حبیب رایی تهرانی

در کلام رسول خدا (ص) و ائمه (ع) می توان استشهاد و تمثل و بعضا انشاد شعر را مشاهده نمود. آنچه انشاد شعر توسط ایشان را با شگفتی مواجه می سازد، آیاتی از قرآن کریم است که در مذمت شعر و شاعری و دور بودن ساحت مقدس رسول خدا (ص) از آنها، نازل شده و گمان می رود که دامنه آن بعد از رسول خدا (ص)، شامل اهل بیت (ع) نیز گردد. تدقیق در اشعار منسوب به ائمه و بررسی صحت و سقم انتساب آنها، تلاشی مفید محسوب شده و تبیین نحوه انشاد و صحت اشعار منتسب به ایشان، علیرغم این منع قرآنی، فواید فراوانی برای اهل تحقیق به همراه خواهد داشت. نویسنده در مقاله پیش رو بر آن است تا ضمن بررسی مختصر این مسئله و ذکر نمونه هایی از اشعار منسوب به امام حسن مجتبی (ع)، به معرفی اثری در این حوزه با عنوان «شعر الإمام الحسن بن علی» اثر ابوالحسن مدائنی بپردازد.      

نقد ادبی در دوره عباسی با ظهور چند تن از نقادان و علمای ادب در فن بحث و مناظره و کتابت و بلاغت به شکوفایی رسید و آثار ارزشمندی در آن دوره بوجود آمد که منشا شکل گیری جریانات و آثار بعدی در این فن شد. نویسندگان در نوشتار حاضر تاش کرده تند دو اثر پیشگام در نقد ادبی، المثل السائر فی ادب الکاتب و الشاعر تالیف ضیاءالدین ابن اثیر جزری و کتاب الفلک الدائر علی المثل السائر اثر ابن ابی الحدید را که در نقد آن نگاشته شده، مورد بررسی قرار دهند. در راستای این هدف، پس از معرفی دو نویسنده و آثار آن ها، به بررسی جدا گانه هر یک از آثار پرداخته و به چند مورد از نقدهای ابن ابی الحدید به کتاب ابن اثیر اشاره شد هاست.