درخت حوزه‌های تخصصی

پیامبر اکرم(ص) احادیث بسیاری را در مدح امام حسین(ع) و فضائل ایشان بیان کرده اند. یکی از معروفترین آن ها، که بر درب ورودی حرم امام حسین (ع) نقش بسته حدیث: «حُسَیْنٌ مِنِّی وَ أَنَا مِنْ حُسَیْنٍ أَحَبَّ اللَّهُ مَنْ أَحَبَّ حُسَیْناً حُسَیْنٌ سِبْطٌ مِنَ الْأَسْبَاطِ» است . نوشتار پیش رو با روش توصیفی- تحلیلی، و شیوه کتابخانه ای به بررسی اعتبار و دلالت این حدیث پرداخته که حاصل آن چنین شد: این حدیث در منابع معتبر شیعه و اهل تسنن ذکر شده و از نظر محدثان اهل تسنن این حدیث دارای اعتبار بوده و حسن شمرده شده است. مدلول حدیث متضمن سه نکته است: الف: اشاره به وحدت و یگانگی روحی امام حسین(ع) و پیامبر اکرم(ص). ب: محبت به امام حسین(ع) موجب محبوب شدن نزد خداوند است. ج: امام حسین(ع) خود به تنهایی، امتی است و نسل وصایت پیامبر(ص) از ایشان امتداد می یابد.

واژه شهود در فلسفه و عرفان اسلامی، علم حضوری را تداعی می کند؛ علمی که در آن وجود معلوم ـ نه مفهوم آن ـ نزد عالم حضور دارد و احکام خاصی بر آن مترتب شده، اهمیت ویژه ای دارد؛ چندان که مبنای حل پاره ای از مهم ترین مسائل معرفت شناسی قرار گرفته است. اما واژه «intuition» که معمولاً به شهود ترجمه می شود، در فلسفه غرب دارای معانی گوناگونی است. ریچارد رورتی در نوشته مهم خود با همین عنوان، شش معنای اولیه را برای آن بیان می نماید و چهار معنای مهم تر را بررسی تفصیلی می کند. این مقاله ضمن بیان معانی گوناگون «intuition» (شهود) در فلسفه غرب، نسبت این معانی با علم حضوری را کاویده و به این نتیجه رسیده است که معانی گوناگون شهود در فلسفه غرب بیشتر بر مفهوم بداهت منطبق است تا علم حضوری. همچنین آنجا که از آن واژه، معرفت بدون واسطه نماد یا مفهوم اراده می شود، مقصود علم حضوری با مفهوم خاص آن نزد فلاسفه مسلمان نمی باشد.

در میان معارف وسیع و بزرگ قرآن کریم، موضوعاتی هستند فراتر از حس و دریافت‌های زمینی انسان‌ها؛ که در اصطلاح قرآن، به آن «غیب» گفته می‌شود و راه دسترسی به آنها حواس ظاهری نیست. تمام این معارف در قالب الفاظی بیان شده است که همان زبان رایج مردمان بوده و آنان برای رفع و رجوع زندگی خود الفاظ را وضع کرده‌اند. این مقاله مدعی است امور غیبی که در قرآن کریم بیان شده‌است، مطالبی هستند مطابق با واقع که دارای معادل خارجی هستند و بیان آنها در قرآن کریم به بهترین شکلی ممکن بوده‌است خداوند متعال منزه است از آنکه مطالبی در قرآن بیاورد که پشتوانه واقعی نداشته و صرفاً بر اساس مجاز و کنایه هدایت را برای بندگان ایجاد کند، بلکه معارف قرآن ریشه در واقعیت داشته، اما چون لازم بوده‌است که آن حقایق بلند و آسمانی در الفاظ زمینی ریخته و بیان شود؛ در این فرآیند عده‌ای با نگاه سطحی به این نوع گزاره‌های قرآن، آنها را مطابق تصورات ذهنی و زمینی تحلیل کرده، یا موهوم می‌دانند و یا از جنس مجاز و صنایع ادبی می‌گیرند که همه اینها نادرست است، چرا که به حقیقتِ این گزاره‌ها نرسیدند. در این مقاله پس از تبیین موضوع و موطن بحث، با بیان چند نمونه قرآنی و تحلیل آنها مطلب روشن می‌شود. موضوع مقاله جزء مباحث مبانی تفسیر و در حوزه زبان شناسی قرآن می‌باشد. از نگاه دیگر، این موضوع مربوط به بحث «هرمنوتیک» و پیش‌ذهن‌های تفسیری بوده و لازم است هر مفسر در نحوه مراجعه خود به این گونه از آیات، جایگاه خود را در رد و یا قبول موضوع مقاله مشخص سازد.

خانواده همیشه و همه جا و در بین تمامی جوامع بشری به عنوان اساسی ترین نهاد اجتماعی زیربنای جوامع و منشاء فرهنگ ها، تمدّن ها و تاریخ بشر بوده است. پرداختن به این بنای مقدّس بنیادین و حمایت و هدایت آن به جایگاه واقعی و متعالی خود، همواره سبب اصلاح خانوادة بزرگ انسانی و غفلت از آن موجب دور شدن بشر از حیات حقیقی و سقوط به ورطة هلاکت و ضلالت بوده است. انسان ها در زندگی خود، از دیگران تأثیر می پذیرند و بر آنها تأثیر می گذارند. در یک خانواده، از والدین گرفته تا فرزندان، در شکل گیری شخصیّت و خُلق و خوی یکدیگر مؤثّر واقع می شوند. محیط اجتماعی جامعه، رسانه ها، مطبوعات و همة اعضا و عناصر حاضر در صحنة اجتماع که در ارتباط با فردند، در پرورش روحیّه و شخصیّت وی تأثیر دارند. خلاصه آنکه جریان مزبور در تمام ابعاد زندگی انسان ها مشهود است، هرچند که نحوه و چگونگی این فرآیند در بسیاری از موارد مستور است. عوامل بسیاری در تحکیم بنیان خانواده و سرزندگی آن مؤثّرند که در این مقاله به مهم ترین آنها پرداخته شده است؛ از جمله حُسن معاشرت در خانواده، نظم و انظباط، وجود روحیة مشورت در خانواده، صبر و پایداری زندگی، روحیة عفو و گذشت، حاکمیّت صداقت در فضای خانواده ، پرهیز از سوء ظن، آفت حسد، رازداری و وفاداری، مشی با آرامش و بی تکبّر، حلم و بردباری، ترس از کیفر الهی، دوری از افراط و تفریط، تواضع، دوری از سختگیری و اسراف و نیز احسان به پدر و مادر، همگی از عوامل تحکیم خانواده اند. این مقاله عوامل تحکیم خانواده را در نظام فرهنگ اسلامی با استفاده از منابع اسلام و آثار متفکّران تربیتی را مورد بررسی، تحلیل و نقد قرار داده است.

فعالیت های پرورشی در مدارس برای تربیت دانش آموزان انجام می شود و تفکر غالب آن است که این فعالیت ها به تربیت دینی و اخلاقی می انجامد. هدف این پژوهش آسیب شناسی این فعالیت هاست که می تواند راه را برای برنامه ریزان و مسئولان روشن کند. بدین منظور٢٧٣ نفر مربی پرورشیِ مقاطع گوناگون تحصیلی شهر شیراز در این پژوهش توصیفی مشارکت کردند که به شیوة تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزار استفاده شده، پرسش نامه ای ٥٦ گویه ا ی بود. روایی و پایایی پرسش نامه حاکی از مطلوبیت آن بود. برای پاسخ گویی به پرسش های پژوهش از آزمون های «اندازه گیری مکرر»، «تی تست» برای گروه های وابسته و مستقل و تحلیل «واریانس یک طرفه» استفاده شد. براساس نتایج به دست آمده، آسیب های موجود، برخاسته از ساختار، شیوة اجرا و انگیزش مادی و معنوی مربیان است. میان مقطع تدریس آزمودنی ها با دیدگاهشان دربارة ساختار، روش اجرای برنامه ها و انگیزش معنوی رابطة معنا دار وجود دارد. جنسیت و رَستة شغلی با هیچ یک از ابعاد ساختاری اجرایی، انگیزش مادی، نیروی انسانی و انگیزش معنوی رابطة معنا دار نداشت. متغیر سن با ابعاد یادشده رابطة معنادار نداشت و متأهلان درباره انگیزش مادی نگرش منفی تری داشتند.

این مقاله ابتدا تعریفى کامل از هویت فردى و اجتماعى و نیز از خودبیگانگى ارائه مى دهد و در ادامه به پیشینه تاریخى موضوع مورد بحث، نظر قرآن در رابطه با آن و نیز نظریات برخى اندیشمندان و صاحب نظران در این باب مى پردازد. سپس با مقدّمه قرار دادن این مباحث، بحران هویت را به دو قسم فردى و اجتماعى تقسیم نموده، علل هر یک را بیان مى کند. در مبحث علل بحران هویت فردى، عوامل درونى (ضعف ذاتى انسانى، خودفراموشى و خدافراموشى) و عوامل بیرونى (گروه هم سالان و نقش والدین) مورد بررسى قرار گرفته است. در خاتمه نیز علل بحران هویت اجتماعى در موضوعات: تصمیم سازان، گروه هاى الگو، فردگرایى، سکولاریسم، تسامح و تساهل اخلاقى، اخلاق سکولار، و تهاجم فرهنگى به بحث گذاشته شده است.