تحولات رخداده در گرایش اجتماعی برنماید. دو پرسش اصلی این پژوهش چنین است: دیدگاه مفسران اجتماعی اهل سنت و شیعه در سده اخیر، پیرامون نظریه حکومتی اسلام، دستخوش چه سان دگرگونیهایی شده است؟ درک این دگرگونیها بروز چه تحولاتی را در گرایش اجتماعی مینمایاند؟ به نظر میرسد نظریه حکومتی مفسران اهل سنت طی سده گذشته از نظر محتوایی تحول چندانی نیافته و تنها برخی اصلاحات شکلی متناسب با مباحث روز در آن دیده می شود؛ در حالی که گویا نظریه حکومتی مفسران شیعه همراه با تحول محتوایی و شکلی است. این دگرگونی به عنوان جزئی از کل نشان میدهد که گرایش اجتماعی در فضای تفسیرنگاری معاصر اهل سنت، عمدتاً به دلیل چیرگی تفسیر المنار بر دیگر تفاسیر سنی، به جز برخی تحولات شکلی، فراز و فرودی نداشته است؛ حال آنکه این گرایش نزد مفسران اجتماعی شیعی، با پویایی و روزآمدی بیشتری همراه بوده و هست.
۱۱۴۷۷.

مبانی تحول عقیده انسان از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قرآن، فرهنگ و تمدن سال اول پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱ 104 - 124

کلید واژه ها: قرآن کریم عقیده انسان تحول مبانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۲ تعداد دانلود : ۱۰۱
هر گونه اقدامی در راستای تغییر و اصلاح جنبه ای از جنبه های فکر، عقیده، رفتار و اخلاقِ انسان، نیازمند شناخت شاخصه های بنیادی و به کارگیری اصول و فنون هماهنگ و مستلزم در دست داشتن نقشه ی راه است. قرآن کریم به منظور ایجاد تحول و دگرگونی در باورهای ناصحیح انسان و جایگزینی عقاید صحیح به جای آن، بر مبانی ویژه ای تکیه دارد. این مجموعه ی وحیانی ضمن هماهنگی کامل با مهمترین ویژگی های انسان و تمرکز بر اساسی ترین لایه های وجود وی، تلاش گسترده ای را در جهت احیای سرمایه-های بنیادین به کار می گیرد و اندیشه ی اعتقادی او را به میزان قابل توجهی تحت الشعاع قرار می دهد. اصلاح باورهای انسان در همه ی زمان ها مستلزم شناخت صحیح مبانی مذکور است و غفلت از آن ها، جریان صحیح تحول عقیده را دشوار می سازد. بر این اساس بررسی و شناخت مبانی مرتبط با مسأله ی تحول عقیده از منظر قرآن کریم، چشم انداز تربیتی روشنی در پیش روی انسان قرار داده و بسترهای لازم جهت پیمودن فرایند تحول باورهای ناصحیح در مقیاس جوامع بشری را برای او فراهم خواهد کرد. از این رو نویسنده در این پژوهش پس از بررسی مفهوم تحول عقیده، مهمترین مبانی قرآن کریم در تحول عقیده ی انسان را به دو بخش فطری و عقلی تقسیم نموده و به تبیین مؤلفه های هر کدام از این دو خواهد پرداخت.
۱۱۴۷۸.

تأثیر هجرت انبیاء الهی بر تمدن سازی از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قرآن، فرهنگ و تمدن سال اول زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 6 - 22

کلید واژه ها: قرآن کریم هجرت انبیاء الهی تمدن سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۳ تعداد دانلود : ۱۳۹
مهاجرت از ابتدای بشر تاکنون در میان اقوام مختلف به عنوان راهی برای عبور از مصائب و مشکلات در نظر گرفته شده و از جمله مهم ترین راهکارهای جوامع بشری برای ارتقاء وضعیت زندگانی خود بوده است. قرآن کریم نیز در ضمن آیات فراوانی به هجرت انبیاء الهی و پیروان آنها اشاره کرده است. در این پژوهش که با رویکرد توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای صورت گرفته است به دنبال پاسخ به این سؤال هستیم که هجرت در دوران رسالت انبیاء الهی از چه جایگاهی برخوردار بوده و از منظر قرآن کریم میان هجرت انبیاء الهی و تمدن سازی چه نسبتی برقرار است؟ با بررسی آیات متعدد قرآن کریم به این نتیجه می رسیم که در قرآن ضمن بیان دسته بندی هجرت به هجرت درونی و هجرت بیرونی، اهداف متعددی همچون رضا و خشنودی خداوند، حفظ ایمان و توحید، دستیابی به امنیت و آمرزش گناهان و در نهایت ایجاد تمدن الهی برای این امر مهم شمرده شده است. همچنین هجرت حضرت ابراهیم?، حضرت موسی? و قوم بنی اسرائیل، اصحاب کهف و حضرت محمد] و پیروان ایشان هجرت هایی با نیل به رستگاری و قرب الهی بوده، که منشاء تحول اجتماعی-تمدنی برای دینداران آن ادیان را فراهم کرده است.  
۱۱۴۷۹.

بررسی و نقد شیوه تدبّر سوره محور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۸ 7 - 29

کلید واژه ها: تدبر شیو ه های تدبر سوره محور فهم قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۱۲۷
کلیدهای فهم قرآن کریم، بسیار هستند و هر شخص با توجه به درک خود و سطح دانشی که دارد، به نحوی می تواند از این دریای بیکران استفاده کند. این کتاب الهی از عموم مردم خواسته به هر شکلی که می توانند، قرآن را فهمیده و در زندگی خود پیاده کنند. تفکّر، تعقّل، تفقّه و... . یکی از راه های فهم قرآن کریم، تدبّر در آن است که در عصر حاضر با استقبال چشمگیر اندیشمندان قرآنی همراه بوده و همواره مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. تدبّر در قرآن با روش های مختلفی آموزش داده می شود که در این پژوهش یکی از آن ها مورد بررسی، تحلیل و نقد قرار می گیرد. پژوهش حاضر سعی کرده است تا با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی و نقد شیوه «تدبّر سوره محور در قرآن» در ایران بپردازد و کارکردهای آن را در ایران و دیگر جوامع اسلامی بررسی نماید. نتایج حاصل در خلال این پژوهش این بود، پیروان این شیوه بر آنند تا با آموزش ساده و سلیس تدبّر، شیوه ای نو ابداع کنند، ولی به نظر می رسد روش تدبّری ایشان بسیار نزدیک به روش های تفسیری است و شاید بتوان گفت تدبّری که در این شیوه آموزش داده می شود، همان تفسیر است. تنها تفاوتی که با تفسیر مشاهده می شود، قرائت کامل سوره پس از گذشت هر یک از مراحل تدبّر در طول سور، رسم نمودارها و دعا است که پایان سوره انجام می شود.
۱۱۴۸۰.

موضوع له حقیقی الفاظ قرآنی با محوریت دیدگاه علّامه طباطبائی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۸ 119 - 142

کلید واژه ها: قرآن موضوع له الفاظ علامه طباطبایی روح معنا معقول محسوس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۷
بسیاری از معارف دینی و دستورات زندگی در دین اسلام، از قرآن کریم به عنوان ثقل اکبر به دست می آید از این رو شناخت آموزه های قرآن از صدر اسلام تاکنون با عنوان «تفسیر قرآن» کانون توجه مسلمانان به ویژه اندیشمندان علوم قرآنی بوده و هست؛ اولین گام برای رسیدن به این هدف شناخت موضوع له و معانی حقیقی الفاظ و عبارات قرآنی است، با توجه به جایگاه علمی علّامه طباطبائی در جامعه تفسیری پی بردن به دیدگاه های ایشان در این رابطه اهمیت دارد از این رو این مقاله به دنبال دیدگاه های ایشان پیرامون «موضوع له حقیقی الفاظ قرآن» بود؛ روش پژوهش، توصیفی تحلیلی و داده های پژوهش علاوه بر کتاب «المیزان فی تفسیر القرآن» در اکثر مواقع کتب تفسیری، لغوی، اصولی و بلاغی بود؛ یافته های پژوهش این شد که علّامه طباطبائی قائل به دیدگاه «روح معنا» با تقریر «حقیقی بودن معقول و محسوس» هستند و مؤیدات دیدگاه ایشان تغییر و تحول مصادیق در طول زمان، تشکیک در مصادیق و مصادیق ظاهری و باطنی است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان