واکاوی مقایسه ای تناسب بیانی داستان حضرت آدم (ع) در سوره های اعراف و حجر بر اساس بافت نظم قرآنی
حوزه های تخصصی:
تناسب معنوی و گزینش واژگان در تعبیر قرآنی به عنوان یکی از مؤلفه های اعجاز این کتاب آسمانی، همواره مورد توجه اندیشمندان علوم قرآنی قرار گرفته، و از پیوستگی آیات قرآن، با اصطلاحات مختلفی همچون تناسب بیانی، نظم، اتّساق و تناسق یاد کرده اند. قرآن، گاهی درباره یک موضوع واحد تعابیر زبانی متفاوتی داشته است، و این مقوله را می توان در داستان حضرت آدم (ع) یافت که در هفت سوره قرآن در سبک و سیاقی متنوع و متغیّر تکرار شده است که گاهی همراه با اطناب و گاهی همراه با ایجاز بوده است. خلقت انسان، سجود ملائکه در برابر او، و امتناع ابلیس از سجود، و وسوسه و گمراهی آدم و حوّاء به دست او حوادث این داستان را تشکیل می دهد. جستار حاضر با رویکرد توصیفی و تحلیلی به واکاوی مقایسه ای بیانی و سبک شناختی این داستان در دو سوره اعراف و حجر بر اساس بافت زبان قرآن پرداخته است تا ضمن کشف نقاط تشابه و تفاوت در بیان و سبک داستان حضرت آدم در این دو سوره، علّت تفاوت های بیانی موجود در جملات و واژگان را بر اساس سیاق مقامی و زبانی تحلیل نماید. از مهم ترین یافته های پژوهش می توان به این نکته اشاره نمود که در قرآن تکراز تامّ _به جز در موارد اندک_ وجود ندارد، و داستان حضرت آدم در سوره های اعراف و حجر علیرغم شباهت موضوعی، تفاوت های بیانی ظریفی در گزینش واژگان، ساخت های دستوری، و سبک بیان موضوع دارند که در پرتو سیاق قرآن قابل تفسیر است.